Η εξασφάλιση στέγης στην Ευρώπη είναι πλέον τα τελευταία χρόνια «πολυτέλεια» για τους εργαζόμενους και τα φτωχά λαϊκά στρώματα, ακόμη και αιτία μετανάστευσης σε ορισμένες περιπτώσεις.
Μεγάλα τμήματα των νέων εργαζομένων, των ζευγαριών, των οικογενειών, των συνταξιούχων δυσκολεύονται να έχουν «ένα κεραμίδι» εξαιτίας της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας, παρότι εργάζονται ή έχουν εργαστεί για 30 και 40 χρόνια, κι ενώ υπάρχουν όλες οι υλικές προϋποθέσεις για την ικανοποίηση αυτής της στοιχειώδους λαϊκής ανάγκης.
Οπως στην Ιρλανδία, όπου η μετανάστευση έχει αυξηθεί όχι λόγω ανεργίας, αλλά εξαιτίας της στεγαστικής «κρίσης». Είναι πλέον σχεδόν αδύνατον για τους εργαζόμενους να αντέξουν οικονομικά να νοικιάσουν ένα διαμέρισμα.
Στη δε Γερμανία, εκατομμύρια μισθωτοί και συνταξιούχοι που καταφέρνουν να νοικιάσουν σπίτι, μπαίνουν στο φάσμα της φτώχειας.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε από το ΔΝΤ, οι προσαρμοσμένες με τον πληθωρισμό τιμές της στέγης αυξήθηκαν κατά 32% τη δεκαετία 2011 - 2021. Τα μισά νοικοκυριά ξόδεψαν τουλάχιστον το 30% του εισοδήματός τους για ενοίκιο και κοινόχρηστα το 2022. Η έρευνα συνέκρινε το μέσο εισόδημα των νοικοκυριών με το εισόδημα που απαιτείται για μια κατοικία μέσης τιμής σε 40 χώρες.
Ιρλανδία: Μετανάστευση λόγω «στεγαστικής φτώχειας»
Πολλοί νέοι αναγκάζονται να φύγουν από την Ιρλανδία. Παρά τη χαμηλή ανεργία, η μετανάστευση έφτασε σε υψηλό εννέα ετών τους 12 μήνες έως τον Απρίλη.
Η Ιρλανδία - μετά το οικονομικό ...«θαύμα» στα χρόνια της καπιταλιστικής κρίσης - έχει πλέον την πιο ακριβή κατοικία στην ΕΕ, σύμφωνα με μια ευρεία μέτρηση του ενοικίου, του κόστους συντήρησης και των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας από τη Eurostat. Το μέσο ενοίκιο στο Δουβλίνο διπλασιάστηκε την τελευταία δεκαετία, ενώ η μέση τιμή αγοράς κατοικίας αυξήθηκε κατά 75%.
«Τα αποχαιρετιστήρια πάρτι για όσους μεταναστεύουν έχουν γίνει συνηθισμένα», δήλωσε στην «Wall Street Journal» ο Ούλεν, που εργάζεται ως εκπαιδευτικός. «Δεν έβλεπαν ζωή για αυτούς στο Δουβλίνο», πρόσθεσε.
Αν και διδάσκει μαθητές γυμνασίου, είπε, μερικές φορές νιώθει και ο ίδιος «ανήλικος», δεδομένου ότι ζει με την μητέρα του.
Πρόσφατα ο ίδιος και η κοπέλα του επισκέφτηκαν ένα διαμέρισμα δυο υπνοδωματίων κοντά στο αεροδρόμιο, που νοικιαζόταν για 2.550 ευρώ τον μήνα, ελπίζοντας να συγκατοικήσουν και να μοιραστούν το ενοίκιο με ένα άλλο ζευγάρι...
Οι δρόμοι του Δουβλίνου από τη μια έχουν γεμίσει με νέους εργαζόμενους στον τομέα της τεχνολογίας, από την άλλη έχουν αυξηθεί οι άστεγοι και οι τοξικομανείς που ψαχουλεύουν στα σκουπίδια.
Πρόσφατη κυβερνητική έκθεση ανέφερε ότι ο αριθμός των αστέγων αυξήθηκε εν μέρει λόγω της αύξησης των ενοικίων και της έλλειψης ανέγερσης κατοικιών που επιδοτούνται από την κυβέρνηση.
Η 33χρονη Κάρλα Κιέλι, που ζει στο Δουβλίνο, είπε στην εφημερίδα ότι η ίδια και ο σύντροφός της αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στα σπίτια των γονιών τους λόγω της απότομης αύξησης του ενοικίου στο σπίτι που έμεναν.
«Το νούμερο ένα πράγμα που με εμποδίζει να κάνω οικογένεια είναι να έχω σπίτι», είπε. «Το να μεγαλώνεις μωρό στο σπίτι της ηλικιωμένης μητέρας δεν ακούγεται πολύ ελκυστικό»...
Δεν είναι μόνο τα υψηλά ενοίκια που την αποθαρρύνουν, είπε, αλλά και το ενδεχόμενο ο ιδιοκτήτης - εταιρεία ή άτομο - να σε διώξει μετά από ένα ή δύο χρόνια, με κάποιο πρόσχημα, προκειμένου να αυξήσει το ενοίκιο σε νέο ενοικιαστή.
Ορισμένες από τις πιο απότομες αυξήσεις των ενοικίων σημειώθηκαν στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.
Στην Ουγγαρία και τη Λιθουανία, τα ενοίκια αυξήθηκαν περισσότερο από 60% και οι τιμές πώλησης των κατοικιών υπερδιπλασιάστηκαν το διάστημα 2015 - 2023, σύμφωνα με τη Eurostat.
Η Εσθονία, που χαρακτηρίζεται κέντρο τεχνολογικής καινοτομίας και ψηφιοποίησης, σημείωσε τις πιο απότομες αυξήσεις τόσο στα ενοίκια όσο και στις τιμές των κατοικιών από οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα τη δεκαετία 2012 - 2022.
«Εκεί είναι άλλοι οι μισθοί...»
Στη Γερμανία, τα ενοίκια σε πολλές πόλεις αυξήθηκαν κατακόρυφα και το 2024, σύμφωνα με ανάλυση του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών (DIW), το οποίο αξιολόγησε στοιχεία για τις συναλλαγές αγοράς και ενοικίασης από την ένωση ακινήτων IVD σε περισσότερες από 150 γερμανικές πόλεις.
Μετά από χρόνια συνεχούς ανοδικής πορείας, τα ενοίκια αυξήθηκαν το 2024 κατά μέσο όρο κατά περίπου 4%, τόσο στα υπάρχοντα όσο και στα νέα κτίρια.
Από το 2010, τα καθαρά ενοίκια (χωρίς λογαριασμούς Ενέργειας και τηλεπικοινωνιών) έχουν αυξηθεί συνολικά κατά 64%, ενώ οι μισθοί σε καμία περίπτωση δεν ακολούθησαν αντίστοιχη αύξηση.
Αντίθετα, συγκριτικά με την αύξηση των μισθών, τα στοιχεία δείχνουν πως στην «πλούσια» Γερμανία η στέγη αποτελεί πλέον παράγοντα φτώχειας, κατατρώγοντας μεγάλο μέρος του μισθού.
Για τον μέσο μισθωτό είναι αδύνατον να νοικιάσει ένα διαμέρισμα, αυξάνεται ο αριθμός των συγκατοίκων, συγκατοικούν ακόμη και οικογένειες για να τα βγάλουν πέρα. Το «εφτά νομά σε ένα δωμά» τείνει να γίνει ο κανόνας για την εργατική τάξη στη Γερμανία.
Στα τέλη του χρόνου δημοσιεύτηκε μια μελέτη του Κέντρου Ερευνών του Συνδέσμου Γενικής Ισοτιμίας, σύμφωνα με την οποία 5,4 εκατ. περισσότεροι άνθρωποι στη Γερμανία ζουν στη φτώχεια από ό,τι υπολογιζόταν, λόγω των υψηλών ενοικίων και της πρόσθετης επιβάρυνσης στο κόστος ζωής.
Πολλά νοικοκυριά στη Γερμανία ξοδεύουν περισσότερο από το 1/3 του εισοδήματός τους σε έξοδα στέγασης, ενώ ορισμένα ξοδεύουν ακόμη και περισσότερο από το μισό τους εισόδημα.
Ετσι, μετά την αφαίρεση των ενοικίων, των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, των τόκων δανείων και άλλων σχετικών εξόδων, περισσότεροι από 17,5 εκατ. άνθρωποι απομένουν με εισόδημα στο εύρος της φτώχειας, καταλήγει η μελέτη, μετά από αξιολόγηση στοιχείων της Ομοσπονδιακής Στατιστικής Υπηρεσίας. Δηλαδή περισσότερο από το 1/5 του πληθυσμού στη Γερμανία ζει σε συνθήκες φτώχειας, σύμφωνα με το επίσημο όριο του 60% του μέσου εισοδήματος (στη Γερμανία 1.016 ευρώ μηνιαίως για μονοπρόσωπο νοικοκυριό).
Νεαροί ενήλικες κάτω των 25 ετών, συμπεριλαμβανομένων πολλών φοιτητών, καθώς και ηλικιωμένοι άνω των 65 ετών πλήττονται περισσότερο από τη λεγόμενη «στεγαστική φτώχεια».
Εκατομμύρια άνθρωποι παραμένουν «αόρατοι» στις συνήθεις στατιστικές για τη φτώχεια, επειδή δεν λαμβάνεται υπόψη το κόστος στέγασης, τονίζει ο Σύνδεσμος Γενικής Ισοτιμίας της Γερμανίας. «Οποιος κοιτάζει μόνο το εισόδημα, αλλά όχι ότι οι άνθρωποι έχουν όλο και λιγότερα χρήματα στη διάθεσή τους, επειδή πρέπει να πληρώσουν υψηλό κόστος στέγασης, παραβλέπει την έκταση της φτώχειας στη Γερμανία», λέει η αξιολόγηση.
Η επιδείνωση των όρων ζωής και εργασίας παγκοσμίως, ακόμη και στις πιο αναπτυγμένες καπιταλιστικές οικονομίες, είναι τόσο εκτεταμένη που στη στατιστική εμφανίζονται όλο και περισσότεροι όροι που κατηγοριοποιούν και αναλύουν τη σχετική φτώχεια: Ενεργειακή φτώχεια, στεγαστική φτώχεια, φτωχοί εργαζόμενοι και φτωχοί συνταξιούχοι, η απόκτηση παιδιών ως παράγοντας φτώχειας κ.ά., είναι ορισμένοι μόνο δείκτες που συνθέτουν το παζλ της φτώχειας, ενώ ο παραγόμενος πλούτος αυξάνεται.
Το Βερολίνο μετά το Τείχος
«Στο Βερολίνο πιο εύκολα βρίσκεις δουλειά, παρά διαμέρισμα ή θέση σε παιδικό σταθμό», λέει το σχετικό ανέκδοτο, περιγράφοντας τις σαρωτικές αλλαγές που ακολούθησαν μετά την ανατροπή των σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής και την επέλαση του κεφαλαίου.
Παλιότερα, έως και αρκετά χρόνια μετά την καπιταλιστική παλινόρθωση, το Βερολίνο φημιζόταν για το σημαντικά χαμηλότερο κόστος ζωής σε σχέση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, αλλά και με τις άλλες μεγάλες πόλεις της Γερμανίας: Χαμηλά ενοίκια, ισχυρό κράτος Πρόνοιας, δωρεάν ή προσιτές πολιτιστικές και αθλητικές δραστηριότητες.
Μετά την «επανένωση», όμως, η κατάσταση και στο Βερολίνο άλλαξε, οι επενδυτές «εισέβαλαν», οι τιμές των ακινήτων εκτοξεύτηκαν, η κρίση στη σχολική στέγη είναι δραματική, άρχισαν να εμφανίζονται και να πολλαπλασιάζονται τα ιδιωτικά σχολεία και νηπιαγωγεία στα προάστια και στο Βρανδεμβούργο.
Ο προϋπολογισμός του 2025 φέρνει ραγδαίες περικοπές. Η τοπική συγκυβέρνηση Χριστιανοδημοκρατών (CDU) - Σοσιαλδημοκρατών (SPD) έχει ήδη συμφωνήσει σε περικοπές 3 δισ. ευρώ μόνο για το 2025 και 1,8 δισ. για το 2026 και το 2027. Σε έναν προϋπολογισμό 40 δισ. ευρώ σημαίνει περικοπές σε ευρύ φάσμα παροχών, αλλά και αύξηση των τιμών σε πολλές υπηρεσίες.
Αλλά και οι παλιότερες κυβερνήσεις, όπως η προηγούμενη συγκυβέρνηση SPD - Πρασίνων - Αριστεράς, είχαν μειώσει δαπάνες για την Παιδεία, την Υγεία και τις κοινωνικές υπηρεσίες στο κρατίδιο του Βερολίνου, καθιστώντας το κέντρο - ορατής πλέον - φτώχειας και έντονων ανισοτήτων.
Πιο συγκεκριμένα, «κάθε τομέας καλείται να περιορίσει τον προϋπολογισμό του κατά 2%». Ενδεικτικά, 660 εκατ. ευρώ κόβονται φέτος από τις συγκοινωνίες, με βασικό μέτρο την απόσυρση του ενιαίου εισιτηρίου των 29 ευρώ μηνιαίως για τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, με περισσότερους από 220.000 συνδρομητές. Ο δήμαρχος Κάι Βέγκνερ (CDU) και η γερουσιαστής για την Οικονομία και πρώην δήμαρχος Φραντσίσκα Γκίφαϊ (SPD) «εξήγησαν» ότι «προτιμήθηκε» η συνέχιση της χρηματοδότησης του δωρεάν εισιτηρίου για 300.000 μαθητές και παιδιά προσχολικής ηλικίας, των σχολικών γευμάτων και των παιδικών σταθμών, καθώς επρόκειτο για «ή το ένα ή το άλλο»...
Από την Παιδεία κόβονται 370 εκατ. ευρώ και συνεπώς ακυρώνονται προγράμματα ανέγερσης σχολικών κτιρίων και νέων παιδικών σταθμών.
Στον τομέα των Εσωτερικών Υποθέσεων και της Ασφάλειας, η εξοικονόμηση αφορά κυρίως την πυροσβεστική και τα κονδύλια για την ανακούφιση από καταστροφές, ενώ η αστυνομία και τα δικαστήρια θα διατηρήσουν τα κονδύλιά τους.
Στον τομέα του πολιτισμού, βασικό μέρος της ζωής της πόλης, ο προϋπολογισμός μειώνεται κατά 12% και ήδη γίνονται διαδηλώσεις διαμαρτυρίας. Οι μεγαλύτερες σκηνές της πόλης, η Γερμανική Οπερα, η Komische Oper, η Volksbuehne, θα δυσκολευτούν πολύ να διατηρήσουν τα προγράμματά τους. Το Berliner Ensemble ανακοίνωσε ήδη ότι θα ακυρώσει τουλάχιστον 5 παραγωγές για τις επόμενες δύο σεζόν. Η χρηματοδότηση του διάσημου κινηματογραφικού φεστιβάλ, της Berlinale, θα μειωθεί στο μισό.
Ε. Μ. (Αναδημοσιεύεται από τον «Ριζοσπάστη» 10/01/2025)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου