Δίνοντας συνέχεια στο μικρό μας αφιέρωμα στον αγαπημένο Θάνο Μικρούτσικο, μπροστά στη μεγάλη συναυλία που διοργανώνει η ΚΕ του ΚΚΕ μαζί με την οικογένεια του συνθέτη, την Κυριακή 2 Φλεβάρη, στις 7.30 μ.μ., στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, με αφορμή την συμπλήρωση 5 χρόνων από τον χαμό του, σήμερα θα επιχειρήσουμε να αναδείξουμε ορισμένα στοιχεία από το συγκλονιστικό του έργο «Καντάτα για τη Μακρόνησο - Σπουδή σε ποιήματα του Βλαδίμηρου Μαγιακόβσκη».
«Οι νέες γενιές πρέπει να μαθαίνουν την ιστορία του τόπου μας, αν θέλουν να αλλάξουν τη μοίρα αυτού του τόπου. Το ΚΚΕ συνέβαλε καθοριστικά δημιουργώντας το ΕΑΜ και μαζί με την πλειοψηφία του ελληνικού λαού, το έπος της Εθνικής Αντίστασης ενάντια στους φασίστες κατακτητές και στα ντόπια στηρίγματά τους. Στη διάρκεια του Εμφυλίου, οι ελληνικές κυβερνήσεις που επικράτησαν με τη βοήθεια των Εγγλέζων και των Αμερικάνων, δημιούργησαν το κολαστήριο της Μακρονήσου. Χιλιάδες κομμουνιστές αλλά και αριστεροί και δημοκράτες αγωνιστές, στάλθηκαν εκεί για να αναβαπτιστούν στην "Εθνική κολυμβήθρα". Μεταξύ αυτών ο μεγαλύτερος Έλληνας ποιητής, ο Γιάννης Ρίτσος, που μ' έξοχο ποιητικό λόγο αποτύπωσε τη βαρβαρότητα του καθεστώτος, αλλά ταυτοχρόνως και τον ηρωισμό των αγωνιστών της Μακρονήσου.
Το κείμενό του ο "Πέτρινος Χρόνος" ήταν για μένα γροθιά στο στομάχι. Το διάβαζα καθημερινά και δεν μπορούσα να κλείσω μάτι. Ήμουν τότε 27 χρονών και το μόνο που ήθελα ήταν να βρω τον μουσικό τρόπο να εκφράσω τον τρόμο του στρατοπέδου, τις άγριες νύχτες, τους σκοτωμένους, τη δύση στα ξυρισμένα κεφάλια των εξόριστων, την δίψα 12 ωρών από πέτρα και ήλιο, τη συντροφικότητα των φυλακισμένων, τη μοναξιά την αποτυπωμένη στα ηλεκτρικά φώτα του Λαυρίου, τις άγριες φωνές των φρουρών. ΑΛΤ!
Έγραψα το έργο σχεδόν μονορούφι. Προσπάθησα να ενώσω δυο μουσικούς κόσμους. Αυτόν της σύγχρονης μουσικής με έγχορδα, δυο πιάνα και 18 ηθοποιούς και αυτόν του τραγουδιού με τη μοναδική - ιέρεια αρχαίας τραγωδίας - Μαρία Δημητριάδη και ένα μικρό γκρουπ μουσικών.
Πρώτος ακροατής του έργου μετά την ολοκλήρωσή του στο στούντιο, ο Γιάννης Ρίτσος. Όσα χρόνια κι αν περάσουν, θα θυμάμαι πάντα με συγκίνηση την ακρόαση αυτή. Όσο διαρκούσε η ακρόαση ο Ρίτσος δεν μιλούσε διόλου. Μου κρατούσε το χέρι κι έμεινε αμίλητος μετά το τέλος του έργου. Με φίλησε στο μέτωπο κι άναψε τσιγάρο. Όταν έφυγα από το σπίτι του - δεν ντρέπομαι να το πω - έβαλα τα κλάματα»...
Λόγια του Θάνου Μικρούτσικου στον «Ριζοσπάστη» για το εμβληματικό του έργο, «Καντάτα στη Μακρόνησο» που εκδόθηκε το 1976 σε δίσκο μαζί με τέσσερα ακόμα τραγούδια σε ποίηση του Βλαδίμηρου Μαγιακόφσκι και μετάφραση του Γιάννη Ρίτσου.
Η «Καντάτα» στην Ελλάδα παρουσιάστηκε ολοκληρωμένη, το 1978 στο Σπόρτιγκ και στις αρχές της δεκαετίας του '80 στην Όπερα του Βερολίνου της Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας, στο Κόντσερτ Χάους της Βιέννης και στην Όπερα της Γλασκόβης. Έκτοτε «κοιμήθηκε». Μέχρι, το 2018 όπου ο Θάνος Μικρούτσικος αφιέρωσε τρεις συναυλίες σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη Πάτρα στα 100 χρόνια του ΚΚΕ παρουσιάζοντας ολόκληρη την Καντάτα...
«Τώρα το τολμώ χάρη στο ΚΚΕ. Συνεπώς η συγκίνηση είναι πολλαπλή. Νομίζω ότι παρότι είχα σκεφτεί να το κάνω αυτό το έργο εδώ και κάποια χρόνια, κάτι με φρενάριζε, σαν κάτι να μου έλειπε. Είμαι πραγματικά ευτυχής που η "Καντάτα" ανεβαίνει για τα 100 χρόνια του ΚΚΕ και με το ΚΚΕ δίπλα. Είναι η καλύτερη δυνατή συγκυρία.
Ένα έργο μελοποιημένης ποίησης έχει δύο υπογραφές. Αυτήν του συνθέτη και αυτήν του ποιητή, στιχουργού. Στην προκειμένη περίπτωση το έργο ανήκει, θα έλεγε κανείς, στον Γιάννη Ρίτσο και στον Θάνο Μικρούτσικο. Θεωρώ όμως ότι το έργο ανήκει και στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, που εξέφρασε, και ειδικότερα εκείνη την εποχή, όλο τον κόσμο που βρέθηκε στα ξερονήσια. Είναι από τις ελάχιστες φορές που ένα έργο ανήκει και σε κάποιον ακόμα, εκτός των δύο δημιουργών», είχε αναφέρει ο Θ. Μικρούτσικος στον «Ρ».
Οι «Γερόντοι» από τη συναυλία που διοργανώθηκε στη Μακρόνησο για τα αποκαλυπτήρια του μνημείου της ΚΕ του ΚΚΕ
Δουλεύοντας την «Καντάτα» και τη «Σπουδή», αρχικά για τις συναυλίες, ο συνθέτης ενορχήστρωσε εκ νέου πολλά μέρη τους διατηρώντας απολύτως τη φόρμα της αρχικής εκδοχής. Πρόσθεσε όμως στοιχεία, πρόσθεσε κι αφαίρεσε ταυτοχρόνως όργανα, κάνοντας ακόμα πιο στέρεη τη φόρμα, που στηρίζεται σε εναλλαγές του ατονικού τρόπου με το τονικό σύστημα. Αυτή η δουλειά του παρουσιάζεται στο βιβλίο - cd, «Καντάτα για τη Μακρόνησο - Σπουδή σε ποιήματα του Βλ. Μαγιακόβσκη» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή» με ερμηνευτές τους Ρίτα Αντωνοπούλου και Κώστα Θωμαΐδη.
902gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου