«Σ΄ αυτούς που με ακούνε λέω: Μην απελπίζεστε!»

25 Δεκ 2020 | 09:00

 

«Λυπάμαι αλλά δεν μπορώ να γίνω αυτοκράτορας. Δεν είναι δική μου υπόθεση. Δε θέλω ούτε να βασιλέψω, ούτε να κατακτήσω κανέναν. Θα ήθελα να βοηθήσω όλο τον κόσμο αν μπορούσα. Εβραίους, χριστιανούς, μαύρους, λευκούς. Όλοι επιθυμούμε την αλληλεγγύη, αυτή είναι η φύση των ανθρώπων. Να ζούμε με την ευτυχία των άλλων, όχι με τη δυστυχία τους»

Στις 25 Δεκέμβρη του 1977 έφυγε από τη ζωή ο Τσάρλι Τσάπλιν. Ο μοναδικός, ο πολυτάλαντος, ο ανεπανάληπτος στην ιστορία του κινηματογράφου, ο αγαπημένος σε όλους Σαρλό. Μαζί του γέλασαν κι έκλαψαν γενιές ολόκληρες σε όλο τον κόσμο. Το ιδιαίτερο περπάτημά του, η εκφραστική ματιά του υπήρξε δέσμη φωτεινής ελπίδας για κάθε φτωχό, πεινασμένο και καταπιεσμένο άνθρωπο σε κάθε γωνιά της γης. Ο αγαπημένος των παιδιών που στα δικά του τριμμένα ρούχα μπορούσαν να ταυτίσουν  τη φτώχεια και το γέλιο. Την ανέχεια και την αισιοδοξία. Το έργο του κλασικό, πολιτικό, βαθιά ουμανιστικό, απεικονίζει τον άνθρωπο που παρόλες τις αντιξοότητες και τα εμπόδια αγωνίζεται για να επιβιώσει, που αντιστέκεται σε συμπληγάδες. Αν και οι ταινίες του ήταν το μεγαλύτερο χρυσωρυχείο της αμερικανικής κινηματογραφικής βιομηχανίας από τη δεκαετία του 20 ακόμα, υπήρξε στόχος των σκοταδιστών που κατασυκοφαντούσαν διέσυραν και ενοχοποιούσαν την προσωπική του ζωή. Ήταν ο μόνος τρόπος να αμαυρώσουν αυτόν και τις ταινίες του που όπως ο ίδιος έλεγε «γίνανε για τον καταπιεσμένο άνθρωπο».

Ανεξάντλητο, ευφυές και πανανθρώπινο  το έργο που μας άφησε, φάρος φωτεινός της ψυχής του ανθρώπου.

Η ταινία που σίγουρα ξεχώρισε είναι «ο Μεγάλος Δικτάτωρ», που έκανε πρεμιέρα στις  15 Οκτωβρίου 1940.

Η πρώτη, καθ΄ ολοκληρίαν, ομιλούσα ταινία που σκηνοθέτησε ο Τσάρλι Τσάπλιν. Μια από τις πρώτες αντιναζιστικές αντιφασιστικές κινηματογραφικές παραγωγές που βγήκαν στο Χόλυγουντ. Κυκλοφόρησε ενάμιση περίπου χρόνο, πριν το βομβαρδισμό του Περλ Χάρμπορ και την είσοδο της Αμερικής στον πόλεμο. Γνώρισε τεράστια επιτυχία,  παρά την κριτική που δέχτηκε πως ήταν « πέραν του δέοντος πολιτική».  Η ταινία απαγορεύτηκε από τους Χίτλερ, Μουσολίνι και Φράνκο, ενώ ήταν υποψήφια για πέντε Όσκαρ. Η σκηνή που ο Τσάπλιν χορεύει μπαλέτο με την υδρόγειο σφαίρα, θεωρείται σήμερα μια από τις σημαντικότερες στιγμές της κινηματογραφικής ιστορίας, ενώ η ομιλία του κεντρικού ήρωα στο τέλος της ταινίας, όπου ο δημιουργός εκφράζει άμεσα το όραμά του για την ανθρωπότητα, επίσης μνημονεύεται για το ανθρωπιστικό της μήνυμα. Στην ταινία ο Τσάπλιν εκμεταλλεύεται την φυσική του ομοιότητα με τον Χίτλερ για να του «επιτεθεί». Παρά το μποϊκοτάζ, η ταινία προβλήθηκε μια φορά σε γερμανικό ακροατήριο. Κάπου στα κατεχόμενα Βαλκάνια, μέλη μιας αντιστασιακή οργάνωσης αντικατέστησαν την κωμική όπερα, που παιζόταν σε ένα στρατιωτικό κινηματογράφο, με μια κόπια του Μεγάλου Δικτάτορα που παρέλαβαν από την Ελλάδα. Έτσι μια ομάδα Γερμανών στρατιωτών είχε την ευκαιρία να δει την ταινία. Κάποιοι από αυτούς εγκατέλειψαν την αίθουσα μόλις συνειδητοποίησαν τι έβλεπαν, ενώ κάποιοι άλλοι άρχισαν να πυροβολούν την οθόνη.

Αν και ο Χίτλερ είχε απαγορεύσει την ταινία, ωστόσο από περιέργεια θα παραγγείλει μια κόπια για να τη δει, όπως λέγεται, από την Πορτογαλία. «Θα έδινα τα πάντα να μάθω τι σκέφτηκε όταν είδε την ταινία», δήλωσε ο Τσάρλι Τσάπλιν. Αργότερα σημείωνε πως αν γνώριζε την αληθινή διάσταση της ναζιστικής θηριωδίας  δε θα τολμούσε να αστειευτεί με τη φονική της παράνοια.

Σήμερα, μέρα Χριστουγέννων, μέσα από την ταινία και καθώς συμπληρώνονται 43 χρόνια από το θάνατο του Τσάρλι Τσάπλιν, στέλνουμε για άλλη μια φορά το διαχρονικότερο μανιφέστο ανθρωπισμού που προβλήθηκε στους κινηματογράφους. Πιο επίκαιρο από ποτέ. Ας το δούμε και ας αναλογιστούμε, πως ίσως ο κόσμος στο πέρασμα της ιστορίας παραμένει το ίδιο απάνθρωπος, αλλάζοντας απλά σελίδες στο ημερολόγιό του.

 

Επιμέλεια: Ρούλα Καραγιάννη

Πηγές: Ριζοσπάστης  24/5/ 2012, Ριζοσπάστης 26/9/2004, Culturenow.gr

alt.gr