Το Χρήμα δεν Μυρίζει
Ήταν το 1946, όταν ο Αμερικάνος οικονομολόγος Kenneth Boulding στην 57η συνδιάσκεψη της Αμερικανικής Οικονομικής Ένωσης με κυνισμό ομολογούσε:«Ο σημερινός Κόσμος ζει κάτω από το αφόρητο καταπιεστικό δίλημμα: είτε θα διευρύνει την κατανάλωση ακολουθώντας τον δρόμο του πολέμου, είτε θα μειώνει την παραγωγή ακολουθώντας το δρόμο των κρίσεων και της ανεργίας». Δηλαδή, για να διατηρηθεί ο καπιταλισμός, οι φορείς του δεν θα διστάσουν να χρησιμοποιήσουν κάθε μορφή βίας για να τον κρατήσουν στην ζωή.
Όμως ο
«δρόμος των κρίσεων και της ανεργίας» στερούνταν ιδεολογίας και
ορθολογισμού. Άρα, χρειαζόταν νέα δομικά στοιχεία και εξειδίκευση, διότι
οι φιλελεύθερες ορθοδοξίες του ανταγωνισμού και της ελεύθερης αγοράς
είχαν χάσει, από την δεκαετία του 1930, με αφορμή το «μεγάλο Κραχ»,
κάθε ίχνος αξιοπιστίας.
Επιπρόσθετα,
μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου επικράτησε ένα θεσμικό πλέγμα
το οποίο περιέκλειε μια νέα σχέση μεταξύ πολιτικής και οικονομίας. Ήταν η
«Κεϋνσιανή Συναίνεση» που κατ΄ επέκταση οδήγησε στο «κοινωνικό κράτος».
Η
μεταπολεμική αυτή έκφραση του καπιταλισμού, με συνιστώσες που
παραλλάζουν από χώρα σε χώρα και από κοινωνία σε κοινωνία, ήταν η
απάντηση στις εκπληκτικές οικονομικές και πολεμικές επιδόσεις του
σοσιαλιστικού στρατοπέδου• καθώς επίσης, και στην αποτελεσματικότητά του
όσο αφορούσε στο επίπεδο διαβίωσης του πληθυσμού της ΕΣΣΔ, λόγω της
νέας μορφής οργάνωσης της κοινωνίας και παρά την καταστροφή των
πλουτοπαραγωγικών πηγών και των υποδομών της.