"Για τον φρηντμανισμό, τα πάντα αφορούν την ιδιωτική πρωτοβουλία:
παιδεία, υγεία, ασφάλεια, συντάξεις, ενέργεια, υποδομές κλπ.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι όσα έγιναν στην Νέα Ορλεάνη, μετά την
καταστροφή του 2005. Η ιδέα του Φρήντμαν ήταν απλή: αντί το κράτος να
δαπανήσει χρήματα προκειμένου να ξαναχτίσει τα κατεστραμμένα δημόσια
σχολεία, να χορηγήσει εκπαιδευτικά κουπόνια στους μαθητές. Με αυτά τα
κουπόνια, τα παιδιά θα μπορούσαν να επιλέξουν το ιδιωτικό εκπαιδευτικό
ίδρυμα στο οποίο θα ήθελαν να φοιτήσουν ενώ το κράτος θα επιδοτούσε
ανάλογα αυτά τα ιδρύματα.
Η ιδέα του Φρήντμαν υιοθετήθηκε από την κυβέρνηση Μπους και το αποτέλεσμα ήταν ανατριχιαστικό. Μέσα σε 19 μήνες, το σύστημα δημόσιας εκπαίδευσης της Νέας Ορλεάνης αντικαταστάθηκε από ιδιωτικά σχολεία. Πριν το ξέσπασμα του τυφώνα Κατρίνα, στην εκπαιδευτική περιφέρεια της πόλης ανήκαν 123 δημόσια σχολεία. Σήμερα έχουν απομείνει μόλις τέσσερα! Αντίθετα, τα 7 ιδιωτικά σχολεία που υπήρχαν πριν την καταστροφή, έχουν αυξηθεί σε 31. Φυσικά, όλοι οι εκπαιδευτικοί που δούλευαν στα δημόσια σχολεία (470 άτομα) απολύθηκαν και μόνο λίγοι απ' αυτούς κατάφεραν να προσληφθούν (με μισθούς πείνας) από τα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια που ξεφύτρωσαν σαν μανιτάρια."
Όταν, τον Οκτώβριο του 2011, έγραφα τα παραπάνω στο πρώτο κεφάλαιο της Ανατομίας του νεοφιλελευθερισμού, δεν ήταν δυνατόν να φανταστώ πόσο κοντά ήταν η στιγμή που θα βλέπαμε να συμβαίνουν και στην χώρα μας οι ίδιες αποτρόπαιες καταστάσεις. Δυστυχώς, φαίνεται πως η αστική μας εξουσία, στα πλαίσια της παράδοσης των πάντων στο ιδιωτικό κεφάλαιο, βρίσκεται ήδη στην τελική ευθεία για να ξεθεμελιώσει ό,τι έχει απομείνει από την δημόσια παιδεία.
Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο σχέδιο, το οποίο ξεκίνησε με την απαξίωση της δημόσιας εκπαίδευσης, συνεχίστηκε με τον εξευτελισμό των εκπαιδευτικών και κορυφώθηκε με την περίφημη αξιολόγηση. Ένα αισχρό σχέδιο που υλοποιήθηκε με την αμέριστη συμπαράσταση των Μέσων Μαζικής Εξαπάτησης, τα οποία ποτέ δεν κουράστηκαν από την μια να "αποκαλύπτουν" τεμπέληδες δασκάλους, αμόρφωτους καθηγητές, επίορκους εκπαιδευτικούς κλπ κι από την άλλη να "καταγγέλουν" το χαμηλό επίπεδο των δημόσιων σχολείων, τα "εγκλήματα" των συνδικαλιστών και άλλα τέτοια ωραία ενώ, παράλληλα, προπαγάνδιζαν με αταλάντευτη συνέπεια τα οφέλη των ιδιωτικών πανεπιστημίων και της ιδιωτικής παιδείας εν γένει. Μοιραία, λοιπόν, φτάνουμε τώρα στο "διά ταύτα" αυτού του σχεδίου, στην κορωνίδα του, στην χαριστική βολή: τα εκπαιδευτικά κουπόνια.
Σύμφωνα με το σχέδιο, λοιπόν, σε κάθε μαθητή θα χορηγείται ένα εκπαιδευτικό κουπόνι, το οποίο θα καλύπει τα έξοδα των σπουδών του για έναν χρόνο. Ο μαθητής θα μπορεί να εγγραφεί μ' αυτό το κουπόνι σε οποιοδήποτε σχολείο τής αρεσκείας του, δημόσιο ή ιδιωτικό (εννοείται ότι, αν επιλέξει ιδιωτικό, θα πρέπει να καλύψει ο ίδιος τυχόν διαφορά στο ύψος των διδάκτρων). Η επιλογή τού σχολείου θα γίνεται μέσα από μια λίστα, όπου θα βρίσκονται καταχωρισμένα όλα τα σχολεία τής χώρας (προφανώς με τις αξιολογήσεις τους και με τις αξιολογήσεις των εκπαιδευτικών που διδάσκουν στο κέθε ένα απ' αυτά), χωρίς να υπάρχει πλέον ο σημερινός χωρικός περιορισμός, ο οποίος υποχρεώνει τους μαθητές να εγγράφονται σε σχολείο τής γειτονιάς τους.
Στην συνέχεια και στην αρχή κάθε σχολικής χρονιάς, ο διευθυντής κάθε σχολείου θα συγκεντρώνει τα κουπόνια των εγγεγραμμένων μαθητών, θα τα εξαργυρώνει και με τα χρήματα αυτά θα πρέπει να καλύπτει όλα τα ετήσια έξοδα της σχολικής του μονάδας. Κι όταν λέμε "όλα τα ετήσια έξοδα", εννοούμε ΟΛΑ: συντήρηση κτηρίου, εποπτικό υλικό, θέρμανση, φωτισμός, ύδρευση κλπ ακόμη και τους μισθούς των εκπαιδευτικών! Με άλλα λόγια, κάθε σχολείο θα έχει τον δικό του προϋπολογισμό (το δικό του budget, που λένε κι οι "μορφωμένοι"), ο οποίος θα εξαρτάται απολύτως από τον αριθμό των μαθητών που θα γράφονται σ' αυτό. Δηλαδή, κάθε σχολείο θα είναι υποχρεωμένο να λειτουργεί όπως λειτουργεί κάθε ιδιωτική επιχείρηση και οι μαθητές θα αντιμετωπίζονται ως πελάτες.
Οι επιπτώσεις αυτού του μέτρου είναι σαφείς. Πρώτα-πρώτα, τα "κακά" σχολεία (π.χ. όσα λειτουργούν σε απομονωμένες ή υποβαθμισμένες περιοχές) θα υποχρεωθούν να κλείσουν λόγω μη επαρκούς "πελατείας" (αφού δεν θα έχουν χρήματα για την λειτουργία τους) και οι εκπαιδευτικοί που θα έχουν οργανική θέση σ' αυτά θα απολύονται. Δεύτερον, ανοίγει διάπλατα ο δρόμος για την είσοδο "χορηγών" στα σχολεία, μιας και κάθε παραπανίσια δεκάρα που θα μπορούν να εξασφαλίσουν οι διευθυντές, θα έχει ζωτική για το σχολείο σημασία. Τρίτον, οδηγούμαστε σε ξεζούμισμα των εκπαιδευτικών, οι οποίοι θα υποχρεωθούν πλέον να δουλεύουν ατέλειωτες ώρες με σημαντικά συμπιεσμένες αμοιβές. Τέταρτον -και κυριώτερο- το κράτος βρίσκει την φόρμουλα να ενισχύσει την ιδιωτική παιδεία με ζεστό χρήμα!
Ας πούμε δυο λέξεις πάνω σ' αυτό το τελευταίο. Σύμφωνα -υποτίθεται- με τις οδηγίες τού ΟΟΣΑ, εφ' όσον υπάρχει η συνταγματική επιταγή τής δωρεάν παιδείας, είναι άδικο να είναι δωρεάν μόνο η δημόσια παιδεία. Έτσι, λοιπόν, μέσω του "εκπαιδευτικού κουπονιού", το κράτος θα διαθέτει στον μαθητή τα χρήματα που χρειάζονται για τις σπουδές του κι εκείνος θα αποφασίζει αν θα τα διαθέσει σε δημόσιο ή ιδιωτικό εκπαιδευτικό ίδρυμα.
Εξυπακούεται ότι η διαδικασία με τα κουπόνια θα κάνει τα ιδιωτικά σχολεία απείρως πιο συμφέρουσα επιλογή, σε σχέση με τις σημερινές συνθήκες. Αν π.χ. κάθε κουπόνι έχει αξία 4.000 ευρώ, η επιλογή ενός ιδιωτικού σχολείου που μέχρι τώρα χρεώνει 7.000 ετησίως, θα απαιτεί πρόσθετη καταβολή μόνο 3.000 ευρώ, κόστος που γίνεται ακόμη πιο θελκτικό αν συνυπολογίσει κανείς τις πρόσθετες υπηρεσίες που προσφέρει ένα ιδιωτικό σχολείο (π.χ. φύλαξη μαθητών μέχρι το απόγευμα, μείωση των εξωσχολικών φροντιστηριακών μαθημάτων κλπ). Κάπως έτσι, λοιπόν, η εφαρμογή των "εκπαιδευτικών κουπονιών" θα σημάνει την αρχή του τέλους τής δημόσιας παιδείας.
Το σίγουρο είναι ότι το εν λόγω μέτρο θα γίνει αποδεκτό με ευχαρίστηση όχι μόνο από τους σχολάρχες (οι οποίοι, άλλωστε, πιέζουν εδώ και πολύ καιρό για την εφαρμογή του) αλλά και από εκείνους τους οποίους κυρίως πλήττει: τα λαϊκά στρώματα. Και θα γίνει αποδεκτό από τους τελευταίους επειδή κάθε γονιός, όσο φτωχός κι αν είναι, ονειρεύεται το καλύτερο για τα παιδιά του, οπότε δεν πρόκειται να αρνηθεί την ευκαιρία να στείλει το παιδί του σε ένα "καλύτερο" σχολείο. Δυστυχώς, όλοι αυτοί δυσκολεύονται να καταλάβουν ότι, με την ανισομετρία που υπάρχει στον καπιταλισμό, σε όσο "καλύτερο" σχολείο κι αν στείλουν τα παιδιά τους, πάντα θα υπάρχει το "ακόμη καλύτερο" σχολείο για τα παιδιά τού "ανώτερου θεού". Πράγμα που σημαίνει ότι το χάσμα δεν πρόκειται να κλείσει ποτέ και ότι όλοι αυτοί θα βρεθούν όχι απλώς στην ίδια με σήμερα θέση αλλά σε ακόμη χειρότερη, μιας και θα έχουν λιγοστέψει και τα σχολεία όπου πάνε τώρα τα παιδιά τους αλλά και οι εκπαιδευτικοί που ασχολούνται σήμερα μ' αυτά.
Επειδή το θέμα είναι εξαιρετικά σοβαρό, θα επανέλθουμε με την πρώτη ευκαιρία.
Η ιδέα του Φρήντμαν υιοθετήθηκε από την κυβέρνηση Μπους και το αποτέλεσμα ήταν ανατριχιαστικό. Μέσα σε 19 μήνες, το σύστημα δημόσιας εκπαίδευσης της Νέας Ορλεάνης αντικαταστάθηκε από ιδιωτικά σχολεία. Πριν το ξέσπασμα του τυφώνα Κατρίνα, στην εκπαιδευτική περιφέρεια της πόλης ανήκαν 123 δημόσια σχολεία. Σήμερα έχουν απομείνει μόλις τέσσερα! Αντίθετα, τα 7 ιδιωτικά σχολεία που υπήρχαν πριν την καταστροφή, έχουν αυξηθεί σε 31. Φυσικά, όλοι οι εκπαιδευτικοί που δούλευαν στα δημόσια σχολεία (470 άτομα) απολύθηκαν και μόνο λίγοι απ' αυτούς κατάφεραν να προσληφθούν (με μισθούς πείνας) από τα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια που ξεφύτρωσαν σαν μανιτάρια."
Όταν, τον Οκτώβριο του 2011, έγραφα τα παραπάνω στο πρώτο κεφάλαιο της Ανατομίας του νεοφιλελευθερισμού, δεν ήταν δυνατόν να φανταστώ πόσο κοντά ήταν η στιγμή που θα βλέπαμε να συμβαίνουν και στην χώρα μας οι ίδιες αποτρόπαιες καταστάσεις. Δυστυχώς, φαίνεται πως η αστική μας εξουσία, στα πλαίσια της παράδοσης των πάντων στο ιδιωτικό κεφάλαιο, βρίσκεται ήδη στην τελική ευθεία για να ξεθεμελιώσει ό,τι έχει απομείνει από την δημόσια παιδεία.
Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο σχέδιο, το οποίο ξεκίνησε με την απαξίωση της δημόσιας εκπαίδευσης, συνεχίστηκε με τον εξευτελισμό των εκπαιδευτικών και κορυφώθηκε με την περίφημη αξιολόγηση. Ένα αισχρό σχέδιο που υλοποιήθηκε με την αμέριστη συμπαράσταση των Μέσων Μαζικής Εξαπάτησης, τα οποία ποτέ δεν κουράστηκαν από την μια να "αποκαλύπτουν" τεμπέληδες δασκάλους, αμόρφωτους καθηγητές, επίορκους εκπαιδευτικούς κλπ κι από την άλλη να "καταγγέλουν" το χαμηλό επίπεδο των δημόσιων σχολείων, τα "εγκλήματα" των συνδικαλιστών και άλλα τέτοια ωραία ενώ, παράλληλα, προπαγάνδιζαν με αταλάντευτη συνέπεια τα οφέλη των ιδιωτικών πανεπιστημίων και της ιδιωτικής παιδείας εν γένει. Μοιραία, λοιπόν, φτάνουμε τώρα στο "διά ταύτα" αυτού του σχεδίου, στην κορωνίδα του, στην χαριστική βολή: τα εκπαιδευτικά κουπόνια.
Σύμφωνα με το σχέδιο, λοιπόν, σε κάθε μαθητή θα χορηγείται ένα εκπαιδευτικό κουπόνι, το οποίο θα καλύπει τα έξοδα των σπουδών του για έναν χρόνο. Ο μαθητής θα μπορεί να εγγραφεί μ' αυτό το κουπόνι σε οποιοδήποτε σχολείο τής αρεσκείας του, δημόσιο ή ιδιωτικό (εννοείται ότι, αν επιλέξει ιδιωτικό, θα πρέπει να καλύψει ο ίδιος τυχόν διαφορά στο ύψος των διδάκτρων). Η επιλογή τού σχολείου θα γίνεται μέσα από μια λίστα, όπου θα βρίσκονται καταχωρισμένα όλα τα σχολεία τής χώρας (προφανώς με τις αξιολογήσεις τους και με τις αξιολογήσεις των εκπαιδευτικών που διδάσκουν στο κέθε ένα απ' αυτά), χωρίς να υπάρχει πλέον ο σημερινός χωρικός περιορισμός, ο οποίος υποχρεώνει τους μαθητές να εγγράφονται σε σχολείο τής γειτονιάς τους.
Στην συνέχεια και στην αρχή κάθε σχολικής χρονιάς, ο διευθυντής κάθε σχολείου θα συγκεντρώνει τα κουπόνια των εγγεγραμμένων μαθητών, θα τα εξαργυρώνει και με τα χρήματα αυτά θα πρέπει να καλύπτει όλα τα ετήσια έξοδα της σχολικής του μονάδας. Κι όταν λέμε "όλα τα ετήσια έξοδα", εννοούμε ΟΛΑ: συντήρηση κτηρίου, εποπτικό υλικό, θέρμανση, φωτισμός, ύδρευση κλπ ακόμη και τους μισθούς των εκπαιδευτικών! Με άλλα λόγια, κάθε σχολείο θα έχει τον δικό του προϋπολογισμό (το δικό του budget, που λένε κι οι "μορφωμένοι"), ο οποίος θα εξαρτάται απολύτως από τον αριθμό των μαθητών που θα γράφονται σ' αυτό. Δηλαδή, κάθε σχολείο θα είναι υποχρεωμένο να λειτουργεί όπως λειτουργεί κάθε ιδιωτική επιχείρηση και οι μαθητές θα αντιμετωπίζονται ως πελάτες.
Οι επιπτώσεις αυτού του μέτρου είναι σαφείς. Πρώτα-πρώτα, τα "κακά" σχολεία (π.χ. όσα λειτουργούν σε απομονωμένες ή υποβαθμισμένες περιοχές) θα υποχρεωθούν να κλείσουν λόγω μη επαρκούς "πελατείας" (αφού δεν θα έχουν χρήματα για την λειτουργία τους) και οι εκπαιδευτικοί που θα έχουν οργανική θέση σ' αυτά θα απολύονται. Δεύτερον, ανοίγει διάπλατα ο δρόμος για την είσοδο "χορηγών" στα σχολεία, μιας και κάθε παραπανίσια δεκάρα που θα μπορούν να εξασφαλίσουν οι διευθυντές, θα έχει ζωτική για το σχολείο σημασία. Τρίτον, οδηγούμαστε σε ξεζούμισμα των εκπαιδευτικών, οι οποίοι θα υποχρεωθούν πλέον να δουλεύουν ατέλειωτες ώρες με σημαντικά συμπιεσμένες αμοιβές. Τέταρτον -και κυριώτερο- το κράτος βρίσκει την φόρμουλα να ενισχύσει την ιδιωτική παιδεία με ζεστό χρήμα!
Ας πούμε δυο λέξεις πάνω σ' αυτό το τελευταίο. Σύμφωνα -υποτίθεται- με τις οδηγίες τού ΟΟΣΑ, εφ' όσον υπάρχει η συνταγματική επιταγή τής δωρεάν παιδείας, είναι άδικο να είναι δωρεάν μόνο η δημόσια παιδεία. Έτσι, λοιπόν, μέσω του "εκπαιδευτικού κουπονιού", το κράτος θα διαθέτει στον μαθητή τα χρήματα που χρειάζονται για τις σπουδές του κι εκείνος θα αποφασίζει αν θα τα διαθέσει σε δημόσιο ή ιδιωτικό εκπαιδευτικό ίδρυμα.
Εξυπακούεται ότι η διαδικασία με τα κουπόνια θα κάνει τα ιδιωτικά σχολεία απείρως πιο συμφέρουσα επιλογή, σε σχέση με τις σημερινές συνθήκες. Αν π.χ. κάθε κουπόνι έχει αξία 4.000 ευρώ, η επιλογή ενός ιδιωτικού σχολείου που μέχρι τώρα χρεώνει 7.000 ετησίως, θα απαιτεί πρόσθετη καταβολή μόνο 3.000 ευρώ, κόστος που γίνεται ακόμη πιο θελκτικό αν συνυπολογίσει κανείς τις πρόσθετες υπηρεσίες που προσφέρει ένα ιδιωτικό σχολείο (π.χ. φύλαξη μαθητών μέχρι το απόγευμα, μείωση των εξωσχολικών φροντιστηριακών μαθημάτων κλπ). Κάπως έτσι, λοιπόν, η εφαρμογή των "εκπαιδευτικών κουπονιών" θα σημάνει την αρχή του τέλους τής δημόσιας παιδείας.
Το σίγουρο είναι ότι το εν λόγω μέτρο θα γίνει αποδεκτό με ευχαρίστηση όχι μόνο από τους σχολάρχες (οι οποίοι, άλλωστε, πιέζουν εδώ και πολύ καιρό για την εφαρμογή του) αλλά και από εκείνους τους οποίους κυρίως πλήττει: τα λαϊκά στρώματα. Και θα γίνει αποδεκτό από τους τελευταίους επειδή κάθε γονιός, όσο φτωχός κι αν είναι, ονειρεύεται το καλύτερο για τα παιδιά του, οπότε δεν πρόκειται να αρνηθεί την ευκαιρία να στείλει το παιδί του σε ένα "καλύτερο" σχολείο. Δυστυχώς, όλοι αυτοί δυσκολεύονται να καταλάβουν ότι, με την ανισομετρία που υπάρχει στον καπιταλισμό, σε όσο "καλύτερο" σχολείο κι αν στείλουν τα παιδιά τους, πάντα θα υπάρχει το "ακόμη καλύτερο" σχολείο για τα παιδιά τού "ανώτερου θεού". Πράγμα που σημαίνει ότι το χάσμα δεν πρόκειται να κλείσει ποτέ και ότι όλοι αυτοί θα βρεθούν όχι απλώς στην ίδια με σήμερα θέση αλλά σε ακόμη χειρότερη, μιας και θα έχουν λιγοστέψει και τα σχολεία όπου πάνε τώρα τα παιδιά τους αλλά και οι εκπαιδευτικοί που ασχολούνται σήμερα μ' αυτά.
Επειδή το θέμα είναι εξαιρετικά σοβαρό, θα επανέλθουμε με την πρώτη ευκαιρία.
