Οποιοσδήποτε νοήμων άνθρωπος , που
δηλώνει ή προσπαθεί να είναι κομμουνιστής δεν συναρτά αυτή του την
επιλογή, από την «σχέση ζωής» που έχει αναπτύξει με κάποιο ηγέτη των
πρώην σοσιαλιστικών καθεστώτων. Η υπεράσπιση της μαρξιστικής κοσμολογίας
και του κομμουνισμού ως κοινωνικοπολιτικό και πολιτισμικό πρόταγμα με
οικουμενικά χαρακτηριστικά δεν διαμεσολαβείται από την ταύτιση με τον
Χότζα, τον Μάο, ή τον Στάλιν.
Εξάλλου κάτι παρόμοιο θα αποτελούσε μια
νηπιακού τύπου προσέγγιση της κομμουνιστικής προοπτικής, μέσα από το
καλειδοσκόπιο μιας πρωτόγονης θεολογίας που συνειρμικά καταλήγει είτε
στην δαιμονοποίηση είτε στην θεοποίηση ιστορικών προσώπων που
αποπειράθηκαν να σηκώσουν το βάρος της κομμουνιστικής υπόθεσης, άλλοτε
επιτυχώς και άλλοτε ανεπιτυχώς.