ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΥΡΙΛΛΑ

 

Κόβουν, ράβουν, ακρωτηριάζουν

Ο σφιχτός εναγκαλισμός των «ευεργετών» (βλ. Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος), οι οποίοι διά της μεθόδου της τάχα «δωρεάς» αποκτούν μόνιμο ρόλο στην δημιουργία, εκτέλεση και εκμετάλλευση του πολιτιστικού έργου. Η απειλητική ανάσα των επενδυτών (βλ. Ελληνικό), οι οποίοι επιβάλουν, θεσμικά και νομοθετικά, το κατάλληλο περιβάλλον ώστε η Πολιτιστική Κληρονομιά να μην αποτελεί κατά καμία θεωρητική ή πρακτική έννοια εμπόδιο στα σχέδιά τους. Αρπακτικά που καραδοκούν να αρπάξουν ένα μερίδιο από τα πολλά υποσχομένα πλην «κακά» από το Δημόσιο αξιοποιημένα μνημεία. Πολιτιστικοί φορείς και υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού που ασφυκτιούν μέσα σε δημοσιονομικούς κόφτες, χωρίς χρήματα και προσωπικό ή  με προσωρινά απασχολούμενο προσωπικό κάτω από όλων των ειδών τις εργασιακές σχέσεις τύπου γαλέρας (εξαιρουμένης της μόνιμης εργασιακής σχέσης).

Αυτό είναι το «ανθηρό» πολιτιστικό τοπίο της πρωτοδεύτερης φοράς «αριστερά». Σε αυτό το ωραίο περιβάλλον, η νέα πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟ, η υπουργός Λυδία Κονιόρδου, η οποία ως ήταν αναμενόμενο δεν ήρθε να κομίσει τίποτε το νέο, αλλά να υπηρετήσει αυτή την ίδια πολιτική που ασκεί η κυβέρνηση της οποίας έγινε μέλος, φροντίζει και αυτή να βάλει το δημιουργικό της βοτσαλάκι.

Πρώτα έδωσε στα σωματεία των εργαζόμενων του Υπουργείου Πολιτισμού το νέο σχέδιο Οργανισμού λειτουργίας του Υπουργείου, το οποίο επιδίδεται σ’ ένα «κόψιμο και ράψιμο» (αλλού συνενώνει Υπηρεσίας και αλλού διαμελίζει) χωρίς σχέδιο, προγραμματισμό και στόχο πλην ενός: την δημιουργία του κατάλληλου εδάφους ώστε η διαχείριση του πολιτιστικού αποθέματος να πέσει σαν ώριμο φρούτο σε διάφορους «ικανούς» διαχειριστές.

Προφανώς και η καθημερινότητα των σκληρά εργαζόμενων υπαλλήλων της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας θα αναγκαστεί άλλη μία φορά (μετά την εφαρμογή του Οργανισμού του 2014) να υποστεί αλλαγές, μετακινήσεις, δυσχέρειες στον ήδη δύσβατο δρόμο που τους έχει στρωθεί. Αλλά, όλα αυτά υποτάσσονται σε εκείνη τη μικρή παράγραφο με την οποία περιγράφεται ο ρόλος και οι αρμοδιότητες της Διεύθυνσης Προϋπολογισμού και Οικονομικής Διαχείρισης Τομέα Πολιτισμού: «Η κατανομή των πιστώσεων με σκοπό την τήρηση των αρχών της οικονομικότητας, αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας και η εποπτεία και η λογιστική αποτύπωση των οικονομικών δραστηριοτήτων του Υπουργείου για τη διατήρηση και ενίσχυση, της δημοσιονομικής σταθερότητας στο πλαίσιο της διαφάνειας και της σταθερής και μεσοπρόθεσμης διάρκειας των δημοσιονομικών κανόνων». (σ.σ. οι υπογραμμίσεις δικές μας).

Εκχώρηση ή διάλυση;

Μάλλον αυτοί είναι και οι λόγοι όπου σε μία παράγραφο στο σχέδιο νόμου «Ρύθμιση θεμάτων του Κρατικού Πιστοποιητικού Γλωσσομάθειας, της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδας και άλλες διατάξεις» του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων (άρθρο 19, παρ. 15)  η Συλλογή Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων του «Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης και Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων – Συλλογή Φοίβου Ανωγειανάκη» εκχωρείται στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Και μάλιστα τη στιγμή που στο σχέδιο Οργανισμού αυτή η συγκεκριμένη συλλογή αποτελεί μέρος του Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης. Να υποθέσουμε ότι δεν γνωρίζει η «δεξιά» τι ποιεί η «αριστερά»; Αστεία πράγματα.

Είναι πιο ασφαλές να σκεφτούμε ότι η συλλογή την οποία ο Φοίβος Ανωγειανάκης δώρισε στο Υπουργείο Πολιτισμού ως καθ’ ύλην αρμόδιο για την προστασία και ανάδειξής της, δεν «χωράει»… δημοσιονομικά. Αλλωστε, το ομολογούν οι ίδιοι. Ο υπουργός Παιδειάς, Κ. Γαβρόγλου μίλησε για αδυναμία του ΥΠΠΟ να διαθέτει επαρκές αριθμητικά φυλακτικό προσωπικό ώστε το Μουσείο να παραμένει ανοιχτό και τις απογευματινές ώρες. Ετσι, η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟ θεώρησε ότι έχει το δικαίωμα να εκχωρεί μέρος της δημόσιας και κοινωνικής πολιτιστικής περιουσίας κατά το δοκούν και να διαμοιράζει τα ιμάτια της υλικής και άϋλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς κατά πως βολεύει τις δημοσιονομικές μαχαιριές. Εννοείται, πως πρόβλεψη για τους πόρους και το προσωπικό που θα διαθέσει το ΕΚΠΑ δεν υπάρχει. Αλλωστε, δεν είναι αυτό το ζητούμενο… Το ζητούμενο είναι να κινείται ο μηχανισμός συρρίκνωσης  των αρμοδιοτήτων της μοναδικής αρμόδιας για την προστασία της υλικών σπαραγμάτων της ιστορικής μνήμης και της λαϊκής παράδοσης, δηλαδή της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.

Για την ιστορία θυμίζουμε ότι η δωρεά του μουσικολόγου Φ. Ανωγειανάκη περιλαμβάνει 800 μουσικά όργανα και ηχητικά αντικείμενα από τον 18ο αιώνα και θεωρείται η πλουσιότερη συλλογή του είδους της στην Ελλάδα. Το μουσείο εγκαινιάστηκε το 1991, ενώ το 2014 υποβαθμίστηκε σε τμήμα του «Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης και Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων – Συλλογή Φοίβου Ανωγειανάκη».

Στο μεταξύ σε ερώτηση που  κατέθεσαν προς την υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού οι βουλευτές του ΚΚΕ Χρήστος Κατσώτης, Γιάννης Γκιόκας και Λιάνα Κανέλλη αναφέρεται ότι «Σύμφωνα με πληροφορίες σχεδιάζεται η σύναψη μνημονίου συνεργασίας μεταξύ των: Υπουργείου Πολιτισμού (Γενική Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς), Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (Τμήμα Μουσικών Σπουδών – Εργαστήριο Εθνομουσικολογίας & Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας) και Σωματείου Φίλων Μουσείου Ελληνικών Λαϊκών Οργάνων – Συλλογής Φοίβου Ανωγειανάκη – Κέντρου Εθνομουσικολογίας. Σκοπός του συγκεκριμένου μνημονίου είναι η παραχώρηση της οργάνωσης και εκτέλεσης των επιστημονικών, εκπαιδευτικών και καλλιτεχνικών δράσεων, που μέχρι στιγμής εκπληρώνονται από το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Λαϊκών Μουσικών Οργάνων – Συλλογή Φοίβου Ανωγειανάκη (ΜΕΛΤ & ΕΛΑΜΟ-ΣΦΑ), στο Εργαστήριο Εθνομουσικολογίας και Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) και στο Σωματείο Φίλων Μουσείου Ελληνικών Λαϊκών Οργάνων – Συλλογής Φοίβου Ανωγειανάκη – Κέντρου Εθνομουσικολογίας.

Πρόκειται στην ουσία για έμμεση ενσωμάτωση των πιο νευραλγικών τμημάτων του Μουσείου Λαϊκών Οργάνων και συγκεκριμένα του Τμήματος Μουσικών Οργάνων – Συλλογή Φοίβου Ανωγειανάκη και Εθνομουσικολογίας (ΤΜΟ-ΣΦΑΕ) του ΜΕΛΤ & ΕΛΑΜΟ-ΣΦΑ στους δύο ανωτέρω φορείς (Εργαστήριο Εθνομουσικολογίας & Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) και Σωματείο Φίλων Μουσείου Ελληνικών Λαϊκών Οργάνων – Συλλογής Φοίβου Ανωγειανάκη – Κέντρου Εθνομουσικολογίας), για πρακτική αποκοπή του από το σχεδιασμό, έλεγχο και πραγματοποίηση των δράσεων του από το ΜΕΛΤ & ΕΛΑΜΟ-ΣΦΑ.

Επειδή η αποκοπή ουσιαστικά του Τμήματος Μουσικών Οργάνων – Συλλογή Φοίβου Ανωγειανάκη από το Μουσείο Λαϊκών Οργάνων θα διευρύνει την υποβάθμιση, που αυτό ήδη έχει υποστεί με τη μετατροπή του σε παράρτημα του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης και επειδή μια τέτοια εξέλιξη αποτελεί πρωτοφανή πρακτική που πουθενά διεθνώς δεν έχει εφαρμοστεί, αφού οι σκοποί ενός μουσείου είναι εντελώς διαφορετικοί απ’ αυτούς ενός πανεπιστημιακού τμήματος».

Σε ανακοίνωσή του ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων επισημαίνει ότι: «η κα Κονιόρδου προσυπογράφει ως Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού μια διάταξη η οποία επιφέρει δυσμενείς συνέπειες στη διάρθρωση του Υπουργείου, χωρίς να έχει προηγηθεί κανένας σχετικός διάλογος με το ανθρώπινο δυναμικό του υπουργείου, χωρίς να αισθάνεται την ανάγκη να αιτιολογήσει τη λήψη της συγκεκριμένης απόφασης και μάλιστα στην πιο άκαιρη χρονική στιγμή. Διασπάται η ενότητα του μεγαλύτερου δημόσιου μουσείου λαϊκής τέχνης τη στιγμή ακριβώς που επίκειται η μεταστέγαση του στην υπέροχη «Αυλή των Θαυμάτων», γεγονός που από μόνο του είναι ικανό να δώσει μια νέα δυναμική στη λειτουργία του μουσείου και στην αλληλεπίδρασή του με την κοινωνία. Πρόκειται για μια αστόχαστη κίνηση εκούσιας συρρίκνωσης του έργου του ΥΠΠΟΑ που δεν είναι συμβατή με την εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος, όπως κι αν το προσεγγίσει κανείς.Να έχει υπόψη της η κ. Κονιόρδου ότι κάθε πράξη περιστολής του έργου του ΥΠΠΟΑ βαραίνει όχι μόνο την κυβέρνηση αλλά και την ίδια προσωπικά, όπως άλλωστε και κάθε προσπάθεια ακύρωσης στην πράξη του Αρχαιολογικού Νόμου ή παραγκωνισμού του έργου της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας».

Την απόσυρση της συγκεκριμένης διάταξης ζητάει και το Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών και τονίζει: «Η προτεινόμενη διάταξη κατατέθηκε αιφνιδιαστικά χωρίς να έχει προηγηθεί κανενός είδους διάλογος με υπηρεσιακούς ή επιστημονικούς φορείς, λίγες μέρες μετά την κοινοποίηση στους εργαζομένους του Υπουργείου, από το ίδιο το Γραφείο της, του σχεδίου νέου Οργανισμού του ΥΠΠΟΑ, όπου προβλέπεται, εντελώς αντίθετα με την προτεινόμενη τώρα ρύθμιση, η διατήρηση του υπάρχοντος καθεστώτος, δηλαδή η λειτουργία της Συλλογής Φοίβου Ανωγειανάκη ως Τμήματος του ΜΕΛΤ. Τι ακριβώς κρύβει αυτή η βίαιη αλλαγή θέσης; Τι ακριβώς έχει αλλάξει και ποια συμφέροντα εξυπηρετούνται με την αιφνιδιαστική αυτή μεταστροφή; Για ποιό λόγο  γίνεται η συγκεκριμένη εκχώρηση στο ΕΚΠΑ;   Ο λόγος δεν προκύπτει από την αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει το επίμαχο σχέδιο νόμου.  Δεν προβάλλεται κανένας απολύτως λόγος. ΠΡΟΣ ΤΙ ΛΟΙΠΟΝ Η ΕΚΧΩΡΗΣΗ ΑΥΤΗ»;