Ρε μπαγάσα! Περνάς καλά εκεί… κάτω;

 

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΧΟΛΕΒΑΣ 

«Μακαριώτατε,

Σεβασμιώτατοι ἅγιοι Ἀδελφοί,

Σύμφωνα μέ τήν ἡμερήσια διάταξη καλοῦμαι νά σᾶς ἐνημερώσω περί τῶν ἀποτελεσμάτων τοῦ διαλόγου τῆς ἐπιτροπῆς μας μετά τοῦ Ι.Ε.Π. σχετικῶς μέ τήν βελτίωσιν τῶν Νέων Προγραμμάτων Σπουδῶν Δημοτικοῦ, Γυμνασίου καί Λυκείου.

Στό διάλογο προσήλθαμε ἔχοντας ὁδηγό τήν ἀπόφασιν τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς ἐκτάκτου Ἱεραρχίας τῆς 09.03.2017.

Πρέπει ἐδῶ ἐξ ἀρχῆς νά δεχθοῦμε ὅτι διάλογος, μεταξύ Ἐκκλησίας καί Πολιτείας γιά τήν διδακτέα ὕλη τῶν θρησκευτικῶν στήν ἐκπαίδευση ἔγινε γιά πρώτη φορά. 

Καί μάλιστα ἐτονίσθη ὅτι ἡ Ἐκκλησία συναποφασίζει μέ τήν Πολιτεία διά θέματα ἀφορῶντα εἰς αὐτήν, ὡς τοῦτο ἀπορρέει ἐκ τοῦ Συντάγματος καί τοῦ Καταστατικοῦ αὐτῆς Χάρτου (Ν. 590/1977). 

Τοῦτο πλέον ἀποτελεῖ ἕνα κεκτημένο γιά τήν Ἐκκλησία μας».

   Πρόκειται για απόσπασμα από την εισήγηση του Μητροπολίτη Ύδρας, Σπετσών και Αιγίνης, κ.Εφραίμ, στην Ιεραρχία για τα Θρησκευτικά, όπως δημοσιεύθηκε στο πρακτορείο εκκλησιαστικών ειδήσεων dogma.gr, προχθές 27 Ιουνίου (οι υπογραμμίσεις δικές μας σε όλα τα αποσπάσματα που παραθέτουμε). 

  Ανεξαρτήτως σε ποιον Θεό πιστεύει ο καθένας (και αν πιστεύει σε Θεό) η συνδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού προγράμματος από την εκκλησία είναι ένα σοβαρό ζήτημα. Ας ξεκινήσουμε από τα πιο απλά: Από τη στιγμή που της δίνεται το δικαίωμα να συνδιαμορφώσει, λογικό είναι (από την πλευρά της) να επιδιώκει να στηρίξει τις θέσεις της για την ύπαρξη του ανθρώπου, τις αντιλήψεις της για τη συνείδησης του κ.ο.κ.

  Η συνδιαμόρφωση, άρα και η επιρροή, από μια συγκεκριμένη θρησκεία (κι ας είναι κυρίαρχη στη χώρα) δημιουργεί περιορισμούς  στην ελεύθερη βούληση και την κριτική σκέψη, στην κοσμοθεωρητική αντίληψη που θα αναπτύξει ο μαθητής; Κατά τη γνώμη μας, ναι. Αυτό έχει κάποια σχέση με την ελευθερία κάθε θρησκείας (και των εκπροσώπων της) να εκφράζουν τα κηρύγματα της στην κοινωνία; Φυσικά και όχι. Άλλο η κοινωνία, άλλο το επίσημο εκπαιδευτικό σύστημα. 

  Ήδη ακούμε τους (πολιτικούς) υπερασπιστές της ορθόδοξης χριστιανικής πίστης να…. διαμαρτύρονται, ν’ αναφέρονται στη σύνδεση του ελληνισμού με την εκκλησία, στα ποσοστά των χριστιανών ορθόδοξων και τα λοιπά και τα λοιπά. Δεν θα ανοίξουμε το συγκεκριμένο θέμα, σε αυτό το κείμενο. Πρόκειται, άλλωστε, για μεγάλη συζήτηση. Θα μείνουμε στα απλά και μικρά (;) που προκύπτουν από την εισήγηση του Μητροπολίτη Ύδρας προς την Ιεραρχία.

  Ολόκληρη την εισήγηση μπορείτε να τη διαβάσετε στο dogma.gr (εδώ). Εμείς θα παραθέσουμε ορισμένα μόνο αποσπάσματα:

.«…παρουσιάζω ὅλες τίς τροποποιήσεις  καί ἀλλαγές, οἱ ὁποῖες ἔγιναν δεκτές, ἐνῶ ἔχει ἐξετασθεῖ ἐάν αὐτές ἔχουν ἐνσωματωθεῖ καί στούς Φακέλους Μαθητοῦ, οἱ ὁποῖοι ἤδη ἀναρτήθηκαν καί εἶναι γνωστοί σέ ὅλους (….)

Γ΄   Δημοτικοῦ

Θεματική ἑνότητα 2

α) Ἡ ἀπόπειρα ἀναφορᾶς κοινῶν στοιχείων ἀπό διάφορες θρησκευτικές παραδόσεις εἶναι ἀρκετά συσσωρευτική καί μή δομική, μέ ἀποτέλεσμα νά δημιουργεῖ σύγχυση.

Ἀφαιρέθηκαν ὅσα ἀφοροῦσαν ἄλλες Θρησκεῖες καί παρέμειναν μαζί μέ τόν Χριστιανισμό καί οἱ ἄλλες δύο μονοθεϊστικές ἁβρααμικές θρησκεῖες (Ἰουδαϊσμός καί Ἰσλάμ), ἐνῶ, ὅπως θά φανεῖ καί στίς διορθώσεις, στό ἐπισυναπτόμενο Παράρτημα, ἔγιναν καί περαιτέρω τροποποιήσεις…»

   Ανάλογα αποσπάσματα με αυτό που μόλις διαβάσατε μπορείτε να βρείτε πολλά στην εισήγηση. Πρόκειται για παραδείγματα που δείχνουν ότι εδώ μιλάμε για ένα μικρό παζάρι, δηλαδή τι θα βγει και τι θα μπει…

***

   Πάμε τώρα παρακάτω, στα πιο «διάσημα» αποσπάσματα της εισήγησης:

«…ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΛΥΚΕΙΟΥ(…)

Α’ ΛΥΚΕΙΟΥ

Θ.Ε. 1 ΑΝΘΡΩΠΟΣ / ΠΡΟΣΩΠΟ (…)

Τό ἐκπαιδευτικό ὑλικό παραθέτει πρός διδασκαλία καί μελέτη:

α) ἕνα ἰνδιάνικο παραδοσιακό παραμύθι (Ὁ Ἄνεμος) γιά τόν «Ἄνεμο» πού ἀπήγαγε τήν ὄμορφη κόρη ἑνός ἰνδιάνου φύλαρχου (ΚΑΤΑΡΓΗΘΗΚΕ),

β) τούς στίχους ἀπό τό τραγούδι «Ὁ Μπαγάσας» τοῦ Νικόλα Ἄσιμου (1997, «Ρέ μπαγάσα! Περνᾶς καλά ἐκεῖ πάνω…» (ΚΑΤΑΡΓΗΘΗΚΕ),

γ) τούς στίχους ἀπό τό «Περιβόλι» (1966) (ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΟΜΟΦΩΝΩΣ – στόν Φ.Μ. ὑπάρχει στήν ὑποενότητα «Πέρασμα από τη φιλία και τη λαχτάρα συναναστροφής στη θρησκεία ως επικοινωνία με το ιερό», σ. 29) καί τήν «Συννεφούλα» (1966) τοῦ Διον. Σαββόπουλου (ΚΑΤΑΡΓΗΘΗΚΕ),

δ) τόν 61ο Ψαλμό (ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΟΜΟΦΩΝΩΣ – στον Φ.Μ. ὑπάρχει στήν ὑποενότητα «Πέρασμα από τη φιλία και τη λαχτάρα συναναστροφής στη θρησκεία ως επικοινωνία με το ιερό», σ. 30),

ε) στίχους ἀπό τό τραγούδι «Umbrella» (2007) τῆς Rihanna, (ΚΑΤΑΡΓΗΘΗΚΕ) …»

  Ας ανακεφαλαιώσουμε : Καταργήθηκαν ένα ινδιάνικο παραμύθι, ο «Μπαγάσας» του Νικόλα Άσιμου, η «Συννεφούλα» του Διονύση Σαββόπουλου, καταργήθηκε μέχρι και το τραγούδι «Umbrella» (2007) της Rihanna, σύμφωνα με την εισήγηση. 

«Αριστερές» διευκρινίσεις από το υπουργείο Παιδείας

   Το υπουργείο Παιδείας, σήμερα έβγαλε ανακοίνωση, για τα δημοσιεύματα σχετικά με τα θρησκευτικά, δημοσιεύματα που εστίασαν στους στίχους που «καταργήθηκαν» και διευκρινίζει: 

«Ο διάλογος μεταξύ Πολιτείας και Εκκλησίας για το μάθημα των Θρησκευτικών αφορούσε τα Προγράμματα Σπουδών. Το προτεινόμενο διδακτικό υλικό δεν αποτέλεσε αντικείμενο του διαλόγου. Όποιες προσθαφαιρέσεις έγιναν ή πρόκειται να γίνουν, όπως είναι απολύτως φυσικό και συμβαίνει σε όλα τα μαθήματα, αποφασίζονται από το επιστημονικό προσωπικό του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ).

Για τα συγκεκριμένα παραδείγματα των τραγουδιών που αναφέρονται σε διάφορα δημοσιεύματα, αξίζει να σημειωθεί ότι τα δύο είχαν αφαιρεθεί από τον Οκτώβριο του 2016 από το ΙΕΠ, δηλαδή πριν την έναρξη του διαλόγου μεταξύ της Επιτροπής του ΙΕΠ και της Επιτροπής της Εκκλησίας, ενώ το ένα («Συννεφούλα») εξακολουθεί να βρίσκεται στον Οδηγό του Λυκείου για τον Εκπαιδευτικό (βλ. σελ. 60)».

  Μετά τις παραπάνω διευκρινίσεις το υπουργείο Παιδείας αναφέρει υπερήφανα και «αριστερά»: «Το μάθημα των Θρησκευτικών άλλαξε και δεν υπάρχει επιστροφή στο παρελθόν. Συνεπώς, τα περί υπογραφής «θρησκευτικού μνημονίου» και άλλων τραγελαφικών ευφυολογημάτων εντάσσονται στη γενικότερη πολιτική στρατηγική εναντίον της κυβέρνησης. Οι διακριτοί ρόλοι Πολιτείας και Εκκλησίας, όπως επιτάσσει το Σύνταγμα, θα συνεχίσουν να αποτελούν οδηγό των αποφάσεων του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων».

  Σχετικά με τα τραγούδια, λοιπόν, σύμφωνα με το υπουργείο Παιδείας, τα δύο είχαν αφαιρεθεί από τον Οκτώβριο του 2016 από το ΙΕΠ. Διευκρινίζει, δε, πως χρονικά αυτό σημαίνει πριν την έναρξη του διαλόγου της Επιτροπής του ΙΕΠ και της Επιτροπής της Εκκλησίας. 

Πάντως, λογικές υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε: Αν αφαιρέθηκαν π.χ επειδή θα ακολουθούσε ο διάλογος ή αν λειτούργησαν καλά οι συνήθεις «δίαυλοι» επικοινωνίας μεταξύ υπουργείου και εκκλησίας προκειμένου λειάνουν το έδαφος του διαλόγου. Ας δεχθούμε, όμως, τα γεγονότα όπως τα περιγράφει το υπουργείο Παιδείας. Το ερώτημα δεν αλλάζει…Γιατί αφαιρέθηκαν; Και κάτι άλλο περισσότερο από …περιέργεια. Με ποιο κριτήριο η «Συννεφούλα» τη… γλίτωσε; 

***

 Ας προχωρήσουμε στο επόμενο απόσπασμα, από την εισήγηση του Μητροπολίτη Ύδρας στην Ιεραρχία, ένα απόσπασμα που δεν χρειάζεται και πολλές διευκρινίσεις, παρά μόνο μια. Η εκκλησία διατυπώνει άποψη και για το πώς θα διδάσκεται στο σχολείο και με τι θα συνδέεται «το κεντρικό ζήτημα της ελευθερίας». Από τη στιγμή που συνδιαμορφώνει γιατί να μην το κάνει;…

«…4.1 ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ (1ο δίωρο)

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ Ι. ΣΥΝΟΔΟΥ: Τό κεντρικό ζήτημα τῆς ἐλευθερίας καί τοῦ αὐτεξουσίου τοῦ ἀνθρώπου, στό ὁποῖο ἔχει συνεισφέρει τόσες πολλές καί κεφαλαιώδεις προτάσεις ἡ ὀρθόδοξη πατερική καί ἐν γένει θεολογική γραμματεία  περιορίζεται σέ ἐκπαιδευτικό ὑλικό μέ πατερικά κείμενα μόλις 1 σελίδας καί ἐμπλέκεται μέ ἄσχετα πρός τήν ὀρθόδοξη ὀπτική, δοκίμια γιά τούς φυλακισμένους, στίχους ἀπό ἑλληνικό παραδοσιακό τραγούδι γιά τήν φυλακή, στίχους γιά τήν «Ἔξοδο» τῶν Ἑβραίων, ἀπό ξένα τραγούδια (spirituals, ὅπως τό «Go Down Moses» τοῦ Louis Armstrong κ.λπ.). Εἶναι σαφές καί ἐδῶ ποῦ πέφτει τό κέντρο βάρους: ἡ βασική θέαση τοῦ ζητήματος τῆς ἐλευθερίας μέ ἀφετηρία τήν κοσμική ὀπτική διαφόρων τεχνῶν καί ἐπιστημῶν (πολιτική, κοινωνιολογία κ.λπ.) στήν ὁποία ἁπλῶς συνεισφέρει καί συμβάλλει ἡ θεολογική προσέγγιση.

Ἡ πρότασις ἔγινε δεκτή καί τό ὑλικό ἔχει τροποποιηθεῖ, σύμφωνα μέ τίς ὑποδείξεις τῆς ἐπιστολῆς τοῦ Μακαριωτάτου ἀπό 28.9.2016, ἡ ὁποία ἐλήφθη σοβαρότατα ὑπ’ ὄψιν τῶν συντακτῶν τῶν ΠΣ, ἐνῶ καί στόν Φ. Μαθητοῦ, στίς σ. 161-163 παρουσιάζονται πλούσια κείμενα ἀπό τήν Ἁγία Γραφή, ἀλλά καί ἀπό τήν ἐκκλησιαστική γραμματεία περί της ἔννοιας τῆς ἐλευθερίας, τοῦ αὐτεξουσίου κ.λπ…»

   Για το τέλος οι παρατηρήσεις της εκκλησίας για μια γελοιογραφία. Διαβάστε το σκεπτικό και φυσικά την τελευταία φράση:«Ἡ πρόταση ἔγινε ἀποδεκτή καί ἡ γελοιογραφία ἔχει ἀφαιρεθεῖ …»

«…Β’ ΛΥΚΕΙΟ (…).

3.4 ΔΙΑΛΟΓΟΣ (4ο δίωρο)

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Ι. ΣΥΝΟΔΟΥ:

Α) Στό πλαίσιο νοηματοδοτήσεως τῆς ἔννοιας «Διάλογος» δίδεται μιά γελοιογραφία τοῦ Economist γιά τούς θρησκευτικούς πολέμους: ἕνα πεδίο μάχης γεμάτο ἐρείπια καί νεκρούς, ἕνας ἐπιζῶν ἀναφέρει «Ὅλα ξεκίνησαν μέ μιά διαφωνία ποιανοῦ ὁ θεός ἦταν πιό εἰρηνικός, καλοσυνάτος καί συγχωρητικός». Πρόκειται γιά ἀντιθρησκευτικά ἐρεθίσματα πού ὑποβάλλουν στόν μαθητή στό πλαίσιο ἑνός μαθήματος θρησκευτικῆς ἀγωγῆς, τήν ἀποδοχή τῆς ἰδέας ὅτι οἱ θρησκεῖες εἶναι ὑπαίτιες γιά τήν βία στόν κόσμο καί ὅτι ἡ ἰσχυρή πίστη, ὁδηγεῖ σέ μισαλλοδοξία. Αὐτή εἶναι ἡ θέση τοῦ ἐπίσημου σχολείου στό πλαίσιο τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν; Καί ἐν πάσῃ περιπτώσει, μήπως αὐτό εἶναι τό ἀντικείμενο ἀνάλυσης τῆς κοινωνιολογίας τῶν θρησκειῶν ἤ τοῦ μαθήματος τῆς ἀγωγῆς τοῦ πολίτη; Ἡ πρόταση ἔγινε ἀποδεκτή καί ἡ γελοιογραφία ἔχει ἀφαιρεθεῖ …»

***

   Ο λόγος που παραθέσαμε εκτενή αποσπάσματα από την εισήγηση είναι διότι έτσι θεωρούμε πως αποτυπώνεται καλύτερα ο βαθμός επιρροής του σκεπτικού της εκκλησίας στο σχολείο. Και το ξαναλέμε: Είναι λογικό να το κάνει από τη στιγμή που συνδιαμορφώνει. 

  Το θέμα είναι άλλο και είναι πολιτικό: Η «αριστερή» κυβέρνηση εμφανίζεται ως υπέρμαχος των κάθε είδους ανθρώπινων δικαιωμάτων και τα λοιπά και τα λοιπά, αλλά μια χαρά συμμετείχε στο παζάρι. Από την άλλη, θα μπορούσε να πει κανείς, μιλάμε για μια κυβέρνηση που συνεχίζει ακάθεκτη την πολιτική εξαθλίωσης του λαού. Θα σταμάταγε μπροστά στο θέμα των σχέσεων με την εκκλησία και το ρόλο της στο εκπαιδευτικό σύστημα;…  Όχι. Σωστό κι αυτό.

  Πάντως, επειδή το ζήτημα είναι σοβαρό, επαναφέρουμε το θέμα του χωρισμού κράτους – εκκλησίας. Δεν είναι, δα, και καμία τόσο επαναστατική πρόταση, μια αστικοδημοκρατική μεταρρύθμιση είναι, γνωστή (στα λόγια) στους «αριστερούς» της κυβέρνησης, μια αστικοδημοκρατική μεταρρύθμιση που ισχύει σε πολλές χώρες. Ο χωρισμός κράτους εκκλησίας θα έλυνε πολλά θέματα σε επίπεδο δικαιωμάτων και όχι μόνο… Είναι προφανές, βέβαια, πως η κυβέρνηση ούτε που το σκέφτεται. Αντίθετα επιδιώκει να διατηρεί τη «θεσμική» θέση της εκκλησίας, για πολιτικούς λόγους.

***

   Και τώρα η τελευταία επισήμανση – ερώτηση:

Εάν ο Νικόλας Άσιμος είχε αλλάξει μόνο μια λεξούλα στον στίχο θα τον «κόβανε» (όποιος και αν τον «έκοψε»);

Ας πούμε, εάν ο στίχος δεν ήταν Ρε μπαγάσα! Περνάς καλά εκεί πάνω,

αλλά Ρε μπαγάσα! Περνάς καλά εκεί… κάτω;

Μπορεί και να παρέμενε ο στίχος, αφού το «κάτω» δεν είναι… αρμοδιότητα της εκκλησίας…