Αντιστράτηγος Σπύρος Μουστακλής 1926 – 1986

28 Απρ 2020 | 06:10

Αντιστράτηγος Σπύρος Μουστακλής

Με αφορμή τη συμπλήρωση 34 χρόνων από την ημέρα που ο Σπύρος Μουστακλής «έφυγε» από τη ζωή, ο Γιάννης Αγγέλου, Σχης(ΜΧ) ε.α επικοινώνησε με τη σύζυγό του, Χριστίνα. Θα θέλαμε αυτή η συζήτηση να γίνει και με εικόνα, όμως, λόγω της πανδημίας αυτό δεν ήταν εφικτό.

Οι δηλώσεις της κυρίας Χριστίνας Μουστακλή:

«Κυρία Μουστακλή, καλημέρα σας. Την Τρίτη, 28 Απριλίου, συμπληρώνονται 34 χρόνια από την ημέρα που ο σύζυγός σας άφησε την τελευταία του πνοή. Σε συνεντεύξεις σας έχετε δηλώσει πως «Περίσσεψε το μίσος! Περίσσεψε η κακία και η προδοσία! Δε χώρεσε ποτέ μια συγνώμη». Θέλω να συζητήσουμε πάνω σε αυτό». 

«Δεν έλαβα ποτέ συγνώμη από αυτούς που τον βασάνισαν και τον σακάτεψαν. Και αν θέλετε το θεωρώ και φυσικό. Η επτάχρονη δικτατορία άφησε έντονα τα σημάδια της. Φανταστείτε πόσο φανατισμένη ήταν αυτή η συμμορία, που εκδικήθηκε με τον πλέον απάνθρωπο τρόπο ένα άνθρωπο που λάτρευε την πατρίδα του.
Ουδέποτε με απασχόλησε πολιτικά το χρώμα. Αγαπώ την πατρίδα μου, με απασχολεί η Δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ιδέες που έχουμε μέσα μας, που διδαχτήκαμε από την Ιστορία. Και να μην ξεχνάμε πως ακόμη και σήμερα υπάρχουν νοσταλγοί αυτού του καθεστώτος, που προσβάλλουν την ίδια τη χώρα. 
Ναι, συγνώμη δεν έλαβα. Ποτέ. Περιμένατε κάτι διαφορετικό από μια χούντα;»
Και συνεχίζει:
«Ακόμη και οι στρατιώτες που εκείνη την περίοδο υπηρετούσαν τη θητεία τους και τους εκπαίδευσαν να βασανίζουν, δεν αισθάνθηκαν την υποχρέωση να ζητήσουν μια συγνώμη για την ανεπανόρθωτη ζημιά που προκάλεσαν στον άντρα μου. Αυτά τα παιδιά που υπηρέτησαν στο ΕΑΤ/ΕΣΑ ουδέποτε μετάνιωσαν».

Η Χριστίνα Μουστακλή

«Κυρία Μουστακλή, οι δηλώσεις του ενός εκ των πρωταίτιων της χούντας, Παττακού, για τον Σπύρο Μουστακλή ήταν εξαιρετικά προκλητικές. Και ήταν ήδη ο ίδιος αποφυλακισμένος».

«Είναι γεγονός πως η στάση του ήταν εξόχως προσβλητική για τη μνήμη του Σπύρου Μουστακλή. Όμως δικαιοσύνη ουδέποτε αποδόθηκε. Βρετανός καθηγητής που ήρθε για να δει το σύζυγό μου εκείνη την περίοδο, μίλησε για δολοφονικό χτύπημα. Τιμωρήθηκε κάποιος; Μήπως και τα δικαστήρια που έγιναν δεν ήταν μια παρωδία; Οι πρωταίτιοι της δικτατορίας, αυτοί που ουσιαστικά χάρισαν τη μισή Κύπρο στους τούρκους, ουδέποτε τιμωρήθηκαν.
Πολλοί εκ των επιφανών συνεργατών της Χούντας, δεν τιμωρήθηκαν. Καθηγητές πανεπιστημιακών ιδρυμάτων συνέχισαν να διδάσκουν τους φοιτητές τους. Επικεφαλής οργανισμών τότε συνέχισαν να ζουν τη ζωή τους. Κι ας είχαν αφήσει πίσω τους μια ακρωτηριασμένη χώρα και μια Ελλάδα διαλυμένη. 
Μήπως υπήρξε τιμωρία για το έγκλημα της Κύπρου; Ο περιβόητος φάκελος για την Κύπρο έκλεισε χωρίς να υπάρξουν ένοχοι και τιμωρίες. Στην Κύπρο υπάρχει ένας εξαιρετικός φάκελος για όλα τα γεγονότα του 1974. Γιατί οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν έχουν ζητήσει αυτό το φάκελο; Γιατί να μένει σε εκκρεμότητα μια τόσο σοβαρή εθνική υπόθεση;
Ο Σπύρος, όταν κάποια στιγμή κατάφερε να σταθεί στα πόδια του, πήγαινε τακτικά στο Γενικό Επιτελείο Στρατού. Όταν τον έβλεπαν κάποιοι Αξιωματικοί, δυσανασχετούσαν. Αυτός πήγαινε σε γνωστούς του στα ΓΕ Ναυτικού και Αεροπορίας.»

«Κλείνοντας αυτή τη συζήτηση θα θέλατε να προσθέσετε κάτι ακόμη;»

«Έχω γράψει ένα βιβλίο με όλα τα γεγονότα εκείνης της περιόδου, που πρόκειται να εκδοθεί. Θα είχε ήδη εκδοθεί, μας πρόλαβε η πανδημία. Εκεί περιγράφω τα πάντα, με λεπτομέρειες.
Εκεί γράφω πως αυτή τη συγνώμη την πήρα από ένα παιδί, ένα μικρό μαθητή. Και αυτή η συγνώμη ήταν ό,τι πιο όμορφο.
Θέλω να σας πω πως η απόφαση ενός ανθρώπου να αντισταθεί απέναντι σε ένα σκληρό δικτατορικό καθεστώς, δεν είναι μόνο μια πατριωτική πράξη, αλλά και τεράστια κοινωνική.
Σας ανέφερα πως οι πρωταίτιοι του πραξικοπήματος ουδέποτε τιμωρήθηκαν. Και όχι μόνο αυτό. Αλλά η εις θάνατον ποινή τους, μετετράπη σε ισόβια, ανατρέποντας με πολιτική εντολή, την απόφαση του δικαστηρίου.
Χαίρομαι για την προσπάθειά σας αυτή, και σας εύχομαι κάθε επιτυχία. Θα σας καλέσω και θα σας περιμένω στην παρουσίαση του βιβλίου μου, όποτε με το καλό γίνει»

«Σας ευχαριστούμε κυρία Μουστακλή».

Κλείνοντας το τηλέφωνο, μετά από αυτή τη συνομιλία, διαπίστωσα πως είχα συγκινηθεί πολύ. Κάποιοι άνθρωποι καταφέρνουν με την ίδια τους τη ζωή, να μας δείχνουν το δρόμο. Κι είναι εξαιρετικά σημαντικό που ο Σπύρος Μουστακλής ήταν ένας Αξιωματικός, ένας από αυτούς που φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν, σακατεύτηκαν αγωνιζόμενοι για τη Λευτεριά αυτού του τόπου από την ξενοκίνητη Χούντα.

Αυτή τη φορά τη γλίτωσες αλλά την επομένη θα σε βγάλουν τέσσερις από δω μέσα

---

Ποιος ήταν ο Σπύρος Μουστακλής

Ο Σπύρος Μουστακλής πέθανε σαν σήμερα, στις 28 Απριλίου 1986. Ήταν Μεγάλη Δευτέρα απόγευμα και ώρα 17.00 με 17.15…
Είναι από τους ελάχιστους Αξιωματικούς που εμπράκτως αντιστάθηκε στη Χούντα και βασανίστηκε απάνθρωπα από συναδέλφους του στρατιωτικούς.
Έζησε ημιπληγικός και αφασικός μετά τα φρικτά βασανιστήρια που υπέστη και δεν κατάφερε να μιλήσει ποτέ!
Δε μπόρεσε να απολαύσει την αγκαλιά της κόρης του, να ζήσει όπως θα περίμενε το μεγάλωμά της. Ένας πλασμένος αγωνιστής.
Δεν μπόρεσε να υπερασπιστεί τον εαυτό του στο δικαστήριο, δεν μπόρεσε να μιλήσει και να περιγράψει στους δικούς του τι ακριβώς έζησε. ΠΟΤΕ! Το σώμα του τσακίστηκε ανεπανόρθωτα, όμως παρέμεινε ως το τέλος αμετανόητος και υπερήφανος που δεν πρόδωσε! 

Γεννήθηκε στο Μεσολόγγι το 1926. Μέσα του έκαιγε η φλόγα.

Έφηβος ακόμα κατατάχτηκε στον ΕΔΕΣ του Ναπολέοντα Ζέρβα και έλαβε μέρος σε μάχες κατά των Ιταλών, των Γερμανών, αλλά και του ΕΛΑΣ. Κεντρώος ο ίδιος, ήταν γραφτό να βρεθεί στο ίδιο μετερίζι, με όσους στο παρελθόν πολέμησε. Στην ίδια μοίρα με τους κομμουνιστές. Τα παράξενα παιχνίδια της ζωής. Αποφοίτησε από τη Στρατιωτική  Σχολή Ευελπίδων το 1948.
Ως ανθυπολοχαγός πια, συμμετείχε σε σειρά μαχών του εμφυλίου πολέμου, ενώ αμέσως μετά πήγε και στην Κορέα, ως υπολοχαγός του ελληνικού εκστρατευτικού σώματος. Σύμφωνα με μαρτυρία του συναδέλφου του κι επίσης βασανισθέντα επί χούντας, Μιχάλη Βαρδάνη, ο Μουστακλής ένιωθε άβολα γι’ αυτή τη συγκεκριμένη αποστολή. Υπηρέτησε από το 1964 ως εθελοντής στην Κύπρο και από το 1965 αντιδρούσε στη μαζική άφιξη ακροδεξιών αξιωματικών στο νησί. Την Κύπρο την αγάπησε πολύ.
Τίθεται σε πολεμική διαθεσιμότητα και μεταβαίνει στη Σύρο περιμένοντας να εκδικαστεί η υπόθεση του. Σε αυτήν τη χρονική στιγμή της ζωής του τον βρίσκει το Πραξικόπημα της Χούντας. Εκφράζει την επιθυμία να αποταχθεί από τον στρατό. Ήδη οι δημοκρατικοί στρατιωτικοί παρακολουθούνται και όπως ο ίδιος λέει: «Στο στρατό, αν δεν ακολουθήσεις το άρμα κάποιου μεγάλου μπροστά δε θα πας».
Αποστρατεύεται το 1967 και παντρεύεται την οδοντίατρο Χριστίνα Μουστακλή, που στάθηκε στο πλευρό του στη διάρκεια της δοκιμασίας του και αφιέρωσε τη ζωή της στην προάσπιση της μνήμης του.

Ελλάς Ελλήνων Βασανιστών… Η πρώτη σύλληψη

Συλλαμβάνεται για πρώτη φορά στις 7 Ιουνίου του 1969 για τη συμμετοχή του στην οργάνωση «Ελεύθεροι Έλληνες». Μεταφέρεται στην οδό Μπουμπουλίνας και ανακρίνεται για 17 μέρες.
Στη συνέχεια μεταφέρεται με όλους τους αξιωματικούς της οργάνωσης σε ξενοδοχεία  στη Βαρυμπόμπη και στη Δροσιά τα οποία η Χούντα έχει επιτάξει. Κάθε δωμάτιο του ξενοδοχείου έχει μετατραπεί σε κελί  με κλειστά παράθυρα και πατζούρια σφραγισμένα με αλυσίδες. Στη συνέχεια μεταφέρεται εξόριστος στη Σαμοθράκη και στην Ορεινή Αρκαδία. 
Παραμονή Πρωτοχρονιάς του 1971  η Χούντα δίνει  αμνηστία και  γυρνά από την εξορία με την απειλή: «Αυτή τη φορά τη γλίτωσες αλλά την επομένη θα σε βγάλουν  τέσσερις από δω μέσα».
Όταν αποφυλακίστηκε, επισκέφτηκε μαζί με τη Χριστίνα στον Κορυδαλλό όπου κρατείτο, τον Αξιωματικό της Πολεμικής Αεροπορίας, Αναστάσιο Μήνη. Μάλιστα, μονολογούσε:

Μα να είναι μέσα ο Μήνης και έξω εγώ…
Σπύρος Μουστακλής

Αδάμαστο πνεύμα, δεν λαμβάνει υπόψη του την προειδοποίηση και συνεχίζει να παίρνει μέρος σε μικρές αντιστασιακές ομάδες και στο «Κίνημα του Ναυτικού» που ξεκίνησε το Φεβρουάριο του 1973 και προδόθηκε τον Μάιο του ίδιου χρόνου.

Ελλάς Ελλήνων Βασανιστών… Η δεύτερη σύλληψη

Είναι ο πρώτος που συλλαμβάνεται, για δεύτερη φορά, 22 Μαΐου 1973. Μεταφέρεται στην Ασφάλεια και Σάββατο στις 26 Μαΐου στο ΕΑΤ/ΕΣΑ. Τον αναλαμβάνει αρχικά ο διαβόητος βασανιστής της ΕΣΑ, Λοχίας Μιχάλης Πέτρου και τον οδηγεί σε ένα σκοτεινό κελί. Τα βασανιστήρια άρχισαν αμέσως. Ο Σπανός του είπε: «Μουστακλή,  ξαναπέρασες από δω και μυαλό δεν έβαλες.  Θα σε κάνω να ακούς ΕΣΑ και να τρέμεις!» 
Υπέστη μεσαιωνικά βασανιστήρια. Φάλαγγα, ηλεκτροσόκ και δυνατά χτυπήματα με γκλομπ. Ένα από αυτά τα χτυπήματα θα τον βρει στην αριστερή καρωτίδα και θα του προκαλέσει εγκεφαλική αιμορραγία. Θα μείνει ζωντανός – νεκρός ανάμεσα σε νερά, αίματα και ούρα για περίπου 12 ώρες .

Το κρατητήριο όπου βασανίστηκε ο Αντιστράτηγος Σπύρος Μουστακλής

Στη δίκη των βασανιστών που έγινε πολύ αργότερα, η κατάθεση του κατηγορούμενου Πέτρου ήταν αρκετά αποκαλυπτική.
«Εγώ, είχα βρει το Μουστακλή αναίσθητο μέσα στο κελί του μέσα σε ασβέστη και ακαθαρσίες. Ειδοποίησα τον γιατρό Κόφα και τον αξιωματικό υπηρεσίας. Ο Κόφας τον ξαναείδε τον μεσημέρι αλλά τον μετέφεραν στο νοσοκομείο στις 9 το βράδυ.»
Με αρκετές ώρες καθυστέρηση, την Κυριακή 27 Μαΐου, 9 το βράδυ, μεταφέρεται στο 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο με την προσφώνηση:
«Πάρτε τον, είναι από τρακάρισμα στον Ιππόδρομο και λέγεται Μιχαηλίδης». 
Δίνουν ψεύτικο όνομα για να μην ειδοποιηθεί η οικογένειά του… Για να μη μάθει κανείς τα αποτρόπαια εγκλήματά τους.
Επί 47 ημέρες η σύζυγος του τον αναζητά μέσω Deutsche Welle και ΒΒC.
Στις 11 Ιουλίου πια, η Χριστίνα Μουστακλή ειδοποιείται ότι ο Σπύρος Μουστακλής βρίσκεται στο 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο.
Όταν μεταβαίνει εκεί αντικρίζει αντί για το σύζυγό της ένα ερείπιο. Βρίσκεται στο κρεβάτι, ένα πτώμα, παράλυτος, ακίνητος. Έχει ένα πελώριο τραύμα στον ώμο, στις φτέρνες και οι μηροί του κατάμαυροι. Δεν μπορεί να μιλήσει. Παρόλα αυτά την αναγνώρισε. Το δωμάτιο το φρουρούν δύο ΕΣΑτζήδες.
Η υπολοχαγός νοσηλευτικής Αλέκα Πολίτη που τον φροντίζει, λέει στη Χριστίνα Μουστακλή:
«Όταν τον έφεραν εδώ ήταν σαν ένα κομμάτι συκώτι. Σας ορκίζομαι στο παιδί μου ότι έκανα 3 μέρες να κοιμηθώ».
Ο Κόφας δίνει εντολή να μην έρθει κανείς άλλος γιατρός σε επαφή με τον ασθενή.
Ο Διοικητής του νοσοκομείου, όταν η ίδια διαμαρτυρήθηκε γιατί άργησε να ειδοποιηθεί, με θράσος της απάντησε: «Είστε αγενής συνάδελφος. Τέτοιος που ήταν αυτά θα πάθαινε. Τι περιμένατε; Εσείς τον διαλέξατε».

Στην Πολυκλινική Αθηνών, Ομόνοια – Νοέμβρης 1973

Στις 20 Αυγούστου η Χούντα δίνει γενική αμνηστία και στις 24 μεταφέρεται στην Πολυκλινική Αθηνών, Πειραιώς 3, στην Ομόνοια. Βρέθηκε στην καρδιά των γεγονότων το Νοέμβρη του 1973. Από το δωμάτιο του ακούει το θόρυβο από την εξέγερση στο Πολυτεχνείο. Βρίσκεται σε αναστάτωση και ενώ δεν μπορεί να μιλήσει, αφήνει άφωνη τη σύζυγο του, καθώς τον ακούει να λέει :
«Vivere pericolosamente», δηλαδή, « Ζην επικινδύνως».

Μετά την πτώση της Χούντας

Μετά την πτώση της Χούντας μεταφέρεται στο ΚΑΤ όπου επί δυόμιση χρόνια στο 609 δωμάτιο, ακολουθεί πρόγραμμα με φυσικοθεραπείες. Ενδιάμεσα βρέθηκε σε ειδικό κέντρο αποκατάστασης στις ΗΠΑ, με μέριμνα του Ρόμπερτ Κέννεντι. Μετά και για διάστημα δυο μηνών φιλοξενήθηκε σε αντίστοιχο Κέντρο στη Μόσχα. 
«Ήταν το χειρότερο περιστατικό που είχε έρθει μέχρι τότε, ένα μαύρο σώμα, με πληγές παντού», είχε δηλώσει αργότερα η φυσικοθεραπεύτρια Ντία Τσερμπίνη του ΚΑΤ, που είχε βάλει σκοπό της ζωής της να τον βοηθήσει να περπατήσει. Με όσα αποθέματα δύναμης του είχαν απομείνει, θα καταφέρει να σταθεί όρθιος. Μάλιστα μία ψυχολόγος στις Ηνωμένες Πολιτείες που τον είχε εξετάσει, όντας πια ανάπηρος, τον ρώτησε πώς λέγεται η λέξη «πείσμα» κι έγραψε σε ένα χαρτάκι: «Σπύρος= πείσμα».

Αρχείο ΚΚΕ / Επιστολή του ΚΚΕ προς το ΚΚΣΕ για να μεταβεί για θεραπεία ο Σ. Μουστακλής στη Σοβιετική Ένωση (31/8/1983)

Οι πρωταίτιοι και βασανιστές του ουδέποτε λογοδότησαν

Καθώς πλησιάζει η δίκη, με ανώνυμα τηλεφωνήματα κάποιοι ενδιαφέρονται να μάθουν αν κατάφερε να μιλήσει. Είχε πολλά να πει αν μιλούσε. Δεν μπόρεσε όμως… Έβγαζε μόνο κάποιες άναρθρες κραυγές και ορισμένες σκόρπιες λέξεις, συνυφασμένες με την τραγική του εμπειρία στο ΕΑΤ/ΕΣΑ. Η λέξη «φάλαγγα» ήταν αυτή που ξεστόμιζε τις περισσότερες φορές καθαρά.
Κάθε χρόνο ήταν η εμβληματική μορφή στις επετείους του Πολυτεχνείου, από τις οποίες δεν έλειψε ποτέ, κρατώντας πάντα στο αριστερό χέρι του ένα στεφάνι, συγκινώντας το πανελλήνιο. Κάποια χρονιά, τον σήκωσαν στα χέρια οι φοιτητές, αναγνωρίζοντας στον πρόσωπό του την Αντίσταση και τον Αγώνα.
Οι πρωταίτιοι και βασανιστές του ουδέποτε λογοδότησαν. Κανείς από τους αξιωματικούς κατηγορούμενους δεν είχε το θάρρος να μιλήσει για όσα έκαναν στον παράλυτο πια Ταγματάρχη. Ο Θεοφιλογιαννάκος μάλιστα αρνήθηκε ότι ο Μουστακλής βασανίστηκε και ισχυρίστηκε ότι η κατάστασή του θα προήλθε από κάποια πάθηση. Λίγο πριν την ετυμηγορία του δικαστηρίου ο κατηγορούμενος επιλοχίας Μπουτέβας έσπασε και κατονόμασε τον Ταγματάρχη Νικολόπουλο ότι πρωτοστάτησε στο βασανισμό του Μουστακλή. Κατέθεσε ότι υπήρξε δεύτερο γκρουπ βασανιστών που τον αποτελείωσαν. Οι ποινές για τους βασανιστές του ήταν χάδι. Ο εκ των αρχιβασανιστών του, Σπανός, φυλακισμένος ων, είχε μέχρι και κλουβιά από καναρίνια στο κελί του…

---

• 

Στο Σπύρο Μουστακλή μετά το θάνατον του απονεμήθηκε ο βαθμός του Αντιστράτηγου και το όνομά του δόθηκε στο Κέντρο Νεοσυλλέκτων του Μεσολογγίου (2/39 Σύνταγμα Ευζώνων), που είναι ο τόπος καταγωγής του. Προτομή του έχει ανεγερθεί στα κρατητήρια ΕΑΤ/ ΕΣΑ (σημερινό πάρκο Ελευθερίας) στην Αθήνα.
Ο Στυλιανός Παττακός, πρωτεργάτης του Πραξικοπήματος, Υπουργός Εσωτερικών (1967-1971) και Α΄ Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης (1971-1973), όταν, μετά από χρόνια και όντας έξω πια από τη φυλακή, ρωτήθηκε για την υπόθεση Μουστακλή, απάντησε αμετανόητος:

Καλά του κάναμε. Να ησυχάσουμε. Η δύναμις επιβάλλεται δια παντός τρόπου. Ό,τι δε λύνεται, κόβεται. Σπαθί…
Στυλιανός Παττακός

Μετά την κηδεία του, η σωρός του με ελικόπτερο μεταφέρθηκε στην πατρίδα του, το Μεσολόγγι και εκεί ενταφιάστηκε. Για την ιστορία και μόνο, αξίζει να αναφερθεί ότι ο παππούς του ήταν προσωπικός φίλος του ποιητή μας Κωστή Παλαμά.

alt.gr