Ψηφίδες της ζωής και της δράσης του στο Ιστορικό Αρχείο του ΚΚΕ

Χειρόγραφο από τη φυλακή, στο κελί του μελλοθάνατου

Ενδιαφέροντα υλικά για τη ζωή και τη δράση του Νίκου Μπελογιάννη βρίσκονται στο Ιστορικό Αρχείο της ΚΚΕ. Από το πολύτιμο ψηφιδωτό της υπερεκατοντάχρονης ζωής του Κόμματος, όπως είναι το Αρχείο του, δεν θα μπορούσε να λείπουν μερικές από τις ανεξίτηλες ηρωικές ψηφίδες του κομμουνιστή ήρωα, που συνέδεσε τη ζωή του και την θυσίασε για τον σκοπό και τα ιδανικά του ΚΚΕ.

Από το αρχειακό υλικό για τον Νίκο Μπελογιάννη ξεχωρίζουν ορισμένα χειρόγραφα του ίδιου, που αφορούν διάφορες χρονικές περιόδους. Ενα από αυτά είναι το βιογραφικό που ο ίδιος συνέταξε το 1947, λίγο μετά την άφιξή του στην έδρα του Γενικού Αρχηγείου του ΔΣΕ. Σε αυτό περιγράφονται συνοπτικά η ζωή του σε νεαρή ηλικία και η οργάνωσή του στο ΚΚΕ, οι χρεώσεις που αναλαμβάνει, οι διώξεις και φυλακίσεις από τη μεταξική δικτατορία και έπειτα στην τριπλή κατοχή, τις μέρες της Απελευθέρωσης, μέχρι τη δύσκολη διαδρομή για την άφιξή του στο Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ το 1947.

Ξεχωρίζει επίσης το ημερολόγιό του, που αφορά τα χρόνια στον Δημοκρατικό Στρατό, από το 1947 έως το 1949. Σ' αυτό αποτυπώνει τις σκέψεις του, κομμάτι των επιχειρήσεων και των μαχών με τον αστικό στρατό, πλευρές από τη ζωή των μαχητών κ.ά. Στα γραφόμενά του διακρίνει κανείς το ακατάβλητο πνεύμα του μπροστά στις τεράστιες δυσκολίες, που ανάβλυζε από την πίστη του στο ΚΚΕ.

Οπως σημειώνει ο ίδιος σε μια από τις σελίδες του ημερολογίου, «αντλείς όμως πάντοτε απέραντες και ανεξάντλητες δυνάμεις από την πίστη σου στο Κόμμα και στη νίκη».

Στο βιογραφικό και στις χειρόγραφες σημειώσεις του αναδεικνύεται η πολύπλευρη προσωπικότητα του Μπελογιάννη, που ατσαλώθηκε ως στέλεχος του ΚΚΕ, πάντα ανυποχώρητος στην πρώτη γραμμή, στα πολλά και διαφορετικά καθήκοντα που κλήθηκε να ανταποκριθεί, ως οργανωτικό στέλεχος και καθοδηγητής Κομματικών Οργανώσεων, στην ιδεολογική και διαφωτιστική δουλειά, από υπεύθυνες θέσεις στον ένοπλο αγώνα, οργανωτής λαϊκών μαζών.

Από το ημερολόγιο του Νίκου Μπελογιάννη

Ενα ακόμα χειρόγραφό του είναι αυτό με τίτλο «That's the Question», το οποίο έγραψε στο κελί του, στις φυλακές της Καλλιθέας, λίγο πριν από την εκτέλεσή του, όπως αναφέρεται και στο υστερόγραφο: «Οι γραμμές αυτές γράφονται πρόχειρα και βιαστικά από το κελί των μελλοθάνατων, όπου βρίσκομαι απομονωμένος (...) Θα θυμάμαι μέχρι τις τελευταίες μου στιγμές με απέραντη ευγνωμοσύνη τις ευγενικές προσπάθειες των ανθρώπων που προσπάθησαν και προσπαθούν να μας σώσουν από τον δήμιο».

Στο Αρχείο του ΚΚΕ βρίσκεται επίσης ένα μέρος του συγγραφικού του έργου, που το αναγνώριζε ως βασικό κομμάτι του αγώνα σε όλες τις συνθήκες, ακόμη και κάτω από διώξεις και φυλακίσεις. Μια έκδοση από αυτό το έργο είναι αυτή του «Λεύτερου Μωρηά», το 1945, με τίτλο «Τι πρέπει να γίνει για να ζήσουν οι σταφιδοπαραγωγοί».

Σώζεται ακόμα και φυλάσσεται στο Αρχείο φωτογραφικό υλικό, όπως για παράδειγμα η φωτογραφία του μαζί με άλλα στελέχη στην Κομματική Σχολή στην Τρίπολη, του 1946. Στη συγκεκριμένη φωτογραφία, εκτός από τον Ν. Μπελογιάννη διακρίνεται αριστερά του με την καμπαρντίνα ο Γιώργος Τσιτήλος, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, ο οποίος το 1948, ως καθοδηγητής της Κρήτης, σκοτώθηκε και περιέφεραν το κομμένο κεφάλι του οι χωροφύλακες σε κοινή θέα ως «τρόπαιο». Πίσω αριστερά του, όρθια, διακρίνεται η Ρούλα Κουκούλου, η οποία παρέδωσε τη συγκεκριμένη φωτογραφία χρόνια αργότερα στο Αρχείο του Κόμματος.

Τέλος, εξίσου συνδεόμενο υλικό με την παρακαταθήκη του Νίκου Μπελογιάννη, που επιβεβαιώνει ότι αυτή αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για χιλιάδες λαού, κομμουνιστές και αγωνιστές, είναι αυτό από την πολιτική προσφυγιά, που δείχνει τις εκδηλώσεις τιμής και μνήμης προς το πρόσωπό του τα χρόνια μετά τη θυσία του, μνημεία που φτιάχτηκαν καθώς και τις μετονομασίες χωριών, εργοστασίων, συλλόγων, χώρων νεολαίας και ενώσεων με το όνομα του φλογερού κομμουνιστή.

Το βιογραφικό που ο ίδιος συνέταξε

Κατάθεση στεφάνων στο χωριό «Μπελογιάννης» της Ουγγαρίας, το 1972

Κομματική σχολή στην Τρίπολη, 1946   Ριζοσπάστης