ΕΛΛΗΝΙΚΟ: Κι όμως… δεν φυτρώνουν! – της Δήμητρας Μυρίλλα

 

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ:  Από έγγραφο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δυτικής Αθήνας, Πειραιώς και Νήσων, με ημερομηνία 28/7/2017 προς τη Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς,  το οποίο αποκαλύπτει ο «Ημεροδρόμος» και με το οποίο η Εφορεία διατυπώνει τις απόψεις της για το ΣΟΑ και τη ΣΜΠΕ, προκύπτει ότι σε όλες τις ζώνες πολεοδόμησης ενδέχεται η εύρεση αρχαίων. 

 

ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΥΡΙΛΛΑ

Το Σχέδιο Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης (ΣΟΑ) και η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών  Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) για το Ελληνικό περιμένουν να συζητηθούν στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, ύστερα από  αδικαιολόγητες διακοπές και αναβολές (κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες) συνεδριάσεων. Την ίδια στιγμή διαρρέουν φήμες για επικείμενη συζήτηση του θέματος την ερχόμενη Τετάρτη, αλλά όχι και για συζήτηση της κήρυξης του αρχαιολογικού χώρου, την οποία έχει ζητήσει η αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων.  Παράλληλα,  μερίδα του αστικού τύπου υπερασπίζεται με πάθος τον «επενδυτή», αμφισβητεί την ύπαρξη αρχαίων στο Ελληνικό, τόσων και τέτοιων που να δικαιολογούν μια αρχαιολογική κήρυξη, ενώ οι αρχαιολόγοι παρουσιάζονται σαν ιδεοληπτικοί τύποι, οι οποίοι είναι πολύ πιθανό να φυτεύουν νύχτα τα αρχαία για να τα βρουν την επομένη μέρα, διότι δεν θέλουν το καλό του τόπου, το οποίο τυγχάνει να είναι και το καλό του επενδυτή.


Ωστόσο,  από έγγραφο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δυτικής Αθήνας, Πειραιώς και Νήσων, με ημερομηνία 28/7/2017 προς τη Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς,  το οποίο αποκαλύπτει ο «Ημεροδρόμος» και με το οποίο η Εφορεία διατυπώνει τις απόψεις της για το ΣΟΑ και τη ΣΜΠΕ, προκύπτει ότι σε όλες τις ζώνες πολεοδόμησης ενδέχεται η εύρεση αρχαίων. Όταν, δε, η Εφορεία καταλήγει στις προτάσεις της ανακαλύπτουμε ότι αν και είναι η καθ’ ύλην αρμόδια Υπηρεσία, εντούτοις δεν ήταν ενήμερη (!) για το περίφημο «Μνημόνιο» (βλ. Ημεροδρόμος http://www.imerodromos.gr/mnimonio-prostasias-tou-ependyti-apo-ta-archea/)  που υπέγραψε η υπουργός Πολιτισμού με τη «Ελληνικά Α.Ε» και γι’ αυτό ζητάει να «λάβει γνώση» του περιεχομένου του Μνημονίου.    

Συγκεκριμένα,  η περιοχή χωροθέτησης του έργου χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη και ανάπτυξη τριών αρχαίων δήμων: Ευωνύμου, Αλιμούντος και Αιξωνής.

Πρόκειται για όμορους δήμους οι οποίοι συνδέονταν μεταξύ τους με κοινό οδικό δίκτυο. Οι βασικές αρτηρίες αυτού του οδικού δικτύου  συμπίπτουν με τις σημερινές λεωφόρους Βουλιαγμένης, Αλίμου και Ποσειδώνος. Μάλιστα, από τον ανατολικό τομέα ανάπτυξης του έργου, όπως αναφέρει το έγγραφο της Εφορείας, διέρχεται η αρχαία Αστική Οδός, η οποία οδηγούσε από τις Διόμειες Πύλες του άστεως στους δήμους δυτικά του Υμηττού και από εκεί στη μεταλλοφόρο Λαυρεωτική και στο Σούνιο.

Επίσης, οι δήμοι διέθεταν δημοτικά και θρησκευτικά κέντρα και εκτεταμένα νεκροταφεία, μέρος των οποίων ήδη έχει αποκαλυφθεί στην διάρκεια ανασκαφών με αφορμή μεγάλα έργα (Τράμ, Μετρό, Ολυμπιακά έργα)  και για τα οποία έχουν γίνει εκτενή ρεπορτάζ κατά το παρελθόν (βλ.  http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=424606 και http://www.kathimerini.gr/160003/article/politismos/arxeio-politismoy/oi-arxaiologikoi-8hsayroi-toy-ellhnikoy ). Οικισμοί, εργαστήρια, νεκροταφεία, ταφικές περίβολοι, οικοδομικά λείψανα, αρχαίες λιμενικές εγκαταστάσεις, αρχαία λατομεία, εκατοντάδες κινητά ευρήματα μαρτυρούν ότι η περιοχή από το Φαληρικό Δέλτα ως τα Αστέρια Γλυφάδας, δηλαδή το «φιλέτο» που «ορέγονται» τα επιχειρηματικά κεφάλαια, κατοικείται αδιάλειπτα από την 4^η χιλιετία πΧ.

Οργανωμένο νεκροταφείο του αρχαίου δήμου Ευωνύμου εκτείνεται μεταξύ της Λεωφόρου Βουλιαγμένης και του Λόφου Χασανίου, ο οποίος βρίσκεται εντός της έκτασης που χαρίστηκε στον «επενδυτή» καικατοικήθηκε από την προϊστορική έως και την μεταβυζαντινή περίοδο, όπως φανερώνουν τα ευρήματα επιφανειακών και ανασκαφικών ερευνών. Δυτικά του λόφου αποθέσεις κεραμικής πιθανόν σχετίζονται με την ύπαρξη δημόσιων κτηριών, ενώ οι γραπτές πηγές αναφέρουν στην περιοχή ναό της Δήμητρας και της Κόρης, ιερό της Αφροδίτης και των Γενετυλλίδων Θεοτήτων και ναό του Ποσειδώνα. Εντός της ζώνης ανάπτυξης του έργου που εκτείνεται Βόρεια και δυτικά από το λόφο Χασάνι έως και την παραλία εκτεινόταν ο αρχαίος δήμος Αλιμούς.

Η Χερσόνησος του Αγίου Κοσμά, η οποία είναι ήδη κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος και τον οποίο προβλέπεται πολεοδόμηση (!) οι πρώτες ανασκαφές έγιναν το 1930 και το 1951 από τον Γεώργιο Μυλωνά.  Αυτές οι έρευνες αποκάλυψαν σημαντικά αρχιτεκτονικά κατάλοιπα και κινητά ευρήματα που ανήκουν σε δύο οικιστικές φάσεις της Πρωτοελλαδικής και σε δύο αντίστοιχες της Υστεροελλαδικής περιόδου. Επίσης,  ερευνήθηκαν και δύο νεκροταφεία στο βόρειο και νότιο μυχό του ακρωτηρίου, σύγχρονα του οικισμού της Πρωτοελλαδικής εποχής.  Στο μεταξύ η άνοδος της θαλάσσιας στάθμης, σύγχρονες επεμβάσεις, όπως αμμοληψίες και επιχωματώσεις άλλαξαν τη γεωμορφολογία του χώρου, ενώ σημαντικές καταστροφές στις αρχαιότητες σημειώθηκαν και κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, όταν το ακρωτήριο χρησιμοποιήθηκε ως χώρος εγκατάστασης και καταφυγίου γερμανικών στρατιωτικών δυνάμεων. Η χερσόνησος του Αγίου Κοσμά, έχει ταυτιστεί με την Κωλιάδα Άκρα. Στον όρμο της αρχαίας Κωλιάδας, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο και με ένα αρχαίο χρησμό ο Ζέφυρος έβγαλε τα αρχαία περσικά ναυάγια μετά την ναυμαχία της Σαλαμίνας. Ο προστατευμένος όρμος θα αποτελούσε το λιμάνι του αρχαίου δήμου του Αλιμούντος. Στα ιστορικά χρόνια είναι γνωστός ο ναός της Κωλιάδος Αφροδίτης πάνω στη χερσόνησο καιτο ιερό της Δήμητρας στην παρακείμενη παραλία. Ενδεχομένως ο ναός της Αφροδίτης να βρισκόταν στην περιοχή του σημερινού ναού των Αγίων Κοσμά και Δαμιανού.

Όπως προκύπτει από το Σχέδιο Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης ο χώρος ανάπτυξης του έργου καλύπτεται σε ποσοστό περίπου 46% από τεχνητές επιφάνειες,  μεγάλο μέρος των οποίων προβλέπεται να ενταχθούν στο Μητροπολιτικό Πάρκο. Ωστόσο, στην υπόλοιπη έκταση που αντιπροσωπεύει το 54%  του ακινήτου το φυσικό ανάγλυφο δεν έχει δεχθεί σημαντικές τεχνικές επεμβάσεις με εξαίρεση τις δομημένες επιφάνειες σε ποσοστό 5,97%. Κατά συνέπεια, η Εφορεία εκτιμά, ότι είναι πολύ πιθανή η αποκάλυψη αρχαίων. 

Εκτεταμένες εκσκαφικές και χωματουργικές εργασίες καθώς και τεχνικά έργα που προβλέπονται σε όλη την έκταση του έργου θα βρεθούν μπροστά σε αρχαία υλικά κατάλοιπα. Στη βόρεια παραλία ενδέχεται η αποκάλυψη της αρχαίας ακτογραμμής και λιμενικών εγκαταστάσεων που σχετίζονταν με το αρχαίο λιμάνι των αρχαϊκών και κλασικών χρόνων του δήμου Αλιμούντος. Επίσης κατά μήκος της βόρειας ακτογραμμής του έργου πολύ πιθανόν να αναπτύσσεται νεκροταφείο της Μυκηναϊκής περιόδου, όπως υποδηλώνει η αποκάλυψη του μυκηναϊκού θαλαμωτού τάφου.

Δεδομένων όλων των αρχαιολογικών ερευνών που έχουν γίνει μέχρι σήμερα (ανασκαφές και έρευνες πεδίου), τις γραπτές πηγές και τις μαρτυρίες περιηγητών η Εφορεία Αρχαιοτήτων επιμένει στην ανάγκη κήρυξης και οριοθέτησης ως αρχαιολογικού χώρου  περιοχής που εντάσσεται διοικητικά στους δήμους Αλίμου και Ελληνικού- Αργυρούπολης, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 12 του Ν. 3028/2002 (ΦΕΚ 153/Α/28.6.2002) «Για την προστασία τωνΑρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς».  Για τα ιστάμενα και ορατά μνημεία προτείνει να γίνουν ζώνες προστασίας, αλλά και να αναδειχθούν μέσα σε θεματικά αρχαιολογικά πάρκα.

Η υπόθεση του Ελληνικού και των αρχαιοτήτων δεν απλώς μόνο μία περίπτωση «επένδυσης» ανάμεσα σε άλλες. Αποτελεί την «επένδυση – πιλότο» για τέτοιου τύπου αποικιοκρατικά «αναπτυξιακά» έργα, με χαρισμένες δημόσιες εκτάσεις, τα οποία στο πέρασμά τους σαρώνουν περιβάλλον, πολιτιστική κληρονομιά, ανθρώπινες δραστηριότητες. Οι αρχαιολόγοι έχουν υψώσει  δυναμικό μέτωπο διάσωσης των υλικών καταλοίπων της ιστορικής μνήμης απέναντι σε μια οικοπεδοφαγική δήθεν ανάπτυξη και ζητούν, δικαίως, την τήρηση της αρχαιολογικής νομοθεσίας.

Ωστόσο, το θέμα της παραχώρησης μια δημόσιας περιουσίας, μιας περιουσίας του λαού σε άδηλες επιχειρηματικές επιδιώξεις παραμένει ανοιχτό. Στο Ελληνικό  κόβουν οικόπεδα και γι’ αυτό δεν θέλουν κανένα εμπόδιο στα σχέδιά τους. Αλλά, ένα τάχα Μητροπολιτικό Πάρκο, με ουρανοξύστες, καζίνο, εμπορικά κέντρα, γκολφ, πισίνες και κάπου ανάμεσα λίγα ταπεινά αρχαία για να ναρκισσεύεται ως «πολιτισμένη» η οικονομική ελίτ σε ποιόν άραγε θα άρεσε;  Μήπως οι άνθρωποι της περιοχής, όσοι κατοικούν και εργάζονται εκεί, μήπως σύσσωμος ο ελληνικός λαός και οι αρχαιολόγοι μαζί, πρέπει να υψωθούν σε ένα κοινό μεγάλο μέτωπο που δεν θα επιτρέψει κανένα ξεπούλημα δημόσιας περιουσίας, σε καμία γωνιά αυτής της χώρας;