«Ψαλιδίζονται» οι παροχές - Πληθαίνουν οι «υποχρεώσεις» των ανέργων

Το «"πρόσωπο" του κράτους προς τους ανέργους»: Ως τέτοιο παρουσιάζει τον ΟΑΕΔ η διοικήτριά του, Μαρία Καραμεσίνη, περιγράφοντας στην ιστοσελίδα του Οργανισμού το ρόλο, τις «προκλήσεις» και τα σχέδια «αναδιοργάνωσης» που προωθεί η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ.

 Τα επιδόματα - ψίχουλα που χορηγούνται σε ένα ελάχιστο ποσοστό των ανέργων, τα «προγράμματα απασχόλησης» που περιλαμβάνουν κακοπληρωμένες θέσεις εργασίας με ημερομηνία λήξης για τους «ωφελούμενους», προσφέροντας πάμφθηνη εργατική δύναμη και άλλα «κίνητρα» στις επιχειρήσεις, αλλά και οι αυξανόμενες «υποχρεώσεις» των εγγεγραμμένων στα μητρώα του Οργανισμού, είναι όψεις του «προσώπου» της αντιλαϊκής πολιτικής που αντικρίζουν εκατοντάδες χιλιάδες άνεργοι. Ενός «προσώπου» που γίνεται όλο και πιο αποκρουστικό με τις προωθούμενες «αναδιοργανώσεις», στα πρότυπα των πιο «προωθημένων» αντεργατικών πρακτικών στις ισχυρές καπιταλιστικές οικονομίες της ΕΕ.

Επιδόματα - ψίχουλα και μόνο σε μια χούφτα ανέργων

 

Με εντελώς ανεπαρκή ψίχουλα, που περιορίζονται σε μόλις 360 ευρώ το μήνα, επιδοτεί ο ΟΑΕΔ τους ανέργους που καταφέρνουν να συγκεντρώσουν τους όρους και τις προϋποθέσεις για να τους χορηγηθεί το επίδομα ανεργίας. Συγκεκριμένα, το επίδομα για τους εργαζόμενους που δούλευαν με πλήρη απασχόληση πριν βρεθούν στην ανεργία αντιστοιχεί στο 55% του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη. Ετσι, η τεράστια μείωση του κατώτερου μισθού και ημερομισθίου, που νομοθετήθηκε το 2012 και παραμένει σε ισχύ, συμπαρέσυρε το μηνιαίο επίδομα ανεργίας προς τα κάτω, σε αυτά τα επίπεδα. Το ποσό του επιδόματος προσαυξάνεται κατά 10% για κάθε παιδί της οικογένειας του ανέργου.


Ακόμα όμως κι αυτό το συρρικνωμένο επίδομα χορηγείται μόνο σε ένα ελάχιστο ποσοστό των εγγεγραμμένων στα μητρώα του ΟΑΕΔ ανέργων. Χαρακτηριστικά, τα στατιστικά στοιχεία του Οργανισμού για τον περασμένο Μάη αποτυπώνουν 911.556 εγγεγραμμένους ανέργους και μόλις 114.337 επιδοτούμενους, ποσοστό δηλαδή 12,54%. Αντίστοιχη είναι η εικόνα για τους περισσότερους μήνες του έτους, με μικρές διακυμάνσεις.

Μετ' εμποδίων η πρόσβαση στο επίδομα

 

Συνάρτηση των ημερών εργασίας του κάθε ανέργου είναι το χρονικό διάστημα για το οποίο δικαιούται το επίδομα, το οποίο μπορεί να κυμαίνεται από 5 έως 12 μήνες. Για το μέγιστο χρονικό διάστημα των 12 μηνών οι άνεργοι χρειάζεται να έχουν συμπληρώσει 250 μέρες εργασίας μέσα στο τελευταίο 14μηνο. Το μικρότερο διάστημα των 5 μηνών αφορά όσους συμπλήρωσαν 125 - 149 μέρες εργασίας κατά τη διάρκεια του αντίστοιχου διαστήματος, ενώ υπάρχουν ενδιάμεσα διαστήματα επιδότησης (6, 8 και 10 μηνών), σε συνάρτηση πάντα με τις μέρες εργασίας που έχουν συμπληρωθεί. Λιγότερες μέρες εργασίας, δηλαδή, αντιστοιχούν σε μικρότερη διάρκεια επιδότησης. Στο φόντο αυτό, οι εργαζόμενοι που δουλεύουν με ολιγόμηνες συμβάσεις και άλλες μορφές «ευέλικτης» εργασίας είναι πιο δύσκολο να συγκεντρώσουν τις μέρες εργασίας, δηλαδή 10 μήνες δουλειάς μέσα σε χρονικό διάστημα 14 μηνών, έτσι ώστε να εξασφαλίσουν το επίδομα για έναν χρόνο.

Ακόμα χειρότεροι είναι οι όροι που αντιμετωπίζουν οι χιλιάδες εποχικά εργαζόμενοι ξενοδοχοϋπάλληλοι, αφού το χρονικό διάστημα της επιδότησης μπορεί να διαρκεί μόνο τρεις μήνες και πέντε μέρες κάθε έτος. Ετσι, οι εποχικοί ξενοδοχοϋπάλληλοι, που αποτελούν και την πλειοψηφία του συγκεκριμένου κλάδου, επιστρέφουν στις ουρές του ΟΑΕΔ το φθινόπωρο με το τέλος κάθε σεζόν, μένουν όμως χωρίς επίδομα για τους μισούς περίπου μήνες της ανεργίας τους.

Διαφοροποιήσεις υπάρχουν και στο ύψος του επιδόματος ανεργίας, καθώς οι εργαζόμενοι με μειωμένη απασχόληση είναι πιθανόν να μη δικαιούνται το ποσό των 360 ευρώ στο σύνολό του. Ολόκληρο το επίδομα ανεργίας λαμβάνουν μόνο όσοι άνεργοι είχαν ως μερικώς απασχολούμενοι μηνιαίες αποδοχές μεγαλύτερες από το 12πλάσιο του ημερομίσθιου του ανειδίκευτου εργάτη, δηλαδή πάνω από 314 ευρώ μεικτά.

«Καθηκοντολόγιο» και «υποχρεώσεις» των ανέργων

 

Τις υποτυπώδεις παροχές, που κι αυτές χορηγούνται με το σταγονόμετρο, συμπληρώνει το «καθηκοντολόγιο» των ανέργων. Με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του ΟΑΕΔ τον περασμένο Μάρτη, «αποσαφηνίστηκαν» οι «υποχρεώσεις» των εγγεγραμμένων στα μητρώα του Οργανισμού ανέργων. Η συγκεκριμένη απόφαση προσθέτει έναν επιπλέον μοχλό στον μηχανισμό αξιοποίησης των ανέργων ως φτηνό εργατικό δυναμικό, η «επανένταξη» των οποίων στην αγορά εργασίας δρομολογείται μέσα από το παραπέρα «ξήλωμα» των δικαιωμάτων τους.

Στην απόφαση προβλέπεται η υποχρέωση του εγγεγραμμένου ανέργου να συναινεί σε «κατάλληλες θέσεις εργασίας», με την «καταλληλότητα» μιας θέσης εργασίας να συναρτάται με τη διάρκεια της ανεργίας: Οσο οι μήνες της ανεργίας αυξάνονται, τόσο ο πήχης κατεβαίνει, επιβάλλοντας στον άνεργο την αποδοχή θέσεων εργασίας με χειρότερους όρους αμοιβής.
  Συγκεκριμένα, η απόφαση του ΟΑΕΔ αναφέρει πως στις περιπτώσεις που δεν έχουν παρέλθει 12 μήνες ανεργίας, ο άνεργος υποχρεούται «να συναινεί σε θέσεις εργασίας με αποδοχές τουλάχιστον ίσες με το 100% των αποδοχών της τελευταίας θέσης εργασίας του». Μετά το πέρας των 12 μηνών, ο πήχης κατεβαίνει στο 90% των προηγούμενων αποδοχών, ενώ μετά τους 18 μήνες χαμηλώνει στο 80% αυτών. Στη χειρότερη θέση βρίσκονται οι άνεργοι που δεν έχουν εργαστεί ως μισθωτοί στο παρελθόν ή έχουν δουλέψει ως μισθωτοί «μη πλήρους απασχόλησης». Για αυτούς προβλέπεται η υποχρέωση να «συναινούν» σε θέσεις εργασίας «των οποίων οι αποδοχές είναι τουλάχιστον ίσες με τα εκάστοτε νόμιμα κατώτατα όρια».

Προβλέπεται ακόμα πως ο εγγεγραμμένος άνεργος πρέπει να «αναζητά ενεργά εργασία», ενώ στο πλαίσιο αυτής της «ενεργής αναζήτησης» συμπεριλαμβάνεται η επαφή του ανέργου με «ιδιωτικό γραφείο ευρέσεως εργασίας». Πρόκειται για τα γραφεία που οι εργαζόμενοι και τα σωματεία αποκαλούν «σύγχρονα δουλεμπορικά», καθώς λειτουργούν ως μεσάζοντες και «νοικιάζουν» εργαζόμενους σε επιχειρήσεις, διαφημίζοντας τον «υψηλό βαθμό ευελιξίας» που παρέχουν στους πελάτες τους, μειώνοντας παράλληλα το «κόστος» τους. Οι εργαζόμενοι μέσω των «δουλεμπορικών» δουλεύουν κάτω από συνεχή αβεβαιότητα, άλλοτε μια μέρα το μήνα και άλλοτε επτά μέρες τη βδομάδα, με τα δικαιώματά τους να βρίσκονται στο στόχαστρο της εργοδοσίας και την ανεργία να τους περιμένει στη γωνία.

Η συνεργασία του ανέργου με τον «εργασιακό σύμβουλο» για την κατάρτιση «Ατομικού Σχεδίου Δράσης» συγκαταλέγεται επίσης στις υποχρεώσεις. Το «Σχέδιο» μπορεί να περιλαμβάνει τη συμμετοχή σε προγράμματα συμβουλευτικής, κατάρτισης, «απόκτησης εργασιακής εμπειρίας», ενώ «επικαιροποιείται» στην περίπτωση που παρέλθουν 18 μήνες χωρίς ο άνεργος να βρει δουλειά.

«Ποινές» που οδηγούν σε περικοπές επιδομάτων

 

Ο προσδιορισμός μιας σειράς «υποχρεώσεων» και «καθηκόντων» των ανέργων αποτελεί βήμα στην κατεύθυνση της εισαγωγής και επιβολής «ποινών», μέσα από τις οποίες ο ΟΑΕΔ θα αξιοποιείται συνολικότερα ως μηχανισμός περικοπής επιδομάτων και παροχών.

Χαρακτηριστικά για την προσπάθεια αυτή είναι όσα προβλέπονται για τους άνεργους δικαιούχους του «Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης» (ΚΕΑ). Η ένταξη στο ΚΕΑ, εκτός από τη χορήγηση ενός χρηματικού βοηθήματος και ορισμένων προνοιακών παροχών, περιλαμβάνει «υπηρεσίες ενεργοποίησης» των δικαιούχων για την «ένταξη ή επανένταξή τους στην αγορά εργασίας», όπως η συμμετοχή σε προγράμματα «κοινωφελούς εργασίας», επαγγελματικής κατάρτισης και «απόκτησης επαγγελματικής εμπειρίας».

Οι άνεργοι δικαιούχοι του ΚΕΑ, όπως προβλέπει η Κοινή Υπουργική Απόφαση, υποχρεούνται «να επισκέπτονται όποτε κληθούν» τις υπηρεσίες του ΟΑΕΔ, «να συνεργάζονται με τους εργασιακούς συμβούλους για την παροχή υπηρεσιών εξατομικευμένης προσέγγισης», «να αποδέχονται κάθε προτεινόμενη κατάλληλη θέση εργασίας», καθώς και «τη συμμετοχή σε κάθε δράση προώθησης στην εργασία, όπως δράσεις επαγγελματικής κατάρτισης, συμβουλευτικής και επιχειρηματικότητας».

Η άρνηση να εκπληρώσουν τις «υποχρεώσεις» αυτές «επιφέρει τη διακοπή της καταβολής της εισοδηματικής τους ενίσχυσης». Μάλιστα, για να μπουν σε πλήρη εφαρμογή τα παραπάνω, από την 1η Αυγούστου 2018 το σύνολο των άνεργων δικαιούχων του ΚΕΑ οφείλει να εγγράφεται στα μητρώα του ΟΑΕΔ.

Διεκδικητικό πλαίσιο για την προστασία των ανέργων και των οικογενειών τους

Απέναντι στη συνεχή υποβάθμιση του πλέγματος προστασίας των ανέργων, τα σωματεία διεκδικούν άμεσα και ουσιαστικά μέτρα προστασίας των ανέργων και των οικογενειών τους:

• Αμεση κάλυψη και επιδότηση όλων των ανέργων για όσο διαρκεί η ανεργία.
• Αύξηση του επιδόματος ανεργίας στα 600 ευρώ, δηλαδή στο 80% του κατώτατου μισθού των 751 ευρώ που διεκδικεί το ταξικό κίνημα.
• Το διάστημα της ανεργίας να αναγνωρίζεται ως συντάξιμος χρόνος χωρίς επιβάρυνση των ανέργων. Να βαρύνονται το κράτος και οι εργοδότες.
• Οσο διαρκεί η ανεργία, οι άνεργοι και τα μέλη της οικογένειάς τους να έχουν πλήρη και δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, χωρίς όρους και προϋποθέσεις.
• Επιδότηση ενοικίου για το διάστημα της ανεργίας, διάθεση τροφίμων, ρουχισμού, σχολικών ειδών, ειδών υγιεινής, πετρελαίου θέρμανσης από κρατικό δίκτυο για ανέργους και εργαζόμενους με χαμηλό εισόδημα.
• Δωρεάν μετακίνηση για όλους τους ανέργους σε όλα τα μέσα μαζικής μεταφοράς.
• Καμία διακοπή ρεύματος, νερού, σταθερού τηλεφώνου, σε ανέργους, απλήρωτους εργαζόμενους. Αναστολή κάθε υποχρέωσης προς τράπεζες και Δημόσιο. Διαγραφή των χρεών από τόκους.
• Κατάργηση όλων των ρυθμίσεων που προβλέπουν την αύξηση του ορίου απολύσεων καθώς και τη μείωση των αποζημιώσεων (ν. 3899/2010, ν. 4093/2012).

Ριζοσπάστης   Σάββατο 7 Ιούλη 2018 - Κυριακή 8 Ιούλη 2018