Χαρακτηριστικά παραδείγματα από την εφαρμογή της «διευθέτησης» για την κατοχύρωση των ωραρίων - λάστιχο
Από τις περσινές κινητοποιήσεις ενάντια στο νομοσχέδιο της 10ωρης δουλειάς |
Βεβαίως, και μόνο η επίκληση του παραδείγματος από άλλες χώρες, όπου κατά κανόνα η 4ήμερη εργασία δεν είναι τίποτα άλλο παρά εφαρμογή της «διευθέτησης» του εργάσιμου χρόνου, φανερώνει ότι κανένα αφεντικό δεν ...τρελάθηκε ξαφνικά. Από όλα τα σχετικά ρεπορτάζ και την καλλιεργούμενη «ανυπομονησία» για να «τρέξει» και στην Ελλάδα το συγκεκριμένο μέτρο, γίνεται φανερή η προπαγανδιστική προσπάθεια να μετριαστεί η καθολική απόρριψη του νόμου - έκτρωμα για τα Εργασιακά, που ψηφίστηκε πέρυσι τέτοιες μέρες και περιλαμβάνει και τη «διευθέτηση», όπως αυτή περιγράφεται σε σχετικές ευρωενωσιακές Οδηγίες. Θυμίζουμε ότι ο συγκεκριμένος νόμος ήρθε να διευκολύνει τους εργοδότες στην εφαρμογή της «διευθέτησης» του χρόνου εργασίας που ήδη προβλεπόταν από προηγούμενους νόμους. Δίνει τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να απασχολούν τους εργαζόμενους μέχρι και 10 ώρες τη μέρα για μια περίοδο την οποία αποκαλούν περίοδο αυξημένης απασχόλησης. Αυτήν την περίοδο οι ώρες εργασίας επιπλέον του 8ωρου είναι απλήρωτες, και σε επόμενη φάση θα «αντισταθμιστούν» με ρεπό σε μια περίοδο «μειωμένης απασχόλησης».
Αυτό που επιδιώκεται με τη «διευθέτηση» και την αυξομείωση του ωραρίου είναι κάθε ώρα που δουλεύει ο εργαζόμενος να αποφέρει τα μέγιστα κέρδη στον εργοδότη και να «κοστίζει» λιγότερο, σε όλες τις περιόδους, είτε αυξημένης είτε μειωμένης απασχόλησης. Υπενθυμίζεται ότι προπαγανδιστικά ο νόμος είχε επενδυθεί με κάτι απίθανα επιχειρήματα, όπως για το «δικαίωμα της εργαζόμενης μητέρας» να δουλεύει παραπάνω - και μάλιστα απλήρωτη - για να βλέπει το παιδί της μία μέρα τη βδομάδα.
Σήμερα, έναν χρόνο μετά τις μεγάλες απεργίες και τις πολύμορφες κινητοποιήσεις ενάντια στον αντεργατικό νόμο, τα εργοδοτικά επιτελεία προσπαθούν να πείσουν για την εφαρμογή του και καλούν τους εργαζόμενους να πουν και ευχαριστώ για την περαιτέρω ελαστικοποίηση της εργασίας, που μαζί με την τηλεργασία, τις συμβάσεις ορισμένου χρόνου που πλέον κυριαρχούν στις νέες προσλήψεις, αλλά και τα εμπόδια στη συνδικαλιστική δράση, διαμορφώνουν τη σύγχρονη εργασιακή ζούγκλα. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι την ίδια στιγμή που διαφημίζουν εγχειρήματα 4ήμερης εργασίας, η κυβέρνηση εξαγγέλλει την επέκταση του ωραρίου του Ολοήμερου Σχολείου - χωρίς κανένα άλλο μέτρο ενίσχυσής του - με προφανές το κριτήριο ότι κάπου πρέπει να παραμένουν «παρκαρισμένα» τα παιδιά την ώρα που οι γονείς δουλεύουν με τα ατέλειωτα ωράρια - λάστιχο.
Ας δούμε όμως στην πράξη τι εννοούν τα παπαγαλάκια του κεφαλαίου όταν διαφημίζουν τον «παράδεισο» της «4ήμερης εργασίας» που θέλουν να εφαρμόσουν οι καλοί μας εργοδότες.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σε τέτοια δημοσιεύματα σκοπίμως αποσιωπάται το γεγονός ότι όπου εφαρμόζεται η αποκαλούμενη 4ήμερη εργασία, έχει ως απαράβατο όρο ο όγκος εργασίας να παραμείνει τουλάχιστον ίδιος με αυτόν που αντιστοιχεί στην 5ήμερη εργασία, αν όχι να αυξηθεί. Ετσι, ακόμα κι αν υποθέσουμε το απίθανο, ότι ο χρόνος εργασίας τις υπόλοιπες μέρες δεν θα αυξηθεί, ο εργαζόμενος θα είναι υποχρεωμένος να βγάλει σε 4 μέρες τη δουλειά που έβγαζε σε 5, ενώ αν υπολογίσουμε ότι στις περισσότερες περιπτώσεις η εντατικοποίηση είχε ήδη ενταθεί και έβγαζε σε 5 μέρες τη δουλειά μιας βδομάδας, πλέον αυτή απογειώνεται. Αλλωστε, σε πολλές περιπτώσεις οι ίδιες οι εταιρείες παραδέχονται πως όταν δεν είναι δυνατόν να βγει η δουλειά σε 4 μέρες ή ο όγκος εργασίας έχει μεγαλώσει, τότε οι εργαζόμενοι θα δουλεύουν παραπάνω από 4 μέρες. Αυτή η πλήρης διάλυση κάθε σταθερότητας στον ημερήσιο εργάσιμο χρόνο πλέον είναι «καθ' όλα νόμιμη», με όλες τις σχετικές διατάξεις διαχρονικά από τις κυβερνήσεις.
Διαβάζοντας μάλιστα «ανάποδα» την προώθηση της 4ήμερης εργασίας, θα μπορούσε να ειπωθεί ότι αποτελεί ένα σκαλοπάτι για την περαιτέρω εντατικοποίηση της εργασίας. Οι εργοδότες μπορούν να επικαλεστούν τα όποια θετικά αποτελέσματά της για την επιχείρηση, ώστε να ζητήσουν από τον εργαζόμενο: «Αφού κατάφερες να κάνεις σε 4 μέρες αυτό που έκανες σε 5, μπορείς στο εξής σε 5 μέρες να κάνεις και επιπλέον εργασία»!
Αλλωστε, το ίδιο το κυνήγι του ανταγωνισμού στον καπιταλισμό επιβάλλει στους εργοδότες να ψάχνουν τρόπους ώστε να αυξάνουν την παραγωγή σε λιγότερο χρόνο, μειώνοντας ταυτόχρονα το κόστος τους, προφανώς και το εργατικό. Η εφαρμογή της 4ήμερης εργασίας δεν ξεφεύγει από αυτήν την ανάγκη που έχουν οι καπιταλιστές εργοδότες, με αυτό το κριτήριο την επιλέγουν, όπως επιλέγουν και τις ελαστικές μορφές εργασίας, τις συμβάσεις ορισμένου χρόνου, τη δουλειά - λάστιχο. Γι' αυτό και όπου γίνεται προσπάθεια να εφαρμοστεί η λεγόμενη 4ήμερη εργασία γίνεται για ορισμένα χρονικά διαστήματα, όποτε η εργοδοσία εκτιμά ότι υπηρετεί καλύτερα τους παραπάνω όρους: Και το τέντωμα της παραγωγικότητας, και τη μείωση του κόστους λειτουργίας.
Μια ματιά στο πώς προωθείται το μοντέλο της «4ήμερης εργασίας» στα κράτη που προβάλλονται το τελευταίο διάστημα είναι αρκετά διαφωτιστική.
Η Ισλανδία υπήρξε από τις πρώτες χώρες που εφάρμοσαν πιλοτικά τέτοιο πρόγραμμα, από το 2015 έως το 2019, το οποίο αφορούσε 2.500 εργαζόμενους. Διακηρυγμένος στόχος ήταν η αύξηση της παραγωγικότητας, την οποία βέβαια οι εργαζόμενοι δεν θα λάμβαναν ως αύξηση στον μισθό τους, αλλά ως επιπλέον ελεύθερο χρόνο.
Στο Βέλγιο, παρά το αίτημα των συνδικάτων για 7ωρη και 5ήμερη εργασία, η κυβέρνηση προώθησε τη δυνατότητα 4ήμερης εργασίας με αύξηση του ημερήσιου εργάσιμου χρόνου έως και κατά 1,5 ώρα.
Στην Ισπανία, το πιλοτικό πρόγραμμα 4ήμερης εργασίας, που η κυβέρνηση εξήγγειλε ότι θα εφαρμόσει για 3 χρόνια, αφορά περίπου 6.000 εργαζόμενους σε 200 επιχειρήσεις, οι οποίες βέβαια θα επιδοτηθούν με 250.000 ευρώ κατά μέσο όρο από τον κρατικό προϋπολογισμό, προκειμένου «να μειωθεί το ρίσκο» των επιχειρηματιών. Συνεπώς, από άλλο δρόμο το συγκεκριμένο πρόγραμμα φορτώνεται στους εργαζόμενους.
Στη Σουηδία εφαρμόστηκε πιλοτικά ένα πρόγραμμα 6ωρης εργασίας σε μικρή κλίμακα. Για να μειωθούν οι ώρες εργασίας των 70 νοσηλευτριών, η τοπική διοίκηση του Γκέτεμποργκ χρηματοδότησε με 1,3 εκατομμύρια ευρώ την επιχείρηση, όπου καταγράφηκε αύξηση της παραγωγικότητας κατά 85% και μείωση των ημερών αναρρωτικής άδειας που λάμβαναν οι εργαζόμενοι. Αντίστοιχα προγράμματα έχουν εφαρμοστεί στη Γερμανία, στη Νέα Ζηλανδία και στην Ιαπωνία με τη στήριξη της κυβέρνησης, ενώ σχεδιάζεται και στη Σκοτία.
Ενα από τα πιο πρόσφατα τέτοια προγράμματα - και το πιο προβεβλημένο - ξεκίνησε στις αρχές του μήνα στη Βρετανία, όπου περισσότεροι από 3.300 εργαζόμενοι σε 70 βρετανικές μικρές και μεγάλες εταιρείες ξεκίνησαν να εφαρμόζουν στη μεγαλύτερη μέχρι σήμερα κλίμακα το μοντέλο της 4ήμερης εργασίας. Το πιλοτικό πρόγραμμα θα διαρκέσει 6 μήνες και οργανώνεται από τη «4 Day Week Global» σε συνεργασία με διάφορες «δεξαμενές σκέψης» και ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και στο Boston College.
Η ΜΚΟ «4 Day Week Global» υποστηρίζει πως με βάση τα πειράματα που πραγματοποιήθηκαν στο παρελθόν «η έρευνα δείχνει ότι οι εταιρείες επωφελούνται από υψηλότερη παραγωγικότητα και υψηλότερες αποδόσεις, ενώ οι εργαζόμενοί τους εξακολουθούν να αποζημιώνονται με τις συνήθεις αποδοχές τους».
Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα που η ίδια παρουσιάζει. Για παράδειγμα, μια δικηγορική εταιρεία στον Καναδά αναφέρει στην έκθεση για τα αποτελέσματα του προγράμματος, κατά το οποίο οι εργαζόμενοι έλαβαν πληρωμένο ρεπό κάθε Τετάρτη: «Παίρνουμε πάντα το ρεπό μας; Φυσικά και όχι, ειδικά οι δικηγόροι. Οπως όλοι οι δικηγόροι που μπορεί να χρειαστεί να εργαστούν τα Σαββατοκύριακα αν κάτι απαιτεί προσοχή ή είναι επείγον, εργαζόμαστε επίσης τις Τετάρτες αν κάτι απαιτεί εργασία ή είναι επείγον. Εχω έρθει προσωπικά στη δουλειά τις Τετάρτες περίπου το 70% του χρόνου (σ.σ. η εργοδότρια), και οι περισσότεροι άλλοι δικηγόροι περίπου το 30% του χρόνου.
Η απάντηση είναι ότι η σκέψη τού να έχουμε ρεπό, η αποσύνδεση, το αίσθημα αυτονομίας (!) είναι αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία, και όχι το να παίρνουμε πραγματικά ρεπό».
Αλλη μία περίπτωση, η διαδικτυακή πλατφόρμα «Welcome to the Jungle», που εφάρμοσε αντίστοιχο πρόγραμμα για τους εργαζόμενους σε αυτήν, είναι ακόμα πιο αποκαλυπτική στην έκθεσή της όπου καταγράφεται η αύξηση της εντατικοποίησης των εργαζομένων: «Παρά τις προκλήσεις, οι ομάδες παρακινήθηκαν να προσπαθήσουν να είναι πιο παραγωγικές, καθώς είχαν επίγνωση ότι θα είχαν μια σημαντική ανταμοιβή: Μια ολόκληρη μέρα ρεπό αν κατόρθωναν να ολοκληρώσουν τις εβδομαδιαίες εργασίες τους». Με άλλα λόγια, οι εργαζόμενοι κλήθηκαν να βγάλουν δουλειά 5 ημερών σε 4 προκειμένου να λάβουν μία μέρα ρεπό.
Στην έκθεση για την ίδια επιχείρηση, μάλιστα, καταγράφεται ότι το τελικό αποτέλεσμα ήταν να αυξηθεί ο ημερήσιος χρόνος εργασίας. Οπως αναφέρεται στα συμπεράσματα του «πειράματος», «οι μέρες έγιναν μακρύτερες και τα διαλείμματα μικρότερα». Πιο συγκεκριμένα αναφέρεται ότι ο ημερήσιος χρόνος εργασίας στην επιχείρηση, αν και αρχικά μειώθηκε από 8,86 σε 8,5 ώρες μέχρι την 11η βδομάδα εφαρμογής του προγράμματος, τελικά κατέληξε την 20ή βδομάδα σε 9,14 ώρες! Καταγεγραμμένη είναι επίσης η μείωση του χρόνου των διαλειμμάτων (πέραν του διαλείμματος για φαγητό), που από 12,6 λεπτά κατά μέσο όρο για τους εργαζόμενους έπεσαν στα 5,4 λεπτά, και για τους μάνατζερ από 13,2 σε 3,6 λεπτά.
Ενα από τα παραδείγματα που προβλήθηκαν για τη χώρα μας ότι προωθούν την «4ήμερη εργασία» είναι αυτό μεγάλης εταιρείας ορκωτών λογιστών στην Αθήνα. Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα η συγκεκριμένη εταιρεία θα εφαρμόσει το μέτρο μόνο για τον Αύγουστο, όταν η δουλειά «πέφτει». Οπως μας λέει ο Κώστας Δράκος, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Λογιστών, από κάτι τέτοιες ανακοινώσεις «δεν λείπουν οι αναφορές στον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα των εταιρειών, στην ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής κ.λπ.
Η πραγματικότητα στον κλάδο είναι διαφορετική: Στη συντριπτική πλειοψηφία των εταιρειών ισχύουν τα ατελείωτα ωράρια, η εργασία τα Σαββατοκύριακα, πολύ συχνά με απλήρωτες υπερωρίες. Χαρακτηριστικό είναι ότι ακόμα και στις συνεντεύξεις οι υποψήφιοι εργαζόμενοι μαθαίνουν ότι "ο κλάδος δεν έχει ωράρια" και "όσο έχει δουλειά, καθόμαστε". Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι η μεγάλη δυσαρέσκεια, που οδηγεί σε μαζικές παραιτήσεις, λόγω των άσχημων συνθηκών εργασίας.
Αυτός είναι από τους βασικούς λόγους που ωθούν τις εταιρείες να δώσουν μερικές μέρες έξτρα άδεια, που δυστυχώς αποτελούν σταγόνα στον ωκεανό των ατελείωτων ωραρίων».
Ο Κ. Δράκος υπογραμμίζει ότι «πράγματι, η ανάπτυξη της τεχνολογίας και της παραγωγικότητας δίνει σήμερα τη δυνατότητα για μείωση του χρόνου εργασίας. Γι' αυτό και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Λογιστών διεκδικεί Συλλογική Σύμβαση Εργασίας που να προβλέπει 7ωρο - 5ήμερο και πληρωμή κάθε επιπλέον ώρας εργασίας ως υπερωρίας. Δυστυχώς, παρά τα όμορφα λόγια στις ανακοινώσεις τους, οι ανωτέρω εταιρείες προς το παρόν αρνούνται την υπογραφή της».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου