Κοινωνικό συμβόλαιο

Σιωπηλοί και άβουλοι, εφαρμοστές ενός παράδοξου κοινωνικού συμβολαίου, που υπέγραψαν μισότρελοι πρόγονοι, φοβισμένοι και αβράκωτοι, λες και από τους πόρους κάθε μικροαστικής ψυχής αναβλύζει σχεδόν φυσικά, η τερατώδης πολιτική θεολογία του Χομπς όπως και η απροσμέτρητη μεσσιανική αφέλεια του Λοκ. Πρόκειται για δύο από τους θεμελιωτές του αστικού κοινωνικού συμβολαίου, του αστικού πολιτικού ορθολογισμού, που δεν έπραξαν τίποτε περισσότερο από το να περιγράψουν αυτό που έβλεπαν από το παράθυρό τους, ενώ έγραφαν τα στομφώδη και μακρόσυρτα κείμενά τους, με την βεβαιότητα ότι περιγράφουν την διαχρονικότητα της ανθρώπινης φύσης. Το πεπερασμένο βλέμμα τους έγινε ο ορίζοντας του κόσμου.

Οι άνθρωποι αναζητούν να κυβερνηθούν, αναζητούν να άρχονται από μια ανώτερη δύναμη, αυτή είναι η απλοϊκή αρχετυπική θέση. Είτε αυτός είναι ο Θεός , είτε είναι το κράτος. Ακριβώς για αυτό, οικειοθελώς αντάλλαξαν την ελευθερία της φυσικής κατάστασης με την ασφάλεια της πολιτικής κοινωνίας παραχωρώντας το πολιτικό και δικαϊκό δικαίωμα της άσκησης της εξουσίας σε μια κάστα εκλεκτών που μετέτρεψαν την ιδιοκτησία σε πολιτική εξουσία. Αυτή είναι η δομική βάση του αστικού κοινωνικού συμβολαίου. Η ιδιοκτησία. Όχι η αχανής ιδιοκτησία. Η μικρή, η ελάχιστη, η αμελητέα. Η κοινά αποδεκτή, η “φυσική” ιδιοκτησία στις πόλεις, στα χωριά και στα νεκροταφεία. Η ιδιοκτησία ως ζωή και ως θάνατος.

Η οντολογική συνάφεια της ιδιοκτησίας με την αστική πολιτική εξουσία είναι αδιάρρηκτη. Συσσωματώνεται σε κάθε πτυχή της αστικής πολιτικής κοινωνίας , εγγράφεται στη υλική συνείδηση κάθε μέλους της. Είναι ως οι κυριαρχούμενοι από το αστικό πολιτικό κράτος να απαγγέλουν τις καταγέλαστες αν και εργώδεις κοινοτυπίες του Χομπς και του Λοκ, δηλαδή να μηρυκάζουν τα ανερμάτιστα ιδεολογήματα της αστικής εξουσίας ως να τους ανήκουν. Συμπεριφέρονται δηλαδή ως συμβαλλόμενα μέρη σε ένα συμβόλαιο που παρουσιάζεται ως κοινή παραδοχή, ενώ ουσιαστικά είναι γέννημα στυγνής επιβολής.

Ο 16ος και ο 17ος αιώνας που “μεγαλούργησαν” ο Χομπς και ο Λοκ δεν μοιάζει και δεν είναι και τόσο μακριά. Η ανθρωπότητα του σύγχρονου καπιταλισμού αναμασά τις ίδιες παραδοξολογίες όπως και τότε, με διαφορετικό περιτύλιγμα κάθε φορά. Οι θεωρητικοί συνεχιστές των δύο στοχαστών δεν έπραξαν τίποτε περισσότερο παρά να ανασκευάσουν την θεωρία του κοινωνικού συμβολαίου στα μέτρα της κάθε φορά εξέλιξης τις αστικής πολιτικής κοινωνίας. Το κοινωνικό συμβόλαιο παρέμεινε ωστόσο πάντα ενεργό, ώστε να θυμίζει τα όρια που διαιρούν τον κόσμο σε κυρίαρχους και αποσυνάγωγους, απλά κάθε φορά, τα ελάχιστα ούτως ή άλλως “άρθρα” που αναφέρονταν στις πολιτικές και κοινωνικές ελευθερίες των αρχούμενων, συρρικνώνονταν, ώστε να δοθεί χώρος στη διαστολή των ορίων της αστικής πολιτικής εξουσίας, που αναδύθηκε ως ο εγγυητής της ασφάλειας των υπηκόων.

Βέβαια οι υπήκοοι ονομάστηκαν πολίτες και η ανάγκη της ασφάλειας της ιδιοκτησίας τους που δεν είναι ουσιαστικά στην κατοχή τους, κατασκευάστηκε ως απόρροια της οικειοθελούς παραχώρησης της ελευθερίας τους. Με αυτόν τον τρόπο η ανθρωπότητα οδηγήθηκε μέσα από τα μονοπάτια της δουλικής συναίνεσης στα ανάξια λόγου, αξιώματα της αστικής κοινωνίας, σε ένα “πόλεμο όλων εναντίον όλων” όπως σημείωνε ο Χομπς αναφερόμενος στην φυσική κατάσταση, καθώς δεν ήταν σε θέση να αντιληφθεί ότι ο ατελεύτητος, ο χωρίς χωρικά και χρονικά όρια πόλεμος, συνιστά τον πυλώνα συγκρότησης της αστικής πολιτικής κοινωνίας. Αποτελεί το δομικό φυσιογνωμικό χαρακτηριστικό της, που στηρίζεται στη αέναη αναμέτρηση των ατόμων που την συγκροτούν, στην βάση της διαφύλαξης της ιδιοκτησίας τους.

Η ιδιοκτησία είναι η φυλακή και το αστικό κράτος που εγγυάται την ασφάλεια των υπηκόων-πολιτών είναι ο δεσμοφύλακας. Η ανθρωπότητα λοιπόν παρέδωσε τα κλειδιά της ιστορίας στην αστική πολιτική εξουσία και εγκλωβίστηκε σε μια κυκλική πανοπτική κίνηση χωρίς τέλος. Αυτή είναι η μορφή του σύγχρονου κοινωνικού συμβολαίου στα πλαίσια του καπιταλιστικού υποδείγματος εξουσίας. Πρόκειται για ένα συμβόλαιο που δεν επιδέχεται σοσιαλδημοκρατικού τύπου βελτιώσεις όπως ακριβώς, δεν υπάρχουν περιθώρια επαναδιαπραγμάτευσης των όρων που το συνέχουν, καθώς το ακροτελεύτιο άρθρο του επιτάσσει σαφώς την πλήρη και και χωρίς επιφυλάξεις ολοκληρωτική αποδοχή του.

Η ανθρωπότητα για να απαλλαγεί τελεσίδικα από τους όρους του κοινωνικού συμβολαίου πρέπει να το καταγγείλει. Ενώ πρέπει παράλληλα να απομυθοποιήσει, να γελοιοποιήσει και να ξεράσει την ευκλείδεια πολιτική γεωμετρία του αστικού ορθολογισμού στο πεδίο της θεωρίας και στο πεδίο της πράξης.

Η μόνη κοινωνική και πολιτική δύναμη που μπορεί δυνητικά, να ηγηθεί σε αυτή την πορεία πολιτικής χειραφέτησης είναι η τάξη των εργατών.

γράφει ο Χρήστος Μιάμης

Πηγή: theradicalmarxismproject.wordpress.com