Πίσω από το παραβάν της ονοματολογίας

Ολοένα και περισσότερο η συζήτηση για την ΠΓΔΜ αναδεικνύει τις οικονομικές και γεωπολιτικές προεκτάσεις των διευθετήσεων που προωθούν ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και ΕΕ στη Βαλκανική. Αυτό είναι, άλλωστε, το υπόβαθρο των ανταγωνισμών με άλλα ισχυρά ιμπεριαλιστικά κέντρα και κράτη, που διεκδικούν χώρο, αγορές και διαύλους για τα δικά τους μονοπώλια. Βασικός στόχος της «ευρωατλαντικής ολοκλήρωσης» των Βαλκανίων είναι να αφαιρέσει πολιτικά, στρατιωτικά και οικονομικά ερείσματα από τη Ρωσία, που έχει μεγάλα συμφέροντα και διατηρεί ιστορικά στενές σχέσεις με κράτη της Βαλκανικής. Από το κάδρο δεν θα μπορούσε να λείπει και η Κίνα, που χαράσσει μέσα από τα Βαλκάνια ένα κρίσιμο τμήμα του «νέου δρόμου του μεταξιού» προς την Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη. Διαθέτει μάλιστα τεράστια κεφάλαια στην υλοποίηση αυτού του σχεδιασμού, με εξαγορές επιχειρήσεων, επενδύσεις σε υποδομές, συμμετοχή σε χρηματοδότηση μεγάλων έργων κ.ά. Μικρότεροι, αλλά όχι αμελητέοι παίχτες, είναι η Τουρκία και ορισμένες χώρες του Κόλπου, που αξιοποιούν το μουσουλμανικό στοιχείο στα κράτη της Βαλκανικής για να κατοχυρώσουν οικονομικά και άλλα συμφέροντα στην περιοχή.

***

Ενα από τα βασικά πεδία αντιπαράθεσης με τη Ρωσία είναι τα ζητήματα της Ενέργειας και το σχέδιο απεξάρτησης της ευρωπαϊκής οικονομίας από το ρωσικό αέριο, που μέχρι σήμερα καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος των αναγκών της ΕΕ. Στο σχέδιο αυτό συντάσσονται ΗΠΑ και ΕΕ, όχι χωρίς αντιθέσεις, καθώς ισχυρές οικονομίες, όπως η Γερμανία, διαπραγματεύονται και αυτοτελώς με τη Ρωσία, με βάση τα συμφέροντά τους. Απ' αυτήν τη σκοπιά, η Βαλκανική αποτελεί κρίσιμο έδαφος, καθώς προβλέπεται να αποτελέσει δίαυλο για τη μεταφορά Ενέργειας από «εναλλακτικές» πηγές στην Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη. Για τις ΗΠΑ, το ενδεχόμενο να εξάγουν σχιστολιθικό αέριο και πετρέλαιο στην Ευρώπη, κάνει ακόμα πιο επιτακτικό αυτόν τον σχεδιασμό, στον οποίο εντάσσεται και η Ελλάδα, ως κόμβος αγωγών από το Αζερμπαϊτζάν και την Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και ως πύλη εισόδου για το αμερικανικό αέριο, σε περίπτωση που γι' αυτόν το σκοπό επιλεγεί η Αλεξανδρούπολη. Ηδη, ένα μεγάλο δίκτυο αγωγών, με κάθετες διασυνδέσεις προς άλλες χώρες των Βαλκανίων, κατασκευάζεται στη Βόρεια Ελλάδα, ενώ αντίστοιχα σχέδια υπάρχουν για τις μεταφορές, με διασύνδεση σύγχρονων οδικών και σιδηροδρομικών δικτύων, που θα απλώνονται μέχρι τις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης.

***

Για την «ασφάλεια» αυτών των επενδύσεων και την προώθηση των γενικότερων συμφερόντων τους στην περιοχή, οι ΗΠΑ αναβαθμίζουν και τη στρατιωτική συνεργασία με την Ελλάδα, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που οι σχέσεις των ΗΠΑ - ΝΑΤΟ με την Τουρκία βρίσκονται σε παρατεταμένη κρίση. Με αυτά τα κριτήρια, η ελληνική αστική τάξη αντιλαμβάνεται ως «ευκαιρία» την τωρινή συγκυρία και η κυβέρνηση φιλοδοξεί να γίνει σημαιοφόρος των αμερικανο-ΝΑΤΟικών σχεδίων στην περιοχή, προκειμένου να αναβαθμιστεί η Ελλάδα σε ενεργειακό και διαμετακομιστικό κόμβο. Προϋπόθεση γι' αυτό είναι να προχωρήσει και με δική της συμβολή η «ευρωατλαντική ολοκλήρωση» των Βαλκανίων, που περνάει μέσα και από την ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ. Βέβαια, η ΠΓΔΜ και άλλες χώρες των Βαλκανίων συνεργάζονται εδώ και δεκαετίες στενά με το ΝΑΤΟ, όπως και με την ΕΕ. Η πλήρης ένταξή τους, όμως, στους δύο ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς σημαίνει βαθύτερη ενσωμάτωση και, επομένως, μεγαλύτερη δέσμευση στα σχέδια και στις επιδιώξεις τους, ενώ, αντίστροφα, περιορίζονται ακόμα περισσότερο οι δυνατότητες της Ρωσίας να παρεμβαίνει για να επηρεάζει στρατηγικές επιλογές της αστικής τάξης αυτών των χωρών. Είναι αυτονόητο ότι η Ρωσία δεν πρόκειται να αποποιηθεί τα συμφέροντά της στην περιοχή και αυτό σημαίνει ένταση του ανταγωνισμού. Η αντίδρασή της για την ένταξη του Μαυροβουνίου στο ΝΑΤΟ και τώρα οι ανακοινώσεις του ΥΠΕΞ της για τις εξελίξεις στα Σκόπια είναι ενδεικτικές.

***

Αλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η αντιπαράθεση με επίκεντρο τη Σερβία, που δέχεται μεγάλες πιέσεις να αναβαθμίσει τις σχέσεις της με ΝΑΤΟ και ΕΕ, ενώ η Ρωσία αξιοποιεί την επιρροή της για να ενθαρρύνει αντίρροπες κινήσεις στη χώρα αυτή. Είναι αυτονόητο ότι η «περικύκλωση» της Σερβίας από σημερινά και μελλοντικά κράτη - μέλη του ΝΑΤΟ (Ουγγαρία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Κροατία, Μαυροβούνιο είναι ήδη, Βοσνία - Ερζεγοβίνη και ΠΓΔΜ βρίσκονται σε διαδικασία ένταξης) αυξάνει την πίεση σε ό,τι αφορά τον προσανατολισμό της και τις σχέσεις που αναπτύσσει με τη Ρωσία. Ολα τα παραπάνω δίνουν το πραγματικό περιεχόμενο όρων όπως η «θωράκιση της σταθερότητας και της ασφάλειας» στην περιοχή των Βαλκανίων, που προβάλλεται από τα μονοπώλια ως προϋπόθεση για επενδύσεις, μέσα από την «ευρωατλαντική ολοκλήρωση» της περιοχής. Μόλις πριν από λίγες μέρες, ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ δήλωνε ότι «όλες οι χώρες της περιοχής επενδύουν τις μεγαλύτερες προσπάθειες να επιταχύνουμε την ευρωατλαντική μας ολοκλήρωση, να ενισχύσουμε την περιφερειακή συνεργασία, να ενισχύσουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών, των επιχειρηματιών να επενδύσουν στις χώρες της περιοχής». Ενώ και η ελληνική κυβέρνηση θεωρεί ότι η ένταξη όλων των χωρών της Βαλκανικής στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ είναι μια «οικονομική και γεωπολιτική πρόκληση». Μέσα απ' αυτό το πρίσμα χρειάζεται να βλέπει ο λαός τις εξελίξεις στα Βαλκάνια, πίσω από το παραβάν της ονοματολογίας για την ΠΓΔΜ και να ανεβάσει την ετοιμότητά του απέναντι στις επικίνδυνες εξελίξεις.

Κ. Μ.

Ριζοσπάστης