Νορβηγία: Τα πετρέλαια των μονοπωλίων δεν φέρνουν την ευημερία

Νορβηγία: Τα πετρέλαια τωνμονοπωλίων δεν φέρνουν την ευημερία

Από Panos στο Μαρ 4, 2019 Διεθνή

Γράφει ο Πάνος Αλεπλιώτης // 

Η Νορβηγία αναφέρεται σαν μια από τις πιό πλούσιες χώρες του πλανήτη. Η οικονομία της στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στα πετρέλαια που ανακαλύφθηκαν το 1967 και δύο χρόνια μετά άρχισε η εκμετάλλευσή τους. 

50 χρόνια μετά ο ενθουσιασμός και το υψηλό οικονομικό επίπεδο με τους μεγάλους μισθούς, την εγγυημένη σύνταξη, την σχεδόν μηδενική ανεργία άρχισε  να κλονίζεται.

Ας δούμε το ιστορικό:

Οι πρώτες άδειες εξόρυξης δόθηκαν σε ιδιωτικές εταιρείες μεταξύ των άλλων και στην γνωστή σε όλους μας ΕΧΧΟΝ αλλά και την Philips, την Ekofisk, την τότε κρατική Στάτοιλ, την Λουντίν και άλλες  από το 1966. Το Νορβηγικό κράτος έκανε τις όποιες συμφωνίες με τα μονοπώλια και δημιούργησε και ένα τεράστιο λογαριασμό εσόδων πετρελαίου για να στηρίξει τα κοινωνικά του προγράμματα ιδιαίτερα το Ταμείο συντάξεων. 

Δημιούργησε παράλληλα και ένα δεύτερο Δημόσιο Αποθεματικό Ταμείο από τα ίδια χρήματα για να μπορεί να συμπληρώνει ελλειμματικούς προϋπολογισμούς αλλά όχι πάνω από το 4% του προϋπολογισμού.

Καπιταλιστική ανάπτυξη 

Ξεπήδησαν ανάγκες προσωπικού πέρα από το προσωπικό που άμεσα δούλευε στις πλατφόρμες, μηχανικούς, γεωλόγους, χημικούς, συμβούλους και ειδικούς πετρελαίων και άλλους που στρατολογήθηκαν από όλες τις γωνιές της γης, αλλά δημιουργήθηκαν ανάγκες και για νοσοκόμες, οδηγούς, τεχνίτες, γιατρούς..Λεφτά υπήρχαν. Ακόμη και από την γειτονική Σουηδία μεγάλος αριθμός εργαζομένων μετακόμισε στην Νορβηγία αφού οι μισθοί ήταν σχεδόν διπλάσιοι. 

Μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις δημιουργήθηκαν που εφοδίαζαν τις πλατφόρμες με εξοπλισμό, μηχανήματα, σωλήνες, εξαρτήματα, φαγητό, προμήθειες και ότι άλλο χρειάζεται. Τα Ταμεία του πετρελαίου γινόταν όλο και πιό εύρωστα. Το 2010 το πετρέλαιο και το αέριο αντιστοιχούσε στο 21% του ΑΕΠ της χώρας, το 26% των κρατικών εσόδων, το 47% του συνόλου των εξαγωγών και το 25% των επενδύσεων. Πολλά άλλαξαν μέσα σε λίγα μόλις χρόνια.

Η πτώση των τιμών

Έβαλαν χέρι στο Ταμείο

Για πρώτη φορά μετά από 40 χρόνια το 2015, η μείωση της τιμής του πετρελαίου ανάγκασε την Νορβηγική κυβέρνηση να συμπληρώσει τον προϋπολογισμό του κράτους από το Ταμείο Πετρελαίου με 16 δισεκατομμύρια ευρώ. Έτσι συνεχίζεται  και μέχρι σήμερα χωρίς να μπαίνουν καινούργια έσοδα από τις εταιρείες πετρελαίου στο Ταμείο των συντάξεων. 

-Δεν υπάρχει φόβος διαβεβαιώνουν τους Νορβηγούς οι κυβερνώντες, κάποια στιγμή θα βάλουμε πίσω τα χρήματα. Δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας επιμένουν μια και στο Ταμείο βρίσκονται αυτή την στιγμή 857 δισεκατομμύρια ευρώ.

– Όχι μόνο ο Νορβηγικός λαός αλλά ακόμη και η Κεντρική Τράπεζα της Νορβηγίας αντιδρά στην αφαίμαξη των Ταμείων από τις δεξιές κυβερνήσεις και ζητά άλλα μέτρα.

Θα βρούμε άλλες λύσεις

Οι επενδύσεις στην βιομηχανία πετρελαίου της Νορβηγίας έχουν μειωθεί ραγδαία, δηλώνει ο Bente Nyland πρόεδρος του  Κρατικού Οργανισμού πετρελαίου.

Μέσα σε πέντε χρόνια από 18 δις ευρώ τον χρόνο έχουν φτάσει τα 12, στο ένα τρίτο πιό κάτω, χωρίς να ξέρουμε αν θα επανέλθουν στα προηγούμενα επίπεδα, συνεχίζει. 

Οι επιχειρήσεις μειώνουν τα έξοδά τους με τουλάχιστον 20%. Έτσι απολύουν προσωπικό του κλάδου αλλά και αυτούς που δουλεύουν και στις παράπλευρες επιχειρήσεις όπως π χ βενζινάδικα. Κλείνουν επιχειρήσεις έρευνας και συμβούλων.

7000 εργαζόμενους απέλυσε το 2018 η Νορβηγική κρατική Στάτοιλ και κατόπιν πουλήθηκε σε Καναδική εταιρεία και άλλαξε και όνομα. Η Νορβηγική κορώνα έχασε σε αξία σε σχέση με τα άλλα νομίσματα.
30.000 θέσεις εργασίας έχουν χαθεί μέσα σε αυτά τα πέντε χρόνια σύμφωνα με τον πρόεδρο του  Κρατικού Οργανισμού πετρελαίου.

-Το Ταμείο των συντάξεων πρέπει να αρχίσει να επενδύει από μόνο του σε μετοχές τώρα που λιγοστευουν τα έσοδα. Η κυβέρνηση να σταματήσει να παίρνει χρήματα από το Ταμείο, δηλώνει ο Πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας της Νορβηγίας Οystein Olsen.

-8% του προϋπολογισμού της Νορβηγίας προέρχεται από τα χρήματα του Αποθεματικού Ταμείου άρα έχουν ξεπεράσει κατά πολύ τις συμφωνίες του 4%, συνεχίζει. 

-Που σημαίνει ότι θα έχουμε έλλειμμα 8% χωρίς αυτά τα χρήματα. Όμως πρέπει να βρεθούν άλλες λύσεις γιατί αυτά τα εισοδήματα μειώνονται, υπονοώντας, λιτότητα, αύξηση επιτοκίων και άλλα μέσα που προσθέτουν βάρη στις πλάτες του λαού.

Είναι σαν κάποιος να έκλεισε την κάνουλα

Οι πλατφόρμες πετρελαίου βρίσκονται 250 χιλιόμετρα μέσα στο πέλαγος προς την κατεύθυνση της Αγγλίας. Η πιο κοντινή πόλη- λιμάνι είναι το Stavanger. Ο μαύρος χρυσός μετέτρεψε την πόλη σε πόλη ανάπτυξης και ευημερίας με μεγάλους μισθούς, νέες κατοικίες, καινούργια εμπορικά καταστήματα. 

Σήμερα μετά από πέντε χρόνια πτώσης της τιμής οι πινακίδες, «πωλείται», «ενοικιάζεται» και το κλείσιμο των καταστημάτων είναι μια πραγματικότητα. Η τιμή του πετρελαίου από 120 δολάρια το βαρέλι έχει πέσει στα 30. 

Οι μεγάλοι μισθοί είναι πιά μια πολυτέλεια και ένα αβάσταχτο βάρος για τους εργοδότες, δηλώνουν οι εκπρόσωποί τους. Οι επενδύσεις έχουν σταματήσει παρόλο που οι έρευνες δείχνουν νέα και πλούσια κοιτάσματα. Φοβούνται οι επενδυτές το ρίσκο του μικρού κέρδους. 

Στο λιμάνι του Stavanger που έγινε η τέταρτη σε πληθυσμό πόλη της Νορβηγίας τα φορτηγά πλοία μεταφοράς πετρελαίου στέκονται ακίνητα. Η Εταιρεία National Oilwell Varco, NOV μόλις ανακοίνωσε πως θα απολύσει 900 από τους 5000 εργαζόμενους. Πριν 6 μήνες είχε απολύσει άλλους 1500.

-Ο κίνδυνος να γίνει μια πόλη φάντασμα είναι μεγάλος, είναι σαν κάποιος να έκλεισε την κάνουλα, δηλώνουν οι μικροί προμηθευτές στην πόλη. 

-Τα  κοιτάσματα θα μείνουν στον βυθό του Ωκεανού δηλώνει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Klaus Mohn.  

Η ευφορία που εξαπλώθηκε από τους επιχειρηματικούς κύκλους της Κύπρου και της Ελλάδας λόγω της ανακάλυψης τεράστιων ποσοτήτων υδατανθράκων δεν μπορεί να δικαιολογήσει κάποια ελπίδα για καλύτερο βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων και των λαών της περιοχής.

Η χαμηλή τιμή του πετρελαίου τα τελευταία χρόνια δείχνει πως οι καπιταλιστικές οικονομίες που στήριξαν την ευημερία του λαού τους στην ύπαρξη και εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων κατέληξαν σε αποτυχία και οι ελπίδες του λαού ήταν μια χίμαιρα. 

Χωρίς κοινωνικοποίηση του εθνικού πλούτου καμία οικονομία δεν μπορεί να στηρίζεται μόνο στον φυσικό πλούτο της χώρας όσο μεγάλος και να φαίνεται ότι είναι. Ανά πάσα στιγμή όπως στην Νορβηγία ή στην Βενεζουέλα όταν ο πλούτος δεν ανήκει στον λαό αλλά στηρίζεται στην καπιταλιστική ανάπτυξη μπορούν όλες οι κατακτήσεις να αφαιρεθούν.

Τα χρήματα των Ταμείων της Νορβηγίας για τις συντάξεις είναι στον δρόμο της εισαγωγής στο χρηματιστήριο και στην διασπάθιση όπως ακριβώς ο κόσμος του χρήματος και του κέρδους ορίζει. 

Κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος στον καπιταλισμό ότι αυτό που έχει συμφωνηθεί θα ισχύσει σε βάθος χρόνου.Τα μνημόνια μας το υπενθυμίζουν.