Η δολοφονία της Ρόζα Λούξεμπουργκ και του Καρλ Λίμπκνεχτ

99 χρόνια συμπληρώνονται από την δολοφονία της Ρόζας Λούξεμπουργκ και του Καρλ Λίμπκνεχτ

Η Ρόζα Λούξεμπουργκ

«Οι μάζες είναι ο αποφασιστικός συντελεστής,
αυτές είναι βράχος που πάνω του θα θεμελιωθεί
της επανάστασης η τελική νίκη. Οι μάζες στάθηκαν

στο ύψος τους, την "ήττα" αυτή την έκαναν πραγματικά

έναν κρίκο στην αλυσίδα των ιστορικών εκείνων ηττών

που είναι η δόξα και η δύναμη του διεθνούς σοσιαλισμού.

Και γι' αυτό μέσ' απ' αυτή την "ήττα" θα βλαστήσει η
μελλοντική νίκη.

"Τάξη επικρατεί στο Βερολίνο!". Ηλίθιοι δήμιοι! Η "τάξη"

σας είναι χτισμένη πάνω στην άμμο. Η επανάσταση αύριο

"θα υψώσει τη βροντερή φωνή της ως τους ουρανούς".

Τρομαγμένοι θ' ακούσετε το νικητήριό της σάλπισμα:
- Ημουν, είμαι και θα είμαι»

Ρόζα Λούξεμπουργκ¹

Στις 13 Γενάρη του 1919, το δημοσιογραφικό όργανο των Γερμανών σοσιαλδημοκρατών «Vorwarts» δημοσίευσε ένα ποίημα του ποιητή - συνεργάτη του Aρθουρ Ζίκλερ, που τελείωνε ως εξής:

«Εκατοντάδες στη σειρά οι σκοτωμένοι
προλετάριοι.

Ο Καρλ, η Ρόζα, ο Ράντεκ κι η συντροφιά τους
Δεν είναι ανάμεσα στους νεκρούς
προλετάριοι».


Τρεις μέρες αργότερα, στις 16 του μηνός ένα επίσημο ανακοινωθέν πληροφορούσε πως ο Καρλ Λίμπκνεχτ είχε συλληφθεί αλλά σκοτώθηκε, ενώ επιχειρούσε να αποδράσει και η Ρόζα Λούξεμπουργκ είχε λιντσαριστεί από εξαγριωμένο πλήθος². Ασφαλώς η έμμεση, αρχικά, απειλή θανάτου για τις δύο ηγετικές φυσιογνωμίες της γερμανικής και παγκόσμιας Επανάστασης και η επιβεβαίωση του τραγικού γεγονότος λίγες μέρες αργότερα, δεν ήταν τυχαία γεγονότα. Ο Καρλ και η Ρόζα, ύστερα μάλιστα από την ήττα της γερμανικής επανάστασης, το Γενάρη του '19, ήταν προγραμμένοι από το αστικό καθεστώς και τη σοσιαλδημοκρατία, που διεύθυνε τις πολιτικές υποθέσεις της γερμανικής μπουρζουαζίας. Πώς όμως έγινε δυνατή η συνάντησή τους με το θάνατο; Ο Πάουλ Φρέλιχ περιγράφει³:

Στερνός αποχαιρετισμός στον Καρλ Λίμπκνεχτ. Ξυλογραφία της Κέτε Κόλβιτς

«Στις 15 Γενάρη το βράδυ, κατά τις 9 η ώρα, Ο Καρλ και η Ρόζα συνελήφθησαν μαζί με τον Πικ, στο τελευταίο τους καταφύγιο στη Βίλμερσντορφ, προάστιο στα δυτικά του Βερολίνου, στον αριθ. 53 της οδού Μανχάιμ, από μια ομάδα στρατιωτών με επικεφαλής τον υπολοχαγό Λίντερ και τον ξενοδόχο Μέριγκ, μέλος του συμβουλίου των πολιτών της Βίλμερσντορφ. Ο Καρλ και η Ρόζα διαμαρτυρηθήκανε και δείξανε ψεύτικες ταυτότητες, αλλά ένας χαφιές που είχε κερδίσει την εμπιστοσύνη του Λίμπκνεχτ αποκάλυψε ποιοι πραγματικά ήταν. Ο Καρλ οδηγήθηκε πρώτα στο γενικό επιτελείο του συμβουλίου των πολιτών και κατόπιν στο ξενοδοχείο Eντεν. Αμέσως κατόπιν η Ρόζα και ο Πικ φτάσανε επίσης εκεί με ισχυρή στρατιωτική συνοδεία.

Στο ξενοδοχείο Eντεν η δολοφονία του Καρλ και της Ρόζας είχε ήδη αποφασιστεί και οργανωθεί υπό τη διεύθυνση του λοχαγού Παμπστ».

Η δολοφονία και οι δολοφόνοι

Οταν ο Λίμπκνεχτ έφτασε στο ξενοδοχείο δέχτηκε χτυπήματα, με υποκόπανο όπλου, στο κεφάλι, ενώ η Λούξεμπουργκ και ο Πικ έγιναν δεχτοί με ουρλιαχτά και βρισιές. «Ενώ ο Πικ φρουρούνταν σε μια γωνιά του διαδρόμου -συνεχίζει ο Φρέλιχ- η Ρόζα και ο Καρλ σύρθηκαν μπροστά στο λοχαγό Παμπστ για να υποστούν μιαν "Ανάκριση". Λίγο κατόπιν πήραν τον Καρλ. Βγαίνοντας από το κτίριο ένας ναύτης τον έριξε κάτω με χτυπήματα υποκόπανου. Κατόπιν τον ρίξανε σε ένα αυτοκίνητο μέσα στο οποίο ανέβηκαν ο υπολοχαγός Χορστ φον Πφλουγκ - Χάρτουνγκ, ο λοχαγός Χάιντς φον Πφλουγκ - Χάρτουνγκ, οι υπολοχαγοί Λίτμαν φον Ρίτεγκεν, Στρίγγε και Σουλτζ και ο ιππέας Φρίντριχ. Στο Νόιερ Σέε μέσα στο Τιέργκαρντεν⁴ βγάλανε από το αυτοκίνητο μισολιπόθυμο τον Λίμπκνεχτ, τον τράβηξαν μερικά βήματα και τον δολοφόνησαν. Το πτώμα του το παρέδωσαν κατόπιν σε ένα σταθμό πρώτων βοηθειών με τη δήλωση ότι πρόκειται για το πτώμα αγνώστου.

Ο Καρλ Λίμπκνεχτ

Λίγο κατόπιν μετά τον Λίμπκνεχτ, η Ρόζα Λούξεμπουργκ σύρθηκε έξω από το ξενοδοχείο από τον υπολοχαγό Φόγκελ. Μπροστά στην πόρτα την περίμενε ο υπολοχαγός Ρούγκε, ένας πνευματικά έκφυλος, που είχε πάρει διαταγή από τους υπολοχαγούς Φόγκελ και Πφλουγκ - Χάρτουνγκ να χτυπήσει τη Ρόζα. Με δυο χτυπήματα του υποκόπανου έσπασε το κρανίο τη Ρόζας. Σχεδόν άπνους ρίχτηκε μέσα σε ένα αυτοκίνητο. Μερικοί αξιωματικοί πηδήσανε στο όχημα. Ενας χτύπησε τη Ρόζα με τη λαβή του περιστρόφου του. Ο υπολοχαγός Φόγκελ την πυροβόλησε στο κεφάλι. Το πτώμα μεταφέρθηκε μέσω του Τιέργκαρντεν και από εκεί ρίχτηκε από ψηλά, από τη γέφυρα του Λιχτενστάιν στο κανάλι Λάνβεχρ. Το Μάη του 1919 το πτώμα βγήκε στην όχθη».

Η κηδεία του Καρλ Λίμπκνεχτ που έγινε στις 25 Γενάρη και της Ρόζας Λούξεμπουργκ που έγινε στις 13 Ιούνη του 1919 μετατράπηκαν σε λαϊκές διαδηλώσεις που πήραν μέρος εκατοντάδες χιλιάδες Γερμανοί εργαζόμενοι⁵. Ο λαός τίμησε με κάθε τρόπο τους νεκρούς ηγέτες του. Αλλά και η γερμανική αστική τάξη δεν ξέχασε τα μίσθαρνα όργανά της.

«Η κυβέρνηση -γράφει ο Βόλφγκανγκ Ρούγκε⁶- αρνήθηκε να δικαστούν οι ένοχοι από ένα έκτακτο δικαστήριο, με τον ισχυρισμό ότι θα ήταν "αδικαιολόγητη ανάμειξη" στις υποθέσεις της στρατιωτικής δικαιοσύνης, και έτσι παρουσιάστηκαν σε ένα δικαστήριο του δικού τους τάγματος, δηλαδή του δολοφονικού σώματος. Οι περισσότεροι από αυτούς που πήραν μέρος στη δολοφονία, ανάμεσά τους κι εκείνοι που εισέπραξαν ένα μέρος της αμοιβής των 100.000 μάρκων, που είχαν οριστεί για τη δολοφονία του Λίμπκνεχτ και της Λούξεμπουργκ, αφέθηκαν ελεύθεροι "λόγω έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων". Μόνο δύο αξιωματικοί καταδικάστηκαν για "απόπειρα δολοφονίας", σε χαμηλές ποινές φυλάκισης. Μια βδομάδα όμως αργότερα κατάφεραν να δραπετεύσουν από τη φυλακή».

Δυο ανυπέρβλητες επαναστατικές φυσιογνωμίες

Η δολοφονία της Ρόζας Λούξεμπουργκ και του Καρλ Λίμπκνεχτ υπήρξε χωρίς αμφιβολία ισχυρότατο πλήγμα για το παγκόσμιο επαναστατικό κίνημα εκείνης της εποχής, ανεξίτηλο στίγμα για τη γερμανική και διεθνή σοσιαλδημοκρατία, αλλά και η απόδειξη για τον πραγματικό χαρακτήρα της αστικής δημοκρατίας. Λίγες μέρες μετά το στυγερό γεγονός, στις 19 Γενάρη του 1919, ο Λένιν έδωσε με ακρίβεια την πολιτική του σημασία: «Σήμερα στο Βερολίνο -είπε μιλώντας σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας⁷- η αστική τάξη και οι σοσιαλπροδότες πανηγυρίζουν. Κατάφεραν να δολοφονήσουν τον Κ. Λίμπκνεχτ και τη Ρ. Λούξεμπουργκ. Ο Eμπερτ και ο Σάιντεμαν, που τέσσερα ολόκληρα χρόνια έσπρωχναν τους εργάτες στο σφαγείο για ληστρικά συμφέροντα, ανέλαβαν τώρα το ρόλο δημίων των προλεταριακών ηγετών. Το παράδειγμα της επανάστασης στη Γερμανία μας πείθει ότι η "δημοκρατία" δεν είναι παρά ένα προκάλυμμα της αστικής καταλήστευσης και της πιο άγριας βίας». Το Μάρτη του ιδίου έτους, αναπτύσσοντας, στο ιδρυτικό συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς, τις περίφημες θέσεις του για την αστική δημοκρατία και τη δικτατορία του προλεταριάτου, ο Λένιν θα πει⁸: «Η δολοφονία του Καρλ Λίμπκνεχτ και της Ρόζας Λούξεμπουργκ αποτελεί γεγονός κοσμοϊστορικής σημασίας, όχι μόνο γιατί βρήκαν τραγικό θάνατο οι καλύτεροι άνθρωποι και ηγέτες της πραγματικά προλεταριακής, της Κομμουνιστικής Διεθνούς, αλλά και γιατί αποκαλύφθηκε πέρα για πέρα η ταξική ουσία ενός κράτους προηγμένου σε ευρωπαϊκή κλίμακα - μπορούμε να πούμε δίχως υπερβολή σε παγκόσμια κλίμακα. Αν κάτω από μια κυβέρνηση σοσιαλπατριωτών οι αξιωματικοί και οι καπιταλιστές μπόρεσαν να δολοφονήσουν ατιμώρητα κρατούμενους, δηλ. ανθρώπους που η κρατική εξουσία τους είχε θέσει κάτω από τη φρούρησή της, βγαίνει το συμπέρασμα πως η ρεπουμπλικανική δημοκρατία στην οποία μπόρεσε να συμβεί ένα τέτοιο πράγμα δεν είναι παρά δικτατορία της αστικής τάξης».

Η επαναστατική προσφορά και δράση της Ρόζας Λούξεμπουργκ και του Καρλ Λίμπκνεχτ ασφαλώς υπήρξε τεράστια, ακόμη και πριν το ξέσπασμα της γερμανικής επανάστασης, όταν το γερμανικό και το παγκόσμιο επαναστατικό κίνημα, σιγά αλλά σταθερά υποχωρούσε στον οπορτουνισμό και μεταλλασσόταν σε άρνηση του εαυτού του. Τότε, η Λούξεμπουργκ ήταν από τις λίγες προσωπικότητες διεθνώς που ύψωσαν επαναστατικό θεωρητικό λόγο και πράξη. 
Εχει, επομένως, απόλυτο δίκιο ο Μ. Πορφυρογένης όταν σημειώνει με έμφαση⁹: «Για τους διανοούμενους η ζωή της Ρόζας Λούξεμπουργκ είναι ένα ολόφωτο άστρο. Δείχνει τι πρέπει να 'ναι ένας διανοούμενος. Δείχνει πως ο αγώνας του προλεταριάτου δεν έχει ανάγκη από καλοβαλμένα μυαλά μα από μυαλά που να καθοδηγούν καλοβαλμένες γροθιές!».

Αλλά και για τον Λίμπκνεχτ που ήταν περισσότερο πρακτικός, κανείς δεν μπορεί να ξεχάσει πως όταν ξέσπασε ο Α' Παγκόσμιος πόλεμος ήταν ο μόνος από την κοινοβουλευτική ομάδα των Γερμανών σοσιαλδημοκρατών που καταψήφισε τις πολεμικές πιστώσεις. Ο γνωστός ηγέτης της Γερμανικής Επανάστασης, και φίλος του, Καρλ Ράντεκ γράφει γι' αυτό το ιστορικό γεγονός¹⁰: «Ο Λίμπκνεχτ έμεινε μόνος. Τα χαρακτηριστικά του σκλήρυναν, μια πικρή πτυχή περιτριγύρισε το στόμα του. Αποφάσισε να δράσει μοναχός του παρά τις συμβουλές των φίλων. Την ώρα εκείνη είδα πως στον Λίμπκνεχτ διαλύονταν οι τελευταίες αμφιβολίες, πως έφευγε η τελευταία απλότητα, πως ξεχύνονταν μέσα του η μεγάλη ηθική δύναμη που δεν τον εγκατέλειψε ως το θάνατο: η σιδερένια αποφασιστικότητα να ανοίξει το δρόμο για ένα νέο ξύπνημα του σοσιαλισμού, κι αν ακόμα θα επρόκειτο το δικό του στήθος να δεχτεί όλες τις κοντακιές».

Για τη στάση αυτή του Λίμπκνεχτ ο Λένιν είχε γράψει με θαυμασμό¹¹: «Το όνομα του Καρλ Λίμπκνεχτ είναι γνωστό στους εργάτες όλων των χωρών. Παντού, και ιδιαίτερα στις χώρες της Αντάντ, το όνομα αυτό είναι σύμβολο αφοσίωσης ενός αρχηγού στα συμφέροντα του προλεταριάτου, σύμβολο πίστης στη σοσιαλιστική επανάσταση».

Για δε τη Ρόζα Λούξεμπουργκ ο ηγέτης της Οκτωβριανής Επανάστασης είχε σημειώσει χαρακτηριστικά¹²: «Ηταν και παραμένει ένας αετός. Και όχι μόνο η μνήμη της θα είναι πάντα ιερή για τους κομμουνιστές όλου του κόσμου, μα και η βιβλιογραφία της και η πλήρης συλλογή των έργων της... θα είναι ένα διδακτικότατο μάθημα, που θα διαπαιδαγωγεί πολλές γενιές κομμουνιστών σε όλο τον κόσμο».

Τι περισσότερο να προσθέσει κανείς;

Σ' ένα άρθρο του δημοσιευμένο το 1934 ο δικός μας ο Γ. Ζέβγος σημείωνε για τις δύο αυτές εξέχουσες μορφές της προλεταριακής επανάστασης¹³: «Και η Ρόζα, όπως και ο Λίμπκνεχτ, πρόσφεραν άπειρες επαναστατικές υπηρεσίες στο προλεταριακό κίνημα».

Πολύ απλά διατυπωμένο συμπέρασμα ίσως παρατήσει κανείς και όχι άδικα. Ομως οι μεγάλοι επαναστάτες έτσι απλά κατακτάνε το μυαλό και την ψυχή μας. Κι όταν αναφερόμαστε σ' αυτούς δεν πρέπει επίσης να ξεχνάμε μια πολύ απλή διαπίστωση του Λένιν¹⁴:

«Το αίμα των καλύτερων ανθρώπων της παγκόσμιας προλεταριακής Διεθνούς, των αξέχαστων ηγετών της διεθνούς σοσιαλιστικής επανάστασης θα ατσαλώσει καινούριες μάζες εργατών για αγώνα ζωής και θανάτου. Και ο αγώνας αυτός θα οδηγήσει στη νίκη».

1. Ρ. Λούξεμπουργκ: «Τάξη επικρατεί στο Βερολίνο...», πρόκειται για το τελευταίο άρθρο της γραμμένο στις 14/1/1919. Ολόκληρο το άρθρο στο, Ρ. Λούξεμπουργκ: «Η Εργατική τάξη και ο Πόλεμος», εκδόσεις Κοροτζή, σελ. 76-77

2. Μ. Πορφυρογένη: «Ρόζα Λούξεμπουργκ», περιοδικό «ΝΕΟΙ ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΙ», τεύχος 2, Γενάρης 1932, σελ. 49

3. Πάουλ Φρέλιχ: «Ρόζα Λούξεμπουργκ», εκδόσεις ΥΨΙΛΟΝ, σελ. 369-370

4. Πρόκειται για πάρκο στο Βερολίνο

5. Ακαδημία Επιστημών ΕΣΣΔ: «Παγκόσμια Ιστορία», εκδόσεις Μέλισσα, τόμος Η, σελ. 199

6. Βόλφγκανγκ Ρούγκε: «Η επανάσταση του Νοέμβρη 1918 στη Γερμανία», εκδόσεις ΣΕ σελ. 159

7. Β. Ι. Λένιν: «Άπαντα», εκδόσεις ΣΕ, τόμος 37, σελ. 434

8. στο ίδιο, σελ. 497

9. Μ. Πορφυρογένη: «Ρόζα Λούξεμπουργκ», περιοδικό «ΝΕΟΙ ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΙ», τεύχος 2, Γενάρης 1932, σελ. 49

10. Καρλ Ράντεκ: «Καρλ Λίμπκνεχτ», περιοδικό «ΝΕΟΙ ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΙ», τεύχος 2, Γενάρης 1932, σελ. 45

11. Β. Ι. Λένιν: «Άπαντα», εκδόσεις ΣΕ, τόμος 37, σελ. 458

12. Β. Ι. Λένιν: «Άπαντα», εκδόσεις ΣΕ, τόμος 44, σελ. 422

13. Γ. Ζέβγου (Γ. Ζ.): «Ρόζα Λούξεμπουργκ - Καρλ Λίμπκνεχτ». ΚΟΜΕΠ, αριθ. 2/99, 15 Γενάρη 1934, σελ. 5-7

14. Β. Ι. Λένιν: «Άπαντα», εκδόσεις ΣΕ, τόμος 37, σελ. 460

Γιώργος ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Ριζοσπάστης  Κυριακή 21 Γενάρη 2001