Παράξενος καρπός

Ιανουάριος 2017, Ηνωμένες Πολιτείες. Ένας από τους πλέον αμφιλεγόμενους νεοεκλεγμένους προέδρους τής χώρας, ο Ντόναλντ Τραμπ, ετοιμάζεται για την λαμπερή τελετή τής ορκωμοσίας του, ενώ οι διαμαρτυρίες για την εκλογή του συνεχίζονται αμείωτες. Το επιτελείο του αναζητεί απεγνωσμένα κάποιον διάσημο καλλιτέχνη, που θα δεχτεί να τραγουδήσει στην εν λόγω τελετή, προσδίδοντάς της επί πλέον λαμπρότητα. Δυστυχώς, όμως, οι άνθρωποι του Τραμπ πέφτουν συνεχώς πάνω σε κλειστές πόρτες. Κανένα μεγάλο όνομα δεν δέχεται να συνδεθεί με τον πρόεδρο, του οποίου οι ρατσιστικές, εθνικιστικές, σεξιστικές και εν γένει αλλοπρόσαλλες κατά καιρούς τοποθετήσεις και δηλώσεις τον καθιστούν αντιπαθή.

Πονηρά σκεπτόμενοι, οι άνθρωποι του προέδρου καταφεύγουν σε άλλη λύση. Αντί για κάποιο μεγάλο και καταξιωμένο όνομα, θα καλέσουν ένα από τα φυντάνια των τηλεδιαγωνισμών ταλέντων, τα οποία έχουν υψηλή αποδοχή από την νεολαία αλλά και εκτυφλωτική λάμψη, έστω και εφήμερη. Έτσι, απευθύνονται στην Ρεβέκκα Φέργκιουσον, η οποία είχε γίνει γνωστή τερματίζοντας δεύτερη στο βρεττανικό X-Factor το 2010 και είχε ξεκινήσει μια συμπαθητική καρριέρα ως τραγουδίστρια και ως ηθοποιός. Η Φέργκιουσον δεν αρνείται ευθέως αλλά η απάντησή της κόβει σαν ξυράφι:

Αν μου επιτρέπετε να τραγουδήσω το "Strange fruit", ένα τραγούδι που έχει τεράστια ιστορική σημασία, ένα τραγούδι που ήταν στην μαύρη λίστα των ΗΠΑ επειδή είναι πολύ αμφιλεγόμενο, ένα τραγούδι που μιλάει σε όλους τους μαύρους οι οποίοι στις ΗΠΑ αγνοούνται και καταπιέζονται, ένα τραγούδι που θυμίζει πως η αγάπη είναι το μόνο πράγμα που θα επικρατήσει όλου του μίσους σ' αυτόν τον κόσμο, τότε θα αποδεχθώ ευχαρίστως την πρόσκλησή σας και θα σας δω στην Ουάσιγκτον.

Η περίφημη φωτογραφία τού Λώρενς Μπάιτλερ από το λυντσάρισμα των Τόμας Σιπ και Άβραμ Σμιθ.

Αύγουστος 1930, Ιντιάνα, ΗΠΑ. Στην πόλη Μάριον συλλαμβάνονται τρεις μαύροι, ο Τόμας Σιπ, ο Άβραμ Σμιθ και ο δεκαεξάχρονος Τζέιμς Κάμερον. Κατηγορούνται για τον φόνο τού λευκού εργάτη Κλωντ Ντήτερ και τον βιασμό τής λευκής κοπέλλας του Μαίρης Μπωλ. Οδηγούνται στην φυλακή προκειμένου να δικαστούν αλλά το ίδιο βράδυ ένα αφιονισμένο πλήθος χυμάει στο κτήριο, το διαλύει και αρπάζει τους τρεις κρατούμενους για να τους λυντσάρει. Χάρη στην παρέμβαση κάποιας γυναίκας, ο πιτσιρικάς Κάμερον αφήνεται ελεύθερος αλλά το πλήθος κακοποιεί βάναυσα τους άλλους δυο και τελικά τους κρεμάει σε ένα δέντρο. Ο τοπικός φωτογράφος Λώρενς Μπάιτλερ έβγαλε και φωτογραφία τα δυο κρεμασμένα κορμιά.

Χρόνια αργότερα, η φωτογραφία τού Μπάιτλερ θα δημοσιευθεί σε κάποιο περιοδικό, όπου θα την δει ο Άβελ Μεέροπολ, ένας εβραίος καθηγητής στην Νέα Υόρκη, μέλος του κομμουνιστικού κόμματος των ΗΠΑ. Εξοργισμένος από τον ρατσισμό που οργιάζει στην χώρα και συγκλονισμένος από την ωμότητα της φωτογραφίας, ο Μεέροπολ γράφει ένα ποίημα με τίτλο Bitter fruit (πικρός καρπός), το οποίο δημοσιεύει στο περιοδικό τού σωματείου των καθηγητών υπό το ψευδώνυμο Λιούις Άλλαν. Λίγο αργότερα, δουλεύει κάποιους από τους στίχους τού ποιήματος, μελοποιεί το αποτέλεσμα και φτιάχνει ένα τραγούδι, το οποίο ονομάζει Strange fruit (παράξενος καρπός):

    Southern trees bear strange fruit  /  Τα δέντρα του Νότου βγάζουν παράξενο καρπό
    Blood on the leaves and blood at the root  /  Αίμα στα φύλλα και αίμα στις ρίζες
    Black bodies swinging in the southern breeze  /  Μαύρα κορμιά λικνίζονται στον νοτιά
    Strange fruit hanging from the poplar trees  /  Παράξενος καρπός κρεμασμένος από τις λεύκες

    Pastoral scene of the gallant south  /  Βουκολική σκηνή τού γοητευτικού νότου
    The bulging eyes and the twisted mouth  /  Τα γουρλωμένα μάτια και το στριμμένο στόμα
    Scent of magnolias, sweet and fresh  /  Άρωμα από μανόλιες, γλυκό και φρέσκο
    Then the sudden smell of burning flesh  /  Ύστερα η αναπάντεχη μυρωδιά καμμένης σάρκας

    Here is fruit for the crows to pluck  /  Εδώ είναι καρπός για να μαζέψει τα κοράκια
    For the rain to gather, for the wind to suck  /  Για να μαζέψει την βροχή, για να πιεί τον άνεμο
    For the sun to rot, for the trees to drop  /  Για να ηρεμήσει τον ήλιο, για να τον ρίξουν τα δέντρα
    Here is a strange and bitter crop  /  Εδώ είναι ένας παράξενος και πικρός καρπός

Η Billie Holiday στο στούντιο της Commodore ηχογραφεί το Strange fruit  (1939)

Ο Μεέροπολ τραγουδάει το κομμάτι στις διάφορες συγκεντρώσεις των συναδέλφων του, ώσπου το 1939 το ακούει η Billie Holiday. Η Holiday εντάσσει το τραγούδι στο πρόγραμμά της και με την ερμηνεία της το απογειώνει. Όλες οι παραστάσεις της κλείνουν πλέον με αυτό. Στα μαγαζιά όπου τραγουδάει, σταματάει το σερβίρισμα, σβήνουν όλα τα φώτα εκτός από ένα που φωτίζει το πρόσωπό της και, όταν τελειώνει, φεύγει και δεν επιστρέφει στην σκηνή, αφήνοντας το ακροατήριο να γευτεί την πίκρα τού κομματιού. Η ίδια εξομολογείται:

Την πρώτη φορά που το τραγούδησα νόμισα ότι κάναμε μεγάλο λάθος. Είχα τελειώσει και επικρατούσε απόλυτη σιωπή. Δεν ακουγόταν τίποτα. Ξαφνικά κάποιος άρχισε να χειροκροτεί και με μιας όλοι άρχισαν να χειροκροτούν και να ζητωκραυγάζουν.

Η Columbia, η εταιρεία της Holiday, δεν τολμά να βγάλει το τραγούδι σε δίσκο. Έτσι, η Holiday ζητάει την άδεια να το ηχογραφήσει στην Commodore, μια μικρή εταιρεία που ανήκει στον φίλο της Μιλτ Γκάμπλερ. Το τραγούδι ηχογραφείται αλλά οι περισσότεροι σταθμοί αρνούνται να το παίξουν, οι ραδιοφωνικοί παραγωγοί διστάζουν να το εντάξουν στο πρόγραμμά τους, οι διοργανωτές των συναυλιών δεν επιτρέπουν στην Holiday να το τραγουδήσει και οι περισσότερες πολιτείες των ΗΠΑ απαγορεύουν την κυκλοφορία του. Κι όμως, το σινγκλάκι πουλάει πάνω από ένα εκατομμύριο αντίτυπα και γίνεται η μεγαλύτερη επιτυχία τής Holiday.

Το American Nocturne του Ντέιβιντ Πάουερς, πριν αποκαθηλωθεί το 2016.

Ποτέ δεν θα αποκαλυφθεί τι έγινε πραγματικά στο Μάριον εκείνον τον Αύγουστο του 1930. Λίγο μετά το λυντσάρισμα, η Μαίρη Μπωλ ομολογεί ότι ουδείς την είχε βιάσει. Το 1931, ο Κάμερον συλλαμβάνεται πάλι και καταδικάζεται σε πολυετή φυλάκιση ως συνεργός στον φόνο. Το 1988, ο ίδιος ιδρύει στο Ουισκόνσιν το America's Black Holocaust Museum (Μνημείο Ολοκαυτώματος των μαύρων των ΗΠΑ).

Στο έβγα τού προηγούμενου αιώνα, 31 Δεκεμβρίου 1999, το περιοδικό Time αναδεικνύει το Strange fruit ως το καλύτερο τραγούδι τού εικοστού αιώνα.

Το 2007, ο καλλιτέχνης Ντέιβιντ Πάουερς φτιάχνει στο Έλγιν τού Ιλλινόι μια τοιχογραφία, όμοια με το κάτω μισό τής φωτογραφίας τού Μπάιτλερ. Την ονομάζει "American Nocturne" και την προορίζει ως κραυγή κατά του ρατσισμού στις ΗΠΑ. Το 2016 κάποιος διαπιστώνει την ομοιότητά της με την επίμαχη φωτογραφία και ξεσπούν διαμαρτυρίες. Τελικά, το δημοτικό συμβούλιο αποφασίζει, με υπόδειξη της Επιτροπής Πολιτισμού, την μεταφορά τού έργου σε χώρο μη προσπελάσιμο στο κοινό.

Τον Ιανουάριο του 2017, ο Ντόναλντ Τραμπ δεν επιτρέπει να ακουστεί το Strange fruit κατά την τελετή ορκωμοσίας του. 

 

Απο: Cogito ergo sum