Μαμάγιεφ Κουργκάν, ο λόφος που έγινε ο τάφος των Ναζί στο Στάλινγκραντ  

 

Από Πάνος Αλεπλιώτης στο Δεκ 17, 2018 Ιστορία

 

Στα τέλη του Γενάρη του 2019 συμπληρώνονται 76 χρόνια από την μάχη του Στάλινγκραντ με την ήττα των μέχρι τότε ανίκητων χιτλερικών στρατευμάτων και την περήφανη, ηρωική και γεμάτη αυτοθυσία νίκη του Κόκκινου Στρατού. Για την μάχη του Στάλινγκραντ, τον ηρωισμό των υπερασπιστών του και την μεγάλη νίκη του Κόκκινου Στρατού, που ήταν η αρχή του τέλους των Ναζί έχουν γραφτεί και θα γράφονται πολλά. Η αναφορά στο Στάλινγκραντ πάντα θα είναι ο φόρος τιμής προς τον Σοβιετικό λαό που απελευθέρωσε την Ευρώπη και κατ’ επέκταση και όλη την ανθρωπότητα από την μπότα του ναζισμού. Χωρίς αυτή την νίκη κανείς δεν μπορεί να ξέρει σε τι βαθμό θα είχε φτάσει το πισωγύρισμα της ανθρωπότητας. 

Το Ατέχνως ξεκινά δημοσίευση σειράς αναρτήσεων για να υπενθυμίσει, και αν είναι δυνατόν και να φωτίσει, πλευρές αυτού του έπους που μας χάρισε την ελευθερία μας και ταυτόχρονα δείχνει και την ανωτερότητα του σοσιαλισμού στις κρίσιμες και σημαντικές στιγμές της Ιστορίας. Για την ηρωική αυτή σύγκρουση αυτοθυσίας αλλά και στρατιωτικής ευφυίας ισχύουν αυτά που λέει η ανακοίνωση των κομμουνιστικών κομμάτων της Ευρώπης για την συμπλήρωση 75 χρόνων από την μάχη του Στάλινγκραντ.

«Το Στάλινγκραντ είναι ένα από τα καλύτερα παραδείγματα της ανωτερότητας του σοσιαλισμού σε σύγκριση με τον καπιταλισμό, επειδή ο σοσιαλισμός μπορεί να κινητοποιήσει όλες τις κοινωνικές δυνάμεις σε μια ζωτικής σημασίας μάχη. Η ιστορική αυτή νίκη αποδεικνύει όχι μόνο αρετές του κόκκινου στρατού, αλλά επίσης την ενότητα, την κοινή βούληση και την οργανωτική ικανότητα σε μια σοσιαλιστική χώρα».

Γράφει ο Πάνος Αλεπλιώτης //

Το Μαμάγιεφ Κουργκάν (Ρωσικά: Мамаев курган) είναι ένας επιβλητικός λόφος  με θέα την πόλη του Στάλινγκραντ που έγινε πεδίο απίστευτα σκληρών συγκρούσεων στην διάρκεια της μάχης του Στάλινγκραντ. Οι Γερμανοί δεν κατάφεραν να τον καταλάβουν παρά μόνο για μια μέρα με τεράστιες απώλειες και από τις δύο πλευρές. Η μη κατάληψη του στρατηγικής σημασίας λόφου κράτησε ζωντανή την ελπίδα για την τελική νίκη του Κόκκινου Στρατού. 

Το όνομα στα ρωσικά σημαίνει «τύμβος του Μαμάι». Ο λόφος σήμερα κυριαρχείται από ένα συγκρότημα μνημείων με αναφορά στην μάχη του Στάλινγκραντ (Αύγουστος 1942 έως τις 2 Φεβρουαρίου 1943).  Υπάρχουν πάντα επιμέρους σημεία που θα φωτίζονται από τους ιστορικούς και που αφορούν -πέρα από τον ηρωισμό και την ηθική- την ιδεολογική ανωτερότητα. Έχουν να κάνουν και με στρατιωτικές τακτικές και ελιγμούς που οι ειδικοί στα θέματα του πολέμου τα επεξεργάζονται και θα συνεχίσουν, μια και η νίκη στο Στάλινγκραντ είναι και νίκη στρατιωτικής τακτικής και ελιγμών.

Η μάχη για την υπεράσπιση του λόφου Μαμάγιεφ Κουργκάν είναι μια από αυτές τις μάχες που απαιτούν, πέρα από τον ηρωισμό, τακτική, ελιγμούς και αντεπιθέσεις. 

Οι δυνάμεις της 6ης στρατιάς των Γερμανών στις 13 Σεπτεμβρίου του 1942, όταν εξαπέλυσαν την επίθεση κατάληψης του κέντρου του Στάλινγκραντ, αντιμετώπισαν την σκληρή αντίσταση των υπερασπιστών του λόφου, ύψωμα 102.0 όπως λένε οι στρατιωτικοί χάρτες, σε μια από τις πιό αιματηρές συμπλοκές της μάχης. Ο έλεγχος του λόφου που δεσπόζει πάνω από το Στάλινγκραντ ήταν ζωτικής σημασίας για τους Γερμανούς. Οι Σοβιετικοί είχαν χτίσει ισχυρές αμυντικές γραμμές στις πλαγιές του λόφου που αποτελούνταν από χαρακώματα, συρματόπλεγμα και ναρκοπέδια.

Οι Γερμανοί ωθούνταν προς τον λόφο,  με βαριές απώλειες. Όταν τελικά κατέλαβαν το λόφο, άρχισαν να βάλουν στο κέντρο της πόλης, καθώς και στον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης κάτω από το λόφο.

Αναμνηστικό νόμισμα

Έτσι μπόρεσαν να καταλάβουν τον σιδηροδρομικό σταθμό του Στάλινγκραντ στις 14 Σεπτεμβρίου του 1942. 

Την ίδια ημέρα, η Σοβιετική 13η Μεραρχία Τυφεκιοφόρων Φρουρών υπό την διοίκηση του Alexander Rodimtsev έφτασε στην πόλη από την ανατολική πλευρά του ποταμού Βόλγα, κάτω από καταιγισμό γερμανικών πυρών βαρύ πυροβολικού. Οι 10.000 άνδρες έσπευσαν αμέσως στη μάχη. 

Στις 16 Σεπτεμβρίου οι Σοβιετικοί  ανακατέλαβαν τον λόφο Μαμάγιεφ, γράφει στα απομνημονεύματα του ο Στρατάρχης Ζούκωφ, πατέρας της Σοβιετικής νίκης στον Β Παγκόσμιο, και αγωνίζονταν  για την επανακατάκτηση του σιδηροδρομικού σταθμού, με τεράστιες απώλειες. Την επόμενη ημέρα, σε μία μόνο μέρα, σχεδόν όλοι οι 10000 άνδρες είχαν σκοτωθεί  από τους σφοδρούς βομβαρδισμούς των Γερμανών. Μόνον 320 Σοβιετικοί άντρες είχαν μείνει ζωντανοί.

Οι Σοβιετικοί έφεραν ενισχύσεις στο λόφο  όσο πιο γρήγορα μπορούσαν. Οι Γερμανοί επιτίθονταν στον λόφο έως και δώδεκα φορές την ημέρα, και οι Σοβιετικοί απαντούσαν με άγριες αντεπιθέσεις.

Στις 27 Σεπτεμβρίου, οι Γερμανοί κατέλαβαν το ήμισυ του Μαμάγιεφ. Οι Σοβιετικοί κράτησαν όμως τις δικές τους θέσεις στις πλαγιές του λόφου και την κορυφή, με την 284ο Μεραρχία Τυφεκιοφόρων. Ετσι εμποδίστηκαν οι Γερμανοί να χρησιμοποιήσουν τον λόφο για την πλήρη κατάληψη της πόλης, μέχρι τις 26 Ιανουαρίου 1943, όταν η μεγάλη αντεπίθεση των σοβιετικών δυνάμεων συνέτριψε τους Γερμανούς. Η μάχη της πόλης έληξε μία εβδομάδα αργότερα με μια απόλυτη ήττα της Γερμανίας. 

Όταν έληξε η μάχη στο Μαμάγιεφ, το έδαφος στο λόφο είχε αναδεφτεί τόσο πολύ από τους βομβαρδισμούς και αναμείχθηκε σε τέτοιο βαθμό με μεταλλικά θραύσματα που είχε μεταξύ 500 και 1.250 κομμάτια  θραύσματα από μέταλλο ανά τετραγωνικό μέτρο.

Η γη πάνω στο λόφο είχε παραμείνει μαύρη τον χειμώνα, καθώς το χιόνι  έλιωσε από τις πολλές φωτιές και εκρήξεις. Ακόμη και την επόμενη άνοιξη το έδαφος του λόφου θα παρέμενε μαύρο, μέχρι που το χορτάρι άρχισε να φυτρώνει στο καμμένο έδαφος.

Οι πρώην απότομες πλαγιές του λόφου είχαν ισοπεδωθεί τελείως από τους μήνες του έντονου βομβαρδισμού. Ακόμη και σήμερα, είναι δυνατόν να βρεθούν θραύσματα οστών και μετάλλων που εξακολουθούν να είναι βαθιά θαμμένα στο χώμα. 

Μετά τον πόλεμο, οι σοβιετικές αρχές αποφάσισαν την κατασκευή ενός τεράστιου Μνημείου στο συγκρότημα Μαμάγιεφ.

Το μνημειώδες έργο σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε μεταξύ 1959 και 1967 από τον γλύπτη Γιεβγκένι Βουτσέτιτς και τον μηχανικό Νικολάι Νικίτιν, και αποτελείται από ένα τεράστιο άγαλμα στην κορυφή του λόφου που απεικονίζει το κάλεσμα της Πατρίδας, που καλεί τους γιους και τις κόρες να αποκρούσουν τον εχθρό. Στα Ρωσικά: Родина-мать зовёт! Rodina Mat зовёт! 

Γύρω από τον χώρο του αγάλματος υπάρχουν και άλλες κατασκευές που θυμίζουν τον αγώνα και την θυσία των αγωνιστών. 

Ο Βασίλι Ιβάνοβιτς Τσουϊκόφ, ο οποίος ηγήθηκε της Σοβιετικής δυνάμεων στο Στάλινγκραντ, βρίσκεται θαμμένος στο Μαμάγιεφ, ο πρώτος Στρατάρχης της Σοβιετικής Ένωσης που θάφτηκε έξω από τη Μόσχα. Ο Σοβιετικός σκοπευτής και ήρωας του πολέμου Βασίλι Ζάιτσεφ επανατάφηκε εκεί το 2006.

Το άγαλμα είναι ύψους 52 μέτρων και η όλη κατασκευή έχει συνολικά ύψος 85 μέτρα από τα πόδια του αγάλματος μέχρι την άκρη του ξίφους που είναι 27 μέτρα, κυριαρχώντας στον ορίζοντα της πόλης του Στάλινγκραντ.

Μέχρι το 1967 ήταν το ψηλότερο μνημείο στον κόσμο και από το 2006 είναι το μεγαλύτερο μνημείο γυναικείας μορφής στον κόσμο.

Για την  κατασκευή του  χρησιμοποιήθηκε σκυρόδεμα, εκτός από τη λεπίδα του ξίφους που είναι από ανοξείδωτο ατσάλι. Η κατασκευή στέκεται σταθερά χωρίς υποστυλώματα αποκλειστικά και μόνο από το δικό της βάρος. Το άγαλμα είναι μια επιβλητική αναπαράσταση Νίκης, παρόμοια της Νίκης της Σαμοθράκης, ιδιαίτερα αν προσέξει κανείς τις πτυχώσεις του μανδύα του αγάλματος.