Ανοσία στην αστική προπαγάνδα

  Πηγή: Associated Press

Του Ανδρέα Καργόπουλου, Χημικού, Msc, υποψήφιου διδάκτορα
Ο βομβαρδισμός είναι καθημερινός, σε όλα τα μέσα, κάθε λεπτό. Ο Μπόρις Τζόνσον, ο Ντόναλντ Τραμπ, ο Μπολσονάρο και ο Ερντογάν είναι λαϊκιστές, είναι βαρβαρότητα αυτό που κάνουν, βάζουν την οικονομία πάνω από τον άνθρωπο. Οι Σουηδοί είναι σε αφασία, αν και τώρα τα «γυρνάνε», οι Ολλανδοί και οι Βέλγοι «ξύπνησαν» αργά, οι Ιταλοί, οι Ισπανοί και οι Γάλλοι άργησαν να πάρουν μέτρα. Τρομοκρατημένοι Έλληνες από αυτές τις χώρες προσπαθούν να μεταναστεύσουν πίσω στην ασφαλή Ελλάδα. Η ελληνική κυβέρνηση πήρε από νωρίς τα μέτρα, πρόλαβε, αλλιώς θα είχαμε γίνει Ιταλία. Ευτυχώς για την Ελλάδα πάνω από όλα είναι ο άνθρωπος και η υγεία του, οι παππούδες και οι γιαγιάδες. Ο Πρωθυπουργός αποδεικνύεται στιβαρός ηγέτης, δεν υπολόγισε το πολιτικό κόστος, έχουμε γίνει παγκόσμιο υπόδειγμα για την αντιμετώπιση του κορονοϊού σε όλο τον κόσμο. Ο Μητσοτάκης παρομοιάζεται με τον Μωυσή που θα περάσει τον ελληνικό λαό αλώβητο από την Ερυθρά Θάλασσα. Το ερώτημα εύλογο: Πού πήγε το αφήγημα ότι οι ΗΠΑ, η Αγγλία, η Σουηδία, η Γαλλία κ.ά. αποτελούν το παράδειγμα της ανάπτυξης, κάνουν τα «αυτονόητα» που δεν τολμάμε στην Ελλάδα, γι’ αυτό και προχωράνε μπροστά.


Η αντίθετη άποψη φιμώνεται, οποιαδήποτε συζήτηση για την επιλογή του αστικού κράτους να διαλύσει τον δημόσιο τομέα Υγείας όλα τα προηγούμενα χρόνια δεν είναι της ώρας γιατί «σαμποτάρει» την εθνική προσπάθεια. Απαγορεύονται οι συναθροίσεις, οι κινητοποιήσεις, η δράση των συνδικάτων, το πολύ να επιτραπεί στα σωματεία των υγειονομικών και αυτό ελεγχόμενα, γιατί όταν κρίνει το σύστημα ότι «ξεφεύγουν», λογοκρίνεται όπως έγινε με τη συνέντευξη τύπου της ΟΕΝΓΕ ή δέχεται ελεεινές επιθέσεις όπως συνέβη με τις δράσεις για την Παγκόσμια Μέρα Υγείας. Το παραμύθι όμως έχει δράκο.

Στον καπιταλισμό, η υγεία ως βασικός πυλώνας του εποικοδομήματος, είναι απόλυτα προσαρμοσμένη στην αδήριτη ανάγκη του κεφαλαίου για την αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης. Το δημόσιο σύστημα Υγείας, όπως εξελίχθηκε στην Ευρώπη μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ήταν ανάγκη των ίδιων των καπιταλιστών ώστε να μπορέσουν να εξασφαλίσουν επάρκεια σε εργατικό δυναμικό, λόγω των τεράστιων απωλειών του πολέμου. Αυτήν την ανάγκη επειδή δεν μπορούσαν να την καλύψουν μόνοι τους, την ανέθεσαν στον συλλογικό καπιταλιστή, το κράτος. Σημαντικό ρόλο παίζει διαχρονικά η πίεση του εργατικού κινήματος, η τεράστια επιρροή που ασκούσαν η ΕΣΣΔ και οι χώρες που οικοδομούσαν το σοσιαλισμό. Το καθοριστικό όμως για τον καπιταλισμό, για τη λειτουργία προηγμένων συστημάτων Υγείας όπως το NHS στην Αγγλία, σύστημα υπόδειγμα του καπιταλιστικού κόσμου, ήταν η ανάγκη αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης. Δεν είναι τυχαίο ότι στις ΗΠΑ που εξασφαλιζόταν διαχρονικά φτηνό εργατικό δυναμικό με την εισροή εκατομμυρίων μεταναστών από όλο τον κόσμο και η πίεση του παραδείγματος των σοσιαλιστικών χωρών δεν ήταν τόσο έντονη όσο στην Ευρώπη, πρακτικά δεν υπήρχε ποτέ διευρυμένο δημόσιο σύστημα υγείας κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Από τα μέσα της δεκαετίας του ’80, αλλά κυρίως μετά τις ανατροπές του σοσιαλισμού, το δημόσιο σύστημα Υγείας άρχισε να ξηλώνεται και στην Ευρώπη και ο τομέας της υγείας αποτέλεσε πεδίο κερδοφορίας για το κεφάλαιο που συσσωρευόταν. Με βάση αυτή τη θεώρηση, τα κριτήρια επιλογής της αστικής τάξης κάθε χώρας για τον τρόπο που θα αντιμετωπίσει κρίσεις, όπως αυτή της πανδημίας του κορονοϊού, δεν είναι ανθρωπιστικά, ούτε «ουδέτερα επιστημονικά», αλλά ταξικά.

Η αντιμετώπιση του ιού περνά αναγκαστικά από τη διαδικασία απόκτησης αντισωμάτων από ένα κρίσιμο τμήμα του πληθυσμού, είτε τεχνητά μέσω εμβολίου, είτε με φυσικό τρόπο με τη μετάδοση του ιού. Η διαδικασία αυτή, εφόσον δεν υπάρχει ακόμα εμβόλιο, ενέχει κινδύνους για τις ευπαθείς ομάδες, καθώς αν νοσήσουν υπάρχει αυξημένη πιθανότητα να καταλήξουν.

Το πώς και το πότε θα επιλέξει λοιπόν η κάθε χώρα να μπει σε αυτή τη διαδικασία εξαρτάται από τη φάση ανάπτυξης της οικονομίας, τις υποδομές που έχει στον τομέα της Υγείας και της Πρόνοιας αλλά και τις κοινωνικές δομές. Ακόμα και ο θεσμός της οικογένειας παίζει ρόλο αν και κατά πόσο, για παράδειγμα, μπορούν να απομονωθούν από τον υπόλοιπο πληθυσμό ευπαθείς ομάδες, όπως οι ηλικιωμένοι. Για παράδειγμα στις χώρες της Μεσογείου αλλά και στη Γερμανία λόγω του μεγάλου αριθμού οικογενειών μεταναστών (για παράδειγμα 3.000.000 Τούρκοι) είναι πρακτικά αδύνατο, ενώ στις Σκανδιναβικές χώρες πιο εύκολο. Η Αγγλία είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση, γι’ αυτό υπήρχε και ταλάντευση. Ενώ ο θεσμός της οικογένειας έχει εξελιχθεί τόσο ώστε στην κλασική αγγλική οικογένεια οι ηλικιωμένοι δεν έρχονται σε επαφή με τα νεότερα μέλη της, στα μεγάλα αστικά κέντρα και ιδιαίτερα στο Λονδίνο, συγκατοικούν στο ίδιο σπίτι από 4-10 εργαζόμενοι, κυρίως μετανάστες, μικροί σε ηλικία μεν, αλλά πολύ πιθανό κάποιος μεταξύ τους να ανήκει σε ευπαθείς ομάδες (άσθμα, νεφροπαθείς, παχύσαρκοι, διαβητικοί κτλ).

Στην Ελλάδα, από ό,τι φαίνεται, η επιλογή είναι να μπούμε σε αυτή τη διαδικασία το καλοκαίρι. Ο εκπρόσωπος του υπουργείου Υγείας για τον κορονοϊό, καθηγητής Λοιμωξιολογίας Σωτήρης Τσιόδρας έχει δηλώσει: «Δεν θέλουμε να κολλήσουμε όλοι μαζί. Δεν θέλουμε να στρεσάρουμε το σύστημα Υγείας μαζί. Ακόμα και αν ο ιός επιβιώσει και κάνει μια πορεία μέσα στο καλοκαίρι και αυτό είναι επιθυμητό. Γιατί θα έχουμε λιγότερη πίεση στο σύστημα Υγείας το καλοκαίρι, θα έχουμε λιγότερη πίεση στο σύστημα Υγείας τον Απρίλιο και το Μάιο (…) Ίσως έχετε ακούσει και σας έχω πει, σας έχω προϊδεάσει, για κάποιους από τους τρόπους με τους οποίους θα γίνει αυτό. Μελέτες αντισωμάτων, μελέτες στις οποίες θα παίξει ρόλο και έλεγχος του πληθυσμού, εργαστηριακός, πιο μαζικός. Αλλά αυτή τη στιγμή δεν είναι ώρα να τα συζητήσουμε αυτά».

Σε κάθε επίμονη ερώτηση δημοσιογράφου γιατί δεν κάνουμε γενικευμένο μοριακό έλεγχο κρουσμάτων και τεστ αντισωμάτων στην Ελλάδα σε αντίθεση με άλλες χώρες, η απάντηση από τους υπευθύνους μέχρι χθες ακούγεται αστεία για όποιον έχει στοιχειώδη σχέση με την επιστημονική μεθοδολογία και έρευνα: τα τεστ δε μας λένε τίποτα επειδή έχουν μεγάλο περιθώριο σφάλματος. Κάποιος που νοσεί λίγες μέρες μπορεί να ανιχνευτεί αρνητικός ή κάποιος που είναι αρνητικός μπορεί να κολλήσει τον ιό λίγες μέρες μετά. Αποτέλεσμα: πρακτικά δεν κάνουμε τεστ. Στοιχειώδεις γνώσεις ερευνητικής μεθοδολογίας απαιτούν, όταν ένα τεστ έχει μεγάλα περιθώρια σφάλματος και δεν υπάρχει άλλο πιο αξιόπιστο, για να μειώσεις το σφάλμα αυξάνεις το δείγμα με επαναληπτικές μετρήσεις στο συμμετέχοντα και με την αύξηση του αριθμού των συμμετεχόντων. Με απλά λόγια αν κάνεις το τεστ σε 1.000.000 κατοίκους στην Ελλάδα, 5 φορές στον καθένα σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα, το σφάλμα μειώνεται. Γιατί δεν γίνεται; 
Γιατί δεν μπορούν να τα αγοράσουν από τις χώρες παραγωγούς όπως η Γερμανία, η οποία παρεμπιπτόντως κάνει χιλιάδες τεστ (200.000 με 300.000 τη βδομάδα)ⁱ, όχι για ανθρωπιστικούς λόγους προφανώς, αλλά και για να ενισχύσει το δικό της ΑΕΠ. Όμως οι έγκριτοι και ηθικοί επιστήμονες αντί να πουν την αλήθεια ρίχνουν στάχτη στα μάτια του λαού. Τις τελευταίες μέρες μιλούν για σπατάλη πόρων τη στιγμή που το κράτος δίνει 2 δισ. το χρόνο για το ΝΑΤΟ. Ως δια μαγείας ο μαζικός έλεγχος αντισωμάτων θα αποκτήσει νόημα κατά τον Ιούνιο για τους λόγους που προαναφέραμε.

Ο καθοριστικός παράγοντας είναι η οικονομία. Η οικονομία της Ευρωζώνης μπαίνει σε φάση ύφεσης, άρα η αναζήτηση κρατικών πόρων ενίσχυσής της ήταν αναγκαία και πριν την κρίση του κορονοϊού. Το ποσό, η κατανομή και οι όροι της ενίσχυσης είναι στοιχείο αντιπαράθεσης που εκδηλώνεται μέσω της διαμάχης μεταξύ των χωρών της ΕΕ για το «κορονο-ομόλογο». Η Βρετανία στη φάση του Brexit αντιμετωπίζει την κρίση υπό άλλο πρίσμα. Αλλά ακόμα και στην ίδια χώρα, ανάλογα με τα συμφέροντά του, το κάθε τμήμα της αστικής τάξης προκρίνει συγκεκριμένο τρόπο αντιμετώπισης του κορονοϊού. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα ο κυβερνήτης του Τέξας Νταν Πάτρικ, πολιτεία που εκφράζει παραδοσιακά τα συμφέροντα των πετρελαϊκών εταιρειών που έχουν ανάγκη την ανεμπόδιστη λειτουργία της παραγωγής και των μεταφορών δηλώνει: «Το μήνυμά μου είναι ας γυρίσουμε στη δουλειά, ας γυρίσουμε στη ζωή. Να φερθούμε έξυπνα και όσοι από εμάς είμαστε άνω των 70, θα φροντίσουμε τους εαυτούς μας. Όμως, ας μην θυσιάσουμε τη χώρα»ⁱⁱ. Αντίθετα, ο Μπιλ Γκέιτς, ηγέτης στις νέες τεχνολογίες, που θησαυρίζουν με την εξ αποστάσεως εργασία, εκπαίδευση, επικοινωνία, δηλώνει ότι «οι ηγέτες πρέπει να είναι ξεκάθαροι: το κλείσιμο των πάντων σημαίνει κλείσιμο παντού»ⁱⁱⁱ.

Ο καπιταλισμός όμως ούτε είναι ούτε μπορεί να γίνει ανθρώπινος. Η εργατική θα πληρώσει το τίμημα των εκατοντάδων νεκρών αν «καταρρεύσει» το σύστημα υγείας και δεν υπάρχουν κλίνες ΜΕΘ ώστε να έχει πιθανότητες ανάρρωσης -φαντάζομαι οι καπιταλιστές και το πολιτικό τους προσωπικό θα βρει όπως πάντα-, η εργατική τάξη θα πληρώσει και το τίμημα της γιγάντωσης της ανεργίας που θα ακολουθήσει λόγω της ύφεσης της οικονομίας και ίσως με πιο βίαιο τρόπο μακροχρόνια. Η εμπειρία των καπιταλιστικών κρίσεων διαχρονικά είναι αποκαλυπτική: πτώση του προσδόκιμου ζωής, υποβάθμιση υπηρεσιών υγείας, ψυχικά νοσήματα, αλκοολισμός, ναρκωτικά, αυτοκτονίες.

Αντί λοιπόν η εργατική τάξη να καλείται να απαντήσει στο ερώτημα ποιο μοντέλο διαχείρισης της κρίσης του κορονοϊού συμφέρει την αστική τάξη της χώρας της, πρέπει επιθετικά να βάλει τα δικά της ερωτήματα.

• Πώς είναι δυνατόν οι αυτοκινητοβιομηχανίες ενώ έχουν τη δυνατότητα να παράγουν εκατοντάδες εκατομμύρια αυτοκίνητα κάθε χρόνο, να γίνονται διαπραγματεύσεις τελευταία στιγμή για να φτιάξουν μερικές δεκάδες χιλιάδες αναπνευστήρες.
  
  
• Πώς είναι δυνατόν ενώ οι δυνατότητες της επιστήμης είναι τεράστιες, όχι μόνο να καθυστερεί η ανακάλυψη κάποιας αντιικής θεραπείας ή εμβολίου για κάθε νέο ιό αλλά να εμφανίζονται και ασθένειες που για χρόνια τις είχαμε ξεχάσει, όπως η ιλαρά και η φυματίωση.
  
  
• Πώς είναι δυνατόν εκατοντάδες γιατροί να αποφοιτούν κάθε χρόνο στη χώρα μας και ταυτόχρονα τα ελληνικά νοσοκομεία να έχουν απογυμνωθεί.
  
  
• Πώς είναι δυνατόν το 2020 γιατροί απεγνωσμένα να φωνάζουν για μία μάσκα ή για προστατευτικά γυαλιά, τη στιγμή που μπορούν να παραχθούν εκατομμύρια μέσα σε μια μέρα.
  

Η απάντηση είναι μία και λέγεται καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής. Η επιστημονική έρευνα και η εφαρμογή της στο επίπεδο της τεχνολογίας είναι πλήρως προσαρμοσμένη στο καπιταλιστικό κέρδος και όχι στις σύγχρονες ανάγκες της εργατικής τάξης. Για να πραγματοποιηθεί οποιαδήποτε έρευνα, πρέπει μία μεγάλη πολυεθνική εταιρεία να προβλέψει ότι θα έχει όφελος από το αποτέλεσμά της και μόλις αυτό πραγματοποιηθεί, το πατεντάρει και το βγάζει στην παραγωγή όταν εκτιμά ότι θα έχει μέγιστο κέρδος. Όλη αυτή η διαδικασία αποτελεί τροχοπέδη για τη βασική έρευνα, η οποία αρχικά φαίνεται να μην έχει ανταλλακτική αξία αλλά σε βάθος χρόνου μετατρέπεται σε εφαρμοσμένη γιατί μπορεί να αποτελέσει λύση σε βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο άνθρωπος, όπως ένας ιός. Αλλά και το αποτέλεσμα της εφαρμοσμένης έρευνας, στα χέρια των πολυεθνικών είναι μη προσβάσιμο, πολλές φορές πανάκριβο, για την εργατική τάξη της κάθε χώρας όπως συμβαίνει με τις νέες γονιδιακές θεραπείες για σοβαρές ασθένειες.

Η κρίση του κορονοϊού είναι ευκαιρία να αναδείξουμε τις αντιφάσεις του ίδιου του καπιταλισμού, που εμφανίζονται σε αυτή τη φάση με τον πιο βίαιο τρόπο. Η μοναδική λύση στη βαρβαρότητα που ζει και θα ζήσει στο μέλλον η εργατική τάξη είναι η ίδια να πάρει την εξουσία, τον έλεγχο στην παραγωγή και στην έρευνα, ώστε να μπορέσει να αντιστοιχίσει τη ζωή της με τις δυνατότητες που δίνει η επιστήμη. Έτσι δημιουργούνται αντισώματα απέναντι στη μόλυνση της συνείδησης της εργατικής τάξης, που προκαλεί ο ιός της αστικής προπαγάνδας.

i Der Spiegel, 01/04/2020 https://www.spiegel.de/international/germany/corona-challenge-germany-reaching-the-upper-limit-of-testing-capacity-a-4d75e7bd-dd0e-41e3-9f09-eb4364c43f2e

ii CNN, 24/03/2020 https://edition.cnn.com/2020/03/23/politics/coronavirus-texas-social-distancing-guidelines/index.html

iii The Washington Post, 31/03/2020 https://www.msn.com/en-us/news/opinion/opinions-bill-gates-heres-how-to-make-up-for-lost-time-on-covid-19/ar-BB11YX7O

902gr