Κυριακή 26 Ιουλίου 2020

«Μια ζωή που ποτέ δεν θα 'θελα να αλλάξω»


«Τ' άσπρα λουλούδια»
«Τ' άσπρα λουλούδια»
Τη βδομάδα που μας πέρασε, αποχαιρετίσαμε τον ακριβό μας σύντροφο Γιώργη Φαρσακίδη, τον σπουδαίο εικαστικό, τον κομμουνιστή, τον μαχητή του ΕΛΑΣ, τον αγωνιστή που πέρασε όρθιος 16,5 χρόνια από τη ζωή του στις φυλακές και τις εξορίες. Εζησε μια ζωή γεμάτη, «μια ζωή που ποτέ δεν θα 'θελα να αλλάξω», όπως χαρακτηριστικά είχε δηλώσει...

Η ζωή του
 
Γεννήθηκε το 1924 στην Οδησσό της Σοβιετικής Ενωσης. Θυμάται να ακούει από τους γονείς του ιστορίες για την Επανάσταση και την έλευση του Θωρηκτού Ποτέμκιν στο λιμάνι της Οδησσού το 1905. Η οικογένεια το 1934 αποφασίζει να εγκατασταθεί στο Ντεπώ της Θεσσαλονίκης.

Από μικρή ηλικία ήρθε σε επαφή με τις αξίες και τα ιδανικά του ΚΚΕ. Στη διάρκεια της Κατοχής κάνει διάφορες δουλειές για να βοηθήσει την οικογένειά του και καταλήγει εργάτης στον μύλο «Αλλατίνη», οργανωμένος ήδη στην ΕΠΟΝ. 
Φιλοτεχνεί αντιφασιστικές γελοιογραφίες. Την άνοιξη του 1943 εντάσσεται στην ΕΠΟΝίτικη Υποδειγματική Διμοιρία του «Τάγματος Χορτιάτη» στο 2/31 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ. Στο ημερολόγιό του κρατά και τα σκίτσα που δημιουργεί. Σε μάχη κατά των Βουλγάρων τραυματίζεται στο κεφάλι και τρέχοντας χάνει το σακίδιό του, όπου ήταν και τα σκίτσα του. Τα σκίτσα αυτά θα παραδοθούν δεκαετίες αργότερα στην Οργάνωση Πολιτικών Προσφύγων στη ΛΔ Βουλγαρίας και θα δημοσιευτούν στον «Ριζοσπάστη», με την παράκληση να βρεθεί ο άγνωστος ΕΛΑΣίτης ζωγράφος. Δύο μέρες μετά, στα γραφεία της εφημερίδας θα εμφανιστεί ο Γιώργης Φαρσακίδης...


Τον Σεπτέμβρη του 1944, σε μάχη εναντίον γερμανικού στρατοπέδου στη Χαλκιδική, οπλοπολυβόλο τσακίζει και τα δυο χέρια του Γιώργη. Το Σεπτέμβρη του 1946 εντάσσεται στη «Στενή Αυτοάμυνα» και συμμετείχε σε ένοπλες ενέργειες κατά των αστικών δυνάμεων καταστολής. Στα τέλη του ίδιου χρόνου συλλαμβάνεται και βασανίζεται στην Ειδική Ασφάλεια Θεσσαλονίκης. Για το πώς άντεξε τα βασανιστήρια, απαντούσε με μια φράση του πατέρα του: «Είναι θαυμάσιο να μπορείς να αγαπάς στη ζωή σου κάτι πιο πολύ κι από τη ζωή σου ακόμα».

«Για τον Γολγοθά», ξυλογραφία
«Για τον Γολγοθά», ξυλογραφία
Τον Αύγουστο του '47 ξανασυλλαμβάνεται. Οι δικές του «περγαμηνές» ήταν τέσσερις λέξεις: Μακρόνησος, Αη Στράτης, Γυάρος και Λέρος. Εκεί, που μεγαλούργησε η ανθρώπινη θέληση για γνώση και δημιουργία μέσα σε συνθήκες κολαστηρίου. Εκεί, που ο Φαρσακίδης έκανε τα τσακισμένα χέρια του «όπλα» του απροσκύνητου και αλύγιστου αγώνα.

Το 1956 ο Γιώργης Φαρσακίδης, ως αδειούχος εξόριστος, έλαβε εντολή από το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ να ανασυγκροτήσει και να καθοδηγήσει την παράνομη ΚΟΘ, καθήκον στο οποίο δόθηκε με ζήλο. Αν και τα αποτελέσματα ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντικά, αναγκάστηκε να πειθαρχήσει στις Αποφάσεις της 8ης Ολομέλειας του 1958 για τη διάλυση των Κομματικών Οργανώσεων. Οντας εξόριστος συμπαρατάχθηκε σταθερά με τις Αποφάσεις της 12ης Ολομέλειας το 1968.

Μετά τη χούντα ο Φαρσακίδης τυπώνει τα έργα του, συμμετέχει σε πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις. Εκδίδει πολλά βιβλία και λευκώματα τα οποία αποτυπώνουν πλευρές της πολυτάραχης ζωής του. Το έργο του περνά τα σύνορα της πατρίδας μας. Του απονέμεται το ανώτατο Χρυσό Μετάλλιο της Σοβιετικής Επιτροπής Ειρήνης στα 30 χρόνια από την Αντιφασιστική Νίκη.

Συνεχίζει την πάλη μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ. «Ορθοστατών και ορθοβαδίζων» μέχρι τέλους. Ηταν μέλος της ΚΟΒ Εικαστικών της ΤΟ Καλλιτεχνών της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ. Οσο του το επέτρεπαν οι δυνάμεις του, συμμετείχε σε δραστηριότητες του ΚΚΕ. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα πέρασε στο σπίτι του στη Θεσσαλονίκη, έχοντας τη βοήθεια και τη φροντίδα φίλων και συντρόφων.

Η Τέχνη του
 
Σκηνές στον Αη Στράτη
Σκηνές στον Αη Στράτη
Ο Γ. Φαρσακίδης με πολλά γραπτά του έχει σταθεί στο τι σημαίνει Τέχνη... «Αναγκαιότητα της Τέχνης! Μια αναντικατάστατη μορφή έκφρασης, πληροφόρησης, γνώσης. Στο Δημοτικό, το μοναδικό δεκαράκι που έπαιρνα προς μεγάλη θλίψη της μάνας μου, ήταν στο μάθημα της ιχνογραφίας. Αντιστάθμισμα, δικαίωση και γέφυρα επικοινωνίας με τους άλλους.

Στην Κατοχή θα φιλοτεχνήσω γελοιογραφίες με στόχο τους εισβολείς και τους "Ελληνες" συνεργάτες τους. Πολεμώντας στο αντάρτικο θα απεικονίσω συμβάντα της εκεί ζωής μας σε σκίτσα και στο "Σύρμα" της Μακρονήσου τα βασανιστήρια και τους βασανιστές. Μα πάντα με πρόθεση να τους καταγγείλω και να πληροφορήσω τους έξω. Στη δεκαετία του '50, στο στρατόπεδο του Αη Στράτη, με τη συμπαράσταση των πνευματικών μας ανθρώπων, θα ανεβάσουμε το μορφωτικό μας επίπεδο. Θα μάθω πως τον καιρό του Ομήρου, το καλό και το ωφέλιμο ήταν ταυτόσημα του ωραίου και ότι ο ανώνυμος τοιχογράφος της Αλταμίρα ζωγραφίζοντας τα ανεπανάληπτα σε ομορφιά και κίνηση ζώα, δεν αποσκοπούσε παρά να μεταδώσει την πείρα του κυνηγού στους νεώτερους. Διάβασα για το ότι ο Αϊζενστάιν γυρίζοντας τον Αλέξανδρο Νιέφσκι, παραμερίζοντας αισθητικούς πειρασμούς, δάγκανε τις γροθιές του, που δεν ήταν έτοιμη η ταινία, να την "πετάξει σαν χειροβομβίδα ενάντια στον εχθρό".

Και εμείς, δουλεύοντας σε συνθήκες αντίξοες τα σκηνικά του στρατοπεδικού μας θεάτρου, αντλούσαμε κουράγιο από την αίσθηση των στιγμών της χαράς που θα δίναμε στους ταλαιπωρημένους από την πολύχρονη κράτηση συνεξόριστους. Και ένα επιφώνημα θαυμασμού με το άνοιγμα της αυλαίας, η μόνη και ανεκτίμητη ανταμοιβή μας. Ζωγραφίζαμε, χαράζαμε, τυπώναμε κάρτες στον Αη Στράτη και επί χούντας αργότερα στη Γυάρο και Λέρο. Να μάθουν οι έξω ότι ζούμε και κρατάμε άπαρτο το αγωνιστικό μας χαράκωμα. Πρότυπά μας οι μεγάλοι ρεαλιστές που είχαν θέσει την τέχνη τους στην υπηρεσία των λαϊκών συμφερόντων. Θαυμάζαμε τον Μαγιακόφσκι που είχε στρατεύσει την ποίησή του στην καταπολέμηση του αναλφαβητισμού. Τον Ριβιέρα που ζωγραφίζει σκυμμένες πλάτες και γερμένα κεφάλια των αγροτών, Αμερικάνους ληστές πετρελαίων, τραπεζίτες με τη Βίβλο και πόρνες της "υψηλής κοινωνίας", αλλά και την απελευθερωμένη γη, με τους γεωπόνους, τα τρακτέρ και τα λαϊκά πανηγύρια. Χαιρόμασταν την καυστική ειρωνεία του Πικάσο για τους αρνητές του κοινωνικού περιεχομένου στην Τέχνη και τη δήλωσή του στους βολεμένους αστούς για το ότι τα έργα του: "...Δεν είναι πουλάκια να κελαηδάνε, αλλά βόλια που στοχεύουν πάνω τους...".

Μακρόνησος 1950. Ο Θέμος Κορνάρος, «ο κουμπάρος», την ώρα της κουβέντας
Μακρόνησος 1950. Ο Θέμος Κορνάρος, «ο κουμπάρος», την ώρα της κουβέντας
Μετά τη διάλυση των στρατοπέδων, ζώντας στη "ζούγκλα" της "ελεύθερης αγοράς", πιστοποιούμε όλο και περισσότερο ότι: Η τέχνη που δεν ξανοίγει προοπτικές ενός κόσμου καλύτερου, που προβάλλει σαν αυτοσκοπό τη βία και την απληστία του κέρδους. Μια τέχνη που της είναι αδιάφορος ο ανθρώπινος πόνος, που πολεμά τις χαρές της ζωής, την ομορφιά, τη φύση, τον έρωτα, δεν είναι παρά μια τέχνη σύμφωνη με τις επιταγές της ανθρωποφαγικής "νέας τάξης πραγμάτων"».

 
Σε εκδήλωση προς τιμήν του στο Στέκι Πολιτισμού στο 41ο Φεστιβάλ ΚΝΕ - «Οδηγητή»
Σε εκδήλωση προς τιμήν του στο Στέκι Πολιτισμού στο 41ο Φεστιβάλ ΚΝΕ - «Οδηγητή»

«Γυναίκες στη Γυάρο»
«Γυναίκες στη Γυάρο»

«Ξαπόσταγμα»
«Ξαπόσταγμα»


Θεσσαλονίκη 1935, στις γειτονιές του Ντεπώ. Η «ποδοσφαιρική ομάδα» τα Καμινινίκια. Ο Γ. Φαρσακίδης είναι στα αριστερά με τις τιράντες. Από τους εικονιζόμενους όλοι θα πάρουν μέρος στην Αντίσταση, τρεις θα υπηρετήσουν στον ΕΛΑΣ - ο ένας θα σκοτωθεί - και κάποιοι θα περάσουν απ' τη Μακρόνησο...
Θεσσαλονίκη 1935, στις γειτονιές του Ντεπώ. Η «ποδοσφαιρική ομάδα» τα Καμινινίκια. Ο Γ. Φαρσακίδης είναι στα αριστερά με τις τιράντες. Από τους εικονιζόμενους όλοι θα πάρουν μέρος στην Αντίσταση, τρεις θα υπηρετήσουν στον ΕΛΑΣ - ο ένας θα σκοτωθεί - και κάποιοι θα περάσουν απ' τη Μακρόνησο...

Με τον Ιταλό Ρόντζο, στο νοσοκομείο του ΕΛΑΣ στη Βίλα «Αλλατίνη». Ο Ρόντζο πολεμώντας στον ΕΛΑΣ είχε μεταφέρει από καιγόμενο αχυρώνα 2 τραυματίες αντάρτες. Στην προσπάθεια να μεταφέρει τον 3ο, τραυματίστηκε με διαμπερές στην κοιλιά, χαροπάλεψε αλλά τα κατάφερε και επέζησε. Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας αρνήθηκε να παραδοθεί στους Αγγλους και ακολούθησε τα τμήματα του ΕΛΑΣ
Με τον Ιταλό Ρόντζο, στο νοσοκομείο του ΕΛΑΣ στη Βίλα «Αλλατίνη». Ο Ρόντζο πολεμώντας στον ΕΛΑΣ είχε μεταφέρει από καιγόμενο αχυρώνα 2 τραυματίες αντάρτες. Στην προσπάθεια να μεταφέρει τον 3ο, τραυματίστηκε με διαμπερές στην κοιλιά, χαροπάλεψε αλλά τα κατάφερε και επέζησε. Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας αρνήθηκε να παραδοθεί στους Αγγλους και ακολούθησε τα τμήματα του ΕΛΑΣ


Μακρόνησος 1949. Ο Γ. Φαρσακίδης με τον Καπετάνιο Υποδειγματικής Διμοιρίας Βαγγέλη Παντελάκο, ο οποίος μέσα από πολυβολισμούς τον είχε κουβαλήσει στην πλάτη και του έσωσε τη ζωή
Μακρόνησος 1949. Ο Γ. Φαρσακίδης με τον Καπετάνιο Υποδειγματικής Διμοιρίας Βαγγέλη Παντελάκο, ο οποίος μέσα από πολυβολισμούς τον είχε κουβαλήσει στην πλάτη και του έσωσε τη ζωή
 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου