Ομως, το σύγχρονο ελληνικό λαϊκό τραγούδι έπασχε από μια βασική αδυναμία. Ηταν ετεροβαρές. Δηλαδή όσο βαθύ και ρωμαλέο ήταν στο μουσικό του μέρος τόσο ρηχό ήταν στο στιχουργικό. Η πρώτη μου προσπάθεια έτεινε προς τη λύση αυτής της αντίφασης. Από όλες τις ελληνικές τέχνες η πλέον προωθημένη ήταν, αναμφισβήτητα, η ποίηση. Τι πιο απλό, λοιπόν, να ενωθούν αυτές οι δύο ακραίες κατακτήσεις του σύγχρονου ελληνικού πνεύματος; Ετσι γεννήθηκε ο "Επιτάφιος", που δεν ήταν τίποτε άλλο παρά αυτό το πάντρεμα ανάμεσα στη σύγχρονη ελληνική λαϊκή μουσική και τη σύγχρονη ελληνική ποίηση (...)
Θέλησα, τόσο με το έργο όσο και με την προσωπική μου στάση, να δώσω μίαν άμεση και ολοκληρωτική αντιστοιχία ανάμεσα στο έργο τέχνης και τη δεδομένη, κάθε φορά, ιστορική στιγμή και πορεία ενός λαού, του λαού μας (...)
Μετά τον "Επιτάφιο" ακολούθησαν μια σειρά άλλοι κύκλοι τραγουδιών (...) Φυσικά, ο κύκλος τραγουδιών δεν αποτελεί μια ιδιαίτερη μουσική φόρμα. Ακολουθεί, πρέπει να ακολουθεί πιστά το ποιητικό κείμενο, που όμως αυτό καθορίζεται από μια ενιαία κεντρική ιδέα (...)
Ιδιαίτερα σημαντική υπήρξε, κατά τη γνώμη μου, η "παιδαγωγική" επίδραση του κύκλου στις μάζες, στη χώρα μας, καθώς τις προετοίμασε και εξακολουθεί να τις προετοιμάζει σταθερά για τη φυσιολογική αποδοχή μιας ακόμα πιο σύνθετης μουσικής δημιουργίας, όπως μπορεί να είναι το λαϊκό ορατόριο (μετασυμφωνική μουσική), η λαϊκή τραγωδία και το τραγούδι - ποταμός.
Το "Λαϊκό Ορατόριο" του Οδυσσέα Ελύτη άρχισε και τελείωσε σχεδόν, στα 1960. Εν τούτοις δεν βιάστηκα να το παρουσιάσω γιατί διαισθανόμουν ότι το ελληνικό κοινό δεν ήταν ακόμα ώριμο για να το δεχθεί. Η πρώτη εκτέλεσή του έγινε στα τέλη του 1964. Δηλαδή, όταν ένα πλατύ κοινό είχε ήδη σχηματισθεί γύρω από τη λαϊκή μουσική μου και όταν οι διάφοροι κύκλοι, καθώς και τα υπόλοιπα τραγούδια μου, είχαν αρχίσει να γίνονται κτήμα μεγάλων μαζών.
Ετσι μπορώ να πω ότι το κοινό προσδοκούσε το νέο έργο. "Νέο" από την άποψη ότι θα περνούσε τα όρια του «κύκλου», σαν φόρμα και σαν περιεχόμενο, ενώ σαν όγκος (πλήθος οργάνων και εκτελεστών) καθώς και σαν χρονική διάρκεια, θα περνούσε στην κατηγορία των μεγάλων παραδοσιακών μουσικών έργων.
Εν αρχή ην ο Λόγος. Αυτή η αλήθεια ισχύει αλάθητα για όλο μου το έργο. Ωστε δεν έχει παρά να βάλει κανείς σε πρώτο πλάνο το ποιητικό κείμενο, για να εξηγήσει, κάθε φορά, τη μουσική μου. Αλλωστε ηθελημένα, ευθύς εξαρχής, δήλωσα ότι η μεγαλύτερη μου φιλοδοξία είναι να υπηρετήσω πιστά τη νεοελληνική κυρίως ποίηση (...)
Φυσικά και οι διαστάσεις του ποιητικού κειμένου αλλά και η φόρμα του γενικά, οδηγούσαν αυτονόητα στην αναζήτηση μιας καινούριας μουσικής μορφής (...)
Τρία είναι τα βασικά του μέρη: Η Γένεση, τα Πάθη και το Αξιον Εστί. Αυτά ως προς την επιφανειακή του διάσταση. Ως προς την εσωτερική του διάρθρωση υπάρχουν επίσης τρία διαφορετικά στοιχεία: Η αφήγηση, ο ύμνος και το χορικό. Για το πρώτο ο ποιητής χρησιμοποιεί τον πεζό λόγο. Για το δεύτερο τον ελεύθερο και για το τρίτο τον μετρικό στίχο. Ετσι στη δική μου δουλειά χρησιμοποίησα αντίστοιχα: Τον Αφηγητή που διαβάζει το κείμενο, τον Ψάλτη για τους ύμνους και τον Λαϊκό Τραγουδιστή για τα χορικά. Αλλα τρία επίσης βασικά στοιχεία ολοκληρώνουν τη μουσική δομή του έργου: Η μεικτή χορωδία, η ορχήστρα και τα λαϊκά όργανα (...)
Το μετασυμφωνικό έργο είναι, κατ' εμέ, καταρχήν ποιητικό και σε συνέχεια μουσικό έργο. Επομένως η ευθύνη για τη δημιουργία του μοιράζεται εξ ίσου στους δημιουργούς του. Πρέπει να γίνει κοινή φροντίδα του ποιητή και του συνθέτη, είτε του δραματικού συγγραφέα και του συνθέτη (...)».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου