ΚΟ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΟΥ ΚΚΕ Την Κυριακή η μεγάλη εκδήλωση για τις δίκες στο Εκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης

Ειδική έκδοση με σημαντικά ντοκουμέντα και στοιχεία, φόρος τιμής στους Αλύγιστους, θα κυκλοφορήσει στην εκδήλωση

Μαχητές του ΔΣΕ στα Πιέρια οδηγούνται στο Εκτακτο Στρατοδικείο

Μεγάλη εκδήλωση για τις δίκες στο Εκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης την περίοδο 1946 - 1951, κατά τη διάρκεια της ένοπλης σύγκρουσης του ΔΣΕ αλλά και στη συνέχεια, διοργανώνει η ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ, την Κυριακή 29 Απρίλη, στις 11 το πρωί, στο αμφιθέατρο «Παναγιωτόπουλος» του Πολυτεχνείου Θεσσαλονίκης. Η εκδήλωση πραγματοποιείται στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τα 100 χρόνια του ΚΚΕ.

Θα μιλήσουν ο Μάκης Μαΐλης, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ, και ο Γιώργος Σανίδας, πανεπιστημιακός καθηγητής, ιστορικός.

Η εκδήλωση περιλαμβάνει, επίσης, προβολή βίντεο για τις δίκες της Θεσσαλονίκης με μαρτυρίες καθώς και μουσικό - καλλιτεχνικό πρόγραμμα.

Στο χώρο της εκδήλωσης θα λειτουργεί έκθεση με υλικό από το Αρχείο του ΚΚΕ καθώς και άλλο υλικό που έχει συλλεχθεί, με κομματικά ντοκουμέντα, εφημερίδες, φωτογραφίες, έγγραφα του Εκτακτου Στρατοδικείου.

Επίσης, θα διατίθεται ειδική έκδοση - μπροσούρα της Επιτροπής Περιοχής Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ με στοιχεία για τη λειτουργία του Εκτακτου Στρατοδικείου Θεσσαλονίκης. Η έκδοση θα διακινηθεί στη συνέχεια μέσω των Κομματικών Οργανώσεων.

Σήμερα, παρουσιάζουμε στον «Ριζοσπάστη» ένα μέρος αυτής της συλλογικής ερευνητικής προσπάθειας που έγινε για τις δίκες του Εκτακτου Στρατοδικείου της Θεσσαλονίκης την περίοδο 1946 - 1951 και περιλαμβάνεται στην ειδική έκδοση 56 σελίδων της ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ.


Μέσα από αυτήν την έκδοση, η Οργάνωση Περιοχής Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ σκύβει πάνω από ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν την πορεία των ταξικών συγκρούσεων στη Θεσσαλονίκη και τη Μακεδονία.

Οι δίκες στο Εκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης αποτελούν βασικό κομμάτι στην τεράστια «βιομηχανία» καταστολής και διώξεων, στην προσπάθεια σύνθλιψης και εξόντωσης του κινήματος, που οργάνωσε το αστικό κράτος από την ίδρυση του ΚΚΕ, ειδικά μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας και κατά τη διάρκεια του ένοπλου αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, αλλά και στη συνέχεια.

Η διοίκηση του σωματείου αρτεργατών

Χιλιάδες κομμουνιστές, αντιστασιακοί, ακόμη και άνθρωποι που δεν είχαν σχέση με το Κόμμα και το κίνημα, σύρθηκαν στα έκτακτα στρατοδικεία με διάφορες κατηγορίες, άδικες και σκληρές. Οι κομμουνιστές αντιμετώπισαν συχνά κατηγορητήρια θανάτου. 
Εκατοντάδες εκτελέστηκαν πίσω από το Γεντί Κουλέ. Χιλιάδες σάπισαν στις φυλακές και στα κάτεργα, κάποιοι για πάνω από 10 και 20 χρόνια.

Τιμή στους αλύγιστους του ταξικού αγώνα

Στον πρόλογο της μπροσούρας, αναφέρεται: «Η έκδοση αυτή είναι αφιερωμένη στους αλύγιστους του ταξικού αγώνα. Θέλουμε να τιμήσουμε όλους αυτούς που σύρθηκαν στα στρατοδικεία και αντιμετώπισαν το μίσος της αστικής τάξης και του κράτους της. Τιμάμε και υποκλινόμαστε στις θυσίες και την ανιδιοτέλειά τους, στην αντοχή και στη συνέπειά τους. Η στάση τους είναι συνώνυμη με τη μακρά αντοχή του Κόμματος στις διώξεις, στα βασανιστήρια, στις εκτελέσεις, στις φυλακές.

Πάνω σ' αυτά τα χνάρια συνεχίζουμε. Εμπνεόμαστε από την εκατοντάχρονη πορεία του Κόμματος. Μελετάμε την Ιστορία του ΚΚΕ, του εργατικού κινήματος γενικά, αξιοποιούμε τα συμπεράσματα από τη μελέτη της ταξικής πάλης στην Ελλάδα και διεθνώς, αντλώντας γνώση και διδάγματα, παίρνοντας ταυτόχρονα δυνάμεις και ενθουσιασμό για τους σημερινούς και μελλοντικούς αγώνες. 
Αξιοποιούμε την τεράστια θετική και την όποια αρνητική πείρα, τις ασύγκριτες κατακτήσεις, τα λάθη και τις αδυναμίες, για να γίνουμε πιο ικανοί σήμερα, στην πάλη για την αφύπνιση περισσότερων συνειδήσεων χάρη στην επαναστατική πολιτική του Κόμματος.

Το εξώφυλλο της έκδοσης

Συνεχίζουμε την ταξική πάλη για την κατάργηση της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης, για εργατική εξουσία, για τον σοσιαλισμό - κομμουνισμό».

Γεγονότα που σημάδεψαν την πορεία των ταξικών συγκρούσεων

Στην έκδοση παρουσιάζονται 
στοιχεία για την καταστολή στη Θεσσαλονίκη που πήρε τεράστιες διαστάσεις, ειδικά το καλοκαίρι του 1947. Από το Μάη μέχρι τον Ιούλη έγιναν πάνω από 3.000 συλλήψεις, εκατοντάδες πέρασαν από δίκες μέχρι τις αρχές του 1948 και πάνω από 100 άτομα εκτελέστηκαν τότε μέχρι το Δεκέμβρη του 1947, ενώ περισσότεροι από 800 εκτοπίστηκαν στα ξερονήσια, κυρίως στον Αη Στράτη. Στη Θεσσαλονίκη, οι δίκες στο Εκτακτο Στρατοδικείο έφτασαν στο απόγειό τους το 1948.

Στο Εκτακτο Στρατοδικείο δικάστηκαν χιλιάδες μέλη και φίλοι του ΚΚΕ, μαχητές του ΔΣΕ, μέλη του ΕΑΜ, συνδικαλιστές του εργατικού κινήματος, αλλά και απλοί άνθρωποι. Οι κατηγορούμενοι που σύρθηκαν στο Εκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης συνολικά ξεπερνούν τους 10.000, ενώ οι καταδικασμένοι τους 1.679. Συνολικά έγιναν 4.452 δίκες, με 477 καταδίκες σε θάνατο, 307 σε ισόβια. Καταδικάστηκαν σε θάνατο μέχρι και ανήλικοι μαθητές.

Πάνω από 400 αγωνιστές εκτελέστηκαν πίσω από το Γεντί Κουλέ, κάποιοι από τους οποίους είχαν δικαστεί και σε άλλα δικαστήρια, σε άλλες πόλεις. Οι πρώτοι που στήθηκαν μπροστά στο απόσπασμα στη Θεσσαλονίκη ήταν δυο παλιοί ΕΛΑΣίτες, αγρότες από το Περιστέρι Κιλκίς, ο Γιώργης Καλέμης και ο Θεοχάρης Σαπρανίδης. Δικάστηκαν στις 12 Ιούλη του 1946 και εκτελέστηκαν στις 16 Ιούλη στο Γεντί Κουλέ.

Μέσα από τις δίκες αναδείχτηκαν στη Θεσσαλονίκη, όπως και παντού στην Ελλάδα, ηρωικές φυσιογνωμίες του ΚΚΕ, που πλήθυναν με τη θυσία τους τη στρατιά των ηρώων του Κόμματος.

Δίπλα στα στελέχη της ΚΕ του ΚΚΕ που εκτελέστηκαν, όπως ο Αρίστος Βασιλειάδης και ο Κώστας Φαρμάκης, στάθηκαν δεκάδες μέλη και στελέχη του ΚΚΕ με θάρρος και αυτοθυσία, αψηφώντας το εκτελεστικό απόσπασμα, όπως ο Γραμμένος Στίνης, ο Ακίνδυνος Αλβανός, η Κούλα Ελευθεριάδου, ο Σταύρος Δημητράκος, η Νίτσα Θεοχαρίδου, ο Μήτσος Λεβογιάννης, ο Ρήγας Παραθυράς, ο Νίκος Νικηφορίδης και τόσοι άλλοι. Ανθρωποι του λαού, εργάτες, αγρότες, επιστήμονες, φοιτητές, αλλά και μαθητές όπως η δεκαπεντάχρονη μαθήτρια Ευπραξία Νικολαΐδου.

Οι θεματικές ενότητες

Η μπροσούρα περιλαμβάνει μια θεματική ενότητα για το ιστορικό πλαίσιο που κορυφώθηκε με τα έκτακτα στρατοδικεία, με τίτλο «Δεκέμβρης, Βάρκιζα και αστική τρομοκρατία». Αναφέρεται στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, στις μεγάλες εργατικές κινητοποιήσεις που ακολούθησαν μέχρι το χειμώνα του 1946, στη «λευκή τρομοκρατία» που εξαπέλυσε το αστικό κράτος, στη μετατροπή της Θεσσαλονίκης σε μια απέραντη φυλακή για κάθε αντιτιθέμενη φωνή.
Στην ενότητα με τίτλο «Από τη Βάρκιζα στο Γ' Ψήφισμα και στον Αναγκαστικό Νόμο 509/1947», παρουσιάζονται αναλυτικά στοιχεία για το νομικό πλαίσιο καταστολής με το οποίο θωρακίστηκε το αστικό κράτος. 
Αποκορύφωμα αποτελεί η υιοθέτηση του Γ' Ψηφίσματος, τον Ιούνη του 1946, με βάση το οποίο ιδρύθηκαν τα έκτακτα στρατοδικεία. Το Γ' Ψήφισμα, το οποίο συμπληρώθηκε με διάφορα νομοθετήματα στη συνέχεια, έστειλε στο απόσπασμα και στα κάτεργα χιλιάδες αγωνιστές. Η νομοθετική δράση του αστικού κράτους κλιμακώθηκε περισσότερο με τον Αναγκαστικό Νόμο 509, που ψηφίστηκε το Δεκέμβρη του 1947 και έθεσε εκτός νόμου το ΚΚΕ και το ΕΑΜ.

Κύρια ενότητα αποτελεί «Το Εκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης», που περιλαμβάνει πληροφορίες για τα κτίρια που χρησιμοποιήθηκαν, τους στρατοδίκες, τους μάρτυρες κατηγορίας και υπεράσπισης, τις εκτελέσεις και τις αναστολές εκτελέσεων.

Ξεχωρίζει η ενότητα «Μεγάλες ομαδικές και άλλες σημαντικές δίκες». Παρουσιάζονται στοιχεία για τις μεγάλες ομαδικές δίκες, από τις οποίες ενδεικτικά αναφέρουμε: Του Σωματείου Αρτεργατών (19 Ιούλη 1946), της «Λαϊκής Φωνής» και του ΕΑΜικού Τύπου (Σεπτέμβρης 1946 - Οκτώβρης 1947), των «Στρατολόγων» (Γενάρης - Αύγουστος 1947), της «Στενής Αυτοάμυνας» και άλλες δίκες της ΟΠΛΑ (28 Αυγούστου - 13 Σεπτέμβρη 1947), της «Μαζικής Λαϊκής Αυτοάμυνας» (25 Νοέμβρη - 11 Δεκέμβρη 1947), 170 μαχητών από τα Πιέρια (24 Μάη - 10 Ιούνη 1948), των «αεροπειρατών» (20 Οκτώβρη 1948), η δίκη της ΕΠΟΝ (14-29 Γενάρη 1949), ανταρτών της Χαλκιδικής (Φλεβάρης 1951).

Α. Α.

Ριζοσπάστης