Χαρίλαος Φλωράκης, 15 χρόνια από τον θάνατο του Καπετάν Γιώτη...

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, το 1974

«Οι ζευγάδες φεύγουν, η σπορά μένει»

Η φράση πέρασε στην Ιστορία μαζί με το φευγιό του συντρόφου μας, Χαρίλαου Φλωράκη, του Καπετάν Γιώτη του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ, Γραμματέα της ΚΕ του ΚΚΕ από το 9ο έως και το 12ο Συνέδριό του, στη συνέχεια Προέδρου και Επίτιμου Προέδρου του Κόμματος έως το τέλος, την 22 Μάη 2005, μέρα κατά την οποία μέσα από ανακοίνωση της ΚΕ του ΚΚΕ έγινε γνωστό ότι ο σύντροφος δεν είναι πια ανάμεσά μας.

Για παλιότερους συντρόφους, η μέρα αυτή λειτουργεί και σαν ένα απ' τα αραξοβόλια, εκεί που κατά διαστήματα γυρνάς για να μετρήσεις το ταξίδι, να πάρεις εφόδια για τη συνέχεια.

Παράλληλα, για μια ολόκληρη γενιά νέων κομμουνιστών που ανδρώθηκε από τότε, οι ιστορίες του περασμένου αιώνα φαντάζουν και είναι αρκετά μακρινές. Ταυτόχρονα, όμως, αυτές οι ιστορίες είναι και ένα από τα μέτρα για το μπόι του Κόμματός μας στην υπερεκατοντάχρονη πορεία του. Πορεία που σημαδεύτηκε από την κίνηση τεράστιων μαζών και αυτή η κίνηση, επίσης, από τη δράση των πρωτοπόρων της κάθε εποχής. Ανάμεσά τους και ο Χαρίλαος Φλωράκης.

***

 

Ο Χαρίλαος Φλωράκης γεννήθηκε στις 21 του Ιούλη 1914 στο Παλιοζογλώπι των Αγράφων και για καθεμιά από τις δεκαετίες της ζωής του ανακαλείται κι άλλη αγωνιστική μνήμη - εφόδιο για ό,τι ακολουθεί.

 

Η δεκαετία του '20 περιέχει την οργάνωση στην ΟΚΝΕ (1929).

Η δεκαετία του '30 φέρνει μαζί της τους εργατικούς αγώνες και ανάμεσά τους το κίνημα των Τριατατικών (των εργαζομένων στα Ταχυδρομεία, Τηλεγραφεία, Τηλεφωνία) στους οποίους ανήκε και ο σύντροφός μας, έως το βράδυ της 28 Οκτώβρη του 1940 που πήραν το σήμα από το μέτωπο της Αλβανίας για την έναρξη του πολέμου.

Ακολουθεί η συγκλονιστική δεκαετία 1940-1950: Το 1941 γίνεται μέλος του ΚΚΕ. Μετά στο ΕΑΜ, βγαίνει στην παρανομία και ανεβαίνει στο βουνό (1942). Εξελίσσεται σε Ταγματάρχη του ΕΛΑΣ και από τα Αραποκέφαλα έως την Κυρα Βγένα του Παναιτωλικού μιλάνε πια για τον Καπετάν Γιώτη. Επιστροφή στην Αθήνα με την Απελευθέρωση, παίρνει μέρος στις μάχες του ηρωικού Δεκέμβρη (1944), συλλαμβάνεται τον Οκτώβρη του 1945. Αμνηστεύεται τον Γενάρη του 1946. Το 1947 τον βρίσκει ξανά στο βουνό. Αντισυνταγματάρχης του ΔΣΕ στην αρχή και Συνταγματάρχης τον Νοέμβρη του 1948. Αναλαμβάνει διοικητής της 2ης Μεραρχίας του ΔΣΕ και μαζί με τον Διαμαντή (Γιάννη Αλεξάνδρου), διοικητή της 1ης Μεραρχίας, γράφουν μερικές από τις συγκλονιστικότερες σελίδες της Ιστορίας του ΔΣΕ σε Ρούμελη και Αγραφα. Η κατάληψη του Καρπενησίου και της Καρδίτσας ανάμεσα σ' αυτές. Την άνοιξη του 1949 αναδεικνύεται αναπληρωματικό μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και στη συνέχεια τακτικό μέλος της ΚΕ του Κόμματος. Τον Σεπτέμβρη περνάει στην ΕΣΣΔ. Φοιτά και ολοκληρώνει τις σπουδές του στη Στρατιωτική Ακαδημία του Φρούνζε.

***

 

Στις 5 Απρίλη του 1954 επιστρέφει παράνομα στην Ελλάδα. Συλλαμβάνεται στις 27 του Ιούλη. Παραμένει στη φυλακή έως το 1960, οπότε μετά από αρκετές αναβολές αρχίζει τον Μάη η μεγάλη του δίκη στο στρατοδικείο. Λέει, ανάμεσα σε πολλά άλλα στην απολογία του: «Βεβαίως, τα Κομμουνιστικά Κόμματα έχουν σχέσεις μεταξύ τους. Μας συνδέουν κοινή ιδεολογία, κοινά ιδανικά, η φιλία και η συναδέλφωση των λαών μας, έχουμε κοινό αντίπαλο, τον ιμπεριαλισμό. Και μόνο αυτό επιβάλλει τη διεθνή αλληλεγγύη μας. Αλλά υπάρχουν και προβλήματα που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με γνώμονα τα κακώς νοούμενα συμφέροντα μιας χώρας. Παράδειγμα το Κυπριακό, στο οποίο οι Αγγλοι και οι Τούρκοι κομμουνιστές αντιτάχθηκαν στις απόψεις των κυβερνήσεων των χωρών τους. Η επίσημη Αγγλία και η Τουρκία τούς είπαν προδότες, αλλά στην πραγματικότητα η στάση τους ήταν και σωστή και εθνική. Να γιατί ο διεθνισμός μας δεν έρχεται σε αντίθεση με την αγάπη μας προς την πατρίδα και τα συμφέροντά της. Το 1957 μαζεύτηκαν στη Μόσχα αντιπρόσωποι 64 Κομμουνιστικών Κομμάτων και διακήρυξαν ότι βασικό καθήκον των κομμουνιστών είναι η υπεράσπιση της ειρήνης. Ποιος αμφισβητεί ότι αυτό είναι και εθνικό μας καθήκον;»

 

Καπετάν Γιώτης, στο βουνό με τον ΔΣΕ

Αποφυλακίζεται υπό όρους τον Απρίλη του 1966 και συλλαμβάνεται ξανά στις 21 του Απρίλη του 1967. 
Εξορίζεται μέχρι και την άνοιξη του 1971, οπότε μετά την αποφυλάκισή του περνά και πάλι στην παρανομία.

***

 

Προηγουμένως, και μέσα από τη φυλακή, ο Χαρίλαος, μετά τη διάσπαση του Κόμματος, το 1968, συμμετέχει και συμβάλλει αποφασιστικά στη μάχη για την επικράτηση των Αποφάσεων της 12ης Ολομέλειας. Τον Δεκέμβρη του 1969, από το στρατόπεδο συγκέντρωσης της Λέρου (Παρθένι), σημειώνει σε επιστολή του: «Η 12η Ολομέλεια, με τις Αποφάσεις της, σήκωσε αποφασιστικά τη σημαία της πάλης ενάντια στον οπορτουνισμό και τον αναθεωρητισμό, που κόντευε, με τη δράση της φραξιονιστικής ομάδας, να κυριαρχήσει και να γίνει η επίσημη πολιτική και οργανωτική γραμμή του Κόμματος. Τη σημαία της πάλης για την υπεράσπιση των αρχών του μαρξισμού - λενινισμού, για την οικοδόμηση των Κομματικών Οργανώσεων στην Ελλάδα με βάση τις λενινιστικές αρχές για το κόμμα νέου τύπου. Με τις αποφάσεις της 12ης Ολομέλειας σημειώνεται μια αποφασιστική στροφή για να προχωρήσει το Κόμμα σταθερά στον επαναστατικό του δρόμο».

 

Τον Ιούνη του 1972, η 16η Ολομέλεια τον εκλέγει μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ. Στην 17η Ολομέλεια τον Δεκέμβρη εκλέγεται Α' Γραμματέας της ΚΕ του Κόμματος και στο 9ο Συνέδριο (4-10 Δεκέμβρη 1973) επανεκλέγεται Α' Γραμματέας της ΚΕ.

***

 

Τον Αύγουστο του 1974, πριν τη νομιμοποίηση του Κόμματος, ο Χ. Φλωράκης έρχεται στην Ελλάδα. Στην πρώτη μεταπολιτευτική συνέντευξή του, απαντώντας στις - συνήθεις τότε - προβοκάτσιες περί «ΚΚΕ εξωτερικού» είπε στον Κρις Γουντχάουζ: «Κύριε Γουντχάουζ, εγώ είμαι του... εσωτερικού του εσωτερικού. Οταν έγινε η διάσπαση του ΚΚΕ, από την οποία προέκυψε το λεγόμενο ΚΚΕ (Εσωτερικού), εγώ προσωπικά βρισκόμουν στο... εσωτερικό του εσωτερικού - δηλαδή εξόριστος στο Παρθένι της Λέρου. Οπως και εκατοντάδες άλλοι σύντροφοι που βρίσκονται σήμερα στο ΚΚΕ, που εσείς το χαρακτηρίζετε ως ΚΚΕ εξωτερικού».

 

Το 1978 γίνεται σε συνθήκες νομιμότητας το 10ο Συνέδριο του Κόμματος, το πρώτο μετά από τρεις δεκαετίες παρανομίας. Ο Χαρίλαος Φλωράκης στην πρώτη, μετά το Συνέδριο, Ολομέλεια της ΚΕ εκλέγεται ΓΓ της ΚΕ. Στο 11ο Συνέδριο του Κόμματος (1982) και στο 12ο (1987) ο Χαρίλαος επανεκλέγεται ΓΓ της ΚΕ, χρέωση που κρατάει μέχρι το καλοκαίρι του 1989.

Οταν άρχισε η αντεπανάσταση στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες, στη διάρκειά της και μετά, τότε που ακόμη και επιφανείς ηγέτες πολλών Κομμουνιστικών Κομμάτων υποχώρησαν και αναδιπλώθηκαν, ο σ. Χαρίλαος Φλωράκης αποτέλεσε μια από τις εξαιρέσεις του κανόνα. Εμεινε όρθιος, υπεράσπισε το ΚΚΕ, κόντρα σε εκείνους που μεθόδευαν τη διάλυσή του με τη βοήθεια και την παρασκηνιακή συμμετοχή αστικών δυνάμεων.

Εγραφε το 1991:

«Ωστε, λοιπόν, θρίαμβος της δημοκρατίας οι ανατροπές στην Ανατολική Ευρώπη! 
 Αλλά ποιες δυνάμεις ενισχύθηκαν από το θρίαμβο; Οι δημοκρατικές πράγματι δυνάμεις ή οι δυνάμεις εκείνες, οι οποίες στο όνομα της δημοκρατίας έχουν ουσιαστικά ταχθεί ενάντια στο σοσιαλισμό; Θρίαμβος της δημοκρατίας με το ΚΚ εκτός νόμου! Θρίαμβος της δημοκρατίας με νέες δυνατότητες για επεμβάσεις του ιμπεριαλισμού! Θρίαμβος της δημοκρατίας, με ανεργία, εξαθλίωση, πείνα και έγκλημα! Φυσικά, είναι δύσκολος ο δρόμος. Εχει πολύ ανήφορο και δεν μπορούν όλοι να τον βγάλουν»...

Ηταν αποφασιστική η συμβολή του στη λεγόμενη «Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ», το 1990, καθώς και στο 13ο Συνέδριο του ΚΚΕ (Φλεβάρης 1991), τότε που επιχειρήθηκε η «μεγάλη έφοδος» για τη διάχυση του ΚΚΕ στον τότε Συνασπισμό. Τότε που το Κόμμα μας χτυπήθηκε από μέσα, στο όνομα της «ανανέωσης», που σήμαινε την προσαρμογή του ΚΚΕ στο σύστημα.

Ελεγε χαρακτηριστικά:

«Ποια ανανέωση, σύντροφοι; Υπάρχει ανανέωση και ανανέωση. Υπάρχει η επαναστατική ανανέωση που στηρίζεται στις θεμελιακές αρχές του κομμουνισμού. Υπάρχει και η ανανέωση που ζητάει το καινούργιο όχι μέσα στα πλαίσια των αρχών, αλλά πέρα από αυτές, ακόμα και ενάντιά τους. Υπάρχει ανανέωση που τη δημοκρατική λειτουργία την αντικαθιστούν με την αναρχία, με το μη σεβασμό της θέλησης της πλειοψηφίας, με τη δημιουργία κέντρου αντιπολίτευσης.
 Επικαλούνται τις εξελίξεις στον κόσμο, αλλά ξεχνάνε τις επιδιώξεις των αντιπάλων σχετικά με το Κομμουνιστικό Κόμμα. Αυτές δεν άλλαξαν. Αυτά επιβάλλουν όχι χαλάρωση, αλλά δυνάμωμα της ενιαίας έκφρασης και δράσης, το δυνάμωμα της πειθαρχίας και της τήρησης του Καταστατικού. Η τήρηση του Καταστατικού είναι ο κύριος δείχτης της αφοσίωσης του κομμουνιστή στην υπόθεση του κομμουνισμού...».

Ο σ. Χαρίλαος δεν μπορούσε να διανοηθεί ότι ήταν δυνατό να γίνει και το παραμικρό θετικό σε τούτο τον τόπο, δίχως την ύπαρξη του ΚΚΕ και την ισχυροποίησή του, τους δεσμούς του με την εργατική τάξη, τα άλλα λαϊκά στρώματα.

Είχε βαθύτατη πεποίθηση ότι ο σοσιαλισμός θα έρθει ό,τι και να γίνει, ότι είναι το μέλλον της ανθρωπότητας: «Ούτε η κομμουνιστική ιδεολογία τελείωσε, όπως διακηρύσσουν ορισμένοι, ούτε ο δρόμος της κοινωνικής εξέλιξης έκλεισε και σταμάτησε στον καπιταλισμό. Ολα θα αλλάξουν! Μπορεί να χρειαστούν πολλά χρόνια. Ομως τελικά όλα θα αλλάξουν. Θα αλλάξουν και θα έρθει μια άλλη ζωή, μια ζωή δίκαιη, της δημιουργίας, η ζωή του σοσιαλισμού».

***

 

Ολα τα χρόνια που ακολούθησαν, ο Χαρίλαος Φλωράκης συνέχισε να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή. Με το κύρος που διέθετε στην ελληνική κοινωνία και την πείρα του, με το πείσμα του και τον σοφό του τον λόγο, παρέμεινε πάντοτε στήριγμα για ολόκληρο το Κόμμα.

 

Ο Χαρίλαος Φλωράκης είναι γέννημα του ΚΚΕ. Το ΚΚΕ και οι ηρωικοί αγώνες του τον ανέδειξαν σε ηγέτη, τον οποίο εκτιμούν όχι μόνο οι κομμουνιστές και οι κομμουνίστριες, αλλά και πολλοί εργαζόμενοι που δεν ταυτίζονται με την ιδεολογία του Κόμματός μας.

Υπήρξε λαϊκός ηγέτης, γιατί ήταν κομμουνιστής. Μόνο αυτή η ιδιότητα μπορούσε να του δώσει όσα του έδωσε, μόνο αυτή μπορούσε να τον καταστήσει λαϊκό ηγέτη.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι στο αποχαιρετιστήριο που συνέταξε τον Σεπτέμβρη του 1994 και παρέδωσε στην ηγεσία του Κόμματος, δεν αναφέρεται γενικά στο ΚΚΕ, δεν αφήνει το «βιος του» γενικά στο ΚΚΕ, αλλά έγραψε: «Ο,τι βιος είχα το έχω δώσει στο Κόμμα - στο Κόμμα, στο ΚΚΕ με τα γνωστά σύμβολά του, τη μαρξιστική - λενινιστική ιδεολογία του, το Πρόγραμμά του και τις αρχές του».
Οταν σύντροφοι και φίλοι τού λέγαν πως οι παλιοί αγωνιστές ένας - ένας φεύγουν, εκείνος απαντούσε:

«Οι ζευγάδες φεύγουν, μωρέ! Η σπορά μένει. Και φουντώνει. Και μεγαλώνει. Και καρπίζει. Και ρίχνει νέους σπόρους στη γη. Και οι κύκλοι επαναλαμβάνονται. Ετσι νόμιζε και η γενιά του 1912-1913 ότι είναι η τελευταία ηρωική γενιά. Και τι θα γίνει ο τόπος μόλις φύγει. Μα ήρθε η γενιά του '40, η νέα σπορά, και ανέβασε πιο ψηλά τη σημαία του αγώνα. Ετσι λέει κάθε γενιά - ταυτίζοντας τον εαυτό της με την Ιστορία. Και λησμονά τη σπορά. Που έρχεται πολύ βαθιά από το παρελθόν και πηγαίνει πολύ βαθιά στο μέλλον. Βλέπεις, μωρέ, αυτά τα νιάτα γύρω σου, που νομίζεις πως είναι ξεστρατισμένα και συμβιβασμένα; Κούνια που σε κούναγε. Μόλις υπάρξει μια σπίθα, αυτά τα νιάτα θα γίνουν πυρκαγιά, θα γίνουν ηφαίστειο. Και θα αποδειχθούν καλύτερα από τη γενιά των πατεράδων τους και των παππούδων τους. Και θα σηκώσουν τη σημαία του αγώνα μέχρι τον ήλιο. Είναι η σπορά, σου λέω...».

Ολο το Κόμμα πριν από 15 χρόνια αποχαιρέτησε τον Καπετάν Γιώτη του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ. Ο Χαρίλαος Φλωράκης αναπαύεται εκεί πάνω στα αγραφιώτικα βουνά, από όπου η λαϊκή μνήμη κρατά ζωντανό το τραγούδι και το τουφέκι της λαϊκής πάλης.

Λ.

 

 

Ριζοσπάστης  Σάββατο 23 Μάη 2020 - Κυριακή 24 Μάη 2020