«Φύλαξη» αντί για δωρεάν και σύγχρονη Προσχολική Αγωγή

Την έναρξη του σχεδιασμού και της υλοποίησης του προγράμματος «Νταντάδες της Γειτονιάς» ανακοίνωσε η κυβέρνηση στις αρχές της βδομάδας. Κάτω από το περιτύλιγμα μιας υποτίθεται «σύγχρονης» και «καινοτόμου» κοινωνικής δράσης, η κυβέρνηση προσθέτει έναν ακόμα κρίκο στην αλυσίδα της υποβάθμισης των κοινωνικών υποδομών για τη φροντίδα και αγωγή των παιδιών προσχολικής ηλικίας. Με το συγκεκριμένο πρόγραμμα, αναλαμβάνει την προώθηση των κατευθύνσεων της ΕΕ για αποσπασματικές «παροχές παιδικής φροντίδας» με κριτήριο όχι τις σύγχρονες ανάγκες των βρεφών και νηπίων για την ανάπτυξή τους, αλλά τους στόχους του κεφαλαίου για αύξηση της «γυναικείας απασχόλησης».

 

Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις κυβερνητικές ανακοινώσεις, το υπό διαμόρφωση πρόγραμμα εντάσσεται στο γνωστό πλαίσιο της «συμφιλίωσης της οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής» και θα αφορά κυρίως τη φύλαξη βρεφών ηλικίας από 6 μηνών έως 2,5 ετών. Στο πλαίσιό του θα χορηγείται οικονομική ενίσχυση σε εργαζόμενους γονείς για τη φύλαξη του παιδιού ή των παιδιών τους από «παιδαγωγό - φύλακα», είτε στο σπίτι της οικογένειας είτε στο χώρο της «νταντάς». Ο τρόπος εφαρμογής του προγράμματος θα αποσαφηνιστεί μετά από μελέτη των λεγόμενων «καλών πρακτικών» που εφαρμόζονται σε άλλες χώρες. Θα ακολουθήσει η πιλοτική εφαρμογή της δράσης σε επιλεγμένους δήμους, αρχικά στις Περιφέρειες της Στερεάς Ελλάδας και του Νότιου Αιγαίου, και στη συνέχεια η αποτίμηση της δράσης με στόχο την εφαρμογή της στο σύνολο της χώρας. Η υποβολή των σχετικών προτάσεων θα ολοκληρωθεί την 31η Δεκεμβρίου 2021, ενώ οι προτεινόμενες πράξεις πιλοτικής εφαρμογής θα υλοποιηθούν έως το τέλος του 2023.

Στάχτη στα μάτια των γονιών

 

Η προβολή του προγράμματος με δημοσιεύματα και ρεπορτάζ στον ηλεκτρονικό και έντυπο Τύπο γίνεται σε μια περίοδο που χιλιάδες γονείς αντιμετωπίζουν το πρόβλημα των μεγάλων ελλείψεων σε βρεφονηπιακούς σταθμούς, με τις υπάρχουσες δομές των δήμων να καλύπτουν ένα μικρό μόνο μέρος των παιδιών των αντίστοιχων ηλικιών, αλλά και το κόστος των τροφείων που επιβαρύνει σημαντικά τον οικογενειακό προϋπολογισμό.

Οπως εκτιμά, άλλωστε, ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), το μέσο κόστος για τη φροντίδα των παιδιών ανέρχεται στο 15% του καθαρού οικογενειακού εισοδήματος για τις χώρες του. Αντίστοιχα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπολογίζει πως το 4% των γονέων δυσκολεύονται πολύ να αντιμετωπίσουν το κόστος της «επίσημης παιδικής φροντίδας», το 8% αντιμετωπίζουν μέτρια δυσκολία και το 19% έχουν κάποια δυσκολία να αντεπεξέλθουν στο κόστος. Για τις εργαζόμενες μητέρες που δεν μπορούν να ανταποκριθούν στο οικονομικό κόστος των «υπηρεσιών παιδικής μέριμνας» ή αδυνατούν να βρουν διαθέσιμη θέση στις δομές, η ΕΕ προτείνει την «άτυπη φροντίδα» της νταντάς.

Την ήδη άσχημη κατάσταση επιδεινώνει η πρόσφατη απόφαση της κυβέρνησης να αναστείλει για την προσεχή σχολική χρονιά την εφαρμογή της δίχρονης υποχρεωτικής Προσχολικής Αγωγής σε πέντε μεγάλους δήμους της χώρας (Αθήνα, Ζωγράφου, Καλλιθέα, Νέα Σμύρνη, Νεάπολη - Συκιές Θεσσαλονίκης). Ετσι, προστίθενται χιλιάδες γονείς προνηπίων, που θα στραφούν στους παιδικούς σταθμούς των δήμων για να βρουν μια θέση για τα παιδιά τους ή θα αναγκαστούν να «χρυσοπληρώσουν» μια θέση σε ιδιωτικό σταθμό.

Πρόγραμμα βγαλμένο από τα κιτάπια της ΕΕ για την «άτυπη παιδική φροντίδα»

 

Την υλοποίηση μιας «προεκλογικής δέσμευσης» της κυβέρνησης για την «νταντά της γειτονιάς» πανηγύρισε σε δηλώσεις του ο υπουργός Εργασίας, Γ. Βρούτσης, παρουσιάζοντας το πρόγραμμα ως μια δράση που δημιουργεί «συνθήκες επανένταξης στην αγορά εργασίας των μητέρων» και παράλληλα δίνει «ευκαιρίες εισοδήματος σε ανέργους».

«Ο στόχος του προγράμματος είναι διττός», ανέφερε στο ίδιο μήκος κύματος η γενική γραμματέας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, Μαρία Συρεγγέλα, και αναφέρθηκε αφενός στην «υποστήριξη και τη διευκόλυνση των γυναικών μητέρων (...) να πετύχουν την πλήρη επανένταξή τους στην αγορά εργασίας» και αφετέρου στη «μείωση της αδήλωτης εργασίας μέσω της ενθάρρυνσης άνεργων, κυρίως, γυναικών, κατόπιν πιστοποίησης, να εργασθούν ως παιδαγωγοί - φύλακες».

Οι παραπάνω «συνταγές» δεν αποτελούν πρωτοτυπία της κυβέρνησης αλλά αντιγραφή ανάλογων πρακτικών που ήδη εφαρμόζονται σε μια σειρά από κράτη. Η ΕΕ επιστρατεύει τη λεγόμενη «άτυπη παιδική φροντίδα», δηλαδή τη φροντίδα του παιδιού από συγγενείς ή νταντάδες, ως «συμπλήρωμα», ακόμα και υποκατάστατο των υπηρεσιών Προσχολικής Αγωγής. «Η άτυπη παιδική φροντίδα είναι παιδική φροντίδα που παρέχεται από άλλα άτομα, εκτός των γονέων του παιδιού», εξηγεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε Εκθεσή της (COM2018 273 final). Μάλιστα, η φροντίδα αυτή, από παππούδες και γιαγιάδες, φίλους ή γείτονες, νταντάδες ή «παιδοκόμους», «μπορεί είτε να συμπληρώσει είτε να αντικαταστήσει την επίσημη παιδική φροντίδα»!

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, το 2016 δόθηκε «άτυπη φροντίδα» στο 30,2% των παιδιών ηλικίας κάτω των 3 ετών και στο 28,7% των παιδιών ηλικίας μεταξύ 3 ετών και της ηλικίας υποχρεωτικής σχολικής φοίτησης. Την ίδια χρονιά, μόνο το 32,9% των παιδιών ηλικίας κάτω των 3 ετών στην ΕΕ είχε «πρόσβαση» σε κάποια δομή Προσχολικής Αγωγής.

Ετσι, η κυβέρνηση βιάζεται να καλύψει με το ίδιο «μπάλωμα» δύο ...τρύπες: Από τη μια, επιδιώκει να αποδεσμεύσει μητέρες από τη φροντίδα των παιδιών προκειμένου να επιστρέψουν στη δουλειά, χωρίς να δώσει φράγκο για βρεφονηπιακούς σταθμούς, υποδομές, εξοπλισμό και προσωπικό. Από την άλλη, να απορροφήσει ορισμένες γυναίκες από τη δεξαμενή των ανέργων σε «θέσεις εργασίας» που θα τους εξασφαλίζουν το πολύ πολύ ένα κουτσό μεροκάματο.

Με τον ίδιο στόχο της «εναρμόνισης οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής» υλοποιείται από την Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ) το πρόγραμμα για τη δωρεάν φιλοξενία βρεφών και νηπίων σε δομές Προσχολικής Αγωγής (βρεφονηπιακούς σταθμούς και ΚΔΑΠ). Προκειμένου να δουν το όνομά τους στον κατάλογο των «ωφελούμενων» και να πάρουν το «κουπόνι» (voucher) που καλύπτει το κόστος των τροφείων, οι γονείς πρέπει αφενός να μην «κοπούν» από τους όρους και τις προϋποθέσεις, αφετέρου να συγκεντρώσουν μεγαλύτερη μοριοδότηση από τους υπόλοιπους. Το «διαβατήριο» για μια από τις περιορισμένες θέσεις που χρηματοδοτεί το πρόγραμμα είναι η κατάταξη των οικογενειών ως προς το επίσημο απαράδεκτο όριο της φτώχειας, ενώ από τη συμμετοχή στο πρόγραμμα αποκλείονται οικογένειες με βάση εισοδηματικά κριτήρια (27.000 ευρώ ετήσιο εισόδημα για την τετραμελή οικογένεια).

Μακριά από τις σύγχρονες ανάγκες των παιδιών προσχολικής ηλικίας

 

Οι κυβερνητικές εξαγγελίες για την «νταντά της γειτονιάς» δεν αντιπροσωπεύουν λύση στα σοβαρά προβλήματα: Δεν αντιμετωπίζουν το γεγονός ότι χιλιάδες παιδιά δεν βρίσκουν θέση στους παιδικούς σταθμούς των δήμων και στα ελάχιστα βρεφικά τμήματα που λειτουργούν σε αυτούς, δεν καταργούν τα τροφεία, δεν εξασφαλίζουν το δικαίωμα στην Προσχολική Αγωγή. Στην πραγματικότητα, έρχονται να προσθέσουν μια ακόμα μορφή υποβαθμισμένης υπηρεσίας «φύλαξης» βρεφών και νηπίων, υποκαθιστώντας την επιστημονικά οργανωμένη κοινωνική δομή της προσχολικής φροντίδας και αγωγής με τις «πιστοποιημένες δεξιότητες» μιας άνεργης γυναίκας. Στη βάση των παραπάνω, το «νέο, σύγχρονο πρόσωπο του κοινωνικού κράτους», για το οποίο κάνουν λόγο οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης, δεν περιλαμβάνει το δικαίωμα όλων των παιδιών προσχολικής ηλικίας σε αποκλειστικά δημόσιες και δωρεάν, σύγχρονες κοινωνικές υποδομές φροντίδας και αγωγής.

Ε. Χ.

 

Ριζοσπάστης