Βρισκόμαστε στα 1919. Έχει ήδη δημιουργηθεί η ΓΣΕΕ καθώς και το ΣΕΚΕ. Είναι η πρώτη φορά που θα γιορταστεί στη χώρα η Εργατική Πρωτομαγιά κάτω από αυτές τις συνθήκες.

Στον ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ (24/4/1919) γίνεται αναφορά-ανταπόκριση για τον γιορτασμό της Εργατικής Πρωτομαγιάς στη Θεσσαλονίκη. Να σημειώσουμε ότι μέσω αυτής δίνεται το κλίμα της εποχή, η αντιπαράθεση στους κόλπους του νεαρού εργατικού κινήματος, δίνεται και ο πολυεθνικός χαρακτήρα της εργατικής τάξης στη Θεσσαλονίκη, ενώ ξεχωριστή «πινελιά» στον γιορτασμό αυτό δίνεται από Γάλους και Ιταλούς στρατιώτες που βρίσκονταν στην πόλη.

Η ανταπόκριση αναφέρει:

«Είνε η δεύτερη φορά που τόσο επίσημα και επιβλητικά η εργατιά της Θεσσαλονίκης δείχνει όχι μ΄/ονο την δύναμη και την οντότητά της αλλά και την εργατικήν συνείδησί της και την πίστι και αφοσιωσί της στην εργατική ιδέα. Όπως στο ιστορικό επισιτιστικό συλλαλητήριο, που έγινε με αφάνταστη υποβολή, τάξι και πειθαρχία έδειξε για πρώτη φορά στους ανίδεους πόση σημασία έχει η εργατική αλληλεγγύη και οργάνωσι, έτσι και χθες-δεύτερη φορά- ο εργατικός κόπσμος ανεξαρτήτος φυλής και θρησκεύματος, βροντοντοφωνούσα με μία φωνή τη θελησί του κι’ εξεδήλωνε αδερφομένος τη βαθειά τη σημασία της αλληλεγγύης, που τον ενώνει προς όλο τον εργατικό κόσμο της Ελλάδος και όλους τους προλεταρίους της υφηλίου. Καμμιά αντεργατική ενέργεια, καμία παραφωνία δεν ακούστηκε ανάμεσά του. Όλοι σύμφωνοι και πιστοί και πειθαρχικοί στους νόμους του καταστατικού των.


Πάνω από τα προσωπικά θέτουν το γενικό συμφέρον της ταξεώς των, την αγάπη τους προς την ιδέα, που θα φέρη τον απολυτρωμό τους. Το ωραίο παράδειγμα αλήθεια που θάπρεπε να το μιμηθούν μερικοί αντεργάται σε σας εκεί, προδόται της εργατικής ιδέας, όργανα ξένων συμφερόντων. Δεν φαντάζεσθε πόσο κακήν εντύπωσι έκαμε το εργατικό Κέντρο και πόση αγανάκτησι προκάλεσε το ανακοινωθέν του Μαχαίρα και Σία που δημοσιεύτηκε στον αστικό τύπο. Σαν βόμβα έπεσε η είδησι στο Κέντρο, το οποίον γένηκε αμέσως ανάστατο. Προδοσία είπαν όλοι. Προδοσία του ιερού αγώνος μας και της ιδέας μας. Καταπάτησις των αποφάσεων του πρώτου Πανελλαδικού Εργατικού Συνεδρίου. Αντίδρασις προς τον ιερό σκοπό μας. Και η αγανάκτησις η άδολη και δικαιώτατη, αμέσως εκδηλώθηκε στην πράξι. Χωρίς πολλές συζητήσεις αδίδαχτα και με μία φωνή, αποφάσισαν όλοι οι παρόντες αρχηγοί του Κέντρου ν’ αποκηρύξουν τις ενέργειες του Μαχαίρα και να του δώσουν στο ανακοινωθέν του την κατάλληλη απάντηση. Και έτσι αμ’ έπος, αμ’ έργον, συνετάχθη το γνωστόν τηλεγράφημα που σας έστειλα με το οποίο απεκηρύσσεται ο Μαχαίρας και επεκροτείτο η στάσις των συντρόφων Μπεναρόγια, Λελαζάρου, Χατζημιχάλη, Παπανικολάου, Ευαγγέλου, Σπέρα. Αλά η αγανάκτησι ήταν τός μεγάλη που και τα συμβούλια τωων σωματείων απεφάσισαν, το καθένα ξεχωριστά ν’ αποκηρύξουν τους προδότας της εργατικής τάξεως με ξεχωριστά τηλεγραφήματά των στην Συνομοσπονδίαν όπως και έγινεν. Επίσης το Εργατικό Κέντρο απέστειλε σ’ όλα τα Κέντρα της Ελλάδος αντίγραφο του τηλεγραφήματός του, με το οποίο απεκήρυτεν τον Μαχαίρα, δίδοντας έτσι πρώτο καλό παράδειγμα με τον θαρραλέο και χωρίς πολυλογίες καθορισμό της στάσεως τους. Και το παράδειγμα του, επικρατεί πεποίθησις ότι θα το μιμηθούν και τα άλλα Κέντρα. Συγχρόνως όμως η επιτροπή του εορτασμού έκανε τη δουλειά της εκτύπωνε προκηρύξεις και συζητούσε με τας αρχάς αντιπροσωπευομένας από τον διευθυντή του δικαστικού τμήματος, της στρταιωτικής διοικήσεως κ. Τζερμά, το ψήφισμα που θα ετίθετο στην κυβέρνησι. Προκηρύξεις μοιράστηκαν κατά χιλιάδας και η αυριανή γιορτή περιμένονταν ανυπόμονα.

Σύμφωνα με το πρόγραμμα της επιτροπής που αποτελούνταν από αντιπροσώπους του Εργατικού Κέντρου και της Φεντερασιόν στις 8.1/2 το πρωί άρχισε η συγκέντρωσι στο εξοχικό καφενείο «Πάνθεο». Πρώτη ήρθε η επιτροπή απ’ το Εργατικό Κέντρο με το κόκκινο λάβαρο της γραμμένα επάνω στις άκρες τα ονόματα των σωματείων που αποτελούν τη δύναμη του Κέντρου. Η μουσική της Φεντερασιόν έπαιζε ταχτικά την διεθνή και διάφορα εργατικά κομμάτια. Εξω από τον κήπο περίπολος της φρουράς παρακολουθούσαν την κ΄λινησι και ημπόδιζαν τους στρατιώτας να μπουν στον κήπο. Ένα κορίτσι καρφίτσωνε κόκινες κονκκάρδες στα στήθια του κάθε προσερχόμενου. Ο «εργατικός Αγών» είχε τοιχοκολληθή στις γωνίες. Ανάμεσα στα ολοένα ογκούενιο πλήθος έβλεπε κανείς χανουμάμια-εργάτισες που κάνανε εντύπωσι καθώς και Γάλλους και Ιταλούς στρατιώτες με κόκκινες κονκάρδες επίσης στα στήθια τους. Επιτροπή από εργάτας επιτηρούσε την τάξι. Παρά την κακοκαιρία αι χιλιάδες των συγκεντρωθέντων ήταν εργάτες. Στις 10 άρχισαν να εκφωνούνται λόγοι. Πρώτο ένα χαριτωμένο εργατικό κορίτσι, στεφανωμένο με κόκκινα τριαντάφυλλα και ντυμένο ολοκόκκινα απήγγειλε ένα πρωτομαγιάτικο ποίημα. Κατόπι άρχισαν οι λόγοι. Μίλησε πρώτος ο Παπανικολάου εξ’ ονόματος του Κέντρου και χαιρέτισε τον εορτάζοντα εργατικόν κόσμον της Ελλάδος και της υφηλίου, κατόπιν μίλησε ο Αντζέλ Πίν (;) εξ’ ονόματος της Φεντερασιόν, εβραϊστί για τη σημασία της Πρωτομαγιά, ο γραμματέας των Καπνεργατών Αντωνίου ανέπτυξε ένα προς ένα τα αιτήματα που αναφέρει το ψήφισμα, κατόπι ο Αρδίτη μίλησε γενικότερα και τέλος εξ’ ονόματος της Σοσιαλιστικής νεολαίας ο Φλυτζανόπουλος, συστήσας στους νέους σοσιαλιστική μόρφωση και οργάνωσι για την ταχύτατη κατάργησι του αστικού καθεστώτος.

Ανεγνώσθη κατόπιν το ψήφισμα μέσω ζητωκραυγών και χειροκροτημάτων και μία τετραμελής επιτροπή τη πήρε και το επέδωσε στον Γενικόν Διοικητή. Σε πολλούς ίσως που θα διαβάσουν το ψήφισμα να φανή παράξενο, γιατί δεν αναφέρεται τίποτα για το οκτάωρο. Δεν αναφέρεται διότι το οκτάωρο θεωρείται ότι πια ανήκει στην περασμένη εποχή, εφόσον στην Ευρώπη ήδη έχουμε σε πολλά μέρη εξάωρο και εφτάωρο. Για τούτο δεν εκρίθη αναγκαίον να μπη το οκτάωρο στο ψήφισμα. Το απόγευμα η συγκέντρωσις έγινε στην εξοχήν Σει σου όπου η διασκέδαση βάσταξε ως το βράδυ και στην οποίαν έλαβαν μέρος και πολλοί Ιταλοί και Γάλοι στρατιώτες που για ανάμνηση φωτογραφήθηκαν με τους δικούς μας, σε διάφορα συμπλέγματα ανδρών, γυναικών, στρατιωτών, κοριτσιών κλπ.

Μόλις βράδιασε όλο το πλήθος μαζύ κατέβηκε στην πόλι με την μουσική επί κεφαλής και κατευθύνθη στο Κέντρο όπου ο σύντροφος Παπανικολάου εχαιρέτησε το πλήθος και το συνεχάρη για την αλληλεγγύη και τα εργατικά αισθήματα που έδειξαν, κατόπιν δε εδιάβασε, ανάμεσα σε βροντώδεις ζητωκραυγές τα πρώτα τηλεγραφήματα εξ Αθηνών που ανήγγειλε τον εορτασμό εκεί και συνέστησε να διαλυθούν όλοι ήσυχα.

Ετσι πειθαρχικά, οργανωμένα, με τάξι και ησυχία γιορτάστηκε η Πρωτομαγιά για να ιδολύν οι ανίδεοι και να πειστούν ότι ο εργατικός κόσμος της Ελλάδος δεν αποτελεί αγέλη αναρχικών και ασυνειδήτων αλλά είναι οργανωμένη και…τάξιν στην όλη κίνησι της χώρας.

Πολλά καταστήματα όλη την ημέρα ήταν κλειστά. Εφημερίδες δεν εξεδόθησαν. Τα τραμ εκυκλοφόρησαν μέχρι της 9 το πρωί και έπαυσαν κατόπι ξανάχρισαν στις 1μ.μ. Σε διάφορα εξοχικά καφενεία Ιταλοί και Γάλοι στρατιώβται εόρτασαν επίσης την Πρωτομαγιά χωρίς να παραλείοψυν να ψάλλουν και τον διεθνή ύμνο»