ΑΝΑΖΩΠΥΡΩΣΗ ΤΗΣ ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΓΔΜ Παλιοί πρωταγωνιστές σε νέους ρόλους...

Eurokinissi

Από τα συλλαλητήρια που οργανώθηκαν το 1992, με τη συμμετοχή όλων των κομμάτων, εκτός του ΚΚΕ

Το ζήτημα της ονομασίας της ΠΓΔΜ επανέρχεται στην επικαιρότητα, με τους εμπλεκόμενους να συμφωνούν ότι διαμορφώνονται προϋποθέσεις για να υπάρξει ουσιαστική εξέλιξη στις διαπραγματεύσεις σχετικά με το όνομα μέχρι τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, τον Ιούλη του 2018. Το σενάριο που επανέρχεται ως πιθανότερο, είναι να υπάρξει συμφωνία για μια σύνθετη ονομασία «έναντι όλων», που θα περιλαμβάνει τον όρο «Μακεδονία» με γεωγραφικό προσδιορισμό.

Διακηρυγμένος στόχος τους είναι να παραμερίσουν τα εμπόδια που υπάρχουν για την ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ, με βασικό αυτό της ονομασίας. Απ' αυτήν τη σκοπιά, και με δεδομένο το σχεδιασμό ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ να προχωρήσει η ευρωατλαντική ολοκλήρωση στα Δυτικά Βαλκάνια, προκειμένου, από τη μια, να ανακοπεί η ρώσικη επιρροή στην περιοχή και, από την άλλη, να υπηρετηθούν τα οικονομικά και γεωπολιτικά σχέδιά τους στη Βαλκανική, η ελληνική κυβέρνηση αναλαμβάνει ρόλο, αλλά και την ευθύνη να «τρέξει» τις διευθετήσεις, όχι μόνο με την ΠΓΔΜ, αλλά και με άλλες χώρες, όπως η Αλβανία.


Με δεδομένη τη στήριξη όλων των ελληνικών αστικών κομμάτων στην ευρωατλαντική προοπτική των Βαλκανίων, μέσα από την οποία περνάει και ο στόχος της ελληνικής αστικής τάξης για ανάδειξη της χώρας σε ενεργειακό και διακομιστικό κέντρο, ΣΥΡΙΖΑ, ΑΝΕΛ, ΝΔ και ΠΑΣΟΚ - ΔΗΣΥ αναλώνονται σε έναν δημαγωγικό καβγά για το ποιος ευθύνεται που το όνομα της ΠΓΔΜ παραμένει ως πρόβλημα μέχρι σήμερα, αλλά και για το ποιος και με ποιους όρους μπορεί να πετύχει την καλύτερη διευθέτηση.

Η προσπάθειά τους να χαράξουν διαχωριστικές γραμμές δεν μπορεί να συγκαλύψει το γεγονός ότι τα κόμματα αυτά, δηλαδή η ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και ο τότε «Συνασπισμός», συντάχθηκαν πίσω από κοινές θέσεις σε ό,τι αφορά το ζήτημα του ονόματος, όταν το 1991, η ΠΓΔΜ ανακηρύχτηκε σε ανεξάρτητο κράτος, με τη συνταγματική ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας» προσανατολίζοντας στο δέντρο και κρύβοντας το δάσος.

Την ίδια ώρα που σήκωναν κουρνιαχτό περί ονοματολογίας έκαναν τα «στραβά μάτια» στο γεγονός ότι με ανοιχτή παρέμβαση ΝΑΤΟ και ΕΕ ξαναχαράζονταν τα σύνορα στα Βακλάνια και αποσταθεροποιούνταν η περιοχή. Η κοινή τους στάση, που επισφραγίστηκε στις συσκέψεις των πολιτικών αρχηγών υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, το 1992, συνέβαλε καθοριστικά στο να καλλιεργηθεί κλίμα εθνικιστικού παροξυσμού.

Κόντρα στο ρεύμα η στάση του ΚΚΕ

 

Η μόνη διαφορετική και συνεπής φωνή ήταν και παραμένει αυτή του ΚΚΕ. Κόντρα στο ρεύμα και στο δηλητηριώδες κλίμα της εποχής, με συνέντευξη Τύπου τον Γενάρη του 1992, το ΚΚΕ κατήγγειλε την πολιτική ΗΠΑ - ΕΕ ως υπαίτια για την κατάσταση στα Βαλκάνια. Παράλληλα, τόνιζε την ανάγκη διατήρησης των συνόρων, όπως αυτά διαμορφώθηκαν μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, σεβασμού στα δικαιώματα των μειονοτήτων, απεγκλωβισμού της Ελλάδας από την πολιτική του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, εξάντλησης όλων των δυνατοτήτων, ώστε να μη διαλυθεί η Γιουγκοσλαβία, αλλά να παραμείνει ενιαία.

Τον Φλεβάρη του 1992 η ΚΕ του ΚΚΕ έδωσε στη δημοσιότητα αναλυτικές θέσεις για τα Βαλκάνια, όπου υποδεικνύεται ως ένοχος «η πολιτική των ΗΠΑ και της ΕΟΚ, κυρίως της Γερμανίας, ο μεταξύ τους ανταγωνισμός για δημιουργία σφαιρών επιρροής και κατάκτηση νέων αγορών» και υπογραμμιζόταν ότι είναι μονόδρομος για τα συμφέροντα των βαλκανικών λαών μια πολιτική απόκρουσης των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων στην περιοχή. Σε μια επίδειξη άκρατης πατριδοκαπηλίας, στις 14/2/1992, οργανώθηκε εθνικιστικό συλλαλητήριο στη Θεσσαλονίκη, με συνθήματα όπως «Η Μακεδονία είναι μία και είναι ελληνική». Συμμετέχουν όλοι ...πλην Λακεδαιμονίων, όπως ο Λ. Κύρκος, βουλευτής του τότε «Συνασπισμού», χαρακτήρισε το ΚΚΕ, που αρνήθηκε να συνδράμει την εθνικιστική έξαρση.

Η πρώτη σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών

 

Στις 18/2/1992 συγκλήθηκε η πρώτη σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Σύμφωνα με το ανακοινωθέν που εξέδωσε η Προεδρία της Δημοκρατίας, «η σύσκεψη υπήρξε χρήσιμη, διότι έδωσε την ευκαιρία να γίνει μια αμοιβαία ενημέρωση σε βάθος για όλες τις πτυχές των εθνικών μας θεμάτων και διότι επιβεβαίωσε το πνεύμα της εθνικής υπευθυνότητας με το οποίο αντιμετωπίζει τα θέματα αυτά η πολιτική ηγεσία του τόπου».

Το ΚΚΕ έθεσε από την πρώτη στιγμή ως επείγον ζήτημα την απόκρουση των πολύμορφων ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων στα Βαλκάνια, που τροφοδοτούν και ενισχύουν την κρίση και την αποσταθεροποίηση, όπως και την αποκάλυψη και απόκρουση του καλλιεργούμενου εθνικισμού και σοβινισμού.

Εξηγώντας τη στάση του ΚΚΕ, η τότε ΓΓ της ΚΕ Αλ. Παπαρήγα, σε δήλωσή της επισήμανε: «Οσον αφορά εμάς, έχουμε ουσιαστικές διαφορές με το σύνολο της εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης αλλά και σε κρίσιμα ζητήματα, διαφορές και με τα άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης (...) Για μας η υπόθεση των Βαλκανίων, της ειρήνευσης, οπωσδήποτε περνάει μέσα από τη διατήρηση του "στάτους κβο" των διεθνών συνόρων, μέσα από την απόκρουση κάθε μορφής επέμβασης από δυνάμεις εκτός Βαλκανίων και οπωσδήποτε με την αντιμετώπιση του εθνικισμού και σοβινισμού που διατρέχει όλα τα Βαλκάνια και δυστυχώς και τη χώρα μας».

Το «κοινό ανακοινωθέν» ΝΔ - ΠΑΣΟΚ - ΣΥΝ

 

Ακολούθησε στις 13/4/1992 το δεύτερο συμβούλιο πολιτικών αρχηγών. Το ΚΚΕ δεν προσυπέγραψε το κοινό ανακοινωθέν, όπου αναφερόταν η συμφωνία μεταξύ ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΣΥΝ με τους «τρεις όρους» της ΕΕ και ότι δεν νοείται αναγνώριση της ΠΓΔΜ αν το όνομά της φέρει τη λέξη «Μακεδονία». Μάλιστα, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Α. Παπανδρέου, έκανε λόγο για χρησιμοποίηση «όλων των όπλων που υπάρχουν στη φαρέτρα» ώστε να εμποδιστεί αναγνώριση των Σκοπίων.

Η Μαρία Δαμανάκη, αφήνοντας αιχμές για τη στάση του ΚΚΕ και αναλαμβάνοντας ρόλο εμπροσθοφυλακής στην επίθεση εναντίον του, δήλωσε: «Αυτή τη στιγμή, η ανάγκη να δώσει η Ελλάδα τη μάχη προς όφελος του εθνικού συμφέροντος, απαιτεί τη στήριξη του κοινού ανακοινωθέντος».

Ενδεικτική του κλίματος ήταν και η ανακοίνωση της Προεδρίας, στην οποία αναφερόταν τι αποφασίστηκε: «...Σχετικά με το θέμα των Σκοπίων, η πολιτική ηγεσία της χώρας, με εξαίρεση το ΚΚΕ, συμφώνησε ότι η Ελλάδα θα αναγνωρίσει ανεξάρτητο κράτος των Σκοπίων, μόνο εάν τηρηθούν και οι τρεις όροι που έθεσε η ΕΟΚ, στις 16 Δεκεμβρίου '91, με την αυτονόητη διευκρίνιση ότι στο όνομα του κράτους αυτού δε θα υπάρχει η λέξη "Μακεδονία"».

Η Αλ. Παπαρήγα, αιτιολογώντας τη θέση του ΚΚΕ τόνισε: «Δε συνυπέγραψα εκ μέρους του ΚΚΕ στο κείμενο συμφωνίας του πρωθυπουργού μαζί με τα άλλα δύο κόμματα. Για ποιο λόγο; Διαφωνούμε με το γενικό προσανατολισμό, την τακτική και τους χειρισμούς που έγιναν στο πρόβλημα της αναγνώρισης της Δημοκρατίας των Σκοπίων και συνολικά στο χώρο της Βαλκανικής.

Διαπιστώσαμε για άλλη μια φορά ότι η πολιτική που ακολουθείται - η πολιτική την οποία υποστήριξαν, απ' ό,τι κατάλαβα και τα άλλα κόμματα στην ουσία της - δε διασφαλίζει την ασφάλεια της Ελλάδας και της ίδιας της ελληνικής Μακεδονίας. Δε διασφαλίζει ακόμα την ειρήνευση στα Βαλκάνια από την οποία εξαρτάται η θέση της Ελλάδας και οι σχέσεις της όχι μόνο με τα Σκόπια αλλά και με όλες τις γειτονικές χώρες (...) Εμάς μας ενδιαφέρει πάνω απ' όλα η ασφάλεια της Ελλάδας και της ελληνικής Μακεδονίας, τόσο σήμερα όσο και αύριο. Γι' αυτό δε συμφωνούμε που περιορίζεται το όλο πρόβλημα στη συζήτηση γύρω από το όνομα.

Είτε απαλειφθεί το όνομα, είτε δεν απαλειφθεί, είτε υπάρξει παραλλαγή του, τα προβλήματα για την Ελλάδα, αλλά και για τους λαούς των Βαλκανίων θα υπάρχουν, θα γίνονται όλο και πιο έντονα, εφόσον συνεχίζεται επέμβαση ξένων δυνάμεων στα Βαλκάνια, ηγετικών χωρών της ΕΟΚ και των ΗΠΑ. Εφόσον συνεχιστεί η πολιτική του "διαίρει και βασίλευε". Εφόσον χρησιμοποιούνται υπαρκτές αλλά και ανύπαρκτες μειονότητες ως μέσο επεμβάσεων και υποκίνησης εμφυλίου πολέμου, μέσω του οποίου δίνεται η δυνατότητα για τις μεγάλες δυνάμεις να κατακερματίζουν τα Βαλκάνια.

Αυτή είναι η βασική αφετηριακή διαφωνία την οποία θέλαμε να την υπογραμμίσουμε για άλλη μια φορά και στη σημερινή σύσκεψη αλλά και δημόσια στον ελληνικό λαό».

Οι εξελίξεις μετά την τρίτη σύσκεψη

 

Στις 14/6/1992 έγινε η τρίτη σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών. Το κοινό ανακοινωθέν υπέγραψαν και πάλι η ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΝ. Το ΚΚΕ διαφώνησε επί της ουσίας με την ακολουθούμενη πολιτική. Σύμφωνα με το ανακοινωθέν, «η σύσκεψη υπήρξε χρήσιμη (...) επιβεβαιώθηκε η επιθυμία των ηγετών των πολιτικών κομμάτων να επιτευχθεί η μεγαλύτερη δυνατή σύμπτωση απόψεων». Δεν υπήρξε αναφορά στο θέμα της ονομασίας των Σκοπίων, αλλά σύμφωνα με τον Κ. Μητσοτάκη σ' αυτό ισχύει η πάγια θέση και δε χρειάζεται να επαναληφθεί.
Επειδή κατά τη συζήτηση τέθηκε το ενδεχόμενο συμμετοχής της Ελλάδας στο ναυτικό αποκλεισμό της Σερβίας, η Αλέκα Παπαρήγα έθεσε τα εξής ζητήματα: Την αναστολή της λειτουργίας των βάσεων και των ΝΑΤΟικών εγκαταστάσεων ως προϋπόθεση μη συμμετοχής της Ελλάδας σε στρατιωτικές ενέργειες. Να μην συμμετάσχει η Ελλάδα σε κανενός είδους ναυτικό αποκλεισμό της Γιουγκοσλαβίας. Να αναληφθεί από την κυβέρνηση ειρηνευτική πρωτοβουλία για τα Βαλκάνια.

Στο μεταξύ, είχαν μεσολαβήσει προτάσεις από διάφορες χώρες για σύνθετη ονομασία, όπως από τη Βρετανία για «Μακεδονία - Σκόπια». Ολες απορρίφθηκαν από την Αθήνα. Τελικά, στη Σύνοδο Κορυφής στη Λισαβόνα στις 27 Ιούνη του 1992, η ΕΕ επανέλαβε την ετοιμότητά της «να αναγνωρίσει αυτή τη Δημοκρατία μέσα στα υφιστάμενα σύνορα, σύμφωνα με τη δήλωση της 16ης Δεκεμβρίου 1991, με όνομα που δεν θα περιλαμβάνει τον όρο "Μακεδονία". 
Θεωρεί, εξάλλου, τα σύνορα αυτής της Δημοκρατίας απαραβίαστα και εγγυημένα, σύμφωνα με τις αρχές του χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και της Χάρτας των Παρισίων».

Τον Απρίλη του 1993 η ΠΓΔΜ έγινε δεκτή από τον ΟΗΕ με την ονομασία «Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας». Το Νοέμβρη του ίδιου χρόνου η κυβέρνηση Παπανδρέου διέκοψε τις συνομιλίες στον ΟΗΕ και ακολούθησε το Φλεβάρη του '94 το εμπάργκο της Ελλάδας κατά της ΠΓΔΜ...

Αναζητούν άλλοθι

 

Είναι φανερό ότι ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και «Συνασπισμός» (μετέπειτα ΣΥΡΙΖΑ), στήριξαν από κοινού τη θέση για ονομασία που δεν θα περιέχει τον όρο «Μακεδονία». Στα χρόνια που ακολούθησαν, τα κόμματα αυτά, μπορεί να μετατοπίστηκαν ή να αναπροσάρμοσαν την αρχική τους θέση ωστόσο συνέχισαν να επικεντρώνουν στην «ονοματολογία», αφήνοντας στο απυρόβλητο τους επικίνδυνους σχεδιασμούς ΝΑΤΟ και ΕΕ στα Βαλκάνια.

Τώρα, προσπαθεί ο ένας να ρίξει την ευθύνη στον άλλο, όχι για να υπάρξει λύση του προβλήματος προς όφελος των λαών στις δύο χώρες, αλλά αναζητώντας άλλοθι για αποφάσεις που σηματοδοτούν μια νέα φάση στους ανταγωνισμούς και στους συμβιβασμούς ισχυρών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων στα Βαλκάνια, με επικίνδυνες συνέπειες για τους λαούς. Σ' αυτή την κατεύθυνση, διακινούνται σενάρια για νέα σύγκληση του συμβουλίου των πολιτικών αρχηγών, ακόμα και για δημοψήφισμα (!) γύρω από το ζήτημα της ονομασίας.

Το ΚΚΕ, σ' αντίθεση με όλα τα υπόλοιπα κόμματα, είναι το μόνο που εδώ και χρόνια έχει ξεκάθαρη θέση: Σε μια διαπραγμάτευση για εξεύρεση κοινώς αποδεκτής λύσης, στην οποία περιλαμβάνεται με οποιονδήποτε τρόπο το όνομα «Μακεδονία» και όποια παράγωγά του, αυτό θα πρέπει ρητά να γίνει αποδεκτό μόνο ως γεωγραφικός προσδιορισμός. Να μπει τέλος στην αλυτρωτική προπαγάνδα, να υπάρξει αμοιβαία αναγνώριση του απαραβίαστου των συνόρων, της εδαφικής ακεραιότητας και κυριαρχίας των δύο χωρών.

Σε κάθε περίπτωση, το ΚΚΕ από το 1995 ζητάει τη δημοσίευση των πρακτικών, για να μην μπορεί ο καθένας τυχοδιωκτικά να υποτάσσει την ιστορική αλήθεια σε πολιτικές σκοπιμότητες, ιδιαίτερα για γεγονότα που παραμένουν στο προσκήνιο, όπως το ζήτημα των σχέσεων της Ελλάδας με την ΠΓΔΜ.

Ριζοσπάστης

Β.