Ποιος ρωτάει; Ποιος απαντάει;

Mε αφορμή τη «Θεματική Εβδομάδα» στα Γυμνάσια της χώρας 

ΗΛΙΑΣ ΜΙΧΑΛΑΡΕΑΣ* 

 

      Με αφορμή την εγκύκλιο του Υπουργείου Παιδείας για την υλοποίηση στο Γυμνάσιο Θεματικής Εβδομάδας Ενημέρωσης και Ευαισθητοποίησης σε ζητήματα Διατροφής, Εθισμού- Εξαρτήσεων και Έμφυλων Ταυτοτήτων κατά το Σχολικό έτος 2016-2017, θα θέλαμε να καταθέσουμε ορισμένες σκέψεις και ορισμένους προβληματισμούς.

      Δεν θα σταθούμε στην μεγάλη σημασία που έχει το περιεχόμενο της φετινής Θεματικής Εβδομάδας τόσο για τα παιδιά αυτής της ευαίσθητης ηλικίας (προεφηβεία, εφηβεία), όσο και για την ελληνική οικογένεια, την ελληνική κοινωνία. 

     Θα υπενθυμίσουμε όμως, ότι τα ζητήματα της εικόνας σώματος, των διατροφικών συνηθειών, της εικόνας εαυτού, της ταυτότητας φύλου, των εθιστικών συμπεριφορών, της χρήσης ουσιών, των κοινωνικών στερεοτύπων, της διαμεσολάβησης των ανθρωπίνων σχέσεων, της βίας, της κοινωνικής θέσης καιστάσης, των κοινωνικών ρόλων, της σχέσης εαυτού, εαυτού και άλλου… είναι άμεσο αποτέλεσμα των συνθηκών, των υλικών όρων μέσα στους οποίους υπάρχουν οι άνθρωποι και σε σχέση με τους οποίους αλληλεπιδρούν.

     Για αυτό το λόγο, οι καπιταλιστικές σχέσεις παράγωγης, είναι καθοριστικές στην διαμόρφωση της κοσμοαντίληψης, της αντίληψης, της αυτοαντίληψης, της κυρίαρχης νοοτροπίας. Δεν είναι η συνείδηση που καθορίζει  το κοινωνικό Είναι. Το κοινωνικό Είναι καθορίζει τη συνείδηση.

   Συνεπώς, είναι καθοριστικά ουσιαστική για τους μαθητές/τριες αυτής της ηλικίας, η αποκάλυψη των κοινωνικών-οικονομικών-πολιτιστικών μηχανισμών, που δημιουργούν αλλοτριωμένες ανάγκες, αξίες, αλλοτριωμένα πρότυπα, που θέτουν ανταγωνιστικά αντιμέτωπους μικρούς και μεγάλους, που στιγματίζουν και περιθωριοποιούν, που καλλιεργώντας το φόβο του άλλου, του διαφορετικού οδηγούν στη βία στο έγκλημα και νομιμοποιούν το φασισμό.

    Δεν μπορείς να καταρρίψεις μύθους, εάν δεν αποκαλύψεις τις πραγματικότητες και τις αναγκαιότητες που τους δημιουργούν. Εάν δεν αποκαλύψεις τα συμφέροντα που εξυπηρετούν.

     Σε διαφορετική περίπτωση, διατρέχουμε τον κίνδυνο της ψυχολογικοποίησης της κρίσης αυτής της κοινωνίας και του πολιτισμού της. Αρκετές φορές, η ψυχολογικοποίηση είναι ένα εργαλείο αποπροσανατολισμού που διευκολύνει την χειραγώγηση των πολιτών μιας κοινωνίας. Ήδη, αυτό επιβεβαιώνεται από τον τρόπο που διεξάγεται ο διάλογος γύρο από την συγκεκριμένη εγκύκλιο. Έννοιες όπως, γκέι, τρανσέξουαλ, κλπ. κυριαρχούν.

     Η χρήση ουσιών, συνδέεται άμεσα με την φυγή από μια κοινωνική  πραγματικότητα που καραδοκεί για να συνθλίψει τον νέο άνθρωπο. Είναι μια προσπάθεια να διαχειρισθεί ο νέος, ένα αφόρητο ψυχικό πόνο που προκύπτει – μεταξύ άλλων – από την απουσία ενός χώρου ελευθερίας λόγων και έργων, από μια επώδυνη αίσθηση του μη ανήκειν, από τις ταξικές ανισότητες , από την βαθιά αλλοτρίωση.

     Το θέμα δεν είναι η ανάπτυξη δεξιοτήτων ζωής, όπως τονίζει εγκύκλιος, αλλά η αντίφαση που προκύπτει από τον τεχνητό διαχωρισμό δεξιοτήτων – ικανοτήτων  και  προσωπικότητας από το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα, προς όφελος των σημερινών αναγκών της καπιταλιστικής παραγωγής.

    Για να μπορεί ένας νέος άνθρωπος να παίρνει αποφάσεις και μάλιστα σωστές, θα πρέπει η κοινωνία και το εκπαιδευτικό σύστημα να δημιουργούν τις προϋποθέσεις ώστε αυτός ο νέος να μπορεί να αποφασίζει πρώτα για τον εαυτότου. Για να το κάνει αυτό, θα πρέπει να έχει επιλογές, να έχει εναλλακτικές, να μπορεί να βάζει προτεραιότητες. Πως μπορούν να παίρνουν σωστές αποφάσεις τα νέα παιδιά, χωρίς ανάπτυξη της κριτικής σκέψης; Όταν η διαδικασία της γνώσης αντικαθίσταται από την διαδικασία της  πληροφόρησης και η διαδικασία τηςεκπαίδευσης από την διαδικασία της κατάρτισης; Τι επιλογές μπορούν να έχουνόταν η ανεργία στους νέους ξεπερνάει το 60%; 

     Πως μπορεί ένα νέο παιδί σήμερα, να αντέχει στην πίεση των ομηλίκων, να ελέγχει το άγχος του και να αντιμετωπίζει θετικά τις καταστάσεις, (τίθενται ως βασικοί στόχοι της Θεματικής Εβδομάδας) όταν τα φαινόμενα της κρίσης, του παρουσιάζονται ως μονόδρομος, η υποταγή ως νέος πατριωτισμός, η εκμετάλλευση ως η μόνη αλήθεια, και οποιαδήποτε φωνήαντίστασης ως λαϊκισμός; Όταν τα συναισθήματα θυμού και οργής απέναντι στην κοινωνική αδικία και εκμετάλλευση επιτρέπονται μόνο όταν στρέφονται προς ταμέσα, προς τον εαυτό, προσδιορίζοντας τα στενά όρια παθολογικών οντοτήτων με την μορφή της ψύχωσης, και της κατάθλιψης; Όταν αυτά τα ίδια συναισθήματα δεν επιτρέπεται να εκφραστούνπρος τα έξω ως μια υγιής αντίδραση, ως διεκδίκηση, αλληλεγγύη,ανατροπή και δημιουργία του καινούργιου;

     Τα προγράμματα Σχολικών Δραστηριοτήτων και οι Δράσεις Αγωγής Υγείας έχουν σαν στόχο και μπορούν να ενισχύσουν την επικοινωνία και τις σχέσεις συνεργασίας τόσο μέσα στο σχολείο, όσο και του σχολείου με την Τοπική Κοινότητα, μόνο στο βαθμό που δεν είναι αποσπασματικά και ασυντόνιστα μεταξύ τους.

  Οι παρεμβάσεις σε τόσο σοβαρά θέματα όπως η εξάρτηση, ή η ταυτότητα φύλου, πρέπει να έχουν πρωτογενή προληπτικό χαρακτήρα. Πρέπει, να υλοποιούνται από προγράμματα και δράσεις με μεγάλο χρονικό ορίζοντα. Πρέπει, να έχουν ενιαία φιλοσοφία και αντίληψη.

    Στην εγκύκλιο αναφέρεται, ότι για την υλοποίηση της Θεματικής Εβδομάδας, μπορούν να προσκληθούν εκπρόσωποι φορέων από σχετικό κατάλογο που έχει συγκροτήσει το Ι.Ε.Π, καθώς και οποιοσδήποτε φορέας που δραστηριοποιείται στην περιοχή του σχολείου και εκτιμά ο Σύλλογος Διδασκόντων ότι μπορεί να συμβάλλει στην υλοποίησή της.

   Ανοίγει λοιπόν ο δρόμος για τον οποιονδήποτε, να μπει στο σχολείο, να εκφράσει την άποψή του και να επηρεάσει προς την κατεύθυνση που θέλει. Ανοίγει επίσης ο δρόμος για τις Μ.Κ.Ο.και τους ιδιώτες. Αυτού του είδους οι παρεμβάσεις στον ευαίσθητο χώρο του σχολείου, πρέπει να υλοποιούνται από δημόσιους φορείς που τελούν υπό την εποπτεία του Δημοσίου, με κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό που με την σειρά του να μπορεί να εκπαιδεύει κατάλληλα το διδακτικό προσωπικό του σχολείου. Πρέπει οι φορείς που θα παρεμβαίνουν να έχουν ενιαία φιλοσοφία και αντίληψη.  Διαφορετικά, όπως ήδη διαφαίνεται , θα μεταφέρουν στο σχολείο αλληλοσυγκρουόμενες απόψεις.

  Κατά συνέπεια, η σύνδεση του σχολείου με την τοπική κοινότητα οφείλει και πρέπει να διασφαλίζεται από τους προαναφερόμενους φορείς. Τέτοιοι φορείς είναι, για παράδειγμα, τα Κέντρα Πρόληψης, τα τμήματα πρόληψης των δημόσιων Μονάδων Απεξάρτησης.

   Σύμφωνα με  την εγκύκλιο του Υπουργείου,  η «Θεματική Εβδομάδα» στοχεύει-μεταξύ άλλων- στην κατάρριψη των μύθων που συνδέονται με τη χρήση ουσιών ή /και την υιοθέτηση «εξαρτητικών» συμπεριφορών.

  Στα ερωτήματα: υπάρχουν σκληρά και μαλακά ναρκωτικά, υπάρχουν σκληρέςκαι μαλακές εξαρτήσεις; που βρίσκεται ο μύθος και που η πραγματικότητα ; Ποιος θα μεταφέρει το ερώτημα στο σχολείο και με ποιον τρόπο θα το απαντήσει ; Ποιον μύθο θα καταρρίψει ;

   Επειδή, αυτά τα ερωτήματα αφορούν τη ζωή των παιδιών του ελληνικού λαού, την ζωή των παιδιών μας, τις απαντήσεις μέσα στα σχολεία δεν μπορεί και δεν πρέπει να τις δώσει ο καθένας.

 Τι πρέπει να γίνει λοιπόν; Ως μια μικρή συμβολή σε αυτό το ερώτημα, πριν μερικά χρόνια, ο Σύλλογος Ελλήνων Ολυμπιονικών και το Εθνικό Συμβούλιο Κατάτων Ναρκωτικών,επεξεργάστηκαν τη Χάρτα Πρωτογενούς Πρόληψης  των Ουσιοεξαρτήσεων.Αξίζει τον κόπο να την συμβουλευτεί κάποιος, ακόμη και εάν δεν συμφωνήσει με το περιεχόμενο της, στην διεύθυνση:www.e–esyn.gr.

*O Ηλίας Μιχαλαρέας είναι Δρ. Ψυχολογίας- Δρ. Γεωγραφίας. Επιστημονικά Υπεύθυνος Μονάδας Απεξάρτησης «Διάπλους» της Ψυχιατρικής Κλινικής του Γενικού Νοσοκομείου Κέρκυρας.

Σημείωση: Στη φωτογραφία του θέματος είναι έργο του  Γιάννη Γαΐτη.