Συνέντευξη με τον Αντώνη Ραλλάτο, μέλος του ΔΣ του Συλλόγου Δασολόγων, μέλος της ΚΕΟΕ του ΚΚΕ και επικεφαλής του Τμήματος Περιβάλλοντος της ΚΕ
-- Οταν το αστικό κράτος και όλες διαχρονικά οι κυβερνήσεις (ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ), ως αποτέλεσμα της αντίληψης κόστους - οφέλους, της πολιτικής εμπορευματοποίησης της γης γενικότερα και ειδικά της δασικής γης, αφήνουν τα δασικά οικοσυστήματα στην «τύχη» τους, είναι φυσικό να μην μπορούν να αντιμετωπίσουν τις δασικές πυρκαγιές στο ξεκίνημά τους.
Τη στιγμή μάλιστα που η επιστήμη, η τεχνολογία και η εμπειρία, όπως και σε άλλους τομείς, έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν.
Στην πράξη, η πολιτική όλων των μέχρι σήμερα κυβερνήσεων αντιμετωπίζει τα δάση και το περιβάλλον γενικότερα ως πηγή άντλησης πρώτων υλών, ως πεδίο - διέξοδο στις κερδοφόρες επιλογές των μονοπωλιακών ομίλων και ιδιαίτερα του κατασκευαστικού και τουριστικού κεφαλαίου. Γι' αυτό δεν τους απασχολεί η ολοκληρωμένη διαχείριση και προστασία των δασών από όλους τους κινδύνους, συμπεριλαμβανομένων και των δασικών πυρκαγιών. Τους ενδιαφέρει μόνο ως εμπόρευμα.
Ενας σύγχρονος αντιπυρικός σχεδιασμός, με βάση τα επιστημονικά δεδομένα και με κύριο βάρος στην πρόληψη, στο πλαίσιο της ολοκληρωμένης διαχείρισης και προστασίας των δασών, περιλαμβάνει τις απαραίτητες υποδομές (δίκτυο δασικών δρόμων, υδατοδεξαμενών, κρουνών υδροληψίας, παρατηρητηρίων, πυροσβεστικών φωλεών, διασπορά των πυροσβεστικών δυνάμεων, περιπολίες κ.λπ. με κριτήριο την επικινδυνότητα της δασικής βλάστησης), άλλους δασοκομικούς χειρισμούς (καθαρισμοί, αραιώσεις, βελτίωση της σύνθεσης της δασικής βλάστησης), δημιουργία όπου χρειαστεί πρόσθετων μέτρων, όπως αντιπυρικές ζώνες σε συνδυασμό με δασικούς δρόμους κ.λπ., πιθανές θέσεις χρησιμοποίησης της μεθόδου του «αντιπυρός», κ.λπ.
Eurokinissi |
Ενας τέτοιος ολοκληρωμένος σχεδιασμός είναι έξω από τη λογική του αστικού κράτους και όλων των κυβερνήσεων, που υπηρετούν την πολιτική εμπορευματοποίησης της γης και αντιμετωπίζουν τη δασοπροστασία ως κόστος, μειώνοντας χρόνο με το χρόνο και τα σχετικά κονδύλια.
Επιπλέον, στη μάχη των δασικών πυρκαγιών στέλνονται και δυνάμεις που δεν έχουν γνώση των ειδικών συνθηκών (βλάστησης, εδαφοκλιματικών, αναγλύφου, δικτύων δασικών δρόμων κ.λπ.) του δασικού συμπλέγματος που καίγεται, της δυναμικής και της συμπεριφοράς των δασικών πυρκαγιών, που δεν έχουν καμιά σχέση με τις αστικές πυρκαγιές. Δυνάμεις και από άλλες περιοχές, που αντικειμενικά δεν μπορούν, παρά τις υπεράνθρωπες προσπάθειες και την πολυήμερη μάχη, να είναι αποτελεσματικές.
Πυρκαγιές πάντα θα υπάρχουν ως αποτέλεσμα φυσικών αιτίων ή ατυχημάτων, λόγω της μεσογειακής ζώνης όπου βρίσκεται η Ελλάδα και της φυσικής βλάστησης που είναι εγκατεστημένη και έχει κυριαρχήσει από τους νόμους της φύσης.
Eurokinissi |
-- Στις «πρωτόγνωρες καιρικές συνθήκες» και στην «κλιματική αλλαγή» προστέθηκε τώρα ως αιτία της μεγάλης καταστροφής και το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει μεγάλες πευκόφυτες εκτάσεις. Συζητιέται μάλιστα ότι στις αναδασώσεις θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν άλλα είδη δέντρων, λιγότερο εύφλεκτων. Πώς το σχολιάζετε;
-- Οι καιρικές συνθήκες δεν ήταν πρωτόγνωρες. Η λεγόμενη κλιματική αλλαγή χρησιμοποιείται και ως το νέο πρόσχημα για τη δικαιολόγηση κάθε καταστροφής. Η αντιμετώπισή της επιδιώκεται να γίνει μέσω της «πράσινης» μετάβασης και του ευρωπαϊκού «green new deal» («ευρωπαϊκή πράσινη συμφωνία»), που αποτελεί τη νέα στρατηγική κερδοφόρα διέξοδο για το κεφάλαιο.
Ειδικά για τις φετινές πυρκαγιές στην Ελλάδα, κανένας σοβαρός επιστημονικός φορέας δεν έχει πει με συγκροτημένα επιχειρήματα ότι οι συγκεκριμένες πυρκαγιές είναι αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής. Γίνεται μερικές φορές μόνο γενική επίκληση της κλιματικής αλλαγής και κυρίως στην προσπάθεια εργαλειοποίησης της επιστήμης, μέθοδος που είναι γνωστή και στον κορονοϊό, και στην Παιδεία, και στο Ασφαλιστικό, και στο Συνταξιοδοτικό.
RIZOSPASTIS |
Για παράδειγμα, ποιος από τους κατοίκους στην Εύβοια είχε συμμετάσχει σε κάποια εκπαίδευση ή είχε ενημερωθεί για το ποιος είναι ο δρόμος διαφυγής σε περίπτωση πυρκαγιάς; Σε ποια χωριά είχε εξασφαλίσει η κυβέρνηση εφεδρικό αυτοτελές σύστημα λειτουργίας παροχής νερού ή τουλάχιστον αποθεμάτων νερού και ρεύματος σε περίπτωση διακοπής; Ποια ήταν η κατάσταση του οδικού δικτύου για διευκόλυνση της γρήγορης απομάκρυνσης; Γιατί δεν αξιοποιήθηκαν κάτοικοι να συμβάλουν στην κατάσβεση, με από πριν εκπαίδευση - χωρίς να υποκαθιστούν το αναγκαίο μόνιμο προσωπικό - αλλά το μόνο που ενδιέφερε την κυβέρνηση ήταν στην πολιτική αντιπαράθεση να φανεί ότι ήταν καλύτερη από την προηγούμενη, επειδή δεν χάθηκαν ζωές;
Η πολιτική ευθύνη της κυβέρνησης για τη μη διαχείριση και προστασία των δασών δεν μπορεί να μετατρέπεται σε επιστημονική αντιπαράθεση, για το ποια δασικά είδη είναι κατάλληλα για αναδασώσεις, στην προσπάθεια αποπροσανατολισμού του λαού.
RIZOSPASTIS |
Και κάτι άλλο: Μπορεί να ισχυριστεί κανείς σοβαρά ότι δεν γνωρίζει πως όταν δημιουργούνται μεικτές ζώνες δασών και κατοικίας μέσα στα δάση, μια δασική φωτιά θα είναι καταστροφική και για την κατοικία; Η λύση, με κριτήριο την ικανοποίηση της λαϊκής ανάγκης για πρώτη και παραθεριστική κατοικία και όχι την εμπορευματοποίηση της δασικής γης, βρίσκεται σε διαφορετική χωρική πολιτική και πολιτική χρήσεων γης ώστε να μη δημιουργούνται τέτοιες μεικτές ζώνες δάσους - κατοικιών.
Η όποια αντικατάσταση ενός είδους - π.χ. του πεύκου - από ένα πλατύφυλλο, το οποίο υπό προϋποθέσεις θα μπορούσε να αποτελέσει στοιχείο ενός μεικτού δάσους, δεν μπορεί να αποτρέψει την καταστροφή μιας κατοικίας μέσα στο δάσος. Η δημιουργία οικισμών σε δάση όπως στην Ανατολική και Βόρεια Αττική, στην Εύβοια και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, ως αποτέλεσμα της δράσης του κατασκευαστικού κεφαλαίου και της στήριξής του από τις αστικές κυβερνήσεις, αργά ή γρήγορα θα έχει τέτοια αποτελέσματα. Αλλωστε, αυτό είναι πλέον φανερό.
RIZOSPASTIS |
-- Η Πολιτική Προστασία δεν μπορεί να είναι μια φιλολαϊκή νησίδα μέσα σε έναν ταξικό ωκεανό. Η οργάνωσή της, πάντα γίνεται με κριτήριο την υπεράσπιση των συμφερόντων των επιχειρηματικών ομίλων, και πάντα σε περιόδους πυρκαγιών, σεισμών και πλημμυρών ισχύει ο κανόνας «όπου ο φτωχός και η μοίρα του».
Αλλωστε, ακόμη και στις πρόσφατες πυρκαγιές είναι γνωστό πλέον ότι χάθηκαν χιλιάδες στρέμματα δασών, λαϊκές περιουσίες, καλλιέργειες, λαϊκές κατοικίες, γιατί κάποια πυροσβεστικά οχήματα, με εντολές, περισσότερα από όσα χρειάζονταν προφανώς, προστάτευαν βίλες και επιχειρήσεις. Ομως, η δασική πυρκαγιά «μετατρέπεται» ουσιαστικά σε θέμα πολιτικής προστασίας από τη στιγμή που θα πάρει μεγάλες διαστάσεις.
Η ολοκληρωμένη διαχείριση και προστασία των δασών, όμως, που θα εξασφαλίσει έναν σύγχρονο αντιπυρικό σχεδιασμό με κέντρο την πρόληψη και όλες τις προϋποθέσεις (σχέδιο, χρηματοδότηση, υποδομές, μέσα, προσωπικό) είναι θέμα δασικής πολιτικής και πολιτικής χρήσεων γης. Γι' αυτό η προστασία του περιβάλλοντος είναι ασύμβατη με την εμπορευματοποίησή του.
Είναι επίσης χαρακτηριστικό πως παρότι είναι γνωστή η προσφορά και ο ρόλος των επίγειων πυροσβεστικών μέσων, το κυβερνητικό συμπέρασμα είναι «περισσότερα εναέρια μέσα», ενώ ο προσανατολισμός θα έπρεπε να είναι στην αύξηση και οργάνωση των επίγειων δυνάμεων, η πρόληψη. Μάλιστα, είδαν το φως της δημοσιότητας πληροφορίες ότι στα 13 περιφερειακά τμήματα Πολιτικής Προστασίας που σκέφτεται να ιδρύσει η κυβέρνηση της ΝΔ, σημαντικό ρόλο θα αναλάβουν ιδιωτικές εταιρείες και σημαντικοί τομείς της Πολιτικής Προστασίας θα υλοποιηθούν μέσω συμπράξεων με τον ιδιωτικό τομέα, μέσω των ΣΔΙΤ.
-- Ακούσαμε από τον πρωθυπουργό ότι όλες οι καμένες εκτάσεις θα κηρυχτούν αναδασωτέες. Τι έχει συμβεί κατά το παρελθόν σε αντίστοιχες περιπτώσεις;
-- Οι δηλώσεις του πρωθυπουργού είναι μια γενική αναφορά. Ομως, κατά το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο, είναι άλλο αυτό, κι άλλο το ποιες, πόσες και με τι κριτήριο θα αναδασωθούν τελικά. Τις τελευταίες 10ετίες, ιδιαίτερα από τις 10ετίες του '50 μέχρι του '90, δεν αναδασώνονταν όλα τα καμένα δάση και δασικές εκτάσεις. Οχι κυρίως γιατί περίμεναν τη φυσική αναγέννηση, όπως ισχυρίζονταν οι κυβερνήσεις, αλλά γιατί εξαιρούνταν από την κήρυξή τους ως αναδασωτέων ως μη δασικού χαρακτήρα εκτάσεις ή ως εκτάσεις που είχαν ιδιοκτησιακές εκκρεμότητες. Ετσι, έφευγαν αυτόματα από τους στοιχειώδεις νομικούς περιορισμούς που υπήρχαν.
Τι έγινε μετά; Αν κάποιος κάνει μια σύγκριση με 2 διαφορετικές αεροφωτογραφίες των περιοχών όπου κάηκαν δάση και δασικές εκτάσεις, πώς ήταν πριν, πώς έγιναν 5 χρόνια μετά την πυρκαγιά και πώς μετά από 20 χρόνια, θα φανεί ξεκάθαρα. Αυτήν τη στιγμή στην Αττική υπάρχουν τουλάχιστον 10 περιοχές που είναι όπως το Μάτι. Ενώ διάφοροι συνεταιρισμοί γης έχουν γίνει οικισμοί μέσα σε δάση.
Βέβαια, η αστική τάξη δεν μπορούσε να «περιμένει» πάντα τις δασικές πυρκαγιές ως εργαλείο για την υλοποίηση των επενδύσεων. Γι' αυτό η κυβέρνηση της ΝΔ ψήφισε τον νόμο 4280/2012, τον οποίο διατήρησε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και μέσα από μια αλυσίδα δασικών νόμων και άλλων τομέων της κρατικής πολιτικής επιτρέπεται να αναπτυχθούν επιχειρηματικές δραστηριότητες σε κρατικά δάση, όπως τουριστικά χωριά και επιχειρήσεις, κατοικίες, βιομηχανίες, ΑΠΕ, απορρίμματα κ.λπ.
Ετσι, αν και οι δασικές πυρκαγιές δεν είναι πλέον το κυρίως εργαλείο διευκόλυνσης των επενδύσεων, αξιοποιούνται πολλαπλά, ακόμη και όταν η αιτία είναι η αμέλεια ή κάποια άλλη. Π.χ. είναι πολύ πιο εύκολη η προσέγγιση σε μια δασική περιοχή που έχει καεί για εγκατάσταση ΑΠΕ, ενώ αυξάνεται το ενδιαφέρον αγοραπωλησιών γης και οικοδόμησης σε περιοχές που αποχαρακτηρίζονται.
Γενικότερα η πολιτική γης στον δασικό χώρο, στα δασικά οικοσυστήματα, οι αλλαγές στον προορισμό, στο χαρακτήρα, στη χρήση τους διαχρονικά, σηματοδοτούν ουσιαστικά τον βαθμό, τον τρόπο και τη μορφή διείσδυσης των μονοπωλιακών επιχειρηματικών ομίλων, με βάση το κριτήριο της κερδοφορίας.
Αυτήν την κατεύθυνση υπηρετούν η κυβέρνηση της ΝΔ, η προηγούμενη του ΣΥΡΙΖΑ και όλες οι άλλες κυβερνήσεις, που στρατηγικά ενίσχυαν και ενισχύουν τη διεύρυνση του πεδίου επενδυτικής δράσης των μονοπωλίων, αφήνοντας απροστάτευτα, χωρίς ουσιαστική διαχείριση, χωρίς προσωπικό και χρηματοδότηση, τα δάση.
-- Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι η φετινή αντιπυρική προετοιμασία ήταν η καλύτερη όλων των προηγούμενων χρόνων και ο ΣΥΡΙΖΑ ότι άφησε ένα επαρκές νομικό πλαίσιο που προστάτευε τα δάση, όμως δεν υλοποίησε η ΝΔ. Τι πραγματικά ισχύει και στη μία και στην άλλη περίπτωση;
-- Η κυβέρνηση της ΝΔ έκανε τα ίδια με όσα έκανε η προηγούμενη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, και τα αποτελέσματα είναι εμφανή. Οι πρόσφατες ρυθμίσεις για την Πολιτική Προστασία δεν αντιμετωπίζουν τις δασικές πυρκαγιές, των οποίων η αντιμετώπιση είναι κυρίως θέμα διαχείρισης, και φυσικά με ενιαία και όχι διασπασμένη την πρόληψη από την καταστολή, με κύριο βάρος στην πρόληψη και όχι φυσικά με γιγάντωση των υπηρεσιών της καταστολής, που εκτός των άλλων εξυπηρετεί και άλλες σκοπιμότητες.
Η κυβερνητική πολιτική της ΝΔ και αυτή του ΣΥΡΙΖΑ είναι η μία συνέχεια της άλλης:
- Εξειδικεύουν και εφαρμόζουν τις ευρωενωσιακές κατευθύνσεις, που αντιμετωπίζουν το περιβάλλον και τα δάση ως πεδίο επιχειρηματικής δράσης.
- Προωθούν και εμπλουτίζουν το νομικό πλαίσιο για το περιβάλλον, ακολουθώντας τις οδηγίες του μεγάλου κεφαλαίου, του ΣΕΒ, των τραπεζών, υποτάσσοντας το περιβάλλον στις ανάγκες της καπιταλιστικής ανάπτυξης.
- Υλοποιούν την ίδια καταστροφική δασική πολιτική, εξασφαλίζοντας ένα νομικό πλαίσιο που εντείνει την εμπορευματοποίηση της δασικής γης, τις επενδύσεις μέσα στα δάση, τις οποίες επιδοτούν, μετατρέποντάς τα σε δάση ανεμογεννητριών.
- Διευρύνουν την ιδιωτικοποίησή τους, τις επιτρεπτές επεμβάσεις, απαξιώνουν την υποστελεχωμένη Δασική Υπηρεσία, που έχει την ευθύνη της προστασίας και διαχείρισής τους.
- Υλοποιούν τους δασικούς χάρτες, που αποτελούν επιδίωξη των μονοπωλιακών ομίλων για να διαμορφωθεί «καθαρό τοπίο», που θα επιταχύνει τα εκμεταλλευτικά τους σχέδια.
- Διατηρούν τον διαχωρισμό της διαχείρισης και προστασίας των δασών από την αντιπυρική τους προστασία. Την αποτυχημένη διάσπαση της πρόληψης από την κατάσβεση των δασικών πυρκαγιών, έναν ανεπαρκή και παλαιωμένο εξοπλισμό, ενώ το κόστος αντιμετώπισης ανεβαίνει, γιατί δίνουν βάρος στην καταστολή.
- Είναι αντίθετοι με την ολοκληρωμένη, ενιαία διαχείριση και προστασία των δασικών οικοσυστημάτων, που περιλαμβάνει τη σύγχρονη αντιπυρική προστασία, με κύριο βάρος στην πρόληψη και την σε διαφορετική βάση οργάνωση των επίγειων δυνάμεων.
Ο καθένας λοιπόν ας βγάλει τα συμπεράσματά του πίσω από τις λέξεις.
-- Πώς κρίνετε τα επτά σημεία - προτάσεις που παρουσίασε ο ΣΥΡΙΖΑ για την επόμενη μέρα των καταστροφικών πυρκαγιών;
-- Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ διευκόλυνε με νόμους ακόμα περισσότερο τη δράση των μονοπωλιακών ομίλων στα κρατικά δασικά οικοσυστήματα. Διατήρησε όλο το νομικό πλαίσιο που θωρακίζει τη διείσδυση των μονοπωλιακών ομίλων, με τη διεύρυνση των νόμιμων επεμβάσεων στα δασικά οικοσυστήματα μέσα από την παραχώρηση της χρήσης.
Προώθησε την ένταση της εμπορευματοποίησης της δασικής γης, μέσω κυρίως της αλλαγής χρήσης της, και της εξασφάλισης παράλληλα του απαραίτητου γι' αυτό χωροταξικού και περιβαλλοντικού πλαισίου. Σήμερα μας καλεί να ξεχάσουμε ότι κυβέρνησε.
Οι επτά προτάσεις του είναι μια ανανεωμένη προσπάθεια να φανεί απέναντι στους μονοπωλιακούς ομίλους ότι είναι καλύτερος διαχειριστής από τη ΝΔ. Τις προτάσεις του διαπερνά η κοινή με τη ΝΔ στρατηγική της «πράσινης μετάβασης», του «ευρωπαϊκού Green New Deal». Αλλωστε είναι γνωστό ότι η «Εθνική Στρατηγική για τα Δάση», το πόρισμα της Επιτροπής Γκολντάμερ, η οργάνωση της Πολιτικής Προστασίας «με πρόσωπα κοινής αποδοχής», που προσπάθησε να υλοποιήσει ως κυβέρνηση και υπερασπίζεται σήμερα, είχαν την έγκριση της ΕΕ, του ΟΟΣΑ, της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, του ΣΕΒ.
Η πρόταση να κηρυχθούν άμεσα αναδασωτέες όλες οι εκτάσεις δεν έχει να προσθέσει τίποτε. Η «απαγόρευση κάθε αλλαγής χρήσης γης μέχρι να ολοκληρωθεί ο χωρικός σχεδιασμός» δεν μπορεί να υλοποιηθεί αν δεν καταργηθεί το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο, μέρος του οποίου ψήφισε ως κυβέρνηση και το οποίο ακριβώς δίνει τη δυνατότητα για αλλαγή χρήσης.
Η πρόταση για εκπόνηση «σε συνεργασία με όλα τα κόμματα και επιστημονικούς φορείς Εθνικού Σχεδίου για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και των συνεπειών των φυσικών καταστροφών» αποτυπώνει τη διαχρονική προσπάθεια για ενσωμάτωση των πάντων στη στρατηγική της «πράσινης μετάβασης» του κεφαλαίου και της εργαλειοποίησης της επιστήμης.
Η πρόταση, τέλος, για εκπόνηση «τοπικών αναπτυξιακών σχεδίων για την ανασυγκρότηση και ανάπτυξη των περιοχών που έχουν πληγεί» είναι προσπάθεια επαναφοράς των αλήστου μνήμης «τοπικών αναπτυξιακών προγραμμάτων» του ΠΑΣΟΚ, που δεν είναι τίποτα περισσότερο από εξειδίκευση και επιτάχυνση της καπιταλιστικής ανάπτυξης στις πληγείσες περιοχές, και μάλιστα στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης και σε συνεργασία με τους επιχειρηματικούς ομίλους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου