Γράφει ο Νίκος Μόττας //
Με αφορμή την συμπλήρωση 90 χρόνων από τη γέννηση (13 Αυγούστου) του σπουδαίου κουβανού επαναστάτη και ηγέτη, Φιντέλ Κάστρο, παραθέτουμε αποσπάσματα λόγων του ίδιου για τον Καπιταλισμό. Έναν Καπιταλισμό που τον έχει περιγράψει συνοπτικά ως «απεχθή, πρόστυχο και βρώμικο». Η συντριπτική πλειοψηφία των παρακάτω αποσπασμάτων είναι από την- εξαιρετικά δύσκολη για την Κούβα- περίοδο των αρχών της δεκαετίας του ’90, κατά τη διάρκεια των αντεπαναστατικών ανατροπών στην ΕΣΣΔ και την Ανατολική Ευρώπη και ως εκ τούτου αποκτούν ιδιαίτερη σημασία.
“Οδηγούμαστε από τις αρχές του Μαρξισμού-Λενινισμού. Ο Καπιταλισμός και η πολιτική του ιδεολογία, οι μεγαλογαιοκτήμονες και η αστική τάξη οδηγούνται απ’ τον ιδεαλισμό και την προσωπική ιδιοτέλεια, από την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, από εθνική ιδιοτέλεια, από αισθήματα μίσους και από ίντριγκα- αυτός είναι ο λόγος που οι αστοί, οι καπιταλιστές και οι ιμπεριαλιστές προσπαθούν μόνιμα να κρατούν τον κόσμο σε μια κατάσταση πολέμου”.
  • Ομιλία στο ανατολικό Βερολίνο, 1972.
* * *
“Ο εργάτης στο σοσιαλιστικό σύστημα γνωρίζει για ποιο λόγο δουλεύει. Δεν εργάζεται μόνο για τον εαυτό του. Εργάζεται για την πατρίδα, την κοινωνία, για όλο το λαό, για τα παιδιά του, για τους ανθρώπους που αγαπά, τους γονείς του. […] Ο εργάτης στο καπιταλιστικό σύστημα δεν έχει καμία εναλλακτική παρά μόνο να δουλεύει για το χρήμα.
Ο Σοσιαλισμός μπορεί και πρέπει να λειτουργεί καλύτερα απ’ τον Καπιταλισμό. Δείτε τον αριθμό των προβλημάτων που υπάρχουν στις καπιταλιστικές κοινωνίες. Υπάρχει ανεργία, ναρκωτικά, άλλα ελαττώματα. Τι μπορούν να κάνουν; Ο κάθε ένας έχει αφεθεί στη μοίρα του. Ο Καπιταλισμός δε μπορεί να παρέχει στον άνθρωπο κανενός άλλου είδους πεπρωμένο”.
– Ομιλία στην επέτειο των δύο χρόνων απ’ το θάνατο του Blas Roca Calderio, κουβανού πολιτικού και προέδρου της Λαϊκής Εθνοσυνέλευσης, 3 Οκτωβρίου 1989.
* * *
Αναφερόμενος στο υποτιθέμενα «πλουραλιστικό-πολυκομματικό» σύστημα του καπιταλισμού και πιο συγκεκριμένα των ΗΠΑ- εξ ου και η αναφορά στο γάιδαρο (Δημοκρατικοί) και στον ελέφαντα (Ρεπουμπλικάνοι):
“Τι σπουδαίο πράγμα είναι για τον Ιμπεριαλισμό, ο οποίος έχει ένα μόνο κόμμα, παρ’ ότι μπορεί να κρύβεται πίσω απ’ το σύμβολο ενός γαϊδάρου ή ενός ελέφαντα και άλλων κομμάτων με άλλα σύμβολα. Είναι ειδικοί σε αυτό- θα πρέπει να το γνωρίζετε. Αλλά, είναι πραγματικά το κόμμα του καπιταλισμού, το κόμμα του ιμπεριαλισμού, το κόμμα των μονοπωλίων, το κόμμα των πολυεθνικών στο οποίο αντικατοπτρίζονται οι πολιτικές των διαφόρων κομμάτων που είναι σχεδόν δυσδιάκριτες, ακριβώς επειδή τα μεγάλα εγκλήματα υποστηρίζονται από κοινού απ’ τα λεγόμενα “κόμματα”. Η εισβολή στη Γρανάδα επικροτήθηκε και απ’ τα δύο κόμματα. Ο εγκληματικός πόλεμος στον Παναμά επικροτήθηκε και απ’ τα δύο κόμματα, απ’ τα δύο υποτιθέμενα κόμματα. Ο Ψυχρός Πόλεμος, η κούρσα των εξοπλισμών και όλα τα εγκλήματα που διέπραξαν οι ιμπεριαλιστές για μεγάλο διάστημα έχουν πάντα την στήριξη του ενός και μοναδικού κόμματος του ιμπεριαλισμού και του καπιταλισμού”.
  • Ομιλία στο κλείσιμο των εργασιών του 16ου Συνεδρίου της Ομοσπονδίας Εργατών Κούβας, 29 Ιανουαρίου 1990.
castro
* * *
“Μπορώ να σας πω ότι ο Καπιταλισμός που υπήρχε στην Κούβα λίγο περισσότερο από 30 χρόνια πριν, όσο σκληρός κι’ αν ήταν, δεν ήταν τόσο καταστρεπτικός όσο ο Καπιταλισμός που δεκάδες εκατομμύρια, δισεκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο ζουν σήμερα. Αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι χειρότερο απ’ ότι συνέβαινε στην Κούβα και η κατάσταση επιδεινώνεται ραγδαία. Τώρα μας προσφέρουν το νεοφιλελευθερισμό, ζητώντας απ’ τους ανθρώπους να πληρώσουν μέχρι και το τελευταίο σεντ του χρέους τους. Τα πάντα ιδιωτικοποιούνται. Τα πάντα, ασφαλώς, δίνονται στις πολυεθνικές. […] Πρώτα ήταν η αποικιοκρατία, αργότερα η νεοαποικιοκρατία και μετά ο Ιμπεριαλισμός. Ανακεφαλαιώνοντας, αυτό είναι το αποτέλεσμα αιώνων καπιταλιστικής κυριαρχίας.
– Ομιλία για την συμπλήρωση 30 χρόνων απ’ τη νίκη στον Κόλπο των Χοίρων, 20 Απριλίου 1991.
* * *
“Γίνεται λόγος για την αποτυχία του Σοσιαλισμού, αλλά που είναι η επιτυχία του Καπιταλισμού στην Αφρική, την Ασία, τη Λατινική Αμερική; [..] Ο Καπιταλισμός έχει αποτύχει σε περισσότερες από 100 χώρες οι οποίες βρίσκονται σε μια πραγματικά απελπιστική κατάσταση. Δεν αντιλαμβάνομαι γιατί αυτό δεν αναφέρεται, την στιγμή που υπάρχει τόση συζήτηση για την αποτυχία του σοσιαλισμού με αφορμή τα γεγονότα στην ανατολική Ευρώπη. […] Ο Καπιταλισμός έχει καταστρέψει τον κόσμο- έχει δηλητηριάσει τα ποτάμια, τις θάλασσες, την ατμόσφαιρα, καταστρέφει το περιβάλλον και προκαλεί μη ανατρέψιμη αλλαγή του κλίματος παγκοσμίως”.
“Αυτό το εγωιστικό και ανηλεές καθεστώς- ο καπιταλισμός- είναι προορισμένο να εξαφανιστεί. Πραγματικά το πιστεύω αυτό διότι έχω πίστη στην ανθρωπότητα και πιστεύω στο ανθρώπινο είδος και στην δυνατότητα του να παλέψει για δικαιοσύνη και ελευθερία”.
  • Συνέντευξη στο μεξικάνικο περιοδικό SIEMPRE, 30 Μαϊου 1991.
TORONTO, ON: Fidel Castro. Photo taken by Boris Spremo/Toronto Star Feb. 1, 1976. (Boris Spremo/Toronto Star via Getty Images)
TORONTO, ON: Fidel Castro. Photo taken by Boris Spremo/Toronto Star Feb. 1, 1976. (Boris Spremo/Toronto Star via Getty Images)
* * *
“Βρίσκω τον Καπιταλισμό απεχθή. Είναι πρόστυχος, βρώμικος, αποξενωτικός… διότι δημιουργεί πόλεμο, υποκρισία και ανταγωνισμό”.
  • ΦΙΝΤΕΛ ΚΑΣΤΡΟ ΡΟΥΖ.
“Μας επέβαλαν τον Καπιταλισμό για σχεδόν 60 χρόνια. Τι μας άφησε ο Καπιταλισμός; Τι κληρονομήσαμε από τη νεοαποικιοκρατία των γιάνκηδων έπειτα από σχεδόν 60 χρόνια; Κληρονομήσαμε 100 χιλιάδες σε ένα πληθυσμό 6.5 εκατομμυρίων, 600 χιλιάδες ανέργους, εκατομμύρια αναλφάβητους, δεκάδες χιλιάδες παιδιά που πέθαιναν κάθε χρόνο λόγω έλλειψης ιατρικής φροντίδας και νοσοκομείων. Ολική εγκατάλειψη από κάθε άποψη. Ένας παράδεισος για την πλειοψηφία της αστικής τάξης και των μεγαλοκτηματιών. Τι μας άφησαν όλοι αυτοί;
Ούτε 10% των γυναικών δεν είχαν δουλειά, ούτε καν ήταν μέρος του εργατικού δυναμικού. Η κατάσταση που παρατηρούμε σήμερα εδώ, στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, όπου η πλειοψηφία των αντιπροσώπων είναι κορίτσια, θα ήταν αδύνατη επειδή οι γυναίκες της αριστοκρατίας και της αστικής τάξης, οι κόρες της αριστοκρατίας και των αστών, εκπαιδεύονταν με μοναδικό σκοπό το γάμο. Οι υπόλοιπες γυναίκες, οι κόρες του προλεταριάτου και των χωρικών, προετοιμάζονταν για μια ζωή πείνας, οι περισσότερες εξ’ αυτών, ή αλλιώς προετοιμάζονταν να βγούν στην πορνεία, να δουλέψουν σε μπαρ και καμπαρέ ή ως υπηρέτριες. Αυτές ήταν οι δουλειές για τις γυναίκες της χώρας μας. Αυτά κληρονομήσαμε έπειτα από 60 χρόνια καπιταλισμού, όλα αυτά τα κοινωνικά προβλήματα και τις φαυλότητες που η Επανάσταση εξάλειψε σε 30 χρόνια”.
– Ομιλία στην Ομοσπονδία Μαθητών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της Κούβας, 13 Δεκεμβρίου 1991.
* * *
“Ο νεοφιλελευθερισμός είναι στη μόδα σήμερα. Πείτε μου: Πως ζουν τα 2/3 της ανθρωπότητας; Να υποθέσω ότι οι Αφρικανοί ζουν όπως οι άνθρωποι στο Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, τη Γαλλία, την Ιταλία; Ποιος ευθύνεται για το λιμό στην Αφρική, ο σοσιαλισμός ή ο καπιταλισμός; Για την εξαθλίωση, την φτώχεια, τον αναλφαβητισμό στις χώρες της Λατινικής Αμερικής; Ποιός δημιούργησε την αποικιοκρατία; Ποιος δημιούργησε τη νεοαποικιοκρατία; Ποιος σκλάβωσε τους λαούς του λεγόμενου Τρίτου Κόσμου; Ποιος δηλητηριάζει το περιβάλλον και καταστρέφει τον πλανήτη; Στις ίδιες τις καπιταλιστικές χώρες υπάρχει κρίση, ή όχι;”.
– Συνέντευξη στην Corriere della Sera, 5 Δεκεμβρίου 1992.
* * *
“Ο Καπιταλισμός είναι αδύνατο να δημιουργήσει μια κοινωνία λογικής. Δημιουργεί μια κοινωνία γεμάτη αντιθέσεις και παραλογισμούς, γεμάτη παράδοξα. Έχει δημιουργήσει μια κοινωνία η οποία εξαντλεί τα πάντα- φυσικές πηγές και ειδικότερα ανθρώπινο δυναμικό, μια κοινωνία που αποξενώνει τα πάντα” .
– Ομιλία στην τελετή λήξης της συνδιάσκεψης για την παιδεία, 5 Φεβρουαρίου 1993.
* * *
ΒΙΝΤΕΟ: ΦΙΝΤΕΛ ΚΑΣΤΡΟ, Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΣ