Πώς φτάσαμε στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο

 

Πώς φτάσαμε στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο

Γράφει ο Αρης Καρρέρ // Στο Ατέχνως

«Οι κάτωθι υπογεγραμμένοι ενεργούν τες εξ’ ονόματος του ανωτάτου γερμανικού στρατηγείου, δεχόμαστε την άνευ όρων συνθηκολόγηση όλων των ενόπλων μας δυνάμεων στην ξηρά, τη θάλασσα και τον αέρα, καθώς και όλων των άλλων δυνάμεων που βρίσκονται σήμερα κάτω από τις διαταγές του γερμανικού στρατηγείου, με το ανώτατο στρατηγείο του Κόκκινου Στρατού και ταυτόχρονα με το ανώτατο στρατηγείο των συμμαχικών εκστρατευτικών δυνάμεων».

Η παραπάνω πράξη της άνευ όρων συνθηκολόγησης της ναζιστικής Γερμανίας, υπογράφτηκε πριν 71 χρόνια μετά τα μεσάνυχτα της 8^ης προς 9^ης Μαΐου του 1945 στο προάστιο του Ανατολικού Βερολίνου Καρλσχόρστ, από τους αντιπροσώπους του χιτλερικού στρατηγείου στρατάρχη Κάϊτελ και τους ναυάρχους Φρίντεμπουργκ και Στούμπφ, μπροστά στους αντιπροσώπους της Σοβιετικής Ενωσης υφυπουργό Εξωτερικών Βισίνσκι και τον αντιπρόσωπο του Ανωτάτου Στρατηγείου στρατάρχη Ζούκωφ. Ετσι τέλειωσε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος.

Η ιστορία του όμως, δεν είναι μόνον μια ιστορία πολεμικών επιχειρήσεων, όπως ισχυρίζονται ακόμα και σήμερα οι αστοί ιστορικοί. Η ιστορία του Β Παγκοσμίου Πολέμου είναι πρώτα-πρώτα η ιστορία των λαών που ξεσηκώθηκαν με επικεφαλής τον σοβιετικό, στον αγώνα κατά του φασισμού κι εξασφάλισαν τη νίκη. Είναι η ιστορία των λαών που αγωνίστηκαν με εξαιρετική αποφασιστικότητα, σταθερότητα, ανδρεία και ηρωισμό κατά των ιμπεριαλιστικών διαθέσεων για την παγκόσμια κυριαρχία.

Οργανωτές και καθοδηγητές του αγώνα-των λαϊκών αγώνων- ήταν τα Κομμουνιστικά Κόμματα. Οι αγώνες της εργατικής τάξης και των εργαζομένων γενικότερα σε συνεργασία με τα εθνικοαπελευθερωτικά και αντιαποικιακά κινήματα, σημείωσαν ραγδαία ανάπτυξη όσο διαρκούσε η καπιταλιστική κρίση. 


Ιδιαίτερα μετά το 1930, όταν σε όλες τις χώρες η ανεργία και η εξαθλίωση των εργαζομένων των πόλεων και της αγροτιάς, πήραν απρόσμενες διαστάσεις και σημειώθηκαν πολιτικοκοινωνικές εξελίξεις.

Στις καπιταλιστικές χώρες, ακόμα και στις ΗΠΑ, σημαντικό μέρος των μικροαστικών στρωμάτων προλεταριοποιείται. Πολύ δε περισσότερο στις εξαρτημένες χώρες και τις αποικίες όπου σημειώνεται ραγδαία εξαθλίωση των εργαζομένων. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, οξύνθηκαν στο έπακρο οι ταξικές και κοινωνικές αντιθέσεις ενώ εντάθηκε σε όλες τις χώρες η πάλη των εργαζομένων για επιβίωση, οικονομικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις, κοινωνική απελευθέρωση στις εξαρτημένες χώρες-αποικίες και εθνική ανεξαρτησία.

Παράλληλα όμως,  με τους αγώνες των εργαζομένων στα χρόνια της οικονομικής κρίσης, άρχισαν να προωθούνται στην ναζιστική Γερμανία, την Αυστρία και τις εξαρτημένες σ’ αυτές χώρες-αποικίες, αντιδραστικά καθεστώτα. 

Εθνικοσοσιαλιστικά και φασιστικά που το κοινό τους χαρακτηριστικό ήταν η συντριβή με κρατική ή παρακρατική βία, του κομμουνιστικού κινήματος, καθώς και άλλων προοδευτικών κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων και η εδραίωση της άρχουσας τάξης μέσω ενός πολιτικού συστήματος που θα κυριαρχούσε το κράτος, με σκοπό τη σωτηρία του από τον ντόπιο και διεθνή κομμουνισμό, στην πραγματικότητα από το λαό.

Ένα κράτος φασιστικό, ώστε να εξασφαλίζονται τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης, του μεγάλου και ντόπιου κεφαλαίου. Η προώθηση της εγκαθίδρυσης των φασιστικών καθεστώτων, όποια χροιά κι αν είχαν, γινόταν μέσα από το κράτος και το στρατιωτικό κατεστημένο από εθνικιστικά πολιτικά κινήματα και πραξικοπήματα, όπως ήδη είχε συμβεί στην Ιταλία με το φασιστικό καθεστώς, όπου πήραν, παρά τις διαφορές ανάμεσά τους, την ονομασία «φασιστικά».
Σε εξαρτημένες χώρες της Ευρώπης και της Λατινικής Αμερικής, η εγκαθίδρυσή τους έγινε από τα ίδια τα υφιστάμενα φεουδαρχο-αστικά καθεστώτα με συνταγματικές διαδικασίες. Πρέπει όμως να υπογραμμιστεί εδώ, πως δεν είχαν διαμορφωθεί σε ξεχωριστά καθεστώτα ακόμα και στην Ιταλία, αλλά αυτό άρχισε να διασαφηνίζεται μετά το 1934 με την εγκαθίδρυση του εθνικοσοσιαλισμού στην Γερμανία, όταν ο φασισμός πήρε ραγδαία εξάπλωση. Οι δυνάμεις που εξέθρεψαν τον φασισμό αποσκοπούσαν στο χτύπημα των κομμουνιστών κυρίως, καθώς και των άλλων προοδευτικών κομμάτων του εργατικού κινήματος κάθε χώρας.

Το εργατικό δε και επαναστατικό κίνημα της κάθε χώρας, αγκάλιαζε μεγάλο μέρος της διανόησης και άλλων κοινωνικών στρωμάτων, ακόμα και αστικά κόμματα που εναντιώνονταν στον εθνικισμό και τον φασισμό. Η δράση των κομμουνιστικών και προοδευτικών δυνάμεων σε ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης, καθώς και σ’ άλλες όπου υπήρχαν ισχυρά Κομμουνιστικά  και Σοσιαλιστικά Κόμματα όπως στην Ισπανία, την Βουλγαρία, την Πολωνία και σε βαλκανικές χώρες που δυσκόλευαν την εγκαθίδρυση φασιστικών καθεστώτων.

Όπου όμως δεν υπήρχαν (Ιταλία, Ουγγαρία και Πορτογαλία) η εδραίωση και η παραπέρα διαμόρφωσή τους  έγινε σε συνθήκες δύσκολες ιδιαίτερα στις εξαρτημένες χώρες. Ο φασισμός γεννήθηκε σαν αντίδραση στην επαναστατική άνοδο που επακολούθησε τη νίκη της Οκτωβριανής Επανάστασης στη Ρωσία και μετατράπηκε σε σκληρό κι επικίνδυνο αντίπαλο όλης της προοδευτικής ανθρωπότητας και κυρίως του διεθνούς επαναστατικού εργατικού κινήματος. Οι φασιστικές οργανώσεις εμφανίστηκαν την Άνοιξη του 1919 στην Ιταλία ως ημι-στρατιωτικές ομάδες από πρώην πολεμιστές του μετώπου με εθνικιστικές δράσεις. Τον Οκτώβριο του 1922, οι φασίστες που μετατράπηκαν σε ισχυρή πολιτική δύναμη, σκηνοθέτησαν ένοπλη «εκστρατεία προς τη Ρώμη» που έδωσε στους ιθύνοντες κύκλους της Ιταλίας τη πρόφαση να διορίσουν στις 31 Οκτωβρίου του 1922 πρωθυπουργό, τον ηγέτη των Ιταλών φασιστών Μπ. Μουσολίνι.

Τα επόμενα 4 χρόνια η φασιστική ηγεσία κατάργησε βαθμιαία τις αστικοδημοκρατικές ελευθερίες και εδραίωσε την παντοδυναμία της φασιστικής ολιγαρχίας. Στη δεκαετία του 1930 ολοκληρώθηκε στην Ιταλία η δημιουργία συντεχνιακού κράτους, που βοήθησε στον εκμιλιταρισμό της ιταλικής οικονομίας. 

Το  δημοκρατικό συνδικαλιστικό κίνημα, οι οικονομικές και πολιτικές κατακτήσεις της εργατικής τάξης διαλύθηκαν.

Η κυβέρνηση Μουσολίνι ακολούθησε όλο και πιο ενεργή πολιτική ιμπεριαλιστικής επέκτασης. Το 1935 η φασιστική πλέον Ιταλία, εξαπέλυσε πόλεμο κατά της Αιθιοπίας μετά την κατάληψη (1936) της οποίας έλαβε μέρος στην επέμβαση κατά της δημοκρατικής Ισπανίας (1936-1939). Το 1939 κατέλαβε την Αλβανία και τον Οκτώβρη του 1940 επιτέθηκε εναντίον της Ελλάδας και προγενέστερα του ίδιου χρόνου, κήρυξε τον πόλεμο κατά της Γαλλίας κι έτσι έλαβε μέρος στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στην πορεία καταλύθηκε το φασιστικό καθεστώς στην Ιταλία (1943).

Το γερμανικό φασιστικό εθνικοσοσιαλιστικό κόμμα, δημιουργήθηκε το 1919 (η επίσημη ονομασία του ήταν Εθνικό-Σοσιαλιστικό-Γερμανικό-Εργατικό-Κόμμα). 

Εξέφραζε την επιδίωξη των οργανωτών του να χρησιμοποιήσουν προς το συμφέρον της ακραίας αντίδρασης, την επιρροή των ιδεών του σοσιαλισμού στους γερμανούς εργαζόμενους.

Σε κατάσταση πολιτικής κρίσης που όλο μεγάλωνε, ο αρχηγός των γερμανών φασιστών Χίτλερ, με την υποστήριξη των μεγάλων μονοπωλίων και συμμαχώντας με ισχυρούς κύκλους της ηγεσίας της Ράχισβερ, έλαβε την εντολή στα τέλη Ιανουαρίου του 1933 να σχηματίσει κυβέρνηση.

Σκηνοθετώντας τον εμπρησμό του Ράϊχστακ και αποδίδοντας την ευθύνη για τον εμπρησμό στους κομμουνιστές, οι γερμανοί φασίστες οδήγησαν σε μερικούς μήνες τη χώρα σε πλήρη «ομοιομορφία» εξαπολύοντας αιματηρή τρομοκρατία εναντίον σε όλα τα δημοκρατικά και φιλελεύθερα ρεύματα, ρίχνοντας στις φυλακές και εξοντώνοντας όλους τους πραγματικούς και πιθανούς αντιπάλους του ναζιστικού καθεστώτος.

Εκτός από το Κομμουνιστικό Κόμμα, τέθηκαν εκτός νόμου το Σοσιαλδημοκρατικό καθώς και όλα τα παραδοσιακά αστικά κόμματα. Διαλύθηκαν επίσης όλες οι  κοινωνικές οργανώσεις και κυρίως τα συνδικάτα, ενώ το κοινοβούλιο στερήθηκε τα προνόμιά του. Καταργήθηκαν όλες οι μορφές κοινωνικού ελέγχου της δραστηριότητας των οργάνων κρατικής διοίκησης.

Ο μηχανισμός της δικτατορίας δημιουργήθηκε από τον εθνικοσοσιαλισμό και περιλάμβανε τους τρομακτικούς φορείς ΣΑ, SS, Γκεστάπο», «Λαϊκό Δικαστήριο» και άλλα όργανα της φασιστικής «δικαιοσύνης». Το apparat ( γοητευτικό) της οργανωτικής επίδρασης στον πληθυσμό (Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα,  Εθνικο-Σοσιαλιστική Γυναικεία Ενωση, , Χιτλερική Νεολαία, Γερμανικό Εργατικό Μέτωπο κ.ά.) που ήλεγχαν όλες τις μορφές κοινωνικής δραστηριότητας, καθώς και το apparat για τον προπαγανδιστικό χειρισμό των μαζών.

Από το 1933 μέχρι το 1939 η Γερμανία μαζί με την Ιταλία πήραν μέρος στην επέμβαση της δημοκρατικής Ισπανίας. Το 1938 πραγματοποιήθηκε η  βίαια προσάρτηση της Αυστρίας στην Γερμανία. Το 1938-39 καταλήφθηκε και διαμελίσθηκε η Τσεχοσλοβακία. Με την επίθεση κατά της Πολωνίας την 1^η του Σεπτέμβρη του 1939, η φασιστική Γερμανία εξαπέλυσε τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Οι φασίστες όταν βρέθηκαν στην εξουσία, στην Ιταλία και τη Γερμανία, έθεσαν υπό την αιγίδα τους διάφορες φασιστικές οργανώσεις άλλων χωρών. Μερικές από αυτές δε, άρχισαν να μετατρέπονται σε σοβαρό κίνδυνο για τα αστικό-δημοκρατικά καθεστώτα. Κατά τη διάρκεια που μεσολάβησε μεταξύ του Α’ και του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, εγκαθιδρύθηκαν φασιστικά καθεστώτα σε ορισμένα κράτη της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης όπως στην Ουγγαρία (καθεστώς Χόρτα), στην Αυστρία, στην Πολωνία, την Ρουμανία, στα κράτη της Βαλτικής κ.ά.
Υπό την επιρροή της Ιταλίας και της Γερμανίας, αναπτύχθηκε το φασιστικό κίνημα στην Ισπανία, όπου μετά τον Εμφύλιο εγκαθιδρύθηκε η φασιστική δικτατορία του Φράνκο. Στην Πορτογαλία είχε εγκαθιδρυθεί νωρίτερα η δικτατορία του Σαλαμάρ. Στα μέσα της 10ετίας του ’30 ο φασισμός έγινε θανάσιμη απειλή όχι μόνο για το εργατικό δημοκρατικό κίνημα ορισμένων χωρών, αλλά και για όλη την ανθρωπότητα. Η συνειδητοποίηση της σοβαρότητας αυτής της απειλής, οδήγησε στην δημιουργία ενός πλατιού αντιφασιστικού κινήματος θεμελιωμένου στη συσπείρωση όλων των πολιτικών δυνάμεων που ήταν έτοιμες ν’ αντισταθούν στον φασισμό. Τον κύριο ρόλο στην οργάνωση της αντίστασης έπαιξαν τα Κομμουνιστικά Κόμματα, με βάση τις αποφάσεις του 7^ου Συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς, για ενιαίο εργατικό μέτωπο που έπαιρνε υπόψη του τις ιδιαιτερότητες της κατάστασης σε κάθε χώρα.

Στις χώρες δε που ο φασισμός βρισκόταν στην εξουσία, οι κομμουνιστές τέθηκαν επικεφαλής του αντιφασιστικού κινήματος. Στα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι φασίστες κατακτητές εφάρμοσαν επιμελημένο σύστημα μαζικής εξόντωσης του πληθυσμού στα κατεχόμενα εδάφη. Σύμφωνα με μερικούς υπολογισμούς, από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τα στρατόπεδα θανάτου που οργάνωσαν οι εθνικοσοσιαλιστές, πέρασαν περίπου 18.000.000 άνθρωποι απ’ όλες τις εθνότητες της Ευρώπης. Από αυτούς θανατώθηκαν 11.000.000 με τα πιο θηριώδη μέσα.

Η φασιστική τρομοκρατία στα κατεχόμενα εδάφη, η γενοκτονία, η εσκεμμένη εξόντωση εκατομμυρίων ανθρώπων, αποκάλυψαν με μεγάλη σκληρότητα την απάνθρωπη ουσία του φασισμού που ξεσήκωσε το μίσος των λαών όλου του κόσμου. Στα δε μετόπισθεν του φασισμού, στα κατεχόμενα εδάφη και στις ίδιες τις φασιστικές χώρες, δημιουργήθηκε το κίνημα αντίστασης που υπονόμευσε την μαχητική ισχύ του ναζιστικού στρατού και τη σταθερότητα των φασιστικών καθεστώτων.

ΠΗΓΕΣ:

Kurt Zentner: Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος (DDR)

Πρακτικά της Δίκης της Νυρεμβέργης.