Φλεβάρης 1958: Πώς το αστικό κράτος αντιμετώπιζε τον αγώνα κατά των βάσεων (Ιστορικό ντοκουμέντο)

Γράφει ο Αλέκος Χατζηκώστας // Στο Ατέχνως

Η υπόθεση των αμερικανικών βάσεων στη χώρα μας έχει μεγάλη ιστορία που συνδέεται τόσο με τις επιδιώξεις της κυρίαρχης τάξης στη χώρα μας- σε αρμονία με τις ευρύτερες επιδιώξεις του ιμπεριαλισμού στην περιοχή- όσο και με την ανάπτυξη πολύμορφων και σκληρών αγώνων από μέρους του λαϊκού κινήματος για την απομάκρυνση τους.

Ένα σύντομο ιστορικό

Μετά το δόγμα Τρούμαν (12/3/1947) το Σχέδιο Μάρσαλ (5 Ιουνίου 1947), όπως επίσης η ίδρυση του ΝΑΤΟ (4 Απριλίου 1949) και την ένταξη της Ελλάδας σ’ αυτήν την ιμπεριαλιστική δυτική στρατιωτικο-πολιτική συμμαχία (18 Φεβρουαρίου 1952) έχουμε στις 12 Οκτώβρη του 1953 την εγκατάσταση βάσεων στη χώρα μας. Οι κυβερνητικοί εκπρόσωποι της Ελλάδας και των Ηνωμένων Πολιτειών έκαναν ταυτόχρονα, σε Αθήνα και Ουάσιγκτον, την παρακάτω ανακοίνωση:«Εις εκπλήρωσιν των εκ του άρθρου 3 της Συνθήκης του Βορείου Ατλαντικού απορρεουσών υποχρεώσεών των, η κυβέρνησις του Βασιλείου της Ελλάδος με την έγκρισιν της Αυτού Μεγαλειότητος του Βασιλέως και η κυβέρνησις των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής υπέγραψαν σήμερον μίαν Διμερήν Συμφωνίαν, παρέχουσα εις τας Ηνωμένας Πολιτείας το δικαίωμα όπως βελτιώσωσιν και χρησιμοποιήσωσιν από κοινού μετά της ελληνικής κυβερνήσεως ορισμένα αεροδρόμια και ναυτικάς εγκαταστάσεις εν Ελλάδι. Η συμφωνία έχει ως προορισμόν, διευκολυνομένης της ολοκληρώσεως της αμύνης της Ελλάδος, της αναπτυχθείσης κατά τα τελευταία πέντε έτη με την αμερικανικήν βοήθειαν, εντός του αμυντικού συστήματος του ΝΑΤΟ, να ενισχύση την ασφάλειαν της περιοχής του Βορείου Ατλαντικού και να διαφυλάξη την διεθνήν ειρήνην και ασφάλειαν. Η κοινή προσπάθεια των δύο χωρών όπως βελτιωθή και ενισχυθή η συλλογική ικανότης προς αντίστασιν εναντίον ενόπλου επιθέσεως αντικατοπτρίζει το επικρατούν πνεύμα συνεργασίας και τους δεσμούς φιλίας ήτις υφίσταται μεταξύ Ελλάδος και Ηνωμένων Πολιτειών».


Στο πρώτο άρθρο της συγκεκριμένης συμφωνίας γίνεται σαφές πως σε συνδυασμό με την ενίσχυση του αστικού καθεστώτος στην Ελλάδα προωθούνται και τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα στην ευρύτερη περιοχή με τη συμμετοχή και  της χώρας μας:

«Διά του παρόντος η Ελληνική Κυβέρνησις, υπό τας προϋποθέσεις και τους όρους τους καθοριζόμενους εν τη παρούση Συμφωνία, ως και επί τη βάσει των τεχνικών συνεννοήσεων, μεταξύ των αρμοδίων αρχών των δύο κυβερνήσεων, εξουσιοδοτεί την κυβέρνησιν των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής να χρησιμοποιή οδούς, σιδηροδρομικάς γραμμάς και χώρους και να κατασκευάζη, αναπτύσση, χρησιμοποιή και θέτη εν λειτουργία στρατιωτικά και βοηθητικά έργα εν Ελλάδι, οία αι αρμόδιαι αρχαί των δύο κυβερνήσεων ήθελον θεωρήση κατά καιρούς ως αναγκαία διά την εφαρμογήν ή την προαγωγήν εγκεκριμένων σχεδίων του NATO. Η κατασκευή, ανάπτυξις, χρησιμοποίησις και θέσις εν λειτουργία τοιούτων έργων θα είναι σύμφωνος προς συστάσεις, τύπους και οδηγίας της Οργανώσεως της Βορειοατλαντικής Συνθήκης (NATO), όπου αύται είναι εφαρμόσιμοι.

Χάριν του σκοπού της παρούσης Συμφωνίας και συμφώνως προς τας μεταξύ των αρμοδίων αρχών των δύο κυβερνήσεων διεξαχθησομένας τεχνικάς συνεννοήσεις η κυβέρνησις των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής δύναται να φέρη, εγκαθιστά και στεγάζη εν Ελλάδι προσωπικόν των Ηνωμένων Πολιτειών. Αι ένοπλαι δυνάμεις των Ηνωμένων Πολιτειών και το υπό τον έλεγχόν των υλικόν δύνανται να εισέρχωνται, εξέρχωνται, κυκλοφορούν, υπερίπτανται ελευθέρως εν Ελλάδι και εις τα χωρικά της ύδατα, υπό την επιφύλαξιν οιασδήποτε τεχνικής συνεννοήσεως εις ην ήθελον προέλθη αι αρμόδιαι Αρχαί των δύο κυβερνήσεων. Αι ενέργειαι αύται απαλλάσσονται οιωνδήποτε τελών, δικαιωμάτων και φόρων».

Με τη συμφωνία αυτή, που συμπληρώθηκε το 1956, οι ΗΠΑ αποκτούσαν το δικαίωμα να εγκαταστήσουν όσες και όποιες στρατιωτικές βάσεις ήθελαν, να διακινούν ελεύθερα όποια και όσα στρατεύματα ήθελαν και να έχουν, επιπλέον, το δικαίωμα της ετεροδικίας. «Είμαι ευτυχής και υπερήφανος», δήλωνε ο πρωθυπουργός Παπάγος .Επόμενος σταθμός: Τα χρόνια 1959-1961, οπότε εγκαθίστανται στο ελληνικό έδαφος πυρηνικά όπλα.



Το ντοκουμέντο

Το 1958 σημαδεύτηκε από μεγάλες κινητοποιήσεις ενάντια στην διαφαινόμενη εγκατάσταση πυρηνικών-πυραύλων στη χώρα. Το Γενάρη προηγείται έντονη συζήτηση στη Βουλή. Η προεκλογική περίοδος που ακολούθησε ενόψει των εκλογών του Μάη του 1958 σημαδεύτηκε από κινητοποιήσεις αλλά και έντονη πολιτική αντιπαράθεση με αιχμή το ζήτημα της εγκατάστασης πυραύλων-πυρηνικών. Το ΚΚΕ με ανακοίνωση της Κ.Ε (Μάρτης 1958) επισημαίνει ότι «…Δεν είναι μοιραίο να μεταβληθεί  η Ελλάδα  σε παρανάλωμα  του θερμοπυρηνικού πολέμου..» Οι συνδυασμοί της ΕΔΑ σε ολόκληρη τη χώρα προβάλλουν έντονα το όλο ζήτημα, γεγονός που υποχρεώνει εκ των πραγμάτων το σύστημα να «λάβει τα μέτρα» του χρησιμοποιώντας ολόκληρο που «οπλοστάσιο» που διέθετε.

Παρουσιάζουμε σήμερα ένα σπάνιο ντοκουμέντο. Προέρχεται από το αρχείο της νομαρχίας Ημαθίας και βρίσκεται στα Γ.Α.Κ Ν. Ημαθίας. Το έγγραφο για την εποχή του χαρακτηριζόταν ως «απόρρητο-επείγον-αυστηρά προσωπικό», προερχόταν από την «Διεύθυνσιν Τοπικής Αυτοδιοικήσεως» του Υπουργείου Εσωτερικών (4/2/1958)  απευθύνονταν στους νομάρχες της χώρας και είχε τον χαρακτηριστικό τίτλο: «Περί των ενεργειών της ΕΔΑ κατά της εγκαταστάσεως βάσεων πυραύλων». Παρέχει στοιχεία για το κίνημα που αναπτύχθηκες, τις εκτιμήσεις γι’αυτό από την πλευρά του αστικού κράτους, αλλά και την οργάνωση αντιμετώπισης του. Έγραφε σχετικά:

«Η Διοικούσα Επιτροπή της ΕΔΑ, πέραν των δημοσιευμένων στο επίσημον οργανόν της, την εφημερίδα «ΑΥΓΗ» και των εκτεθεισών εν τη Βουλή απόψεων του κόμματος τούτου επί του θέματος της εγκαταστάσεως βάσεων πυραύλων εν τη Ελλάδι , έλαβεν αποφάσεις και έδωκεν εντολάς εις τας περιφερειακάς επιτροπάς της όπως οργανώσουν λαϊκάς συγκεντρώσεις εις τα μεγάλα αστικά και περιφερειακά κέντρα , ίνα δημιουργηθή η εντύπωσις ότι ο ελληνικός λαός στρέφεται εναντίον της εγκαταστάσεως βάσεων πυραύλων εν Ελλάδι.

Επίσης εδόθη εντολή όπως συμπληρώνονται και αποστέλλονται προς την Βουλήν, την κυβέρνησιν και τον τύπον έντυποι διαμαρτυρίαι και υπομνήματα υπογραφόμενα παρά των δημάρχων  των προέδρων των κοινοτήτων , συλλόγων , σωματείων, γεωργικών συνεταιρισμών και διαφόρων επιστημόνων.

Δια την επιτυχίαν της προσπαθείας ταύτης οι βουλευταί της ΕΔΑ περιέρχονται ήδη τας επαρχιακάς πόλεις δια να παράσχουν και προφορικώς οδηγίας και εις τα κατά τόπους κομμουνιστικά στελέχη   και τους οπαδούς των.

Οι σκοποί της εν λόγω προσπαθείας είναι προφανείς και αποβλέπουν μόνο εις την εξυπηρέτησιν των σχεδίων του διεθνούς κομμουνισμού, όστις εν περιπτώσει αδρανείας του Κράτους θα εκμεταλλευθή επωφελώς το θέμα της εγκαταστάσεως πυραύλων εν Ελλάδι.

Το θέμα της εγκαταστάσεως πυραύλων εν Ελλάδι είναι θέμα εθνικόν , το οποίον η υπεύθυνος κυβέρνησις διαχειρίζεται μετά της επιβαλλομένης προσοχής και με αποκλειστικόν γνώμονα το εθνικό συμφέρον.

Κατ’ ακολουθίαν αι επί του θέματος τούτου ενέργειαι  ανεύθυνων προσώπων δεν εξυπηρετούν το εθνικόν συμφέρον της χώρας αλλά μόνον του υπό του διεθνούς κομμουνισμού επιδιωκόμενους αντεθνικούς σκοπούς.

Κατόπιν των ανωτέρω παρακαλούμεν όπως δι’ αμέσων επικοινωνιών σας επιστήσετε την προσοχήν των δημοτικών και κοινοτικών αρχών επί των αντεθνικών σκοπών , τους οποίους εξυπηρετούν οι αναλαβόντες την υποκίνησιν των ανωτέρω διαμαρτυριών και συστήσετε εις τας αρχάς ταύτας να μην παρασύρωνονται από τας παρακλήσεις και συστάσεις βουλευτών της ΕΔΑ ή οιονδήποτε άλλου προσώπου εις την λήψιν αποφάσεων διαμαρτυριών κατά της εγκαταστάσεως πυραύλων καθ’ όσον τοιαύται ενέργειαι εκτό του ότι εκφεύγουν του κύκλου της δραστηριότητος των δημοτικών και κοινοτικών αρχών και επισύρουν τας υπό της διατάξεως του άρθρου 130 του ειρρημένου κώδικος προβλεπομένας κυρώσεις , εξυπηρετούν τας επιδιώξεις του διεθνούς κομμουνισμού εις βάρος των εθνικών συμφερόντων της χώρας»