Κατύν και Ιστορία – Όταν η αρχαιολογική σκαπάνη ξεσκεπάζει αντισοβιετικούς μύθους

04-05-2019

Η αλήθεια είναι ότι πολλοί δεν ενδιαφέρονται για τους Πολωνούς αιχμαλώτους πολέμου και την τύχη που τους επιφύλαξε η μοίρα. Γιατί αν ενδιαφέρονταν πραγματικά, τότε θα υποδέχονταν με χαρά την ανακάλυψη για το ποιος είναι ο εκτελεστής. Αν ενδιαφέρονταν πραγματικά, θα υποδέχονταν με διάθεση έρευνας οποιοδήποτε στοιχείο αμφισβητεί τα μέχρι πρότινος συμπεράσματά τους.

Άχαστος

 

Πριν από 2 εβδομάδες και κάτι διάβασα, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, την αναφορά του Μάνου Δούκα στη λεγόμενη «Σφαγή του Κατύν». Δημοσιεύτηκε στις 12/4, μια μέρα πριν δηλαδή από την ημερομηνία που το 1943 οι Ναζί ανακοίνωναν την «ανακάλυψη» του μαζικού τάφου στο Κατύν. Πρόσφατα, η ημερομηνία αυτής της ανακοίνωσης έχει καθιερωθεί ως Διεθνής ημέρα μνήμης για το Κατύν. Αυτό, από μόνο του ως γεγονός λέει πολλά, αλλά κυρίως μας λέει ότι η «επίσημη» εκδοχή για το τι έγινε στη λεγόμενη «Σφαγή του Κατύν», κυρίαρχη σήμερα, είναι η εκδοχή των Ναζί. Μας λέει ότι, εφόσον υιοθετούμε την εκδοχή αυτή, πρέπει να δεχτούμε την προπαγάνδα των Ναζί ως αληθινή. Και, φυσικά, όποιος δεν γνωρίζει τη σχέση των Ναζί με την αλήθεια αρκεί να διαβάσει το έκτο κεφάλαιο του «Mein Kampf», το οποίο αναφέρεται στην προπαγάνδα ως όπλο εν καιρώ πολέμου.

Ανάμεσα στους λόγους που παραθέτει ο Μάνος Δούκας για να μην πιστέψετε τον Γκαίμπελς, βρίσκεται και ένα απόσπασμα από τον Αμερικανό καθηγητή Grover Furr στο σημείο 6. Αυτό το σημείο αποτέλεσε και την αφορμή για το παρόν κείμενο, καθώς ο καθηγητής Furr είναι μια ενδιαφέρουσα περίπτωση όσων αφορά στις θέσεις του για το Κατύν. Συγκεκριμένα, υπό το φως των στοιχείων, η άποψή του έχει μετατοπιστεί από τη θέση -το έκαναν οι Σοβιετικοί- στη θέση, πλέον, -το έκαναν οι Ναζί-. Ακολουθούν αποσπάσματα από ομιλία του σε δική μου μετάφραση:

-«Πίστευα το ίδιο πράγμα και εγώ ο ίδιος όταν διάβασα στους New York Times ότι ο Πρόεδρος Gorbachev της Σοβιετικής Ένωσης είχε παραδεχτεί την ενοχή της κυβέρνησης του Στάλιν στο Κατύν. Δεν είχα λόγο να το αμφισβητήσω (μιλάμε για το 1990). Η αποκάλυψη, στην ίδια εφημερίδα δύο χρόνια αργότερα, ότι ο Πρόεδρος Yeltsin της Ρωσίας είχε δώσει «ντοκουμέντα με αδιαμφισβήτητα στοιχεία»1 στο Lech Walesa της Πολωνίας επιβεβαίωσε ό,τι ήδη πίστευα.»

-«Έως το 2006 είχα διαβάσει αρκετά σχετικά με το Κατύν για να γνωρίζω ότι υπάρχει μια σημαντική μάζα έρευνας η οποία απέρριπτε αυτό που ονομάζω «επίσημη εκδοχή του Κατύν».

Δεν υποστήριζα καμία εκδοχή. Ούτε την επίσημη –οι Σοβιετικοί το έκαναν- ούτε την αντίθετη –οι Γερμανοί το έκαναν και οι Σοβιετικοί στοχοποιήθηκαν-, Παρέμεινα σκεπτικός σχετικά με το Κατύν.»

-«Η δική μου έρευνα καταλήγει στο ότι οι Γερμανοί και όχι οι Σοβιετικοί είναι ένοχοι για τους μαζικούς φόνους γνωστούς ως Σφαγή του Κατύν. Δεν ήμουν πλέον σκεπτικός στο ζήτημα του Κατύν.»

Αξίζει, λοιπόν, να σταθούμε σε ένα πολύ σημαντικό στοιχείο που αποτέλεσε τη βάση για αυτή την κατηγορηματική, πλέον, δήλωση από πλευράς του καθηγητή Furr. Πριν από αυτό, όμως, ας παρουσιάσουμε συνοπτικά την «επίσημη» θέση για το έγκλημα που είναι γνωστό ως Σφαγή του Κατύν. Σύμφωνα με την Wikipedia (που αποτελεί μια αρκετά καλή σύνοψη της «επίσημης» εκδοχής) είναι: μία σειρά από μαζικές εκτελέσεις Πολωνών αξιωματικών και διανοούμενων από τη Σοβιετική ένωση, συγκεκριμένα την NKVD, που έλαβαν χώρα τον Απρίλιο και Μάιο του 1940.² Πρόκειται για εκτελέσεις οι οποίες έγιναν σε διάφορες περιοχές όμως πήραν το όνομά τους από το δάσος του Κατύν στο οποίο έγινε η πρώτη «ανακάλυψη». Συγκεκριμένα, το έγκλημα περιλαμβάνει κατά βάση, δολοφονημένους στο Kalinin (σήμερα Tver), στο Katyn και στο Kharkiv. Τα 3 αυτά μέρη, ως προορισμοί, σχετίζονται με τη μεταφορά Πολωνών αιχμαλώτων πολέμου από τα στρατόπεδα του Ostashkov, του Kozelsk και του Starobelsk αντίστοιχα, κατά το άδειασμά τους που έγινε από τους Σοβιετικούς το 1940. Και εδώ είναι που ξεκινάει το «μυστήριο». Σύμφωνα με την «επίσημη» εκδοχή οι μεταφορές αυτές είχαν στόχο την εκτέλεση των Πολωνών. Μάλιστα στο βιβλίο “Κατύν: ένα έγκλημα χωρίς τιμωρία” των Anna M. Cienciala, Natalia S. Lebedeva και Wojciech Materski (Πανεπιστήμιο Yale Press 2007), που αποτελεί την οριστική ακαδημαϊκή καταγραφή της «επίσημης» εκδοχής, οι λίστες μεταφοράς των κρατούμενων αναφέρονται ξανά και ξανά ως «…λίστες θανάτου», «…λίστες αυτών που στέλνονταν εκτός στρατοπέδων για να εκτελεστούν», «…αναφορές στον αριθμό όσων στέλνονταν στο θάνατό τους», «…μεταφορές θανάτου» κτλ. Φυσικά, όλο αυτό το λεξιλόγιο για θάνατο και εκτελέσεις αποτελεί, απλώς, προσθήκη της Cienciala η οποία έγραψε το συγκεκριμένο τόμο. Αξίζει να σημειώσουμε ότι κανένα από τα έγγραφα μεταφοράς δεν έχει οποιαδήποτε τέτοια αναφορά. Αντίθετα, σε έγγραφο στο οποίο παραπέμπει η Cienciala γίνεται σαφής αναφορά ότι οι κρατούμενοι μεταφέρονταν για εργασία. Κάτι τέτοιο βρίσκεται σε συμφωνία και με την πρώτη αντίδραση της Σοβιετικής Ένωσης στις 16 Απριλίου 1943 και με τα ευρήματα της επιτροπής Burdenko 9 μήνες μετά. Ασφαλώς, κανείς θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι τον Ιανουάριο του 44′ (όταν έδρασε η επιτροπή Burdenko) είχε μεσολαβήσει αρκετός χρόνος για να «κατασκευάσουν» οι Σοβιετικοί την εκδοχή τους. Όχι όμως στις 16 Απριλίου του 43′ μία μόλις μέρα μετά την αρχή της ναζιστικής προπαγάνδας, χωρίς να γνωρίζουν τι επρόκειτο να ισχυριστούν οι Ναζί και σε τι επρόκειτο να εξελιχτεί το Κατύν.

Αρχαιολογικές ανακαλύψεις στο Volodomyr-Volynskiy

Και φτάνουμε στο 2011-2012, όπου μια κοινή Πολωνική-Ουκρανική αρχαιολογική ομάδα προχωράει σε έρευνα σε ένα μαζικό τάφο στην πόλη του Volodymyr-Volynskiy της Ουκρανίας. Ακολουθεί χάρτης για να έχουμε εικόνα των έως τώρα τοποθεσιών, των δρόμων που ακολούθησαν οι Πολωνοί αιχμάλωτοι πολέμου και της παραπάνω πόλης:

Κατά τη διάρκεια της ανασκαφής το 2011, ανακοινώθηκε ότι βρέθηκε το σήμα του Πολωνού αστυνομικού Jósef Kuligowski, ο οποίος έως τότε θεωρούνταν εκτελεσμένος στο Kalinin (Tver) από την NKVD και θαμμένος στο Mednoye μαζί με άλλα τέτοια θύματα. Το όνομά του βρίσκεται στον πρώτο τόμο του «Βιβλίου νεκροταφείου του Mednoye», 1000 χιλιόμετρα μακριά από εκεί που βρέθηκε το σήμα.

Φυσικά, ο εν λόγω αστυνομικός συγκαταλέγεται ως ένα από τα θύματα της λεγόμενης «σφαγής του Κατύν». Σε επίσημα πολωνικά site σχετικά με το Κατύν παρουσιάζεται το όνομά του στις λίστες μεταφοράς με τη λέξη Mord (δολοφονία) να έχει προστεθεί.

Το όνομά του, επίσης, βρίσκεται στις λίστες μεταφοράς από το Ostashkov όπως δημοσιεύτηκαν στην επίσημη αναφορά από τον Jędrzej Tucholski το 1991. Φυσικά, εκεί δεν υπάρχει λέξη “Mord”. Η πολωνική Wikipedia έχει επίσης λήμμα³  για τον Jósef Kuligowski αναφέροντάς τον ως ένα από τα θύματα του Κατύν με τόπο θανάτου το Kalinin και ημερομηνία 1940. Αναφέρει επίσης ότι το σήμα του βρέθηκε στις ανασκαφές του 2011-2012, λέγοντας όμως ότι και αυτός ο μαζικός τάφος είναι αποτέλεσμα της NKVD την περίοδο του 1939-1940. Για τη συγκεκριμένη αναφορά παραπέμπει σε σύνδεσμο των Πολωνικών Κρατικών αρχείων του Lodz με τίτλο «Ίχνος της σφαγής του Κατύν στο Volodymyr- Volynskiy», το αρχείο όμως πλέον δεν υπάρχει.⁴  Μάλλον το σήμα θα παράπεσε πουθενά σύμφωνα με τους Πολωνούς… Ή απλά διάβασαν το πόρισμα των αρχαιολόγων που βγήκε αργότερα. Οι αρχαιολόγοι αναφέρουν ότι το έγκλημα με βεβαιότητα δεν μπορεί να έγινε νωρίτερα από το 1941. Επίσης τα στοιχεία του τάφου (σφαίρες, τρόπος ταφής, παιδιά ανάμεσα στα θύματα κτλ) παραπέμπουν στο ότι το έγκλημα έγινε από Γερμανούς.

Το σήμα του Jósef Kuligowski

Και, άντε, ας υποθέσουμε ότι αυτή η ανακάλυψη είναι μια τραγική σύμπτωση. Ότι με κάποιο τρόπο το σήμα του αστυνομικού βρέθηκε 1000 χιλιόμετρα μακριά από τον τόπο εκτέλεσης και ταφής του. Όμως στο Volodymyr-Volynskiy βρέθηκαν και άλλα αντικείμενα Πολωνών, όπως επωμίδες στολών αστυνομικών και κουμπιά του Πολωνικού στρατού. Και σαν να μην έφτανε αυτό, βρέθηκε ένα ακόμα σήμα Πολωνού αστυνομικού. Αυτό του Ludwik Małowiejski, ο οποίος έχει μια ακριβώς παράλληλη ιστορία με αυτήν του συναδέλφου του παραπάνω. Το όνομά του βρίσκεται, επίσης, στις λίστες μεταφοράς από το Ostashkov, συγκαταλέγεται στα θύματα του Κατύν το 1940, έχει εγγραφή στο βιβλίο θυμάτων του Mednoye κτλ κτλ. Εδώ είναι και οι πλάκες για τους δύο αυτούς αστυνομικούς στο νεκροταφείο του Mednoye:

Συμπεράσματα

Τα παραπάνω αρχαιολογικά ευρήματα αποτελούν από μόνα τους απόδειξη για το εξής: το γεγονός ότι το όνομα ενός Πολωνού αιχμαλώτου πολέμου βρίσκεται στις λίστες μεταφοράς των Σοβιετικών, δεν αποτελεί στοιχείο ότι όδευε προς εκτέλεση και ως εκ τούτου ότι εκτελέστηκε από Σοβιετικούς. Το συμπέρασμα αυτό χτυπάει καίρια την «επίσημη» εκδοχή για τη Σφαγή του Κατύν καθώς η υπόθεση ότι επρόκειτο για «λίστες θανάτου» βρίσκεται σε θέση-κλειδί για τους υποστηρικτές της. Τα συγκεκριμένα ευρήματα ελάχιστα συζητήθηκαν ακόμα και στις χώρες στις οποίες αναφέρονται. Φαντάζεστε τι θα γινόταν αν ένα αρχαιολογικό εύρημα στοιχειοθετούσε κάποιο «έγκλημα του Στάλιν»;

Επιπλέον, οφείλουμε να τονίσουμε το εξής. Το Κατύν αποτελεί το πλέον γνωστό και καλά «τεκμηριωμένο» από τα λεγόμενα εγκλήματα του Στάλιν και της Σοβιετικής Ένωσης. Χιλιάδες σελίδες έχουν γραφτεί, ταινίες έχουν γυριστεί και μνημεία έχουν στηθεί για να «τιμήσουν» τα θύματα και να αναθεματίσουν το σοσιαλισμό-κομμουνισμό. Ο καπιταλισμός, ανήμπορος να αντιπαρατεθεί με τις υλικές κατακτήσεις που είχαν όσοι έζησαν το σοσιαλισμό, φέρνει ως μοναδικό επιχείρημα, πλέον, τη «δημοκρατία» και τα 110 εκατομμύρια νεκρούς (βλ. Σολζενίτσιν) του Στάλιν. Αν βρίσκεσαι στη Βαλτιμόρη, μπορεί να πηγαίνεις το πρωί στη δουλειά βλέποντας αυτό:

Χρέος όσων παλεύουν για το σοσιαλισμό-κομμουνισμό είναι να μελετήσουν και να διαδώσουν την Ιστορία. Τόσο για να την υπερασπιστούν από διαστρεβλώσεις αλλά και για να διδαχτούν από αυτήν.

Γιατί η αλήθεια είναι ότι το να προσεγγίσεις την Ιστορία με αντικειμενικότητα και ψυχρότητα είναι ένα ιδιαίτερα δύσκολο έργο. Η αλήθεια είναι ότι το να ξεπεράσει κανείς προκαταλήψεις και ιδέες που υποστηρίζει είναι πολλές φορές αδύνατο. Η αλήθεια είναι ότι πολλοί δεν ενδιαφέρονται για τους Πολωνούς αιχμαλώτους πολέμου και την τύχη που τους επιφύλαξε η μοίρα. Γιατί αν ενδιαφέρονταν πραγματικά, τότε θα υποδέχονταν με χαρά την ανακάλυψη για το ποιος είναι ο εκτελεστής. Αν ενδιαφέρονταν πραγματικά, θα υποδέχονταν με διάθεση έρευνας οποιοδήποτε στοιχείο αμφισβητεί τα μέχρι πρότινος συμπεράσματά τους. Η αλήθεια, τελικά, είναι ότι όλοι αυτοί ενδιαφέρονται μονάχα για το πώς η θέση τους για τη Σοβιετική ενοχή στο Κατύν μπορεί να δικαιολογήσει τις δικές τους πολιτικές, ιστορικές, κοινωνικές, οικονομικές, πολιτισμικές θέσεις στο σήμερα.

Άχαστος, Πρωτομαγιά 2019

Σημειώσεις:

1. Χρησιμοποιεί τον όρο “smoking gun” documents (με τα εισαγωγικά). Ο όρος αναφέρεται σε ισχυρές έμμεσες αποδείξεις, όπως για παράδειγμα να βρεις κάποιον ύποπτο για φόνο με την κάννη του όπλου του να καπνίζει ακόμα.
2. https://en.wikipedia.org/wiki/Katyn_massacre
3. https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Kuligowski
4. http://www.lodz.ap.gov.pl/2011.html

Πηγή:

Η αναλυτική προέκδοση του άρθρου του Grover Furr για το Κατύν (2013) από το οποίο άντλησα τα παραπάνω στοιχεία: https://msuweb.montclair.edu/~furrg/research/furr_katyn_preprint_0813.pdf

http://www.katiousa.gr