Ο Ιβαν Σαββίδης και ο Μαρξ

Γράφει ο Νίκος Μόττας* // Στο Ατέχνως

Όταν κάποιος σας λέει ότι πλούτισε με σκληρή δουλειά, ρωτήστε τον: «τίνος;»

–  Ντον Μαρκί, αμερικανός συγγραφέας.

Οι συνεδριάσεις των επιτροπών της Βουλής δεν φημίζονται ούτε για το ενδιαφέρον των θεμάτων που πραγματεύονται, ούτε για τους λόγους που συχνά εκφωνούνται εκεί. Γι’ αυτό και σπάνια αποτελούν πηγή ειδήσεων. Κακώς, βέβαια, καθώς πολλές φορές «ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες» φαινομενικά ασήμαντων παρεμβάσεων από τις οποίες βγαίνουν πολύτιμα συμπεράσματα. Μια τέτοια παρέμβαση ήταν αυτή του Ιβάν Σαββίδη, υπό την ιδιότητα του Προέδρου Ελλήνων Ρωσίας, στην ειδική μόνιμη επιτροπή Ελληνισμού της Διασποράς. Είπε, λοιπόν, σε μια αποστροφή του λόγου του ο ποντιακής καταγωγής μεγαλοεπιχειρηματίας:

«Αν αναφερόμαστε στην πραγματικότητα κατανοούμε ότι στην κοινωνία υπάρχουν πλούσιοι και φτωχοί. Και αν είσαστε κατά των επενδύσεων να στραφείτε στον Καρλ Μαρξ και όχι σε μας. Σε ότι αφορά τα εργασιακά δικαιώματα μπορώ να σας κάνω διαλέξεις ωρών για τα εργασιακά δικαιώματα επειδή προέρχομαι από την Σοβιετική Ένωση και σας συνιστώ να επισκεπτείτε τις επιχειρήσεις μας και να διαπιστώσετε πόσο προστατευμένοι είναι οι εργαζόμενοι στις επιχειρήσεις μας. Πραγματικά, δεν υπάρχει ασυδοσία την οποία παρουσιάζετε εδώ σαν προστασία των δικαιωμάτων. […] Με καλέσατε να μιλήσω για το επενδυτικό κλίμα και ως επενδυτής μίλησα για τα προβλήματα που υπάρχουν σ’αυτή τη χώρα και που, κατα την άποψη μου, πρέπει να επιλυθούν αμέσως. Οι άνθρωποι πρέπει να εργαστούν. Η Ελλάδα χρειάζεται θέσεις εργασίας. Πρέπει να σταματήσει η μετανάστευση. Πάνω από το 60% των νέων είναι άνεργοι. Πρέπει να παρακαλάτε τους επενδυτές να έρθουν κάθε μέρα και να δημιουργήσουν καινούργιες θέσεις εργασίας. Αυτός είναι ο βασικός στόχος, να δουλεύει ο άνθρωπος και να είναι κοινωνικά προστατευμένος».

Αυτά είπε ο κ.Ιβάν Σαββίδης στις 12/4.

Παρατήρηση 1η: Ο κ.Σαββίδης είναι, απ’ όσο φάνηκε, πολύ ειλικρινής. Είναι, για την ακρίβεια του λόγου, ένας ειλικρινής καπιταλιστής. Μέσα σε λίγες προτάσεις εξέφρασε με σαφήνεια το πνεύμα της τάξης που εκπροσωπεί- πρόκειται για την κυρίαρχη λογική της αστικής τάξης. Το έθεσε από την πρώτη του κιόλας πρόταση: η πραγματικότητα λέει ότι υπάρχουν πλούσιοι και φτωχοί.

Πρόκειται για τον αξιωματικό εκείνο λόγο- το λόγο της κυρίαρχης αστικής ιδεολογίας- που θεωρεί δεδομένο, σαν φυσικό νόμο, την ύπαρξη πλούσιων και φτωχών. Ο ίδιος αυτός αξιωματικός λόγος δεν επιδέχεται καμία αμφισβήτηση: Οι πλούσιοι είναι πλούσιοι και οι φτωχοί είναι φτωχοί, δεν υπάρχει «γιατί» και «πως». Όποιος ψάχνει τα αίτια που γεννούν τη φτώχεια και τον τρόπο που παράγεται ο πλούτος είναι «εκτός πραγματικότητας», είναι«ουτοπιστής» και «αιθεροβάμων».

Στο πλαίσιο αυτού του αντεπιστημονικού «αξιώματος» βασίζει μεγάλο μέρος της ιδεολογικής της κυριαρχίας η αστική τάξη. Στο πλαίσιο αυτό διεξάγεται, με πλήρως άνισους όρους ασφαλώς, ο πολιτικός αγώνας των κομμουνιστών σήμερα.

Παρατήρηση 2η: Ο κ.Σαββίδης μας καλεί να διαπιστώσουμε ιδίοις όμμασι «πόσο προστατευμένοι είναι οι εργαζόμενοι στις επιχειρήσεις» του. Εδώ συναντάμε άλλο ένα ατράνταχτο επιχείρημα που συχνά (ειδικά τα τελευταία χρόνια) εκστομίζεται από τους θιασώτες και απολογητές του Καπιταλισμού. Είναι το επιχείρημα που λέει «δεν είναι όλοι οι καπιταλιστές κακοί, υπάρχουν και καλοί καπιταλιστές». Όσο κι’ αν προσπαθήσαμε να… συγκινηθούμε δεν μας βγήκε.

Το γεγονός ότι ο καπιταλιστής («καλός», «κακός» η όπως αλλιώς θέλετε πείτε τον) απομυζά υπεραξία από τη δουλειά του εργαζόμενου είναι προφανώς μια μικρή λεπτομέρεια. Όπως ασήμαντη λεπτομέρεια είναι το επίσης γεγονός ότι το Κεφάλαιο (είτε «καλό», είτε «κακό», κλπ) στήνει επιχειρήσεις στους τομείς που βγάζει γρήγορο και εύκολο κέρδος, κάνει εξαγωγές κεφαλαίου όπου βρει πάμφθηνο εργατικό δυναμικό και εργασιακές σχέσεις λάστιχο.

Το «πόσο προστατευμένοι είναι οι εργαζόμενοι» στις καπιταλιστές επιχειρήσεις θυμίζει το παραμύθι της προστασίας των προβάτων από το λύκο. Όσο ένας λύκος θα προστατεύσει την στάνη, άλλο τόσο ο καπιταλιστής θα προστατεύσει αυτούς την εργασία των οποίων εκμεταλλεύεται.

Παρατήρηση 3η: Ο κ.Ιβάν Σαββίδης, που «προέρχεται από την Σοβιετική Ένωση» όπως τόνισε, γνωρίζει σίγουρα πολύ καλά τα αποτελέσματα της παλινόρθωσης του καπιταλισμού και όσα ακολούθησαν των αντεπαναστατικών ανατροπών του 1989-1991. Ο ίδιος, άλλωστε, γιγαντώθηκε ως επιχειρηματίας στα χρόνια μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού, ενώ υπήρξε για ένα διάστημα και βουλευτής του κόμματος «Ενωμένη Ρωσία» του Βλ.Πούτιν.

Ως εκ τούτου- και μιάς και μπορεί να κάνει «διαλέξεις ωρών για τα εργασιακά δικαιώματα»– είναι σε θέση να μας ενημερώσει για τη διάλυση εργασιακών και κοινωνικών κατακτήσεων δεκαετιών, το πλιάτσικο ενάντια στον κοινωνικό πλούτο που η κυβέρνηση Γιέλτσιν παρέδωσε σε ολιγάρχες και επιχειρηματικά κοράκια, τη γιγάντωση των κοινωνικών ανισοτήτων, την ακραία φτωχοποίηση μεγάλου μέρους του πληθυσμού, την κάθετη πτώση του προσδόκιμου ζωής, την αναζωπύρωση εθνικιστικών εχθροπραξιών κλπ.

Την πολιτική Γιέλτσιν ακολούθησε- και ακολουθεί- το πολιτικό του «τέκνο» και προσωπικός φίλος του κ.Σαββίδη, ο νυν πρόεδρος Πούτιν. «Το κυρίαρχο καθεστώς», αναφέρει σε παλαιότερη του ανακοίνωση το Κομμουνιστικό Εργατικό Κόμμα Ρωσίας-Κόμμα των Κομμουνιστών της Ρωσίας (ΚΕΚΡ-ΚΚΡ), «συνεχίζει τη γιελτσινική πολιτική των αντικοινωνικών, ριζοσπαστικο-φιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων σε πιο σκληρή μορφή».

Είναι βέβαιο ότι ο Ιβάν Σαββίδης γνωρίζει πιο καλά απ’ τον καθένα ότι στην σημερινή καπιταλιστική Ρωσία, όπου το 2014 υπήρχαν 110 άνθρωποι με περιουσία 320 δισεκατομμυρίων δολαρίων, οι εργαζόμενες γυναίκες αμείβονται κατά 30% λιγότερο σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφους τους. Να θυμήσουμε ότι στην σημερινή Ρωσία,των 28 επιχειρηματικών ομίλων που φιγουράρουν στη λίστα του Forbes με τα ισχυρότερα μονοπώλια παγκοσμίως, περισσότερα από 22 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Στην ίδια χώρα, της ελεύθερης οικονομίας του κ.Πούτιν,περίπου 5 εκατομμύρια άνθρωποι (σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία) είναι άστεγοι,κοιμούνται στους δρόμους της Μόσχας και των άλλων πόλεων.

«Κι εγώ ρωτώ τους οικονομολόγους, τους πολιτικούς, τους ηθικολόγους: υπολόγισαν ποτέ τον αριθμό των ατόμων που υποχρεωτικά καταδικάζονται σε αθλιότητα, σε άνιση εργασία, σε εξαχρείωση, σε αφροσύνη, σε διεφθαρμένη άγνοια, σε ανίκητη δυστυχία, σε απόλυτη ένδεια, για να παραχθεί ένας πλούσιος;».

– Αλμέϊντα Γκαρέτ, πορτογάλος ποιητής (1799-1854).

Παρατήρηση 4η: Ο κ.Σαββίδης είπε πως «πρέπει να παρακαλάμε τους επενδυτές να έρθουν»και πως αν είμαστε κατά των επενδύσεων να στραφούμε στο Μαρξ. Τα «παρακάλια» προς τους επενδυτές τα αφήνουμε για την «κυβέρνηση της Αριστεράς» του κ.Τσίπρα η οποία, ούτως ή άλλως, αναζητά επενδυτές και ιδιωτικό κεφάλαιο σε κάθε ευκαιρία. Πως αλλιώς θα ξεπουλήσει λιμάνια, αεροδρόμια, δημόσιες υποδομές και ότι άλλο έμεινε όρθιο στους επιχειρηματίες;

Βέβαια, αυτό που ίσως δε γνωρίζει, ή δεν θυμάται, ο Ιβάν Σαββίδης είναι ότι τους (περιζήτητους) «επενδυτές» η χώρα τους έζησε. Τους έζησε την δεκαετία του  ’90, πριν και μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, όταν σε διάστημα 17 ετών (1990-2007) τα κέρδη των μεγάλων ελληνικών επιχειρήσεων αυξήθηκαν κατά 28 φορές. Την ίδια περίοδο που η Ελλάδα «άνθιζε» ως επενδυτικός παράδεισος και οι επιχειρηματικοί όμιλοι κερδοφορούσαν, η αύξηση του κατώτατου μισθού του μέσου εργάτη ήταν μόλις 1%.

Οι «επενδυτές», λοιπόν – που κάποιοι αρέσκονται να τους παρουσιάζουν ως σωτήρες- δεν είναι τίποτα περισσότερο από κεφαλαιοκράτες. Δηλαδή αυτοί, που για να πλουτίσουν και να αυγατίσουν τα κέρδη τους, πρέπει ένας αριθμός ανθρώπων να καταδικαστεί σε αθλιότητα, σε άνιση και επισφαλή εργασία, σε εξαχρείωση, σε σύγχρονη μισθωτή σκλαβιά.

Επομένως, για να τελειώνουμε, στον κ.Σαββίδη– και στον κάθε «κ.Σαββίδη», στον κάθε επίδοξο επενδυτή και στην «ιδεολογία» του κέρδους που εκπροσωπεί, απαντούμε με Μαρξ:«το κεφάλαιο γεννιέται βουτηγμένο από την κορυφή ως τα νύχια στο αίμα και στη βρωμιά στάζοντας αίμα απ’ όλους τους πόρους» .

* υποψ. διδάκτωρ πολιτικών επιστημών και ιστορίας.