100 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΚΚΕ Συνεισφορές ανεκτίμητης αξίας στο Αρχείο του ΚΚΕ

Διαταγή του Αρχηγείου Παρνασσίδας του ΔΣΕ

Στη λεζάντα γράφει: «ΕΠΟΝίτες φτιάχνουν γήπεδο στη φτωχογειτονιά του Κουταλά Αττικής». Την πρώτη έκπληξη διαδέχονται άλλες: «ΕΠΟΝίτες της πρώτης ομάδας ΕΠΟΝ Ελευσίνας πριν τη συνέλευσή τους 10/2/1946», «Ομάδα ΕΠΟΝιτών ενώ ανοικοδομούν τη συνοικία τους, Δράμα 23/7/1946», «Ανοικοδόμηση από ΕΠΟΝίτες στην περιοχή της Δραπετσώνας του Πειραιά», «Αετόπουλα στα Σούρμενα Αττικής 26/7/1946», «Ανοικοδομητική εξόρμηση της ΕΠΟΝ στην Πάνιτσα Τρικάλων» (συνεισφορά στο Αρχείο του ΚΚΕ από το αρχείο του Νίκου Καραντηνού).

 Οι σχετικές φωτογραφίες είναι ένα μικρό δείγμα από ένα πλήθος σπάνιων ντοκουμέντων που συνεχίζει να κατατίθεται στο Αρχείο του ΚΚΕ από συγγενείς αγωνιστών και προβάλλονται στην ειδική ιστοσελίδα (http://arxeio.kke.gr) που έχει στηθεί ειδικά για την προβολή των υλικών που συνεισφέρονται στο Αρχείο του Κόμματος πλουτίζοντάς το ακόμα περισσότερο.
Κάθε υλικό που φτάνει αντιπροσωπεύει μια μικρή ή μεγάλη ιστορία που αξίζει της δικής της προβολής, όλα μαζί συνθέτουν την εκατοντάχρονη επική διαδρομή του ΚΚΕ.

Σε συνέχεια προηγούμενων σχετικών αφιερωμάτων, παρουσιάζουμε σήμερα μια σειρά ντοκουμέντων που συγκροτούν την πιο πρόσφατη «σοδειά» αυτών των συνεισφορών.

Της εξορίας

 

Μια ενότητα συγκροτούν φωτογραφίες από τους τόπους εξορίας. Εδώ βρίσκουμε μια φωτογραφία εξόριστων στο Α' Ειδικό Τάγμα Οπλιτών (Α' ΕΤΟ) στη Μακρόνησο, από το αρχείο του Νίκου Κυριακίδη, συνοδευόμενη από ένα σύντομο ιστορικό για το στρατόπεδο της Μακρονήσου. Στην ίδια ενότητα φωτογραφίες του Χρήστου Μαχαιρόπουλου από την εξορία στη Φολέγανδρο στο διάστημα 1936-1939 (συνεισφέρουσα Νίκη Μαχαιροπούλου). Στην ίδια συνεισφορά μια εξαιρετικά σπάνια, πρωτότυπη φωτογραφία απεικονίζει τα μέλη της Κομματικής Επιτροπής του ΚΚΕ και του Γραφείου της Ομάδας Συμβίωσης της Ακροναυπλίας στο διάστημα Απρίλης - Μάης 1941.

Φωτογραφία από την Κομματική Σχολή του ΚΚΕ στην Τρίπολη το 1944. Διακρίνονται μεταξύ άλλων οι: Νίκος Μπελογιάννης, υπεύθυνος της Κομματικής Σχολής, Γιώργος Τσιτήλος, Γραμματέας της Οργάνωσης Περιοχής Πελοποννήσου, Ρούλα Κουκούλου, Οργανωτική Γραμματέας Μεσσηνίας

Τα σύντομα βιογραφικά που συνοδεύουν τις συνεισφορές μαρτυρούν τις θύελλες μέσα από τις οποίες πέρασαν χιλιάδες και χιλιάδες αγωνιστών. Διαβάζουμε σ' ένα από αυτά που συνοδεύει μια φωτογραφία εξόριστων στην Αρέθουσα Ικαρίας το 1947:

 «Ο Θανάσης Στεργιόπουλος του Θωμά γεννήθηκε στο Αργυροχώρι Φθιώτιδας το 1921. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του στη Λαμία οργανώθηκε στην ΟΚΝΕ και μετέπειτα στο ΚΚΕ. Πήρε μέρος στην Αντίσταση και αργότερα στη 13η Μεραρχία του ΕΛΑΣ. Ελαβε μέρος σε επιχειρήσεις μαχόμενος ως μέλος των επίλεκτων δυνάμεων της 13ης Μεραρχίας. Τραυματίστηκε στον Βάλτο Αιτωλοακαρνανίας, σε επιχειρήσεις κατά του ΕΔΕΣ το 1944. Συνελήφθη από τον ΕΔΕΣ και μεταφέρθηκε στην Αρτα. Απελευθερώθηκε από τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ με την κατάληψη της Αρτας στο τέλος του Δεκέμβρη του 1944. 
Ανάπηρος από το ένα πόδι του, γνώρισε διώξεις και εξορίστηκε στην Αρέθουσα Ικαρίας. Επέστρεψε στο Αργυροχώρι το 1950 μετά από πολλές κακουχίες, με δύο αδέλφια, τον Χρήστο και τον Κώστα, μαχητές του ΔΣΕ που έπεσαν στο πεδίο της μάχης, μία αδελφή στη Σοβιετική Ενωση και τον πατέρα του στα ξερονήσια. Παντρεύτηκε το 1952 την Αρετή Χριστοδούλου, μαχήτρια του ΔΣΕ, και απέκτησαν τέσσερα παιδιά. Πέθανε το 1975, παραμένοντας πιστός στις ιδέες και τα ιδανικά του ΚΚΕ».

Δίκοχο και στολή του Νίκου Μπουτσιάδη

Ο σ. Πέτρος Τεπερίδης έφερε στο Αρχείο μια έκδοση της Ομάδας Συμβίωσης Πολιτικών Εξόριστων Ανάφης του 1946. Στο συνοδευτικό κείμενο διαβάζουμε:

 «Η ζωή των αγωνιστών στις φυλακές εκφράστηκε οργανωμένα μέσα από τις "Ομάδες Συμβίωσης Πολιτικών Εξόριστων". Η αντιμετώπιση των αναγκών και των προβλημάτων υποτασσόταν στα συμφέροντα του συνόλου. Η καθολική συμμετοχή, με βάση τους κανόνες ομαδικής συμβίωσης, ήταν η δύναμή τους. Ετσι, περιορίστηκε σε ένα βαθμό η δυνατότητα στον αντίπαλο να εκμεταλλευτεί τις δυσκολίες, ρυθμίζοντας σχέσεις, στάση και συμπεριφορές που επιδίωκε. Αυτό δεν το κατόρθωσε ούτε στις πιο δύσκολες στιγμές. Οι εξόριστοι πήραν στα χέρια τους την προστασία της ζωής τους, την υπεράσπιση της ιδιότητάς τους με την ενιαία εκπροσώπηση, τα δικά τους όργανα, τους δικούς τους κανόνες και τρόπο ζωής. Ετσι, δημιουργήθηκαν οι προϋποθέσεις να σπάσει, σε μεγάλο βαθμό, η απομόνωση, να ανοίξουν δρόμοι επικοινωνίας με τους συγγενείς, τις αντιστασιακές οργανώσεις στο εσωτερικό και το εξωτερικό.

Μέσα από αυτούς τους δρόμους τροφοδοτήθηκε ο αγώνας ενάντια στις διώξεις γενικότερα, αναδείχτηκε το πρόβλημα των πολιτικών κρατουμένων και έγινε στοιχείο της πολιτικής ζωής. Στα πλαίσια της οργανωμένης ζωής διαμορφώνονταν εκείνες οι προϋποθέσεις που στήριζαν τα δικαιώματά τους στη ζωή και καλλιεργούσαν τις αξίες για τις οποίες αγωνίζονταν. Πέρα από αδυναμίες κυριαρχούσε η αγωνιστική συντροφική ατμόσφαιρα και αλληλεγγύη. Η ασφυκτική περικύκλωση του μαντρότοιχου και του συρματοπλέγματος δεν μπόρεσε να σταματήσει τις δραστηριότητες εκείνες που μεταμόρφωναν τις συνθήκες του κάτεργου σε χώρο όπου η αισιοδοξία, η αυτοπεποίθηση και η πίστη στις δυνάμεις τους ενίσχυαν τη θέλησή τους, ατσάλωναν την απόφασή τους να συνεχίσουν τον αγώνα».

Στο κέντρο της φωτογραφίας διακρίνεται ο Δημήτρης Γιαννακούρας (Πέρδικας), μετά την κατάληψη της Ανδρίτσαινας στις 29/12/1947

Ανάμεσα στα υλικά της εξορίας ξεχωρίσαμε μια φωτογραφία που δείχνει τον Γιάννη Ρίτσο επί το έργον. Είναι φωτογραφία του Π. Μάξιμου και είναι από τις μόνες που διασώζουν την εικαστική διάσταση του ποιητή της «Ρωμιοσύνης» (Συνεισφέρων Γιώργος Λιάνης).

 

Για τον ΔΣΕ

 

Μια σπάνια φωτογραφία κατατέθηκε από τον Αλέκο Τσουκόπουλο, ανιψιό του ομώνυμου ταγματάρχη του ΔΣΕ. Δείχνει τον θρυλικό «Πέρδικα», τον Δημήτρη Γιαννακούρα, ταγματάρχη και διοικητή του Αρχηγείου Μαινάλου του ΔΣΕ, που σκοτώθηκε σε ενέδρα χωροφυλάκων στις 16 Αυγούστου του 1949 στη Συνέσοβα του Μαινάλου.

Από την οικογένεια του Νίκου Μπουτσιάδη, από την Αμμουδάρα της Καστοριάς, κατατέθηκαν στο Αρχείο του Κόμματος το δίκοχο και η στολή του μαχητή του ΔΣΕ.

Από την Χέμη Μποζίνη έφτασαν στο Αρχείο του ΚΚΕ μια σειρά σπάνιου και πλούσιου αρχειακού υλικού που αφορά στο Αρχηγείο Παρνασσίδας του ΔΣΕ στην περίοδο 1946 - 1947.

Τραβά την προσοχή ένα αντίγραφο αποσπάσματος από την καταδικαστική απόφαση του Εκτακτου Στρατοδικείου για τον Ζαφειριάδη Ιωάννη του Γεωργίου «διά τουφεκισμού», που πραγματοποιήθηκε στις 16/3/1949 στου Γουδή.

Ιστορικές στιγμές

 

Στα υλικά της ιστοσελίδας προστέθηκε επίσης φωτογραφία από την Κομματική Σχολή του ΚΚΕ στην Τρίπολη το 1944, στην οποία διακρίνονται μεταξύ άλλων οι: Νίκος Μπελογιάννης, υπεύθυνος της Κομματικής Σχολής, Γιώργος Τσιτήλος, Γραμματέας της Οργάνωσης Περιοχής Πελοποννήσου, και Ρούλα Κουκούλου, Οργανωτική Γραμματέας Μεσσηνίας.

Μια ακόμα ενότητα είναι τα υλικά που αφορούν ειδικές πλευρές της ιστορίας των Οργανώσεων. Οπως έντυπα από την ΚΟ Θεσσαλονίκης (συνεισφορά Γιώργου Καραγιάννη).

Ξεχωρίζουν τα τυπώματα χαρακτικών που προέρχονται από το παράνομο τυπογραφείο του ΕΑΜ στην Καλλιθέα (συνεισφορά Αριστούλας Ελληνούδη).

Ξυλόγλυπτα του Τάσου Μανωλίτση

Στην ενότητα για το ΕΑΜ ξεχωρίσαμε τις φωτογραφίες του Αλέξη Καρρέρ που αφορούν στο γιορτασμό στο Παναθηναϊκό Στάδιο των 4 χρόνων από την ίδρυση του ΕΑΜ.

 Τα υλικά που συνεισφέρονται στο Αρχείο του ΚΚΕ αρκετές φορές ξεπερνούν τα όρια της Ιστορίας του Κόμματος και αφορούν διάφορες ακόμα πλευρές. Οπως π.χ. η συνεισφορά από τον Γιάννη Τανιμανίδη μιας σπάνιας ιστορικής αξίας φωτογραφίας από την υποδοχή του Μαξίμ Γκόρκι στο Ντιλιζάν, το 1928 (το Ντιλιζάν είναι θέρετρο της Αρμενίας). `Η μια σειρά από παιδικές σοβιετικές εκδόσεις, ανάμεσα στις οποίες ξεχωρίσαμε αυτήν με τίτλο «Τις πρώτες μέρες του Οκτώβρη» του συγγραφέα Μποντς Μπρούγεβιτς.

Και βεβαίως συνεχίζεται η συνεισφορά έργων που έκαναν στη διάρκεια της εξορίας τους σύντροφοι, όπως ο Τάσος Μανωλίτσης, που εκτός από τα έργα του έγραψε στη διαθήκη του: «Ολη η ακίνητη περιουσία που έχω στη Λευκάδα να περιέλθει στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας»...

Παιδικό βιβλίο για τις πρώτες μέρες του Οκτώβρη

Τύπωμα χαρακτικού από το τυπογραφείο του ΕΑΜ στην Καλλιθέα

Η απόφαση του στρατοδικείου για την εκτέλεση του Γιάννη Ζαφειριάδη

ΕΠΟΝίτες φτιάχνουν γήπεδο στον Κουταλά Αττικής

Μακρόνησος στο Α' Τάγμα

{2}

{3}

{1} Εντυπα της ΚΟ Θεσσαλονίκης

Η ΟΣΠΕ Ανάφης το 1938

Γιούρα, 1950

Ο Γ. Ρίτσος ζωγραφίζοντας στην εξορία

Εξόριστοι στην Αρέθουσα Ικαρίας

Τα μέλη της Κομματικής Επιτροπής του ΚΚΕ και του Γραφείου της Ομάδας Συμβίωσης της Ακροναυπλίας, Απρίλης - Μάης 1941. Από αριστερά όρθιοι: Μαχαιρόπουλος Χρήστος, Λιανάς Γ., Ζωγράφος Ζήσης, Καράς Σωτήρης, Κουλαμπάς Τάσος, Μουζενίδης Αδάμ. Από αριστερά καθιστοί: Θέος Κώστας, Παπαρήγας Μήτσος, Ιωαννίδης Γιάννης, Λεβογιάννης Μήτσος, Μπαρτζιώτας Βασίλης

Εξόριστοι στη Φολέγανδρο

Από το γιορτασμό των 4 χρόνων του ΕΑΜ στο Παναθηναϊκό Στάδιο

Το βιβλιάριο του αξιωματικού του ΔΣΕ Δημήτρη Μήτση