Μικρές σελίδες ενός μεγάλου αγώνα

Τα τελευταία γράμματα του στελέχους του ΚΚΕ και ποδοσφαιριστή του Παναιτωλικού, Πάνου Αλεξιά, πριν από την εκτέλεσή του το 1949

Το γράμμα του Πάνου Αλεξιά στους γονείς του (Αρχείο ΚΚΕ)

Μία προς μία, οι αμέτρητες σελίδες της Ιστορίας του λαϊκού κινήματος συνεχίζουν να προσφέρουν συγκίνηση και γνώση στις γενιές που παίρνουν τη σκυτάλη, σ' αυτόν τον σκληρό μα και πανέμορφο αγώνα για την κοινωνική - ταξική απελευθέρωση.Ξεχωριστή θέση σ' αυτό το βιβλίο της γνώσης αποκτούν οι μικρές σελίδες μιας μεγάλης ζωής, αυτής των αγωνιστών του λαϊκού κινήματος που έπεσαν στην πρώτη γραμμή.

Διαβάζοντας τα υλικά που συνεχίζουν να φτάνουν ως προσφορά στο Αρχείο του ΚΚΕ και παρουσιάζονται στην ιστοσελίδα http://arxeio.kke.gr/, ξεχωρίσαμε και παρουσιάζουμε σήμερα μια τέτοια «μικρή σελίδα». Είναι δυο γράμματα που στάλθηκαν από έναν 24χρονο κομμουνιστή λίγο πριν από την εκτέλεσή του.

«Ζητώ να συνεχίσουν τον αγώνα που άφησα μεσοστρατής»

 

Διαβάζουμε:

«Σεβαστοί μου γονείς

ίσως και χωρίς αμφιβολία ύστερα από λίγες ώρες θα βρίσκομαι μπροστά στο απόσπασμα.

Και μια και φέρνω από σας υποχρεώσεις τόσες όσες όχι τ' άλλα τα παιδιά σας, είμαι υποχρεωμένος προτού πέσω να σας πω την καρδιά μου.
Στον αγώνα, που μπήκα, μπήκα χωρίς να ξέρω πού πηγαίνω. Ομως τον καιρό που κρατούσα το ντουφέκι πείστικα ότι ο αγώνας είναι τίμιος και γι' αυτόν πεθαίνω.

Κάνοντας απολογισμό της όλης ζωής που έζησα βλέπω ότι κανέναν δεν πείραξα και ότι κανένα κακό δεν έκανα. Γι' αυτό κι αν ζούσα τον ίδιο δρόμο θ' ακολουθούσα. Δεν θέλω να λυπηθείτε για τον άδικο σκοτομό μου. Στα δε πολυαγαπημένα μου αδέρφια πέστε τους ότι δεν ατίμασα ούτε το Αλεξέικο ούτε το Αγγελοπλέικο όνομα. Επεσα σαν άνδρας και σαν Ελληνας. Ζητώ από αυτούς να συνεχίσουν τον αγώνα που εγώ άφησα μεσοστρατής.

Ζήτω το ΚΚΕ

Σας φιλώ για τελευταία φορά
Πάνος».


Στο χαρτί γραμμένο υπηρεσιακά:

Το γράμμα του Πάνου Αλεξιά στους άλλους συγγενείς (Αρχείο ΚΚΕ)

Εκτελέσθη την 31 ΙΑΝ 1949 εν Αγριλιά ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ.

 

«Συγνώμη που δεν σας έκανα το χατήρι»

Από τον ίδιο αποστολέα και το επόμενο γράμμα:

«Πολυαγαπημένοι μου θείοι, θείες, ξαδέρφια και ξαδερφάδες.

Μέσα από το κελί του θανάτου και λίγες ώρες προτού φθάσω στο απόσπασμα του θανάτου θα σας πω λίγα λόγια.

Σε όλους σας έχει επικρατήσει η γνώμη ότι, ό,τι έκανα, το έκανα γιατί δεν με πίεσαν οι γονείς μου.

Οχι, πεθαίνω μόνον και μόνον γιατί έτσι εγώ νόμιζα πως ήταν σωστό.

Από σας που πολύ σύντομα θα χρησιμοποιείται το όνομά μου προς τιμή σας ζητώ να κοιτάτε τους γονείς μου τώρα που τ' άλλα παιδιά τους βρίσκονται μακρυά.

Σας ζητώ συγνώμη (και παράλληλα σας ευχαριστώ για το ενδιαφέρον σας) να με συγχωρέσεται για το ότι δεν σας έκανα το χατήρι.

Σας φιλώ για τελευταία φορά

ο αγαπημένος σας Πάνος».

Ακτινοβολούσε θάρρος, λεβεντιά

 

Ποιος ήταν ο Πάνος; Διαβάζουμε στο βιβλίο του Αριστείδη Θεοχάρη (Στεριάς) «Στη Στερεά Ελλάδα με το Δημοκρατικό Στρατό 1945 - 1949», εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή»:

«Στη συνοικία του Aγίου Δημητρίου, η οικογένεια Aλεξιά, Πάνος, Xρήστος και Kώστας, ξεχώριζε για την καθημερινή αγωνιστική παρουσία της.

(...) Την περίοδο της Κατοχής, στον αγώνα για την απελευθέρωση της πατρίδας το Aγρίνιο, με το αγωνιστικό του παράδειγμα, ακτινοβολούσε σε όλη την Αιτωλοακαρνανία. Δημιούργησε το Αρχηγείο Δυτικής Στερεάς, το οποίο εξελίχτηκε στο 2/39 Σύνταγμα του EΛAΣ που δοκιμάστηκε στη φωτιά και το σίδερο και βγήκε νικητής στην κάθε αναμέτρηση με τον κατακτητή.

(...) Στις 3 Αυγούστου (1946), μετά την αποτυχία της ομάδας και τη δολοφονία του Eπαμεινώνδα, συνέλαβαν 58 αγωνιστές και τους πέρασαν στρατοδικείο στις 18.10.46. Με απόφαση του στρατοδικείου Μεσολογγίου καταδικάστηκαν αρκετοί σε ισόβια, ορισμένοι, ενώ ήταν ήδη στη φυλακή, ξαναδικάστηκαν σε θάνατο κι εκτελέστηκαν.

Η ληξιαρχική πράξη θανάτου με αναγραφή της απόφασης του στρατοδικείου (από το βιβλίο του Αριστείδη Θεοχάρη «Στη Στερεά Ελλάδα με το Δημοκρατικό Στρατό 1945 - 1949», «Σύγχρονη Εποχή»

(...) Πολλά στελέχη και μαχητές του Aγρινίου στάλθηκαν στο εκτελεστικό απόσπασμα. Aνάμεσά τους (...) ο Πάνος Aλεξιάς (Σταυραδελφός), αξιωματικός του EΛAΣ, μέλος του Γραφείου της Επιτροπής Πόλης του KKE, υπεύθυνος για τη Λαϊκή Aυτοάμυνα, ένα μεγάλο παλικάρι που ακτινοβολούσε θάρρος, λεβεντιά, εξωτερική και εσωτερική ομορφιά, στοιχεία που βρίσκουν την έκφρασή τους στο γράμμα προς τον πατέρα του, γραμμένο πριν την εκτέλεσή του (...) ο Σωτήρης Θεοδωρόπουλος, μέλος της AE και της EΠ του KKE, νόμιμος εκπρόσωπος του Κόμματος, υπέροχος κομμουνιστής, αισιόδοξος, πρόθυμος και στα δύσκολα, είναι ικανός να διεισδύσει στα κέντρα των αντιπάλων και να εξασφαλίσει τις πιο έμπιστες πληροφορίες. Ξανθός, γαλανομάτης με πρόσωπο διανοούμενου, αφοσιωμένος στην υπόθεση του αγώνα, ξεδιπλώνει πτυχές της ολοκληρωμένης συγκρότησής του στο γράμμα προς τον πατέρα του την παραμονή της εκτέλεσής του. O Σωτήρης εκτελέστηκε στις 22 Γενάρη στον Αγριλιά Μεσολογγίου. Μια μέρα νωρίτερα έγραψε το γράμμα - υποθήκη που φανερώνει το ανθρώπινο μεγαλείο. "...Mε δίκασαν όχι γιατί ήμουνα κανένας κλέφτης, εγκληματίας, όχι γιατί ήμουνα προδότης, αλλά γιατί ήμουνα Ελληνας, πατριώτης, κομμουνιστής... Πεθαίνω περήφανος για ό,τι είμαι. Θέλω να 'σαι περήφανος για μένα. Είμαι παιδί του λαού, γέννημα και θρέμμα και γι' αυτό δίνω το αίμα μου... Χιλιάδες αδέλφια μου πήραν πριν από μένα τον ίδιο δρόμο... Δε θέλω εκδίκηση, κάντε ό,τι συμφέρει το λαό".

 (...) Πάνος και Σωτήρης, συνεργάτες και συνδημιουργοί της οποιασδήποτε αγωνιστικής δραστηριότητας στο Αγρίνιο στα χρόνια 1945-46 (...) Το Αγρίνιο έχανε με το θάνατό τους δύο αξιόλογα παιδιά του, το Κόμμα δύο ικανά στελέχη».

Σύντομη ζωή, μεγάλο εκτόπισμα

 

Ο Πάνος Αλεξιάς με τη στολή του ΕΛΑΣ (Αρχείο ΚΚΕ)

Την εικόνα συμπληρώνει το σημείωμα της Τομεακής Επιτροπής Αιτωλοακαρνανίας του ΚΚΕ, με το οποίο έφτασαν στο Αρχείο του ΚΚΕ οι δύο επιστολές:

 «Ο Πάνος Αλεξιάς γεννήθηκε στο Αγρίνιο το 1922. Ηταν ο πρώτος από τα τρία παιδιά της οικογένειας του Κώστα Αλεξιά (τα άλλα δύο ήταν ο Βασίλης και ο Χρήστος).

Υπήρξε μέλος του Γραφείου της Επιτροπής Πόλης Αγρινίου του ΚΚΕ και ανθυπολοχαγός του ΕΛΑΣ. Από τους πρωτεργάτες της λαϊκής αντίστασης στην τρομοκρατία και το όργιο των Χιτών και ταγματασφαλιτών στο Αγρίνιο. Το 1945 προσπάθησε να βγει στο βουνό με το τμήμα Επαμεινώνδα και συνελήφθη το 1945. 
Εκτελέστηκε στις 31/1/1949 στην Αγριλιά Μεσολογγίου, μετά από απόφαση του έκτακτου Στρατοδικείου Μεσολογγίου.

Πριν την εκτέλεσή του άφησε δύο γράμματα. Το ένα γράμμα προς τους γονείς και τα αδέλφια του, που ήταν επίσης στρατευμένοι στον αγώνα που έδινε ο ΔΣΕ και βρίσκονταν είτε στην εξορία είτε στο βουνό. Το άλλο γράμμα, προς το ευρύτερο οικογενειακό του περιβάλλον, το οποίο προσπάθησε με χίλιους τρόπους να τον αποτρέψουν από το δρόμο που είχε διαλέξει και να κάνει δήλωση μετανοίας.

Τα δύο αυτά γράμματα μαζί με τα ματωμένα ρούχα του έφτασαν στο σπίτι των γονιών του, οι οποίοι τα κρατούσαν κρυμμένα.

Τα γράμματα σώθηκαν χάρη στην προσπάθεια των αδελφών του και του πατέρα του Κώστα Αλεξιά, ο οποίος τα είχε βάλει σε πλαστική διάφανη θήκη, συραμμένη γύρω - γύρω με δέρμα. Οι γονείς του έβαλαν μέσα στη θήκη και το λουλούδι που κρατούσε ο Πάνος Αλεξιάς πριν τον εκτελέσουν, ένα γιούλι.

Το 1967, η δικτατορία έψαξε να τα βρει στο σπίτι του πατέρα του, αλλά δεν τα κατάφερε, γεγονός που έγινε αφορμή να κυνηγηθούν ξανά τα αδέλφια του. Τα γράμματα δεν βρέθηκαν γιατί ήταν κρυμμένα στο πίσω μέρος ενός κάδρου που απεικόνιζε ένα τοπίο.

Ο Πάνος Αλεξιάς ήταν και ποδοσφαιριστής του Παναιτωλικού, ιστορικής ομάδας της πόλης του Αγρινίου, που ιδρύθηκε το 1926 και έχει ιδιαίτερη σχέση με την εργατική τάξη της πόλης και πιο συγκεκριμένα με τους καπνεργάτες».


 Ριζοσπάστης  Σάββατο 15 Ιούνη 2019 - Κυριακή 16 Ιούνη 2019