Κουπόνια του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ |
Στα χρόνια της Κατοχής, το ΚΚΕ αποτέλεσε τον καθοδηγητή, τον νου και την ψυχή του αγώνα ενάντια στους ναζιστές - φασίστες κατακτητές και τα ντόπια όργανά τους.
Το 1943 και ενώ είχε ήδη δημιουργηθεί το ΕΑΜ, είχε ήδη ηχήσει το ντουφέκι του ΕΛΑΣ στα βουνά της Ελλάδας και το χωνί της ΕΠΟΝ στις πόλεις και τα χωριά, το ΚΚΕ απευθύνθηκε στον λαό προκειμένου να του δώσει τα απαραίτητα μέσα για τις ανάγκες αυτού του τιτάνιου αγώνα.
Εγραψε ο «Ριζοσπάστης» στις 10 Αυγούστου 1943, ανακοινώνοντας την έναρξη του «Πανελλαδικού Εράνου Εθνικής Απελευθέρωσης»:
«Το ΚΚΕ καλεί τον Ελληνικό λαό να του δώσει τα μέσα για να δυναμώσει τον εθνικό - απελευθερωτικό αγώνα.
Και από την 1η Σεπτέμβρη ανοίγει Πανελλαδικό έρανο για ένα δισεκατομμύριο δραχμές. Σε χρήμα ή σε είδος. Εχει απόλυτη σιγουριά ότι οι εργάτες - υπάλληλοι, οι αγρότες, οι βιοτέχνες και επαγγελματίες, οι διανοούμενοι, όλος ο Ελληνικός λαός θα ξεπεράσουν το ένα δισεκατομμύριο. (...) Κάθε συνεισφορά είναι συμβολή στη λευτεριά της Ελλάδας».
Η ΚΟΑ υπερκάλυψε το πλάνο της σε ένα μήνα. Σε είκοσι μέρες είχε μαζέψει 220 εκατομμύρια δραχμές:
«Τα πιο πολλά τα έδωσαν οι εργάτες, οι λαϊκές συνοικίες, οι εργαζόμενες μάζες. Τα μάζεψαν χιλιάρικο χιλιάρικο. (...)».(«Ριζοσπάστης», 30.9.1943).
Τρικάκι για τον έρανο του ΚΚΕ |
Οι ΚΟ της Θεσσαλίας επίσης είχαν στόχο 300 εκατ. δραχμές και συγκέντρωσαν ένα 1 δισ. ενώ οι ΚΟ της Μακεδονίας με τον ίδιο στόχο συγκέντρωσαν 5 δισ. δραχμές!
Ο «Ριζοσπάστης» παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα του εράνου σε άρθρο του με τίτλο «Και με το όπλο και με τη δραχμή» κατέληγε:
«Το ΚΚΕ θα ανταποκριθεί ολοκληρωτικά στην εμπιστοσύνη και στις προσδοκίες του Ελληνικού λαού. Κομμουνιστές εμπρός! Πιο τολμηρά στον αγώνα!». («Ριζοσπάστης», 30.11.1943).
Η τέτοια επιτυχία απέδειξε το κύρος του Κόμματος μέσα στον λαό και τους ισχυρούς δεσμούς που είχε αναπτύξει με τους εργάτες και τις εργάτριες, τους βιοπαλαιστές της πόλης και του χωριού. Αλλωστε και πριν από την προκήρυξη του εράνου είχαν δημιουργηθεί ομάδες - επιτροπές οικονομικής στήριξης που αξιοποιώντας διάφορους τρόπους ενίσχυαν σταθερά το Κόμμα. Μια τέτοια επιτροπή συστάθηκε ήδη απ' το 1942 στην Πελοπόννησο, όπως προκύπτει από σχετική επιστολή που δημοσίευσε ο «Ριζοσπάστης» στις 15.9.1942:
«Σύντροφοι,
Κάλεσμα της ΚΕ της ΟΚΝΕ για Πανελλαδικό έρανο |
Παράλληλα, πολλές ήταν οι προσφορές για την ενίσχυση των ανταρτών του ΕΛΑΣ. Το 1942 ένας τραπεζικός υπάλληλος προσέφερε 80 ώρες υπερωριακής εργασίας, δηλαδή 10 χιλιάδες δραχμές για την ενίσχυση των ανταρτών και των εξόριστων («Ριζοσπάστης», 15.12.1942) ενώ το 1943 ο ποιητής Ναπολέων Λαπαθιώτης, ένα χρόνο πριν από την αυτοκτονία του, χάρισε τα όπλα του πατέρα του στον εφεδρικό ΕΛΑΣ.
Ο λαός μας ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα του ΚΚΕ και στα χρόνια της ένοπλης ταξικής σύγκρουσης στα 1946 - 1949. Είναι συγκινητική η παρακάτω διήγηση της Χρύσας Γκόγκογλου που δημοσιεύτηκε στον «Οδηγητή» τον Νοέμβρη του 1976:
«Θεσσαλονίκη, Χειμώνας '46... Η τρομοκρατία και το παρακράτος οργιάζει στην ύπαιθρο. Σκορπάει τον τρόμο και το θάνατο (...).
Μέσα σ' αυτήν την κατάσταση άρχισε η οικονομική εισφορά, ο έρανος του Κόμματος. Ο λαός μας, όμως, έδειξε γι' άλλη μια φορά την αγάπη, την πίστη και την αφοσίωσή του στο ηρωικό του Κόμμα, στο ΚΚΕ. Μ' όλη τη φτώχεια και τον κατατρεγμό έδωσε με κάθε τρόπο το συγκινητικό και αγωνιστικό του παρών!
Δε θα ξεχάσω ποτέ το λεπτό κορίτσι από το Μεταλλικό του Κιλκίς, που μεταμφιεσμένη σε ηλικιωμένη γυναίκα, πέρασε από τα μπλόκα των συμμοριών των Παπαδόπουλων, με κίνδυνο της ζωής της έφτασε στη Θεσσαλονίκη.
Λάμποντας από χαρά, γεμάτη ικανοποίηση και υπερηφάνεια μας παράδωσε το μικρό της "θησαυρό"... Και δεν ήταν μόνο η χρηματική του αξία. Ηταν αυτή η αυταπάρνηση και η αυτοθυσία που δεν μετριέται παρά μόνο με το μέτρο της αγάπης και της πίστης προς το Κόμμα. Το μικρό σακουλάκι είχε μέσα ό,τι πολυτιμότερο είχε η κάθε οικογένεια: ένα δαχτυλίδι, μια καρφίτσα, οικογενειακά ενθύμια, ακόμα και τους βαφτιστικούς σταυρούς των παιδιών τους και τις βέρες που 'χουν κιόλας τριφτεί με τα χρόνια στα τιμημένα δουλευτάρικα χέρια...
Λίγο καιρό αργότερα, μια Κυριακή μεσημέρι, βρέθηκα σ' ένα εργατικό σπίτι. Σπάνιο το κρέας, μια φορά το μήνα.
"Παιδιά μου", λέει η μητέρα "σήμερα δε θα φάμε κρέας. Αυτό το μήνα δε θα φάμε κρέας... Τα λεφτά θα τα δώσουμε στον θείο το Γιάννη που είναι στη φυλακή. Σ' όλους τους θείους και τις θείες που δεν μπορούν να πάνε σπίτια τους".
Τα παιδιά έμειναν με τα μάτια ορθάνοιχτα, απορημένα. Αρχισαν τις ερωτήσεις. Μετά από λίγο το μεγαλύτερο με πολύ σοβαρότητα λέει:
"Μαμά, τα φασόλια μας αρέσουν πιο πολύ. Και τον άλλο μήνα να μη φάμε κρέας..."». (Οι υπογραμμίσεις δικές μας).
Η ιστορική πείρα μπορεί να αποτελέσει πηγή έμπνευσης και οδηγό για τη δράση μας! Ολα τα κατοπινά χρόνια, δεν έλειψαν οι προσφορές στο Κόμμα από χιλιάδες ανθρώπους του μόχθου που το σέβονται και το εκτιμούν ακόμα και αν δεν συμφωνούν σε όλα μαζί του. Δεν έλειψαν οι προσφορές από ανέργους, απολυμένους, εργαζόμενους που στο τέλος του μήνα ζορίζονται για να τα βγάλουν πέρα. Ολοι αυτοί είναι οι σταθεροί χρηματοδότες του ΚΚΕ, οι δικοί του άνθρωποι. Η εμπιστοσύνη που μας δείχνουν μας γεμίζει με ευθύνη να ανταποκριθούμε, να γίνουμε καλύτεροι, να τα δώσουμε όλα για το δίκιο τους, για το δίκιο της τάξης μας.
Ολοι και όλες να εντείνουμε τις προσπάθειές μας, να δώσουμε τη μάχη με δύναμη, αποφασιστικότητα, πίστη στα ιδανικά μας και αυταπάρνηση, να πετύχουμε τους στόχους που έχουν θέσει οι ΚΟ, να υπερκαλύψουμε το πανελλαδικό πλάνο της Οικονομικής Εξόρμησης!
Για την αλληλεγγύη στους διωκόμενους αγωνιστές, στα θύματα του αγώνα.
Ιδιαίτερη και ξεχωριστή πλευρά της προσπάθειας του Κόμματος να διαθέτει οικονομική αυτοτέλεια υπήρξε διαχρονικά η ανάγκη - καθήκον στήριξης των αγωνιστών που διώκονταν και των οικογενειών τους, των θυμάτων της ταξικής πάλης.
Το καθήκον αυτό υλοποιήθηκε από το Κόμμα είτε αυτοτελώς είτε μέσω οργανώσεων που συστάθηκαν με πρωτοβουλία του ΚΚΕ για να υπηρετήσουν αυτόν το σκοπό.
Η πρώτη τέτοια οργάνωση ήταν η Εργατική Βοήθεια (ΕΒΕ), η οποία ιδρύθηκε το 1924. Η ΕΒΕ προσέφερε ηθική και υλική βοήθεια (σε χρήματα, τρόφιμα, ρουχισμό και άλλα είδη) στα θύματα των αστικών διώξεων, ενώ ενίσχυε και τις οικογένειές τους. Παρείχε επίσης νομική βοήθεια (από δικηγόρους, μέλη της ΕΒΕ) αλλά και ιατρική περίθαλψη.
Στα χρόνια της Κατοχής και του αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας αυτόν το ρόλο ανέλαβε η Εθνική Αλληλεγγύη (ΕΑ). Για παράδειγμα, στα 1946 - 1947, η ΕΑ συγκέντρωσε χρήματα, τρόφιμα, ρουχισμό και άλλα είδη για τους εξόριστους, φυλακισμένους και νοσηλευόμενους, διοργάνωσε παιδικά συσσίτια και γιορτές, φρόντισε άπορα παιδιά και απολυόμενους εξόριστους κ.ά. (Βλ. «Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1918 - 1949», τόμ. Α2 και Β2, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2018, σελ. 251 - 253 και 248 αντίστοιχα).
Επίσης, στα χρόνια της στρατιωτικής δικτατορίας 1967 - 1974, το Κόμμα, που τότε είχε την έδρα του στο εξωτερικό αλλά και Κλιμάκιο της ΚΕ του ΚΚΕ και οι Κομματικές Οργανώσεις στην Ελλάδα σταθερά ενίσχυαν κρατούμενους και εξόριστους αγωνιστές και τις οικογένειές τους.
Παρά τις δυσκολίες, οι εργαζόμενοι έβρισκαν τρόπους να ενισχύουν το Κόμμα κάτω από τη «μύτη» της χούντας, όπως φαίνεται από το παρακάτω περιστατικό:
«12.500 δρχ. έβαλαν στο ντουλάπι γνωστού κομμουνιστή με πρωτοβουλία τους οι συνάδελφοί του στο εργοστάσιο για ενίσχυση της αντιδικτατορικής πάλης». («Ριζοσπάστης», 4/1969).
--«Εστειλα στο Κόμμα...»
Η διαχρονική σχέση εμπιστοσύνης που έχει αναπτύξει το ΚΚΕ με τους ανθρώπους του μόχθου αποτυπώθηκε και στην Τέχνη. Είναι γνωστό στους παλαιότερους αλλά ίσως άγνωστο στους νεότερους το τραγούδι των Φώντα Λάδη - Μίκη Θεοδωράκη «Εστειλα στο Κόμμα» που γράφτηκε τον Μάρτη του 1966 και μελοποιήθηκε τον Απρίλη της ίδιας χρονιάς. Οι στίχοι του τραγουδιού, που περιλαμβάνεται στον κύκλο τραγουδιών «Γράμματα από τη Γερμανία» είναι οι ακόλουθοι:
«Εστειλα στο κόμμα,
δέκα μάρκα ακόμα.
Μη γράψουν τ' όνομά μου,
μόνο τ' αρχικά μου.
Οχι πως φοβάμαι,
τι εργάτης θα 'μαι
για τόσα όμως δεν κάνει
να χαλάν μελάνι.
Τα πολλά σαν πάρτε,
τ' όνομά μου βάλτε,
και πλάνο και τομέα
και με κεφαλαία».
Στρατή ΔΟΥΝΙΑ*
* Ο Στ. Δουνιάς είναι μέλος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ
ΕΝΑ ΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ Ι. Β. ΣΤΑΛΙΝ
ΑπάντησηΔιαγραφήΣτις 18/12/2020 συμπληρώθηκαν 142 χρόνια από την γέννηση του Ι. Β. Στάλιν. Απ’ αφορμή την επέτειο αυτή αναρτώ ένα αδημοσίευτο στην Ελλάδα γράμμα του Ν. Ζαχαριάδη προς τον Ι. Β. Στάλιν που είδε το φως της δημοσιότητας σε ρωσική μετάφραση με παράλληλη φωτογραφική απεικόνιση του ελληνικού πρωτότυπου χειρόγραφου στο βιβλίο «Νίκος Ζαχαριάδης. Ζωή και πολιτική δραστηριότητα (1923–1973): Ντοκουμέντα», το οποίο εκδόθηκε το 2017 από το Ομοσπονδιακό Πρακτορείο Αρχείων της Ρωσίας στην Μόσχα και Αγία Πετρούπολη (Λένινγκραντ) υπό την επιμέλεια των Ν. Γκ. Τομίλινα (αρχισυντάκτρια) και Λ. Α. Βελιτσάνσκαγια (συντάκτρια) [Никос Захариадис. Жизнь и политическая деятельность (1923–1973): документы / гл. ред. Н. Г. Томилина, сост. Л. А. Величанская. — Москва ; Санкт-Петербург : Нестор-История, 2017. — 536 с. : ил.] (βλ. σελ. 69, αριθ. ντοκουμέντου 27). Το βιβλίο περιλαμβάνει 169 ανέκδοτα ντοκουμέντα από διάφορα σοβιετικά αρχεία που καλύπτουν μισόν αιώνα της πολιτικής δράσης του Ν. Ζαχαριάδη, κάποια από τα οποία είναι στα ελληνικά, αλλά στο βιβλίο δημοσιεύονται σε ρωσική μετάφραση.
Το συγκεκριμένο γράμμα γράφτηκε στις 10/10/1949 στην Αλβανία κι αφορά την σε εξέλιξη μεταφορά στην Σοβιετική Ένωση των τμημάτων του ΔΣΕ που είχαν υποχωρήσει στις όμορες προς την Ελλάδα λαϊκές δημοκρατίες, καθώς και την φροντίδα για την τύχη των παιδιών που ήδη βρίσκονταν σ’ αυτές κι άλλες λαϊκοδημοκρατικές χώρες. Το γράμμα απευθύνεται στην ΚΕ του ΠΚΚ (Μπ.) κι ο τίτλος της ρωσικής μετάφρασής του («Γράμμα του Ν. Ζαχαριάδη προς τον Ι. Β. Στάλιν σχετικά με την μεταφορά μαχητών του ΔΣΕ στις χώρες της Λαϊκής Δημοκρατίας, 10 Οκτωβρίου 1949» [Письмо Н. Захариадиса И. В. Сталину о перемещении бойцов ДАГ в страны народной демократии. 10 октября 1949 г.]) είναι, όπως φαίνεται από το περιεχόμενο, σχετικά ανακριβής. Το χειρόγραφο γράμμα, καθώς δείχνει ο γραφικός χαρακτήρας, δεν είναι γραμμένο από τον Ν. Ζαχαριάδη, αλλά φέρει την ιδιόγραφη υπογραφή του (με διαφορετικό χρώμα μελανιού απ’ ό,τι το υπόλοιπο κείμενο). Κατά την αντιγραφή από την φωτογραφία του πρωτότυπου χειρογράφου διατηρήθηκε η ορθογραφία και η στίξη του πρωτότυπου. Δικές μου επεξηγηματικές προσθήκες έχουν τεθεί σε ορθογώνιες αγκύλες ([ ]).
Πρός τήν Κ.Ε. τοῦ Πανενωσιακοῦ Κομμουνιστικοῦ Κόμματος (Μπολσ.)
Γιά τό σ. Στάλιν
Ἡ μεταφορά τῶν τμημάτων μας ἄρχισε. Μέχρι σήμερα ἐπιβιβάστηκαν δύο χιλιάδες. Αὐτή τή βδομάδα φεύγουν ἄλλες ἕξι χιλιάδες. Ἡ μεταφορά τῶν δώδεκα χιλιάδων θἄχει τελειώσει μέσα στό μήνα Ὀχτώβρη.
Θά σᾶς παρακαλέσουμε τώρα γιά τά παρακάτω.
1.– Ἐδῶ στήν Ἀλβανία ἐχτός ἀπό τίς δώδεκα χιλιάδες συγκεντρώθηκαν ἄλλες δυό χιλιάδες περίπου. Σᾶς παρακαλοῦμε νά ἐπιτρέψετε τή μεταφορά καί τῶν δυό αὐτῶν χιλιάδων.
2.– Στή Βουλγαρία ὑπάρχουν συγκεντρωμένοι περίπου πέντε χιλιάδες μαχητές καί μαχήτριες μας. Στίς ἄλλες Λαϊκές Δημοκρατίες περίπου τρεῖς χιλιάδες, κυρίως ἀνάπηροι καί πρώην τραυματίες. Οἱ περισσότεροι ἀπ’ αὐτούς κάνουν γιά στρατιωτικές καί πολιτικές σπουδές. Σᾶς παρακαλοῦμε νά δοθεῖ καί γι’ αὐτούς ἡ ἴδια λύση πού δόθηκε καί γιά τά τμήματά μας τῆς Ἀλβανίας.
3.– Στίς Λαϊκές Δημοκρατίες ἔχουμε περίπου 20 χιλιάδες παιδιά ἀγόρια καί κορίτσια. Ἡ ἐπιθυμία ἡ δική μας, κυρίως γιά τά παιδιά πού εἶναι πάνω ἀπό δώδεκα χρονῶν, εἶναι νά δοθεῖ σ’ αὐτά ἡ δυνατότητα ν’ ἀποχτήσουν μιά ἄρτια τεχνική-ἐπαγγελματική, πολιτική καί στρατιωτική ἀγωγή στή Σ.Ε. [Σοβιετική Ένωση]
Σᾶς παρακαλοῦμε νά μᾶς γνωρίσετε τίς ἀποφάσεις σας πάνω στίς πιό πάνω παρακλήσεις μας γιά νά πάρουμε ἀπό μέρους μας τά ἀναγκαῖα μέτρα γιά τήν ὁριστική ἀντιμετώπιση τῶν ζητημάτων αὐτῶν.
Μέ βαθύ σεβασμό
Ν. Ζαχαριάδης [ιδιόγραφη υπογραφή]
10 τοῦ Ὀχτώβρη 1949
Άγρυπνος