Ιστορική μέρα η σημερινή για την Κοκκινιά. Μέρα σύμβολο αγώνων για τη λευτεριά, μέρα ορόσημο, φωτεινό παράδειγμα για τους σημερινούς αγώνες του λαού της θρυλικής Κοκκινιάς.
Διακόσια παλληκάρια εκτελέστηκαν στις 17 Αυγούστου 1944 στη «μάντρα» της Οσίας Ξένης. Και δεν είναι μόνο αυτή η προσφορά της Κοκκινιάς στον αγώνα κατά των φασιστών - καταχτητών και των ντόπιων συνεργατών τους. Πάνω από 5.000 Κοκκινιώτες και Κοκκινιώτισσες έδοσαν τη ζωή τους σε μάχες, σε μπλόκα, σε βομβαρδισμούς, σε στρατόπεδα ή πέθαναν από την πείνα.
(...)
Νέο αίμα
Στις 24 Σεπτέμβρη 1944, η Κοκκινιά σύσσωμη τίμησε τους νεκρούς της. Χιλιάδες λαού συμμετείχαν στο μνημόσυνο, που έγινε στην ίδια πλατεία της μάντρας, την πλατεία της Οσίας Ξένης. Οι φασίστες δεν δίστασαν να χτυπήσουν στο ψαχνό το άμαχο πλήθος, αιματοκυλώντας πάλι την Κοκκινιά.
Δημοσιεύουμε το χρονικό της μέρας αυτής, όπως δημοσιεύτηκε στο ειδικό τεύχος με τίτλο «Σπάμε την άτιμη την αλυσίδα», που τύπωσε η ΕΠΟΝ Πειραιά το 1945.
24 Σεπτέμβρη 1944. Η Κοκκινιά σου φαίνεται σήμερα πιο όμορφη, πιο λαμπρή. Το μνημόσυνο αθέλητα φέρνει στο νου τη ματωμένη πορεία αυτής της μεγάλης γειτονιάς, που τριάμισυ χρόνια πότισε τα χώματά της με το καλύτερο αίμα της, που θυσίασε χιλιάδες παιδιά της στα φασιστικά κάτεργα (...)
Οι δρόμοι μαυρίζουν. Ατελείωτες σειρές από μαυροφορεμένες μανάδες τραβάνε ολόισια στην Οσία Ξένη. Οσο προχωράει η ώρα, γεμίζει η πλατεία, γεμίζουν οι δρόμοι. Εκατοντάδες στεφάνια έρχονται. Δεκάδες αντιπροσωπείες από τις γειτονιές του Πειραιά κι από την Αθήνα έρχονται να δόσουν όρκο, πως θα εκδικηθούν το αίμα των εκατοντάδων νεκρών της 17ηςΑυγούστου 1944.
Σε λίγο αρχίζει η παρέλαση του ΕΛΑΣ και των ΕΠΟΝίτικων τμημάτων. ΕΠΟΝίτες ΕΠΟΝίτισσες κι Αετόπουλα παρελαύνουν στην οδό Κοτζιά. Είναι τα ηρωικά βλαστάρια της Λεβεντογέννας Κοκκινιάς. Η πλατεία είναι κοσμημένη με καλλιτεχνικό πλακάτ από το δράμα της 17.8.44.
Σαν τελείωσε η επιμνημόσυνη δέηση η λαοθάλασσα ξεχύνεται με τα λάβαρα στην πλατεία. Σφίγγονται οι γροθιές και το «πένθιμο εμβατήριο» συγκλονίζει τις λεύτερες ψυχές.
Οταν η λαοπλημμύρα ετοιμάζεται να προχωρήσει και τα «Χωνιά» κατευθύνουν τις μάζες τότε οι Ούνοι ταμπουρωμένοι στο λόφο της Δεξαμενής έστρεψαν τα πολυβόλα τους στο λαό (...) Ο ίσκιος της Εκκλησίας σκέπαζε τα πλήθη, μα οι φασίστες δεν σεβάστηκαν τίποτε, διψούσαν για αίμα και τις χαροκαμένες μάνες ήθελαν να τις σωριάσουν νεκρές στην πλατεία και χτύπησαν αλύπητα. (...)
Μια ιστορική προκήρυξη
Παρά το αίμα, παρά τον θρήνο, που ξέσπασε στην Κοκκινιά, οι φασίστες δεν κατάφεραν να λυγίσουν την ψυχή της. Η αντίσταση συνεχίζεται με περισσότερη ορμή. Την ίδια εκείνη νύχτα του «Μπλόκου» κυκλοφορεί προκήρυξη της Αχτιδικής Επιτροπής Κοκκινιάς του ΚΚΕ και ξανακούγεται στους δρόμους το θρυλικό «χωνί».
Δημοσιεύουμε απόσπασμα από το κείμενο της ιστορικής προκήρυξης.
«Κοκκινιώτες! Κοκκινιώτισσες! Διακόσια διαλεχτά παλληκάρια, διακόσιοι πρωτοπόροι στον καθημερινό αγώνα για ζωή και λευτεριά, διακόσια μέλη και στελέχη, οπαδοί και συμπαθούντες του Κόμματός σας του Κομμουνιστικού δεν υπάρχουν πια. Γερμανοί με τους καταραμένους τσολιαδοχωροφύλακες, τους βασάνισαν, τους χτύπησαν ανήλεα, τους βγάλαν τα μάτια και πτώματα πια τους εκτέλεσαν. Σταθήκαμε μάρτυρες στον ηρωισμό τους, στην παλληκαριά τους. (...) Χαρά στον τόπο που βγάζει τέτοια παλληκάρια, τιμή στο κόμμα που τ' ανάθρεψε με τέτοια πίστη και παλληκαριά, τιμή και δόξα στο γονιό που 'θρεψε τέτοιους λεβέντες... Το αίμα σας θα το πάρουμε πίσω. Ορκιζόμαστε να συνεχίσουμε με πιότερη ορμή το μισοτελειωμένο σας έργο για τη λευτεριά του τόπου μας. (...)
Τα διαλεχτά παλληκάρια ο Απόστολος, ο Θόδωρος, η Διαμάντω, η Κούλα και όλα τ' άλλα πέσανε παλεύοντας την επιστράτευση για το καλό του τόπου μας... Αιώνια η μνήμη στα παλληκάρια μας που πέσαν. (...)».
***
Στις 17 Αυγούστου 1944, στην κάλυψη της βαθιάς νύχτας, 2.500 χιλιάδες Γερμανοί και ταγματασφαλίτες με τανκς και βαρύ πυροβολικό μπήκαν στις γειτονιές της Κοκκινιάς.
Ηταν το δεύτερο μπλόκο στην Κοκκινιά και το μεγαλύτερο. Το πρώτο έγινε στις 7 Μάρτη 1944 και το τρίτο στις 24 Σεπτέμβρη 1944, στο μνημόσυνο των θυμάτων.
Ο Σπύρος Κωτσάκης (Νέστορας), Καπετάνιος του Α' Σώματος Στρατού του ΕΛΑΣ, έγραψε για όσα έγιναν στην Κοκκινιά στις 17.8.1944:
«Με χωνιά καλούν τον κόσμο, τους άντρες από 14 μέχρι 60 χρονών, να μαζευτούν στην πλατεία Οσίας Ξένης. Οποιον βρουν στο σπίτι του θα τον εκτελούν επί τόπου. Από το πρωί κιόλας η πλατεία και οι γύρω δρόμοι είχαν γεμίσει κόσμο 20-25 χιλιάδες. Τους βάζουν να καθήσουν καταγής. Κι όπως στο Δουργούτι - Φάρο, το ίδιο σκηνικό: περνάνε ανάμεσα οι χαφιέδες. Εδώ πολλοί χωρίς μάσκα, όπως ο Μπαντράνης, ο Βακαλόπουλος, ο Βερύκογλου, ο Γρ. Ιωαννίδης, και υποδείχνουν τους αγωνιστές, τα στελέχη της Αντίστασης, του Κόμματος, του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ, της ΕΠΟΝ, της ΟΠΛΑ. Τους παίρνουν, τους πηγαίνουν στη μάντρα και τους εκτελούν. Μέχρι να τους πάνε στον τόπο της εκτέλεσης τους βασανίζουν απάνθρωπα για να προδόσουν. 72 εκτέλεσαν στη Μάντρα της Οσίας Ξένης, 42 στη μάντρα στ' Αρμένικα, 40 στο Σκιστό. Πολλούς μισοζώντανους. Στον 4ο Καράβα (Αρμένικα) από τα 90 σπίτια έκαψαν τα 80. Συνολικά σ' όλο το μπλόκο οι σκοτωμένοι είναι πάνω από 200 και τα καμένα σπίτια ξεπερνάν τα 100. Η λεηλασία και το πλιάτσικο χωρίς προηγούμενο».
Πάνω από 6.000 έκλεισαν σε κάτεργα της Γερμανίας και στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου. Παράλληλα με τις εκτελέσεις μάχη γινόταν στις γειτονιές. Μια ομάδα ανταρτών με επικεφαλής την Διαμάντω Κουμπάκη, στέλεχος του ΚΚΕ, κρύβονται στο βόρειο τμήμα της πόλης. Οταν την πιάνουν κι αυτή, φωνάζει πριν την εκτελέσουν:
«Μια ζωή τη χρωστάμε, ας μην την πάρουν οι προδότες. Υπάρχουν χιλιάδες λεβέντες. Θα τους εκδικηθούν».
- Βλ. περισσότερα:
- Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1939-1949, τόμ. Β1, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2018, σελ. 334 - 347.
- Σπύρος Α. Κωτσάκης, «Εισφορά στο χρονικό της Κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης στην Αθήνα», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 1986, σελ. 213 - 214.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου