Πού ακούστηκε;

«Πώς αλλάζουν τα πράγματα! Το ίδιο διάστημα που η Εθνική Λυρική Σκηνή έκανε τα εγκαίνιά της στο ΚΠΙΣΝ (στου Νιάρχου, για να συνεννοηθούμε...), το Μέγαρο Μουσικής, το άλλοτε λαμπρότερο κέντρο της κοσμικής και πολιτιστικής ζωής, σήμερα φυτοζωεί, φιλοξενώντας συναυλία της Ορχήστρας της ΕΡΤ, που οργάνωσε το ΚΚΕ για την εκατονταετηρίδα της Οκτωβριανής "Επανάστασης" - το θέτω σε εισαγωγικά, διότι επρόκειτο για πραξικόπημα. Η επανάσταση του ρωσικού λαού είχε γίνει τον Φεβρουάριο. Τον Οκτώβριο έγινε το πραξικόπημα με το οποίο οι Μπολσεβίκοι κατέλαβαν την εξουσία και εγκατέστησαν τη δικτατορία τους, με τα γνωστά και καταγεγραμμένα αποτελέσματα. Βέβαια, οι πιστοί του ΚΚΕ μπορούν να ονομάζουν όπως θέλουν την επέτειο και να τη γιορτάζουν όπως τους αρέσει. Δική τους είναι, αυτούς μόνον αφορά και κανέναν άλλον. Η απορία μου είναι γιατί τη συγκεκριμένη συναυλία, προχθές, τίμησε με την παρουσία του ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας. Καλά ο Πρόεδρος της Βουλής - τον ξέρουμε. Αλλά ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας;».

***

 

Αυτά έγραφε τις προάλλες στην «Καθημερινή» ο «πολύς» Στέφανος Κασιμάτης, φανερά ενοχλημένος από την απήχηση που είχε η πρωτοβουλία της ΚΕ του ΚΚΕ να τιμήσει τρεις κορυφαίους Σοβιετικούς μουσικοσυνθέτες, με αφορμή την 100ή επέτειο της Οκτωβριανής Επανάστασης.

Η ίδια συναυλία απασχόλησε σε ένα εκτενές κείμενο και τον αρθρογράφο της εφημερίδας «ΤΑ ΝΕΑ», Ηλία Κανέλλη, ο οποίος κατηγορεί το ΚΚΕ ότι επέλεξε τους τρεις Σοβιετικούς συνθέτες όχι για να τιμήσει το έργο τους, αλλά για να το χρησιμοποιήσει. Στο άρθρο του αναμασά τα γνωστά για τον Σοστακόβιτς, ότι έτρεμε μην τον διώξει το «καθεστώς» και ότι στη Νέα Υόρκη, το 1949, διάβαζε τους λόγους που του γράψανε, για να είναι αρεστός στην ηγεσία της ΕΣΣΔ. Για τον Προκόφιεφ και τον Χατσατουριάν δεν βρήκε πολλά να γράψει και έτσι αρκέστηκε στη μάταιη διαπίστωση για τον πρώτο ότι πήγε άκλαυτος, επειδή είχε την «ατυχία» να πεθάνει την ίδια μέρα με τον Στάλιν και επομένως «όλοι θρηνούσαν τον πατερούλη»...

***

 

Ξίνισαν οι «μαντάμ Σουσούδες» της αστικής δημοσιογραφίας και βγήκαν στη ρούγα του αντικομμουνισμού. Αλήθεια, τι τον ενόχλησε πιο πολύ τον Κασιμάτη; Οτι ο «λαουτζίκος», η «μπασκλασαρία», ο «μπύθουλας» μπήκε στο Μέγαρο Μουσικής; Ενοχλήθηκε από την παρουσία απλών εργατών και εργατριών στο Μέγαρο Μουσικής; Ανατριχιάζει, φαίνεται, από την ιδέα και μόνο ότι οι εργάτες που χτίζουν τα «Μέγαρα» έχουν (άκουσον, άκουσον...) το δικαίωμα να τα επισκέπτονται!!! «Τι θράσος, τι αγένεια, πού φτάσαμε», θα αναρωτήθηκε η μαντάμ Σουσού και μύρισε το αρωματισμένο της μαντίλι, γυρνώντας το κεφάλι της με απέχθεια.

Μήπως όμως θύμωσε γιατί μια από τις καλύτερες ορχήστρες της Ελλάδας, η Ορχήστρα της ΕΡΤ, και ένας καταξιωμένος, διεθνούς φήμης μαέστρος έπαιξαν σε συναυλία... που διοργάνωσε το ΚΚΕ για την επέτειο της Οκτωβριανής Επανάστασης; «Οποία κατάντια», θα σκέφτηκε η μαντάμ Σουσού, ένα ρίγος διαπέρασε το κορμί της και προσπέρασε με βιασύνη τη γνώμη του διεθνούς φήμης διευθυντή ορχήστρας, Αλέξανδρου Μυράτ: «Είναι η επέτειος του σημαντικότερου γεγονότος που άνοιξε τον "σύντομο" 20ό αιώνα. Η Ιστορία δεν τελειώνει ποτέ, ούτε επαναλαμβάνεται βέβαια. Η επέτειος φέρνει ξανά στο φως μια ιστορία που θα πρέπει να γνωρίζουμε για να κατανοούμε τη σχέση της με το σήμερα».

***

 

Αυτό που όμως δεν μπορεί να αποδεχτεί με τίποτα ο δημοσιογράφος της «Καθημερινής», είναι αυτό το ίδιο το έργο των τριών κορυφαίων Σοβιετικών συνθετών του 20ού αιώνα, ίσως των κορυφαίων του κόσμου για τον αιώνα που μας πέρασε. Πώς να χωνέψει ότι μια «δικτατορία», ένα «ολοκληρωτικό και ανελεύθερο» καθεστώς διαμορφώνει τέτοιο επίπεδο καλλιτεχνικής δημιουργίας και πνευματικής πρωτοπόρας εργασίας. Πώς είναι δυνατόν ένα τέτοιο «πραξικόπημα» να αποτελεί έμπνευση για τη δημιουργία κορυφαίων μουσικών έργων του 20ού αιώνα. Πού ακούστηκε, αυτή η ύψιστη καλλιτεχνική δημιουργία να απευθύνεται στον απλό λαό, να καλλιεργεί και να διαπαιδαγωγεί τα ιδανικά μιας κοινωνίας χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο...

Είναι λογικό ο δημοσιογράφος να αναστατώνεται. Ομως, στην προκειμένη περίπτωση ταιριάζει γάντι και η απάντηση στην ψωνισμένη μαντάμ Σουσού από τον Παναγιωτάκη, όταν εκείνη του λέει: «Δε θα μπορούσες (να ζήσει στο Μέγαρο που πρόσφατα είχε αποκτήσει) καθότι πτωχός, και όχι μόνο πτωχός εις το χρήμα, αλλά και πτωχός εις το πνεύματι και αυτή είναι η μεγαλύτερη πτωχεία». Κι εκείνος της απαντά: «Αχ μωρέ Ζαργάνα μου, βασίλισσα έγινες αλλά οι κοτσάνες, κοτσάνες»!!!

***

 

Οσο για τον Κανέλλη των «ΝΕΩΝ», που παρουσιάζει τους τρεις Σοβιετικούς συνθέτες ως «παρίες» και καταχωρημένους στα μαύρα κατάστιχα της σοβιετικής εξουσίας, προφανώς του διαφεύγει ότι ο Προκόφιεφ τιμήθηκε από το σοβιετικό κράτος όχι μία, αλλά πολλές φορές με τις ανώτερες διακρίσεις, όπως το Βραβείο «Λένιν» (1957) και το Βραβείο «Στάλιν» (1943, 1946, 1947, 1952). Ο Σοστακόβιτς, πάλι, εκτός του ότι τιμήθηκε εξίσου από το σοβιετικό κράτος, ήταν τόσο «απεχθής» στο καθεστώς, που έδωσε το όνομά του ακόμα και σε μια χερσόνησο της σοβιετικής επικράτειας στην Ανταρκτική. Ανάλογες τιμές απέδωσε η ΕΣΣΔ και στον Χατσατουριάν. Ψιλά γράμματα, θα σκεφτεί κανείς. Κυρίως για εκείνους που με κάθε αφορμή επαναλαμβάνουν τις ίδιες αντικομμουνιστικές κορόνες, σαν να τις διαβάζουν από ...παρτιτούρα.

Ν. Π.

 

Ριζοσπάστης