«ΟΙ ΤΕΜΠΕΛΗΔΕΣ ΦΤΑΙΝΕ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΡΙΣΕΙΣ» Ανοησία; Ημιμάθεια; ή Σκοπιμότητα;

«ΟΙ ΤΕΜΠΕΛΗΔΕΣ ΦΤΑΙΝΕ ΓΙΑ ΤΙΣΚΡΙΣΕΙΣ» Ανοησία; Ημιμάθεια; ή Σκοπιμότητα; 

Από  Ατέχνως

 

Γράφει ο Γιάννης Βεντούρας //

Συζητούσα τις προάλλες με έναν γνωστό μου, για το θέμα της Ανάπτυξης της Οικονομίας και των Οικονομικών Κρίσεων. Αυτός ο φίλος ισχυριζόταν ότι για τις οικονομικές κρίσεις που συμβαίνουν, φταίνε οι εργαζόμενοι που δεν δουλεύουν αρκετά.

Σύμφωνα με την γνώμη του, εάν οι εργαζόμενοι έδειχναν μεγαλύτερο ζήλο στην εργασία τους, τότε δεν θα έκλειναν οι επιχειρήσεις και η οικονομία θα είχε συνεχή άνοδο. Όταν τον ρώτησα αν γνωρίζει τους μηχανισμούς που προκαλούν τις οικονομικές κρίσεις, μου απάντησε ότι δεν του χρειάζεται να ξέρει και πολλά οικονομικά, αφού υπάρχουν τόσοι επιστήμονες οικονομολόγοι που τα λένε αυτά στις τηλεοράσεις ή τα γράφουν στις εφημερίδες.

Έμεινα σκεφτικός και συλλογιζόμουν ότι, οι επιτήδειοι, χρησιμοποιούν την άγνοια και την αμορφωσιά, για να χειραγωγούν τους εργαζόμενους.

Αλήθεια, γνωρίζεις τι σημαίνει «Ανάπτυξη»; Ότι η οικονομική ανάπτυξη είναι η αύξηση των παραγόμενων αγαθών (και υπηρεσιών) μέσα στα πλαίσια μιας οικονομίας; Ότι για να έχουμε συνεχή ανάπτυξη θα πρέπει συνεχώς να αυξάνονται και οι παραγόμενες ποσότητες των αγαθών;

Όμως σε μια καπιταλιστική οικονομία, όπως η δική μας, αυτό είναι ΑΔΥΝΑΤΟΝ να επιτευχθεί. Όχι γιατί δεν υπάρχουν ικανοί επιστήμονες ή δεν έχουμε καλούς πολιτικούς ηγέτες, αλλά επειδή οι εσωτερικοί νόμοι που ισχύουν στο σύστημα του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, δεν το επιτρέπουν!

Ακόμα και τα σχολικά βιβλία του Λυκείου μιλάνε για τους «Οικονομικούς Κύκλους» της Οικονομίας, δηλαδή για τις συνεχείς περιόδους της Ανάπτυξης και της Κρίσης.

Ένα διάγραμμα σαν το παρακάτω, θα το βρείτε σε όλα τα σχολικά και πανεπιστημιακά οικονομικά εγχειρίδια. Σε αυτό φαίνεται καθαρά ότι, κάθε περίοδος Ανάπτυξης ακολουθείται υποχρεωτικά από μια περίοδο Κρίσης.

Όταν η παραγωγή αυξάνεται από το σημείο Α και πηγαίνει προς το σημείο Β, τότε έχουμε την περίοδο της Οικονομικής Ανάπτυξης. Όταν όμως η Ανάπτυξη φτάσει στο υψηλότερο σημείο (το Β) τότε αρχίζει να μειώνεται η παραγωγή. Η μείωση αυτή θα είναι συνεχής μέχρι να φτάσει στο χαμηλότερο σημείο (το Γ). Όλη η διαδρομή από το Β στο Γ, είναι η περίοδος της Οικονομικής Κρίσης. Μάλιστα, όσο η οικονομία παραμένει κοντά στο σημείο Γ, χωρίς μεγάλες διακυμάνσεις, λέμε ότι αυτή βρίσκεται σε Ύφεση.

Στη συνέχεια η καπιταλιστική οικονομία, αφού ξεπεράσει την περίοδο της Κρίσης (και της Ύφεσης) ξαναβάζει μπροστά τις μηχανές της και αρχίζει ξανά να αυξάνει την παραγωγή. Αρχίζει λοιπόν ένας καινούργιος Οικονομικός Κύκλος.

Όσο η παραγωγή αυξάνεται από το σημείο Γ και βαδίζει προς το σημείο Δ, τόσο οι μηχανές της οικονομίας φουλάρουν και η παραγωγή αυξάνεται όλο και περισσότερο. Όσο όμως αυξάνεται η παραγωγή, τόσο αυξάνονται και οι πωλήσεις των επιχειρηματιών και συνεπώς άλλο τόσο, τα κέρδη τους εκτινάσσονται στα ύψη.

Εκεί όμως που όλα πάνε καλά για την οικονομία, ξαφνικά η ζήτηση για κατανάλωση αγαθών δεν μπορεί να καλύψει την ποσότητα που παράγουν οι επιχειρήσεις. Τα αγαθά που έχουν παραχθεί αρχίζουν να συσσωρεύονται απούλητα στις αποθήκες, με αποτέλεσμα οι καπιταλιστές επιχειρηματίες να μειώνουν και αυτοί την παραγωγή τους. Αρχικά μειώνουν την ταχύτητα των μηχανών, στη συνέχεια σταματάνε κάποιες βάρδιες παραγωγής και τέλος κλείνουν ολόκληρα εργοστάσια.

Αλλά μείωση της παραγωγής, σημαίνει απολύσεις και ανεργία. Επέρχεται δηλαδή μείωση των εισοδημάτων των εργαζομένων και συνεπώς παραπέρα μείωση της ζήτησης αγαθών. Αυτό εντείνει ακόμα παραπέρα την οικονομική κρίση. Η οικονομία ακολουθεί την πορεία από το Δ στο Ε, όπως φαίνεται στο σχήμα μας, για να ολοκληρώσει έναν ακόμα οικονομικό κύκλο.

Συνεπώς, σύμφωνα, όχι μόνο με τους μαρξιστές, αλλά και με τους αστούς οικονομολόγους, η οικονομική κρίση ξεσπάει ακριβώς στο σημείο όπου η παραγωγή έχει φτάσει στο υψηλότερο σημείο. Δηλαδή τη στιγμή που οι εργαζόμενοι παράγουν πολύ περισσότερα από αυτά που μπορούν να καταναλώσουν.

Συνεπώς καταρρίπτεται το «αφελές» επιχείρημα ότι τάχα για τις οικονομικές καπιταλιστικές κρίσεις φταίνε οι εργαζόμενοι που τεμπελιάζουν. Αντιθέτως μάλιστα, θα μπορούσε να πει κάποιος, ότι οι κρίσεις συμβαίνουν, επειδή η εργασία των εργαζόμενων είναι πολύ παραγωγική!

Γιατί όμως οι αστοί χρησιμοποιούν τέτοιες απόψεις (όπως την παραπάνω), αφού και αντιεπιστημονικές είναι και οι ίδιοι γνωρίζουν πολύ καλά ότι δεν ισχύουν όλα αυτά;

Μα επειδή θέλουν να περάσουν την ιδέα στην εργατική τάξη, ότι για τις οικονομικές κρίσεις δεν φταίει ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής, αλλά οτιδήποτε άλλο, (όπως στην περίπτωσή μας η ίδια η τεμπελιά των εργαζομένων). Επειδή εάν οι εργαζόμενοι συνειδητοποιήσουν ότι, για τις καπιταλιστικές κρίσεις και τις τραγικές συνέπειες που έχουν αυτές στη ζωή τους, φταίει ο καπιταλισμός, ίσως τότε θελήσουν να δοκιμάσουν τον σοσιαλιστικό τρόπο παραγωγής.

Αλλά γεννιέται το ερώτημα. Μα καλά, πώς γίνεται την στιγμή που όλα πάνε περίφημα στην οικονομία, την στιγμή όπου η παραγωγή έχει αυξηθεί στο έπακρο, όπου η ανεργία είναι σχετικά μειωμένη και τα εισοδήματα της εργατικής τάξης συνολικά είναι αυξημένα, γιατί η ζήτηση (η κατανάλωση) αγαθών δεν μπορεί να καλύψει τις παραγόμενες ποσότητες;

Σε αυτό το ερώτημα οι αστοί οικονομολόγοι δεν μπορούν να δώσουν απάντηση. Όλες οι προσπάθειές τους για να εξηγήσουν τις «Κρίσεις» απέβησαν μάταιες. Μόνο η ανάλυση του Κάρολου Μάρξ για την Αξία και την Υπεραξία έχει δώσει πειστική απάντηση. Οι αστοί οικονομολόγοι προσπαθούν εδώ και 150 χρόνια να καταρρίψουν την θεωρία του, αλλά μέχρι τώρα δεν το κατάφεραν.

Αξίζει λοιπόν, χωρίς να μπούμε σε λεπτομέρειες, να δούμε με ποιόν τρόπο η Υπεραξία που καρπώνονται οι καπιταλιστές από την εργασία των εργατών, οδηγεί στις οικονομικές καπιταλιστικές κρίσεις.

Η εργατική τάξη (ας υποθέσουμε της Ελλάδας) προσφέρει την εργατική της δύναμη στις επιχειρήσεις των καπιταλιστών, με την οποία παράγεται μια ποσότητα αγαθών. Ας υποθέσουμε ότι η αξία των αγαθών που παρήχθησαν είναι 175 δις ευρώ. Από αυτή την αξία, οι καπιταλιστές δίνουν στους εργάτες μόνο ένα μέρος της, ας υποθέσουμε τα 100 δις ευρώ και το υπόλοιπο (τα 75 δις) τα παρακρατάνε οι καπιταλιστές, κλέβοντας έτσι ένα μέρος από την εργασία της εργατικής τάξης.

Οι εργαζόμενοι θα χρησιμοποιήσουν ολόκληρο το ποσό που πήραν για να αγοράσουν τα αγαθά που παρήγαγαν οι ίδιοι. Θα διατεθούν λοιπόν στην κατανάλωση και 100 δις ευρώ. (Ακόμα και να κρατήσουν λίγα χρήματα στην άκρη, στη συνέχεια και αυτά θα χρησιμοποιηθούν για αγορές αγαθών).

Από την άλλη μεριά, από τα 75 δις που πήρε η αστική τάξη, μόνο ένα μέρος από αυτά θα διατεθεί στην κατανάλωση και την πολυτελή διαβίωσή της. Ας υποθέσουμε ότι το ποσόν αυτό είναι 25 δις.
Τα υπόλοιπα 50 δις οι καπιταλιστές θα τα κρατήσουν στην άκρη και θα τα χρησιμοποιήσουν για καινούργιες επενδύσεις, ώστε να βγάλουν ακόμα περισσότερα κέρδη, ακόμα μεγαλύτερη κλεμμένη υπεραξία. 

Ακόμα και αν ορισμένοι τα καταθέσουν προσωρινά στις τράπεζες, αυτά θα χρησιμοποιηθούν από άλλους καπιταλιστές (μέσω του τραπεζικού δανεισμού) για νέες επενδύσεις. Με αυτό τον τρόπο (με την αύξηση της παραγωγής), προχωράει και η Ανάπτυξη της οικονομίας.

Έτσι λοιπόν, λόγω της απληστίας του κεφαλαίου, θα γίνουν νέες επενδύσεις και η παραγωγή θα αυξηθεί ακόμα περισσότερο, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για την επόμενη κρίση.

Αυτό θα συμβεί επειδή, όπως προκύπτει από το παράδειγμά μας, από τα αγαθά που παρήγαγε η Ελληνική οικονομία, μόνο ένα μέρος τους θα μπορέσουν να πουληθούν. Από τα συνολικά αγαθά αξίας 175 δις, αγαθά αξίας 50 δις θα μείνουν απούλητα. Είναι ίσο με το ποσό το οποίο η αστική τάξη δεν το έριξε στην κατανάλωση! Για να ισορροπήσουν την κατάσταση, οι καπιταλιστές προσπαθούν τις ποσότητες που περισσεύουν, να τις εξάγουν σε άλλες οικονομίες. 

Αυτό όμως δεν μπορούν να το πετύχουν πάντα, επειδή εκεί πρέπει να ανταγωνιστούν και τους ξένους καπιταλιστές.

Η οικονομική καπιταλιστική κρίση έχει σαν αποτέλεσμα την καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων και αγαθών, μέχρι να φτάσει σε τέτοιο επίπεδο, όπου το διαθέσιμο εισόδημα για κατανάλωση να είναι μεγαλύτερο από την προσφερόμενη ποσότητα αγαθών. Τότε θα αρχίσουν πάλι οι καπιταλιστές να πραγματοποιούν νέες επενδύσεις και να αυξάνουν εκ νέου την παραγωγή. Θα αρχίσει ο νέος αναπτυξιακός οικονομικός κύκλος.

Συνεπώς, εφόσον η αστική τάξη αποσπά από την εργατική τάξη την υπεραξία, την οποία χρησιμοποιεί για την παραπέρα ανάπτυξη της οικονομίας, ταυτόχρονα ετοιμάζει και την επόμενη καπιταλιστική κρίση. Είναι μια αντίφαση, χωρίς την οποία δεν μπορεί να υπάρξει καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής και από αυτή δεν μπορεί να ξεφύγει με τίποτα.

Το κυνήγι του καπιταλιστικού κέρδους φέρνει και τις οικονομικές κρίσεις.

Όσο υπάρχει Καπιταλισμός, θα υπάρχουν και οι Οικονομικές Κρίσεις.

(Σημείωση. Μιλάμε για καπιταλιστικές οικονομικές κρίσεις, επειδή στον σοσιαλιστικό τρόπο παραγωγής (όπου υπάρχει σχεδιασμένη παραγωγή και έλλειψη υπεραξίας), δεν υπάρχουν οικονομικές κρίσεις).