Δωρεάν εφαρμογές ή κατασκοπευτικά εργαλεία;

ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΙΣ ΤΩΝ «ΤΑΪΜΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΥΟΡΚΗΣ» ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ «TOTOK»

Το «ToTok», μια εφαρμογή συνομιλίας (chat app), που έχει «κατέβει» ήδη σε εκατομμύρια κινητά τηλέφωνα, αποτελεί το πιο πρόσφατο δείγμα της «ψηφιακής κούρσας εξοπλισμών». Ενώ εμφανίζεται ως ένας εύκολος και ασφαλής τρόπος συνομιλίας με βιντεομηνύματα και μηνύματα κειμένου με τους φίλους και την οικογένεια, είναι στην πραγματικότητα ένα εργαλείο κατασκοπείας, που παρακολουθεί κάθε συνομιλία, κίνηση, ραντεβού, σχέση, εικόνα ή ήχο όσων την εγκαθιστούν. Αυτό τουλάχιστον υποστήριξε η εφημερίδα «Τάιμς της Νέας Υόρκης» σε δημοσίευμά της στις 22 Δεκέμβρη και λίγες μέρες αργότερα τόσο η «Google» όσο και η «Apple» αφαίρεσαν από το ηλεκτρονικό τους κατάστημα τη συγκεκριμένη εφαρμογή, περιορίζοντας τη δυνατότητα παραπέρα διάδοσής της και υποστηρίζοντας εμμέσως τους ισχυρισμούς των «Τάιμς».

 Το «ToTok» είναι μια εφαρμογή, βασισμένη στην αντίστοιχη κινεζική εφαρμογή «YeeCall», που προσαρμόστηκε για χρήση στα Αγγλικά και τα Αραβικά στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) από μια νεοφυή επιχείρηση, με συνιδρυτές έναν Ιταλό, τον Τζάκομο Ζιάνι, και έναν Κινέζο, τον Λονγκ Ρουάν, ο οποίος είχε δουλέψει στην ανάπτυξη του «YeeCall». Το «ToTok» τους τελευταίους μήνες διαδόθηκε γρήγορα στα ΗΑΕ, όπου απαγορεύεται η χρήση ορισμένων λειτουργιών εφαρμογών όπως το «WhatsApp», το «Skype», το «Viber», αλλά και γενικότερα στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Εκατοντάδες χιλιάδες «κατέβασαν» την εφαρμογή και στην Ευρώπη, στην Ασία και τη Βόρεια Αμερική, με ιδιαίτερη επιτυχία μέχρι πριν δυο βδομάδες και στις ΗΠΑ, την έδρα των περισσότερων εφαρμογών συνομιλίας και κοινωνικής δικτύωσης.
«Οι κυβερνήσεις αναζητούν πιο αποτελεσματικές και βολικές μεθόδους για να κατασκοπεύουν ξένους αντιπάλους, εγκληματικά και τρομοκρατικά δίκτυα, δημοσιογράφους και ανθρώπους που τους ασκούν κριτική - προσπάθειες που έχουν εγκλωβίσει ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, στα δίκτυα παρακολούθησής τους», γράφουν οι «Τάιμς» και συνεχίζουν: «Πρόσφατα χώρες του Περσικού Κόλπου, όπως η Σαουδική Αραβία, τα Εμιράτα και το Κατάρ, είχαν απευθυνθεί σε ιδιωτικές εταιρείες - ανάμεσά τους ισραηλινές και αμερικανικές - αλλά το "ToTok" δείχνει πως τώρα προσπαθούν να βγάλουν εκτός τους ενδιάμεσους και να κατασκοπεύσουν απευθείας τους στόχους τους, που εθελοντικά, αν και εν αγνοία τους, παραδίδουν τα προσωπικά τους δεδομένα».

Κουβάρι υπηρεσιών

Η εταιρεία πίσω από το «ToTok» φαίνεται να είναι η «Breej Holding», κατά τους «Τάιμς» βιτρίνα της «DarkMatter», εταιρείας αντικατασκοπείας και χάκινγκ, όπου δουλεύουν πράκτορες των υπηρεσιών πληροφοριών των ΗΑΕ, πρώην υπάλληλοι της αμερικανικής υπηρεσίας πληροφοριών NSA και πρώην πράκτορες των ισραηλινών στρατιωτικών υπηρεσιών πληροφοριών. Σύμφωνα με πληροφορίες της αμερικανικής εφημερίδας, η «DarkMatter» είναι υπό τον έλεγχο του αμερικανικού FBI για ενδεχόμενα κυβερνο-εγκλήματα. Οι «Τάιμς» συνδέουν επίσης την «ToTok» με την «Pax AI», εταιρεία εξόρυξης δεδομένων των ΗΑΕ, που φαίνεται να συνδέεται με την «DarkMatter». Η έδρα της «Pax AI» βρίσκεται στο ίδιο κτίριο του Αμπου Ντάμπι όπου έχει την έδρα της και η υπηρεσία πληροφοριών των ΗΑΕ, εκεί όπου νωρίτερα ήταν η έδρα της «DarkMatter»! Σαν να μην έφταναν αυτές οι διαπλοκές, προς έκπληξη των συνδρομητών της, η εταιρεία «Botim» των ΗΑΕ, ανταλλαγής μηνυμάτων επί πληρωμή, έστειλε τον Δεκέμβρη μηνύματα στους χρήστες για να μεταπηδήσουν στο δωρεάν «ToTok»!

 Η «Pax» παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς ο Ευρωπαίος επικεφαλής της εργαζόταν παλιότερα σε εταιρεία που συνεργαζόταν με τις υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ. Επιπλέον, υπάλληλος της εταιρείας κομπάζει μέσα από το λογαριασμό του στο επαγγελματικό κοινωνικό δίκτυο «LinkedIn» ότι δημιούργησαν μια «πλατφόρμα πληροφοριών από μηνύματα» που μπορεί να διαβάσει δισεκατομμύρια μηνύματα και να απαντήσει σε τέσσερις ερωτήσεις: «Ποιος είσαι, τι κάνεις, πώς σκέφτεσαι και ποιες είναι οι σχέσεις σου με άλλους. Γνωρίζοντας τις απαντήσεις σε αυτές τις ερωτήσεις, ξέρουμε τα πάντα για ένα άτομο», γράφει.

«Υπάρχει μια ομορφιά σε αυτή την προσέγγιση», δήλωσε ερευνητής ασφαλείας της εταιρείας λογισμικού «Jamf» στους «Τάιμς», αναφερόμενος στο «ToTok». «Δεν χρειάζεται να χακάρεις τους ανθρώπους για να τους κατασκοπεύσεις, αν μπορείς να τους κάνεις να κατεβάσουν με τη θέλησή τους αυτήν την εφαρμογή στο τηλέφωνό τους. Ανεβάζοντας επαφές, βιντεοκλήσεις, τοποθεσία, τι άλλες κατασκοπευτικές πληροφορίες μπορεί να χρειαστείς;».

Τα ΗΑΕ, όπως και η Σαουδική Αραβία, είναι ένας από τους στενότερους συμμάχους των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, προπύργιο κατά του Ιράν σύμφωνα με την κυβέρνηση Τραμπ, και γι' αυτό προκαλεί εντύπωση ότι οι αποκαλύψεις προέρχονται από εφημερίδα των ΗΠΑ που παραδοσιακά υποστηρίζει τους Ρεπουμπλικάνους, με τους οποίους εκλέχθηκε ο σημερινός Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ.

Ετσι κάνουν όλοι

Ο Τζ. Ζιάνι έδωσε συνέντευξη σε ΜΜΕ των ΗΑΕ, προσπαθώντας να ανασκευάσει τις κατηγορίες των «Τάιμς», ζητώντας παράλληλα από «Google» και «Apple» να επαναφέρουν την εφαρμογή στα ηλεκτρονικά τους καταστήματα. Ο συνιδρυτής του «ToTok» έκανε κυριολεκτικά τον χαζό, δηλώνοντας ότι η εφαρμογή δεν εμπεριέχει ούτε κατασκοπευτικό κώδικα, ούτε «κερκόπορτες», ούτε κακόβουλο λογισμικό. Σαν να έλεγε ότι αφού μας παραδίδετε όλα τα μυστικά σας, εμείς δεν αφήνουμε κανέναν να σας κατασκοπεύσει! Δεν σας φυτεύουμε κακόβουλο λογισμικό - να 'ναι καλά - ούτε επιτρέπουμε σε κανέναν να μάθει τα μυστικά σας χωρίς να το γνωρίζουμε. Το ζήτημα είναι, βέβαια, τι κάνουν οι ίδιοι με τις πληροφορίες που αποκτούν και σε ποιους τις δίνουν εν γνώσει τους, όπως ισχυρίζονται οι «Τάιμς της Νέας Υόρκης».

Εκεί που έχουν δίκιο οι συνιδρυτές του «ToTok» είναι ότι δεν κάνουν τίποτα διαφορετικό απ' ό,τι κάνουν όλοι οι άλλοι που προσφέρουν «δωρεάν» υπηρεσίες. Ολα τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, όλες οι εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων και συνομιλίας και γενικά όλες οι «δωρεάν» εφαρμογές για «έξυπνα» κινητά τηλέφωνα δεν είναι στην πραγματικότητα δωρεάν. Τίποτα στον καπιταλισμό δεν είναι πραγματικά δωρεάν. Τα μονοπώλια, αλλά και οι μικρότερες εταιρείες που βρίσκονται πίσω από όλες αυτές τις «δωρεάν» υπηρεσίες, αξιοποιούν προς δικό τους όφελος, πουλάνε σε άλλους εμπόρους και παρέχουν στις κρατικές υπηρεσίες πληροφορίες που δεν θα μπορούσαν να αποκτήσουν με κανέναν τρόπο με αυτήν τη λεπτομέρεια, ακρίβεια και πληρότητα. Δείχνοντας με το δάχτυλο το «ToTok» και μόνο αυτό, η αμερικανική εφημερίδα δεν κάνει τίποτα άλλο από το να παραπλανά, ότι τάχα το πρόβλημα είναι μια συγκεκριμένη ή έστω κάποιες συγκεκριμένες εφαρμογές, που συνεργάζονται με τις μυστικές υπηρεσίες της μιας ή της άλλης χώρας, και όχι το τερατώδες σύστημα παρακολούθησης που έχει στήσει το κεφάλαιο σε όλες τις χώρες, για να εξυπηρετήσει τάχα τις ανάγκες επικοινωνίας και διασκέδασης των ανθρώπων που δεν μπορούν να πληρώσουν γι' αυτές (αλλά κι εκείνων που θα μπορούσαν).

Αντιθέσεις

Δεν έχει σημασία αν ισχύουν κατά γράμμα οι καταγγελίες των «Τάιμς της Νέας Υόρκης» για το «ToTok» ή όχι. Είναι αλήθεια ότι πολλοί παράγοντες μπορεί να ώθησαν ή να συνέβαλαν στις αποκαλύψεις. Ισως οι ΗΠΑ στέλνουν μήνυμα στον σύμμαχό τους, τα ΗΑΕ, να μην ξανοίγεται πολύ με τη «Huawei» και τους Κινέζους, ή να μην προσπαθεί να κατασκοπεύσει την ίδια την ιμπεριαλιστική μητρόπολη. Ισως πάλι να ενοχλήθηκαν ανταγωνιστές. Ισως, απλώς, να είναι όλα αλήθεια και οι «Τάιμς» να τα αποκάλυψαν στο κυνήγι μιας δημοσιογραφικής επιτυχίας. Σημασία έχει να αντιληφθούν όλοι οι χρήστες αυτών των υπηρεσιών ότι οι πληροφορίες που καταχωρούν στο κινητό τους δεν μένουν στο κινητό τους ή στον υπολογιστή τους, όταν τις χρησιμοποιούν. Αποθηκεύονται στους υπολογιστές των εταιρειών που παρέχουν τις «δωρεάν» υπηρεσίες, οι οποίες τις επεξεργάζονται και διαχειρίζονται κατά βούληση, χωρίς κανένας νόμος και περιορισμός να μπορεί να τις εμποδίσει στην πράξη από το να αξιοποιήσουν κάθε πλευρά του ολοκληρωμένου προφίλ του χρήστη, που δημιουργούν από τις πληροφορίες αυτές και από τη συσχέτισή τους με τις πληροφορίες και το προφίλ των άλλων χρηστών. Η προσωπική και κοινωνική ζωή των ανθρώπων γίνεται ιδιοκτησία, κεφάλαιο για τα μονοπώλια και εργαλείο ελέγχου και καταπίεσης από τον κρατικό μηχανισμό, που υπάρχει στον καπιταλισμό για να εξυπηρετεί τα συμφέροντα του κεφαλαίου.

Απόφαση

Αγγίζει τα όρια του κωμικού η δήλωση εκπροσώπου του FBI σχετικά με την υπόθεση «ToTok» ότι «αν και το FBI δεν σχολιάζει συγκεκριμένες εφαρμογές, θέλουμε πάντα να εφιστούμε την προσοχή των χρηστών στους πιθανούς κινδύνους και τις ευπάθειες που προκαλούν αυτοί οι μηχανισμοί»! Οπως και η προσπάθεια των «Τάιμς» να αθωώσουν τις αντίστοιχες αμερικανικές εφαρμογές στο δημοσίευμά τους, ενώ την ίδια ώρα γράφουν για το «ToTok»: «Αλιεύει νέες επαφές κάθε φορά που ο χρήστης ανοίγει την εφαρμογή, με το πρόσχημα ότι τον βοηθά να συνδεθεί με τους φίλους του, περίπου όπως το Instagram μαρκάρει τους φίλους από το Facebook. Εχει πρόσβαση στο μικρόφωνο, στην κάμερα, στο ημερολόγιο και άλλα δεδομένα του τηλεφώνου». Αλλά οι εφαρμογές όπως το «WhatsApp», το «Signal» και το «Skype» εφαρμόζουν σωστά την κρυπτογράφηση και γι' αυτό υποτίθεται ότι είναι ασφαλείς.

Οταν εγκαθιστά κανείς μια εφαρμογή στο κινητό του και αυτή του ζητά π.χ. πρόσβαση στις επαφές του, στην κάμερα και το μικρόφωνο της συσκευής, στο χώρο αποθήκευσης, τότε μόλις πατήσει το κουμπί αποδοχής έχει στην ουσία αποδεχτεί να βλέπουν άγνωστο ποιοι, όλες τις φωτογραφίες, τα βίντεο και τις ηχητικές καταγραφές του, να μαθαίνουν τους γνωστούς των οποίων έχει καταχωρημένους τηλεφωνικούς αριθμούς και άλλα στοιχεία τους και να παρακολουθείται κατά βούληση από τους διαχειριστές της εφαρμογής ό,τι λέει και ό,τι κάνει, το πού βρίσκεται, πότε κοιμάται και πότε ξυπνάει. Και μέσα από την ίδια την εφαρμογή συνομιλίας ή κοινωνικής δικτύωσης να μαθαίνουν τι συνομιλίες έχει, σε τελευταία ανάλυση τι σκέφτεται, να εντοπίζουν τα δυνατά και τα ευάλωτα σημεία του, να ειδοποιούνται όταν χρησιμοποιεί λέξεις ή φράσεις «κλειδιά». Αυτή είναι η πραγματικότητα σήμερα, αυτή είναι η πραγματικότητα στον καπιταλισμό κι όποιος επιδιώκει να τον ανατρέψει καλό είναι να την πάρει υπόψη του.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγές: www.nytimes.com, www.totok.ai

  Ριζοσπάστης   Σάββατο 4 Γενάρη 2020 - Κυριακή 5 Γενάρη 2020