ΛΑΪΚΗ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ

Σχετικά με το Σχέδιο Νόμου για τους Φ.Ο.Δ.Σ.Α.

Για πολλοστή φορά πραγματοποιούνται αλλαγές σχετικά με τη σύσταση, την οργάνωση, τη δομή, τις αρμοδιότητες και τη νομική μορφή των φορέων που διαχειρίζονται τα στερεά απόβλητα, τώρα με ξεχωριστό νομοθέτημα. Από το 2007 μέχρι σήμερα μεσολάβησαν εφτά σοβαρές παρεμβάσεις με διατάξεις νόμων, με βάση την επιδίωξη των κυβερνήσεων του κεφαλαίου να προσαρμόζουν κάθε φορά τη δομή και λειτουργία των φορέων αυτών στις δικές τους ειδικότερες πολιτικές για τη διαχείριση των αποβλήτων. Πολιτικές που, σε κάθε περίπτωση, υπακούουν όλες στις κεντρικές ευρωενωσιακές κατευθύνσεις, με πυρήνα την ανάδειξη των αποβλήτων ως πόρου ικανού να εξασφαλίσει, μέσω της διαχείρισής του, το επιθυμητό ποσοστό κέρδους για τα κεφάλαια που λιμνάζουν αναξιοποίητα αλλά και να αποτελέσει, στη συνέχεια, πρώτη ύλη για την επικερδέστερη δραστηριότητα άλλων κλάδων της καπιταλιστικής οικονομίας. Κοινά γνωρίσματα των πολιτικών αυτών είναι η όλο και μεγαλύτερη, σε βάθος και σε έκταση, ιδιωτικοποίηση του τομέα, η παραπέρα αφαίμαξη του λεηλατημένου λαϊκού εισοδήματος, η πιο στυγνή εκμετάλλευση των εργαζομένων στους επιχειρηματικούς ομίλους του κλάδου και η περαιτέρω υποβάθμιση της περιβαλλοντικής παραμέτρου. Κατευθύνσεις, που έχουν πλήρως και με σαφήνεια ενσωματωθεί και από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ στο νέο Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ), απέναντι στον οποίο η Λ.Σ. έχει ασκήσει συγκεκριμένη κριτική.

Με το υπόψη νομοσχέδιο ο ΣΥΡΙΖΑ τροποποιεί το νομικό πλαίσιο των πρώην περιφερειακών Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ), με τρόπο ώστε να υπηρετεί καλύτερα την πλήρη παράδοση της επεξεργασίας και διάθεσης των αποβλήτων στο κεφάλαιο, που είχε ήδη ξεκινήσει από τις προηγούμενες κυβερνήσεις, και που επείγει πλέον η ολοκλήρωσή της ενόψει και του ΕΣΠΑ 2014 – 2020. Συγκεκριμένα:

1. Υπενθυμίζεται ότι σε μια προσπάθεια παραπλάνησης των λαϊκών στρωμάτων ο ΣΥΡΙΖΑ, προκειμένου να καλύψει την από μέρους του αποδοχή των ΣΔΙΤ που προεκλογικά κατακεραύνωνε, χρησιμοποιεί ως φύλλο συκής κάποιες ανώδυνες «υποχωρήσεις» των μελλοντικών εργολάβων, ύστερα από «σκληρές διαπραγματεύσεις», σε σχέση με τους αρχικούς όρους δημοπράτησης - μέσω ΣΔΙΤ - των μεγάλων έργων διαχείρισης των αποβλήτων ^[1], όπως η μείωση της δυναμικότητας των ΜΕΑ (μονάδες επεξεργασίας σύμμεικτων αποβλήτων) και η αύξηση της δυναμικότητας των μονάδων κομποστοποίησης των προδιαχωρισμένων βιοαποβλήτων (απόβλητα τροφής, κλαδέματα). Ο πιο πάνω «συμβιβασμός» κρίνεται από τα κυβερνητικά στελέχη ότι θα υπηρετηθεί πιο αποτελεσματικά με τη δυνατότητα, που δίνεται από το νομοσχέδιο, για την  κατάτμηση των περιφερειακών ΦΟΔΣΑ της ηπειρωτικής χώρας σε νομαρχιακούς, τους οποίους ονομάζει ΔΙΣΑ (Διαχειριστές Στερεών Αποβλήτων). Κρίνεται δηλαδή ότι η δημιουργία δύο μικρότερων μονάδων (μία σύμμεικτων και μία προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων) αντί για μία μεγάλη (σύμμεικτων), που θα λειτουργούν έτσι κι αλλιώς από τον κατασκευαστή εργολάβο, θα προχωρήσει έτσι με μεγαλύτερη συναίνεση από τις «τοπικές κοινωνίες» ^[2], που βρίσκονται πιο κοντά στους νομαρχιακούς φορείς, ή αλλιώς με λιγότερους κλυδωνισμούς.

2. Σε συνδυασμό με τα παραπάνω, και για μια καλύτερη διασφάλιση των επιδιωκόμενων, θεσμοθετείται με μια σειρά διατάξεων, που διατρέχουν όλο το νσχ, ως αποφασιστικός ο ρόλος του κυβερνητικού επόπτη, του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης, να ξεμπλοκάρει κάθε δυσλειτουργία και να επιβάλλει συγκεκριμένες κυβερνητικές επιλογές, όταν χρειαστεί, υπό την απειλή υψηλών προστίμων και πειθαρχικών διώξεων.

3. Αν και στο σώμα του νσχ δεν προβάλλεται ανοιχτά η τάση για τη διαμόρφωση των ΔΙΣΑ ως ανωνύμων εταιρειών, η Αιτιολογική Έκθεση δεν μπορεί να το κρύψει. Θεωρεί «ακαταστασία» το γεγονός ότι μέχρι σήμερα ως ΦΟΔΣΑ «λειτουργούν … τόσο νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με τη μορφή του συνδέσμου, όσο και ανώνυμες εταιρίες» και εκφράζει τη λύπη της που δεν αξιοποιήθηκε η «δυνατότητα μετεξέλιξης» των ΦΟΔΣΑ δημοσίου δικαίου σε ανώνυμες εταιρείες, ώστε να εκλείψει η ακαταστασία αυτή!

4. Αλλά και στο ίδιο το νσχ, αν και δεν ομολογείται  ανοιχτά, είναι εμφανής η κατεύθυνση αυτή. Αντί να καθορίζεται ενιαία νομική μορφή για όλους τους ΔΙΣΑ, αυτή του ΝΠΔΔ, ο ΣΥΡΙΖΑ κλείνει το μάτι στους δήμους (δηλαδή στις - εγνωσμένων προτιμήσεων - δημοτικές αρχές των κομμάτων του ευρωμονόδρομου) δίνοντάς τους το ελεύθερο να κάνουν αυτοί την υπόψη επιλογή. Και σα να μην έφτανε αυτό, προφανώς για να εξαλειφθεί κάθε περίπτωση επανεμφάνισης της «ακαταστασίας» με τη δημιουργία ΔΙΣΑ ως ΝΠΔΔ, καταστρατηγείται κάθε έννοια αναλογικότητας στη λήψη της σχετικής απόφασης.

Πράγματι, το άρθρο 1 («Διαχείριση των στερεών αποβλήτων στους δήμους της ηπειρωτικής χώρας») αναφέρει σχετικά: «Η νομική μορφή των νομικών αυτών προσώπων, ως δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, αποφασίζεται με την πλειοψηφία όλων των δήμων που τα συστήνουν». Με άλλα λόγια ακόμη και ο ΔΙΣΑ Αχαΐας, με το δήμο Πατρέων (213.984 άτ.) να αντιπροσωπεύει το 69% του πληθυσμού του νομού Αχαΐας (309.694 άτ.) θα είναι ανώνυμη εταιρεία αν αυτό το αποφασίσουν τα Δ.Σ. των τριών από τους 5 δήμους (π.χ. Δυτ. Αχαΐας, Ερυμάνθου και Καλαβρύτων με συνολικό πληθυσμό μόλις 45.838 άτ.) που αντιπροσωπεύουν το 14,8% του πληθυσμού του νομού! Για μεγαλύτερη δε διασφάλιση, η αναλογία των εκπροσώπων των δήμων στα ΔΣ των οικείων ΔΙΣΑ μαγειρεύτηκε με τέτοιο τρόπο, ώστε οι εκπρόσωποι της δημοτικής Αρχής του δήμου Πατρέων στο ΔΣ του ΔΙΣΑ Αχαΐας να αποτελούν σαφή μειοψηφία (άρθρο 5, παρ. 1α)!

5. Από την άλλη μεριά για να μη διαταραχθούν τα - κατά τον ΣΥΡΙΖΑ - «καλώς κείμενα», εξαιρείται από τις διατάξεις του νόμου η ΔΙΑ.ΔΥ.ΜΑ ΑΕ, ο ΦΟΔΣΑ της Περιφέρειας Δυτ. Μακεδονίας, ο μόνος που έχει υπογράψει μέχρι σήμερα, και μάλιστα επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, την οικεία ΣΔΙΤ (άρθρο 16, παρ. 2α). Ταυτόχρονα, οι διοικήσεις των ΦΟΔΣΑ – ανώνυμων εταιρειών που μετατρέπονται σε ΔΙΣΑ (πάλι ως ανώνυμες εταιρείες), παίρνουν ως «μπόνους» την απαλλαγή τους από κάθε αστική ή ποινική ευθύνη για ενδεχόμενη κακοδιαχείριση των οικονομικών των φορέων τους (άρθρο 16, παρ.7).

Αντίθετα, «γκρίζο» εμφανίζεται το τοπίο για τους δύο μεγάλους Συνδέσμους, τον ΕΔΣΝΑ της Αττικής και τον ΣΟΤΑΜΘ της Θεσσαλονίκης. Γι αυτούς ισχύουν οι διατάξεις του νόμου με μόνη εξαίρεση ότι αυτοί δεν μετατρέπονται σε ΔΙΣΑ, με ό,τι μπορεί - στην πράξη - να σημαίνει αυτό (άρθρο 16, παρ.1).

6. Αποσαφηνίζεται πλήρως η δυνατότητα ιδιωτικοποίησης όλων των υπηρεσιών, που καλούνται να προσφέρουν οι ΔΙΣΑ, καθώς «μπορούν να αναθέτουν επιμέρους υπηρεσίες [sic!] διαχείρισης των αποβλήτων και λοιπές υπηρεσίες λειτουργίας [σ.σ.: δηλαδή τα πάντα] σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας» (άρθρο 3, εδ. ε). Στο πλαίσιο αυτό διατηρούνται οι εργασιακές σχέσεις «γαλέρας» για το προσωπικό ορισμένου χρόνου που μεταφέρεται από τους καταργούμενους ΦΟΔΣΑ στους αντίστοιχους ΔΙΣΑ. Ακόμη χειρότερα για όλους τους εργαζόμενους σε ΦΟΔΣΑ δημοσίου δικαίου, που θα μεταφερθούν σε ΔΙΣΑ - ανώνυμες εταιρείες.

7. Το σύνολο των δαπανών που συνθέτουν το υψηλό λειτουργικό κόστος των εγκαταστάσεων επεξεργασίας και διάθεσης αποβλήτων (εδώ περιλαμβάνονται και τα διασφαλισμένα κέρδη του οικείου μεγαλοεργολάβου) φορτώνεται, δια νόμου πλέον, στη λαϊκή οικογένεια. Η σχετική διάταξη είναι σαφής: «1. Οι ΔΙΣΑ έχουν ίδιους πόρους που καλύπτουν πλήρως το κόστος λειτουργίας τους  και  είναι οι εξής: …» (άρθρο 13).

8. Παραμένει διακοσμητικός ο ρόλος των ΔΣ και των ΔΙΣΑ, με το σύνολο των βασικών του λειτουργιών να εκχωρούνται «εθελουσίως» στην Εκτελεστική Επιτροπή, για την οποία άλλωστε το Νομοσχέδιο δεν προβλέπει καμία σχετική αρμοδιότητα. Το ΔΣ κρατάει για τον εαυτό του μόνο την απόφαση για διάλυση του ΔΙΣΑ και για την εκπόνηση του νομαρχιακού «σχεδίου διαχείρισης αποβλήτων») ή, σε κάθε περίπτωση, του σχεδίου που εμπίπτει στην «τοπική του αρμοδιότητα» (άρθρα 3 και 6).

9. Η «καινοτομία» αυτή, η παρεμβολή δηλαδή ενός ακόμη σχεδίου διαχείρισης αποβλήτων, τη φορά αυτή σε επίπεδο νομού (προκειμένου για την ηπειρωτική χώρα) μεταξύ του ΠΕΣΔΑ και των ΤΣΔΑ – και μάλιστα «από το πουθενά» και καθ’ υπέρβαση του ΕΣΔΑ και των νέων ΠΕΣΔΑ -, κρίνεται από την κυβέρνηση απαραίτητη προκειμένου να θωρακιστούν νομοθετικά οι συμφωνίες, στις οποίες θα καταλήξει (αν δεν έχει ήδη καταλήξει) με τους υπό ανάδειξη μεγαλοεργολάβους των ΣΔΙΤ. Είναι, όμως, φανερό ότι η εκπόνηση των σχεδίων αυτών θα παγώσει για μεγάλο χρονικό διάστημα τις διαδικασίες για την υλοποίηση ώριμων κατά τα άλλα  έργων, ζήτημα για το οποίο καμία πρόβλεψη δεν γίνεται στο νσχ, παρά τη σοβαρότητά του.

Με συνέπεια να διαιωνίζεται και να οξύνεται παραπέρα το πρόβλημα της ανυπαρξίας επαρκών εγκαταστάσεων διαχείρισης αποβλήτων, μαζί και οι συνέπειές του σε βάρος της υγείας των λαϊκών στρωμάτων και του περιβάλλοντος. Υπέρ πάντων η θωράκιση των κερδών του κεφαλαίου!

Παραπομπές

[1] Παραθέτουμε το παρακάτω απόσπασμα από σχετικό δημοσίευμα [βλ. pelop.gr – 1.4.16, οι υπογραμμίσεις δικές μας]:

«Αιχμές Φλαμπουράρη κατά Περιφέρειας για τα σκουπίδια

Ειδικότερα, σε σχετική ανακοίνωση του Υπουργού αναφέρονται τα ακόλουθα:

“Την Πέμπτη 31 Μαρτίου 2016 πραγματοποιήθηκε στο Μέγαρο Μαξίμου συνεδρίαση της Διυπουργικής Επιτροπής Μεγάλων Έργων Υποδομής, υπό το συντονιστή υπουργό Επικρατείας, Αλέκο Φλαμπουράρη, με θέμα τα έργα διαχείρισης απορριμμάτων στις Περιφέρειες της χώρας.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Σχετικά με τα έργα στην Περιφέρεια Ηπείρου, στο νομό Σερρών και στο νομό Ηλείας αποφασίστηκε να ξεκινήσει άμεσα διαπραγμάτευση μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και των εμπλεκόμενων φορέων, προκειμένου να βελτιωθούν οι όροι των συμβάσεων που αφορούν τον οικονομικό και περιβαλλοντικό σχεδιασμό των έργων και να εξασφαλίζεται η τήρηση της εθνικής και της ευρωπαϊκής νομοθεσίας.

Σχετικά με το έργο στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, η Επιτροπή αναμένει την ολοκλήρωση και την κατάθεση του Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) εντός του επόμενου μήνα, προκειμένου να λάβει τις οριστικές της αποφάσεις”».

[2] Η «Αιτιολογική Έκθεση» του Νσχ αναφέρει σχετικά:

«Το σχέδιο νόμου που εισάγεται προς ψήφιση αναβαθμίζει το ρόλο των τοπικών κοινωνιών, αφού τους παρέχει το αποκλειστικό προνόμιο [sic!] να σχεδιάσουν και να συστήσουν οι ίδιες τους φορείς που θα διαχειρίζονται τα απόβλητά τους».

                                                                                                           ΛΑΪΚΗ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ