«ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ» ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Κριτήριο του αστικού σχεδιασμού είναι οι ανάγκες του κεφαλαίου, όχι του λαού

 

 

Μπροστά στο «αναπτυξιακό» συνέδριο της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΚΜ), που θα γίνει στη Θεσσαλονίκη 26-28 Μάρτη, θα ενταθεί η προσπάθεια να στηριχτεί το απατηλό για τα λαϊκά συμφέροντα αφήγημα της «δίκαιης ανάπτυξης», αλλά και να εξειδικευτεί περαιτέρω ο αστικός σχεδιασμός για την περιοχή. Με βάση τα όσα έχουν συζητηθεί το προηγούμενο διάστημα στη ΔΕΘ, στο συνέδριο των βιομηχάνων «Thessaloniki Summit», όσα καταγράφονται στο περιφερειακό ΕΣΠΑ, αλλά και από το πώς κινούνται οι επενδύσεις, μπορούμε να έχουμε μια εικόνα για το τι θα συζητηθεί, σε ποια κατεύθυνση εξειδικεύεται ο αστικός σχεδιασμός και στην ΠΚΜ.

 Συνοπτικά, αυτός ο σχεδιασμός ιεραρχεί τη γεωστρατηγική αναβάθμιση της περιοχής, τη μετατροπή της σε ενεργειακό και διαμετακομιστικό κόμβο, την ενίσχυση του αγροτοδιατροφικού συμπλέγματος, τη μεταποίηση διεθνώς εμπορεύσιμων προϊόντων, τον τουρισμό, επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες και πληροφορική, μεγαλύτερη διασύνδεση του εκπαιδευτικού και ερευνητικού δυναμικού με τις επιχειρήσεις.

Κερδισμένοι και χαμένοι

 

Σε αυτήν τη φάση υλοποιείται μέρος αυτού του σχεδιασμού. Μεγάλες επιχειρήσεις και όμιλοι σε διάφορους κλάδους στην περιοχή πετυχαίνουν ανάπτυξη και αύξηση των κερδών τους, γίνονται ορισμένες επενδύσεις. Την ίδια στιγμή, οι εργαζόμενοι συνεχίζουν να έρχονται αντιμέτωποι με την καπιταλιστική εκμετάλλευση, με μια δύσκολη πραγματικότητα:

• Οι μεγάλες επενδύσεις τύπου TAP δεν λύνουν μόνιμα το ζήτημα της ανεργίας, ενώ υλοποιούνται με χαμηλούς μισθούς και εξοντωτικά ωράρια για τους εργαζόμενους. Ταυτόχρονα, η μετατροπή της Β. Ελλάδας σε ενεργειακό κόμβο δεν διασφαλίζει πρόσβαση σε φτηνή παροχή Ενέργειας για τα λαϊκά στρώματα της περιοχής. Η επένδυση της «Eldorado» στη Χαλκιδική, με την εκμετάλλευση του πολύτιμου ορυκτού πλούτου από έναν επιχειρηματικό όμιλο, στερεί από τον ελληνικό λαό τη δυνατότητα μιας μελλοντικής φιλολαϊκής αξιοποίησής του, ενώ ταυτόχρονα πραγματοποιείται με όρους καταστροφής του περιβάλλοντος και εντατικής εκμετάλλευσης των εργαζομένων, τόσο στο κατασκευαστικό όσο και στο εξορυκτικό κομμάτι.
• Στον κλάδο των Κατασκευών, που κινείται βασικά με έργα μεταφορικών, ενεργειακών και τουριστικών υποδομών, το μεροκάματο είναι χαμηλό, η ανεργία διαδέχεται τη δουλειά μέχρι τελικής πτώσης. Τόσο στο συγκεκριμένο κλάδο, όσο και συνολικά, καταγράφονται δεκάδες εργατικά ατυχήματα στην Κεντρική Μακεδονία, που στην πλειοψηφία τους «κουκουλώνονται» ή δεν δηλώνονται υπό το φόβο της απόλυσης.
• Την ίδια στιγμή καταγράφονται σημαντικές ελλείψεις στην αντισεισμική, αντιπλημμυρική, αντιπυρική θωράκιση της περιοχής, σε συγκοινωνιακές υποδομές, στο περιφερειακό οδικό δίκτυο. Διαπιστώνονται μεγάλες ανάγκες για νέες εκπαιδευτικές - σχολικές υποδομές, για εστίες, για νέες υποδομές υγείας, αθλητισμού. Οι ελεύθεροι χώροι είναι λίγοι, ενώ η αναβάθμιση και η αξιοποίησή τους επικεντρώνονται σε περιοχές «φιλέτα», με στόχο την «υποβοήθηση» της καπιταλιστικής τουριστικής ανάπτυξης. Η διάθεση των χώρων πρώην στρατοπέδων στους δήμους δεν διασφαλίζει τη φιλολαϊκή αξιοποίησή τους, αφού τα απαραίτητα έργα θα χρηματοδοτηθούν μέσα από τη βαριά φορολογία, ενώ η λειτουργία τους στη βάση της δημοτικής ή ιδιωτικής κερδοφορίας ανοίγει το δρόμο για επιβάρυνση των εργατικών - λαϊκών εισοδημάτων. Τα σχέδια για το νέο μεγάλο project της ενοποίησης και αξιοποίησης του παραλιακού μετώπου του Θερμαϊκού εκπονούνται με κριτήριο την εξυπηρέτηση επιχειρηματικών σχεδίων, τη στήριξη της καπιταλιστικής ανάπτυξης με συγκεκριμένες χωρικές παρεμβάσεις.
• Στον Τουρισμό, που σπάει κάθε χρόνο τα ρεκόρ της ανάπτυξης, όπως στη Χαλκιδική και στην Πιερία, η «κανονικότητα» περιλαμβάνει μισθούς πείνας, εναλλαγή εποχιακής εργασίας με ανεργία, εντατικοποίηση, ωράρια που γίνονται λάστιχο, τρομοκρατία απέναντι στην προσπάθεια να οργανωθούν οι εργαζόμενοι στα ταξικά τους σωματεία, απειλές ότι αν απεργήσουν θα απολυθούν.
• Στις μεγάλες αλυσίδες του Εμπορίου, ακόμα και εκεί που οι εργαζόμενοι πληρώνονται στην ώρα τους, είναι καθεστώς οι χαμηλοί μισθοί, η μερική απασχόληση, τα κυλιόμενα ωράρια, ενώ η εργοδοσία επιδιώκει την κατοχύρωση της εργασιακής ζούγκλας με την πλήρη κατάργηση της κυριακάτικης αργίας.
• Οι χιλιάδες εργαζόμενοι στα εργοστάσια των Τροφίμων - Ποτών και στα διαλογητήρια - συσκευαστήρια δουλεύουν σε πολύ δύσκολες συνθήκες, αρκετοί εποχιακά με χαμηλούς μισθούς. Ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες η εντατικοποίηση χτυπάει «κόκκινο», ενώ διαπιστώνονται ακόμα και λιποθυμίες τις μέρες του καύσωνα.
• Σε μεγάλες επιχειρήσεις από διάφορους βιομηχανικούς κλάδους όπως το Μέταλλο, όπου καταγράφεται υψηλή κερδοφορία, ούτε κουβέντα δεν γίνεται για επιστροφή κάποιων από τα κλεμμένα προς τους εργάτες και τους υπαλλήλους τους. Αφού οι δήθεν σωτήρες - επιχειρηματίες χτύπησαν τους μισθούς και τα δικαιώματα την περίοδο της βαθιάς κρίσης, τώρα απαιτούν υπομονή από τους εργάτες και να μη ζητούν πολλά, για να σταθεροποιηθεί η ανάπτυξη, να μην χτυπηθεί η ανταγωνιστικότητα της εταιρείας.
• Σε χώρους με υψηλή παραγωγικότητα, όπως τα ΕΛΠΕ, ο ΤΙΤΑΝ και μεγάλες εταιρείες Πληροφορικής, που δεν χτυπήθηκαν τόσο από την κρίση, ακόμα και όταν οι ονομαστικοί μισθοί μένουν ίδιοι ή αυξάνονται ελάχιστα, οι πραγματικοί μειώνονται, ενώ αυξάνεται το χάσμα ανάμεσα στο τι παράγουν οι εργαζόμενοι και στο τι καρπώνονται. Και εκεί που είναι κάπως καλύτερα τα πράγματα, οι εργαζόμενοι είναι εκτεθειμένοι σε πολλαπλές μορφές έντασης της εκμετάλλευσης όπως η εντατικοποίηση και φυσικά στην αντιασφαλιστική επίθεση, στη φοροληστεία, στην εμπορευματοποίηση Υγείας και Παιδείας.
• Εικόνα από το παρόν και το μέλλον της «υγιούς» επιχειρηματικότητας των μεγάλων ομίλων μάς δίνει και η κίνηση του ομίλου των ΕΛΠΕ, σε συνεργασία με εταιρεία συμβούλων, να στήσει χαφιέδικο μηχανισμό παρακολούθησης απέναντι σε όσους εκφράζουν ανησυχίες ή κινητοποιούνται για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον από την επιχειρηματική δραστηριότητα της εταιρείας στη Δυτική Θεσσαλονίκη.
• Σε χώρους όπου προχώρησε ή θα προχωρήσει η ιδιωτικοποίηση το επόμενο διάστημα, όπως Αεροδρόμιο, ΟΛΘ, ΕΛΒΟ, ΕΥΑΘ, οι εργαζόμενοι έρχονται αντιμέτωποι με χτύπημα μισθολογικών και εργασιακών δικαιωμάτων, ενώ τα εργατικά - λαϊκά στρώματα της περιοχής συνεχίζουν να πληρώνουν πανάκριβα τις παρεχόμενες υπηρεσίες. Το ίδιο συμβαίνει και στον ΟΑΣΘ, που αφού έφτασε σε αδιέξοδο, κρατικοποιήθηκε για να καθαριστεί από βαρίδια και να δοθεί στη συνέχεια για αξιοποίηση με κριτήριο το κέρδος, είτε του ιδιώτη μετόχου είτε του κρατικού καπιταλιστικού τομέα. Οι κυβερνητικές παρεμβάσεις καμία λύση δεν έδωσαν σε κατεύθυνση κάλυψης των μεγάλων αναγκών για ασφαλή, αξιοπρεπή, γρήγορη και φτηνή μεταφορά.
• Για τους μικρομεσαίους αγροτοκτηνοτρόφους, η «δίκαιη ανάπτυξη» θα είναι «μια από τα ίδια και χειρότερα». Φέρνει ακόμα χαμηλότερες τιμές για τα προϊόντα και λιγότερες επιδοτήσεις - ενισχύσεις, πιο ακριβά αγροτικά μέσα και εφόδια και πιο τσουχτερά φορολογικά, ασφαλιστικά και άλλα χαράτσια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι ροδακινοπαραγωγοί, που πωλούν κοψοχρονιά τον κόπο τους σε βιομήχανους και εμπόρους, ενώ απέναντί τους έχουν το κράτος και τους μηχανισμούς του, που εκτός των άλλων τους αφήνει απροστάτευτους από τις μεγάλες ζημιές.
• Οι αυτοαπασχολούμενοι και οι μικροί επαγγελματίες της πόλης θα συνεχίσουν να τσακίζονται από τη φοροληστεία και τις υψηλές ασφαλιστικές εισφορές, ενώ παράλληλα θα συμπιέζονται από τις μεγάλες επιχειρήσεις. Τα όποια προγράμματα επιδοτήσεων τύπου ΕΣΠΑ, που προέρχονται από τον ιδρώτα των εργαζομένων τόσο στη χώρα μας όσο και σε όλη την ΕΕ, είναι σταγόνα στον ωκεανό των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι επαγγελματίες. Μόνο σε λίγους και μόνο προσωρινά μπορούν να δώσουν κάποια ανακούφιση.

Ο στόχος της «γεωστρατηγικής αναβάθμισης»

 

Κομμάτι της ίδιας πολιτικής, δηλαδή της προσπάθειας κατοχύρωσης της καπιταλιστικής ανάπτυξης, είναι και η λεγόμενη «γεωστρατηγική αναβάθμιση» της ελληνικής αστικής τάξης, που υπηρετείται πιστά από την κυβέρνηση και όλα τα αστικά κόμματα. Η προσπάθεια αυτή εξειδικεύεται στη Β. Ελλάδα και στην Κεντρική Μακεδονία με την «αναβάθμισή» της σε πύλη εισόδου των σχεδιασμών ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ, αλλά και της ελληνικής αστικής τάξης προς τα Δυτ. Βαλκάνια, την προσαρμογή της περιοχής στο ρόλο «γεωπολιτικού μεντεσέ», δηλαδή οικονομικού - πολιτικού - στρατιωτικού κέντρου για την προώθηση των σχεδίων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων.

Στο πλαίσιο αυτό, η κυβέρνηση «τρέχει» την υλοποίηση των σχεδιασμών της ΕΕ και του ΝΑΤΟ στα Βαλκάνια και στην ευρύτερη περιοχή και αναλαμβάνει αναβαθμισμένους ρόλους, που εμπλέκουν τη χώρα όλο και πιο βαθιά στους ανταγωνισμούς ανάμεσα στα καπιταλιστικά κράτη και τις αντιδραστικές συμμαχίες τους. Αντίστοιχη «δραστηριότητα» αναπτύσσει και η Τοπική Διοίκηση, με τον περιφερειάρχη Απ. Τζιτζικώστα να καταγράφει 12 συναντήσεις το τελευταίο διάστημα με τον Αμερικανό πρέσβη Τζ. Πάιατ, ενώ παρόμοια δραστηριότητα αναπτύσσει και ο δήμαρχος Γ. Μπουτάρης.

Ολα τα παραπάνω είναι η βάση πάνω στην οποία αναπτύσσεται και η κινητικότητα γύρω από το όνομα της ΠΓΔΜ, έτσι ώστε μια συμφωνία άμεσα να διευκολύνει την ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ και μελλοντικά στην ΕΕ. Συμφωνία που βέβαια δεν θα αποτελέσει πραγματική λύση για τον ελληνικό λαό και το λαό της γειτονικής χώρας, διότι δεν θίγονται αλυτρωτισμοί και κίνδυνοι αμφισβήτησης των συνόρων, ενώ η ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ είναι παράγοντας ανασφάλειας, παραπέρα αποσταθεροποίησης, πολεμικών εμπλοκών και προβλημάτων.

Ταυτόχρονα, η Β. Ελλάδα μετατρέπεται σε ενεργειακό κόμβο με τη διέλευση του αγωγού TAP, μελλοντικά των κάθετων διασυνδετήριων αγωγών, των εγκαταστάσεων LNG σε Αλεξανδρούπολη και ίσως στη Θεσσαλονίκη. Υπάρχουν σχεδιασμοί για την αναβάθμιση ιδιαίτερα του σιδηροδρομικού δικτύου τόσο στον άξονα Ανατολή - Δύση, όσο και κάθετα προς την ενδοχώρα των Βαλκανίων, που θα επιτρέψει μεγαλύτερο στρατηγικό «βάθος» για τις επενδύσεις σε λιμάνια και σταθμούς διαμετακόμισης και θα ενισχύσει την εξαγωγική δραστηριότητα των μεγάλων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην περιοχή.

Συνολικά, στην περιοχή της Β. Ελλάδας και των Βαλκανίων οξύνεται η διαπάλη ΗΠΑ - ΕΕ με Ρωσία και Κίνα, ενώ η ελληνική αστική τάξη θέλει να ανακαταλάβει μερίδια μετά τη σχετική υποχώρηση της διείσδυσης ελληνικών κεφαλαίων στην περίοδο της κρίσης. Οξύνεται η διαπάλη και με την τουρκική αστική τάξη, που διεκδικεί και αυτή αναβαθμισμένο ρόλο στην ευρύτερη περιοχή.

Υπάρχει διέξοδος, στη συμπόρευση με το ΚΚΕ!

 

Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, όπως και όλη η Ελλάδα, έχει μεγάλες, επιβεβαιωμένες παραγωγικές δυνατότητες. Η χώρα μας είναι πλούσια σε ενεργειακές πηγές, σε λιγνίτη, υδρογονάνθρακες, αιολικό και υδάτινο δυναμικό. Είναι πλούσια σε ορυκτούς πόρους, αποθέματα χρυσού, βωξίτη, νικελίου, χαλκού. Διαθέτει σύγχρονη βιομηχανική και αγροτική παραγωγή. Πάνω απ' όλα, διαθέτει πολυάριθμο, ειδικευμένο εργατικό δυναμικό, μεγάλο αριθμό επιστημόνων.

Στο πλαίσιο βέβαια του καπιταλισμού, είναι αδύνατο να αξιοποιούνται ολοκληρωμένα οι παραγωγικές δυνατότητες προς όφελος των εργαζομένων και όλου του ελληνικού λαού. Αυτή η παραγωγή μπορεί να αναπτυχθεί γρήγορα και να απογειωθεί αν απαλλαγεί απ' τις αλυσίδες της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας, από τις αλυσίδες ενός συστήματος που το τι παράγεται καθορίζεται από το αν φέρνει κέρδος σε κάποιους καπιταλιστές, από τα «bussines plan» των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων. Ενα σύστημα που η ανάπτυξή του προετοιμάζει τον επόμενο γύρο βαθιάς καπιταλιστικής κρίσης.

Προϋπόθεση για φιλολαϊκή ανάπτυξη είναι η κατάκτηση της εξουσίας από την εργατική τάξη, η κοινωνικοποίηση των συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής, η συγκρότηση παραγωγικών συνεταιρισμών στην αγροτική παραγωγή, η αξιοποίηση όλου του ανθρώπινου δυναμικού και των παραγωγικών δυνατοτήτων της περιοχής στο πλαίσιο ενός πανεθνικού επιστημονικού κεντρικού σχεδιασμού της οικονομίας. Αυτός ο σχεδιασμός θα αντικαταστήσει την αναρχία της καπιταλιστικής παραγωγής, τον καπιταλιστικό ανταγωνισμό και τον περιορισμένο σχεδιασμό στο πλαίσιο των επιχειρηματικών ομίλων.

Το επιστημονικά τεκμηριωμένο σχέδιο που καταθέτει το ΚΚΕ είναι γειωμένο στις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες, στις πραγματικές δυνατότητες που υπάρχουν και στην ΠΚΜ για έναν άλλο δρόμο ανάπτυξης. Η συζήτηση γύρω από αυτήν την ελπιδοφόρα προοπτική, ταυτόχρονα με την τεκμηριωμένη αντιπαράθεση με τους αστικούς σχεδιασμούς, μπορεί να δημιουργήσει ρήγματα στο δεδομένο συσχετισμό δυνάμεων, να ανεβάσει το επίπεδο στο οποίο είναι διαμορφωμένη σήμερα η εργατική - λαϊκή συνείδηση. Μπορεί να δώσει ώθηση και μαχητικότητα για την οργάνωση της εργατικής αντεπίθεσης σήμερα, γύρω από αιτήματα που βάζουν στο προσκήνιο τις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες, θέτουν σε αμφισβήτηση την καπιταλιστική κερδοφορία.

Του
Σωτήρη ΑΒΡΑΜΟΠΟΥΛΟΥ* 

* Ο Σ. Αβραμόπουλος είναι μέλος του Γραφείου της ΕΠ Κ. Μακεδονίας του ΚΚΕ

 

Ριζοσπάστης