ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ «Ξαναζωντάνεψε» ο ηρωικός ξεσηκωμός του Μάη του '36

Ιστορικό περίπατο στα βήματα του ξεσηκωμού των εργατών πραγματοποίησε η Γραμματεία Θεσσαλονίκης του ΠΑΜΕ το περασμένο Σάββατο

Στην πλατεία Ελευθερίας

Με τη συγκέντρωση στο Αγαλμα Βενιζέλου και την κατάθεση στεφάνων στο χώρο των γεγονότων του Μάη του '36, ολοκληρώθηκαν χτες οι κεντρικές πρωτοβουλίες της Γραμματείας Θεσσαλονίκης του ΠΑΜΕ, ενάντια στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο και τις εξελίξεις στην περιοχή, σε συνδυασμό με την κατάσταση της εργατικής τάξης και τα προβλήματά της. Στεφάνια κατέθεσαν οι Οργανώσεις Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ και της ΚΝΕ, το ΠΑΜΕ, το Παγκαπνεργατικό Σωματείο, δεκάδες σωματεία και φορείς του λαϊκού κινήματος, η ΕΔΥΕΘ, η ΟΓΕ και η ΠΕΑΕΑ - ΔΣΕ.

 Ξεχωριστή στιγμή των κεντρικών πρωτοβουλιών του ΠΑΜΕ αποτέλεσε ο ιστορικός περίπατος, που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 5 Μάη, σε σημεία του κέντρου της πόλης όπου εξελίχθηκαν σημαντικά γεγονότα του ηρωικού ξεσηκωμού των εργατών το Μάη του '36, με τη συμμετοχή κυρίως νέων μελών των ταξικών σωματείων.

Στόχος της συγκεκριμένης δράσης ήταν να γίνει κατανοητό σε ποια ιστορικά και κοινωνικοπολιτικά πλαίσια διεξήχθησαν τα γεγονότα τις μέρες του Μάη του '36, όπου από τον Βαρδάρη μέχρι την Αριστοτέλους και από το υπουργείο μέχρι την παραλία, σε διάφορες περιοχές, δίνονταν καθημερινά μάχες μεταξύ των απεργών, από τη μια, και της εργοδοσίας και της χωροφυλακής, από την άλλη. Και κυρίως να εξαχθούν συμπεράσματα, για τους σημερινούς αγώνες της εργατικής τάξης, τις σημερινές συνθήκες άγριας εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης, κατασυκοφάντησης των συλλογικών αγώνων.

Συγγρού και Πτολεμαίων

Την ιστορική ξενάγηση πραγματοποίησε ο Βασίλης Ρέβας, β' αντιπρόεδρος της Ομοσπονδίας Συνταξιούχων ΙΚΑ, ο οποίος είπε: «Οι ήρωες του Μάη του '36, που τιμάμε σήμερα, στις μέρες τους δεν ήταν τίποτα παραπάνω από απλοί εργάτες. Καπνεργάτες, τσαγκαράδες, οικοδόμοι, υφαντουργοί, αυτοκινητιστές, κ.λπ., που βίωναν στο πετσί τους τη βάρβαρη εκμετάλλευση των εργοδοτών και την ωμή βία των μηχανισμών του κράτους, που βίωναν την κοινωνική αδικία. Εργάτες που δεν αναζητούσαν "σωτήρες" για τη λύση των προβλημάτων τους, αλλά που έβλεπαν τον εαυτό τους μέσα στο καμίνι της καθημερινής ταξικής πάλης, που είχαν ξεκάθαρο ποιος ήταν ο αντίπαλος, εργοδοσία και κράτος, εργάτες που ήταν αποφασισμένοι να θυσιάσουν και την ίδια τους τη ζωή για το δίκαιο του αγώνα τους».

 

Στην πλατεία Ελευθερίας

 

Πρώτος σταθμός ήταν η πλατεία Ελευθερίας, στην οποία πραγματοποιήθηκε συγκέντρωση εργατών και εργατριών πολλών κλάδων το απόγευμα της 9ης Μάης, λίγες ώρες μετά τη δολοφονική επίθεση της χωροφυλακής στη διασταύρωση Εγνατίας - Βενιζέλου.

Εδώ, στις 10 Μάη, στις 12 το μεσημέρι, μετά την κηδεία των 9 δολοφονημένων, στα νεκροταφεία της Ευαγγελίστριας, και μετά τις ομιλίες της απεργιακής επιτροπής και των εκπροσώπων του Ενωτικού Εργατικού Κέντρου, του Παλλαϊκού Μετώπου, του βουλευτή του ΚΚΕ Μ. Σινάκου, αλλά και του ταγματάρχη Μαρινάκη, ο οποίος μίλησε στους συγκεντρωμένους εκ μέρους του στρατού, κατευθύνθηκε το πλήθος των δεκάδων χιλιάδων λαού, πραγματοποιώντας ένα από τα πολυπληθέστερα συλλαλητήρια που έγιναν ποτέ στη Θεσσαλονίκη. Εδώ εγκρίθηκε ψήφισμα με τις διεκδικήσεις του λαού, μεταξύ των οποίων ήταν η τιμωρία των υπεύθυνων για τη δολοφονική επίθεση, η γενική αμνηστία όλων των φυλακισμένων και εξόριστων και η παραίτηση της κυβέρνησης. Αμέσως μετά οι δεκάδες χιλιάδες συγκεντρωμένοι βάδισαν σε φάλαγγα μέχρι τη διασταύρωση Εγνατίας - Βενιζέλου και γονατιστοί στο χώρο που δολοφονήθηκαν οι ηρωικοί εργάτες τραγούδησαν το «Πένθιμο Εμβατήριο» και τη «Διεθνή».

Στη συμβολή Εγνατίας και Βενιζέλου οι απεργοί δέχονται πυρά από παντού

 

Στο σημείο δολοφονίας της Ελ. Σβορώνου

Επόμενος σταθμός η πλατεία Καπνεργάτη, στη συμβολή των οδών Εγνατίας και Βενιζέλου, όπου τα σημάδια από το αίμα των διαδηλωτών αποτυπώνονται συμβολικά στα στεφάνια μνήμης για τον ιστορικό Μάη του '36. Εκεί, ο Β. Ρέβας περιέγραψε το χρονικό της απεργίας και το πώς απέναντι στο συντονισμό των εργατών ορθώθηκε και η συντονισμένη παρέμβαση του κράτους, που στην κρίσιμη στιγμή έκανε καθαρό πως δεν ήταν κράτος όλων, αλλά το κράτος της αστικής τάξης, που η δράση του άφησε σωρό νεκρούς απεργούς.

 Στις 9 Μάη η πανεργατική απεργία σημειώνει καθολική επιτυχία. Εμπρακτα συμπαραστέκονται στους απεργούς τα συνεργαζόμενα φοιτητικά σωματεία της πόλης, κηρύσσοντας αποχή από τα μαθήματα. Οι επαγγελματίες κατεβάζουν τα ρολά των καταστημάτων τους. Δεκάδες χιλιάδες εργάτες συγκεντρώνονται στην περιοχή μεταξύ των οδών Εγνατίας - Βενιζέλου - Τσιμισκή - Δωδεκανήσου.

Από εδώ, μετά τη δολοφονία του κομμουνιστή αυτοκινητιστή Τάσου Τούση, οι απεργοί πραγματοποιούν πορεία προς τη Γενική Διοίκηση και επιστρέφουν συντεταγμένοι από τη Διοικητηρίου με κατεύθυνση το Βαρδάρη. Ισχυρές δυνάμεις της χωροφυλακής τούς αναγκάζουν να βαδίσουν προς την Εγνατία, προς την παγίδα που τους είχε στήσει ο αστυνομικός διευθυντής Ντάκος. Οταν η διαδήλωση φτάνει στη συμβολή Εγνατίας - Βενιζέλου, οι έφιπποι χωροφύλακες παραμερίζουν και οι διαδηλωτές βρίσκονται μπροστά στις κάννες των όπλων και των πολυβόλων των πεζών χωροφυλάκων. Στις ταράτσες των γύρω κτιρίων υπάρχουν οπλισμένοι άνδρες της χωροφυλακής, της ασφάλειας και παρακρατικοί συνεργάτες τους. Οι απεργοί δέχονται πυρά από παντού. Ο αιματηρός απολογισμός είναι 9 νεκροί, 32 βαριά τραυματίες και 250 ελαφρά. Οι εφημερίδες της εποχής ανεβάζουν τους νεκρούς σε 13, ενώ ο «Ριζοσπάστης» στις 10/5/1936 μιλούσε στον τίτλο του για 30 νεκρούς. Το γεγονός ότι αργότερα παρουσιάζονται συγγενείς που ρωτούσαν για την τύχη εξαφανισθέντων πιθανόν να επαληθεύει πως ο αριθμός των δολοφονημένων ήταν μεγαλύτερος από 9.

Στη Συγγρού - Πτολεμαίων ο πρώτος νεκρός

 

Στο πάρκο απέναντι από το ΕΚΘ, όπου έχει τοποθετηθεί τα τελευταία χρόνια το μνημείο

Επόμενος σταθμός η γωνία Συγγρού και Πτολεμαίων, όπου εκείνη τη μέρα οι αυτοκινητιστές που είναι συγκεντρωμένοι στα γραφεία του Σωματείου τους αντιλαμβάνονται ότι με ένα αυτοκίνητο της αστυνομίας μεταφέρονται μέλη της απεργιακής τους επιτροπής που είχαν συλληφθεί νωρίτερα. Οδηγοί και εισπράκτορες βγαίνουν στο δρόμο, το σταματούν και απαιτούν να απελευθερωθούν οι συνάδελφοί τους. Εφιππο τμήμα της χωροφυλακής επιτίθεται στους απεργούς. Ακολουθούν και άλλα έφιππα τμήματα. Οι απεργοί αμύνονται στήνοντας οδοφράγματα στις γωνίες των δρόμων Εγνατίας, Μ. Αλεξάνδρου, Πτολεμαίων, Συγγρού και αλλού. Καταφθάνουν για ενίσχυση ομάδες απεργών άλλων κλάδων.

 Οι απεργοί δέχονται καταιγισμό πυρών από χωροφύλακες, άνδρες της ασφάλειας και χαφιέδες. Μέσα στο χαλασμό πέφτει νεκρός ο αυτοκινητιστής Τάσος Τούσης, έξω από το ξενοδοχείο «Μετρόπολις». Ηταν ο πρώτος νεκρός. Οι σύντροφοί του τον τοποθετούν πρόχειρα σε μια πόρτα που ξηλώνουν από κοντινό γιαπί, αποφασισμένοι να τον μεταφέρουν με πορεία έως τη Γενική Διοίκηση Μακεδονίας. Σ' αυτήν την πόρτα τον βρίσκει η μάνα του. Η φωτογραφία της να σπαράζει πάνω από το άψυχο σώμα του γιου της που δημοσιεύεται την επόμενη μέρα στον «Ριζοσπάστη» θα συγκλονίσει τον Γιάννη Ρίτσο και θα του εμπνεύσει τον πολυτραγουδισμένο «Επιτάφιο».

Σ' αυτό το σημείο, ο Βασίλης Ρέβας αναφέρεται και στα γεγονότα στην πλατεία Κολόμβου, που βάφτηκε με το αίμα της Αναστασίας Καρανικόλα, στελέχους του ΚΚΕ, η οποία πυροβολήθηκε στο κεφάλι από χαφιέδες που βρίσκονταν κρυμμένοι στο ξενοδοχείο «Ηλιος», βαδίζοντας επικεφαλής ομάδας καπνεργατών που κινούνταν για να ενωθούν με τον κύριο όγκο των διαδηλωτών.

Επόμενη στάση η οδός Ελένης Σβορώνου. Ο Β. Ρέβας μιλά για τη μεγάλη συγκέντρωση στο «Πάνθεον», την πορεία των καπνεργατών από το σωματείο τους προς το κέντρο και το δολοφονικό χτύπημα στην οδό Ελένη Σβορώνου.

Στο Διοικητήριο, όπου στρατιώτες αρνούνται να πυροβολήσουν το λαό

 

Στη συνέχεια έφτασαν στο Διοικητήριο (γνωστό ως υπουργείο Μακεδονίας - Θράκης), διαχρονικό σύμβολο της εξουσίας της αστικής τάξης, εδώ όπου εξυφάνθηκαν τα δολοφονικά σχέδια των αστών ενάντια στους εργάτες.

Στο χώρο μπροστά από το Γενικό Διοικητήριο έγιναν αιματηρές συγκρούσεις στις 8 Μάη μεταξύ πεζών και έφιππων χωροφυλάκων με απεργούς όλων των κλάδων.
 Για πρώτη φορά εδώ διατάσσεται ο στρατός να επιτεθεί, όμως οι στρατιώτες δεν υπακούν στους επικεφαλής αξιωματικούς τους και αρνούνται να εκτελέσουν τις διαταγές. Οι απεργοί τούς επευφημούν. Οι στρατιώτες αρνούνται και την επόμενη μέρα, 9 Μάη, να επιτεθούν στους εργάτες και προσπαθούν να εμποδίσουν τους χωροφύλακες. Μετά τη δολοφονία των απεργών στις 9 Μάη και για όσο διάστημα ο λαός κυριαρχεί στη Θεσσαλονίκη, λαός και στρατός είναι αδελφωμένοι.

Το μνημείο να επανατοποθετηθεί στο χώρο που ανήκει

 

Τελευταίος σταθμός το πάρκο έξω από το Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης, όπου μεταφέρθηκε, λόγω των εργασιών του μετρό στη Βενιζέλου, το μνημείο που στήθηκε το 1997 με πρωτοβουλία των ταξικών δυνάμεων, για να θυμίζει τους ηρωικούς αγώνες των εργατών το Μάη του '36 και να δείχνει το δρόμο που πρέπει να συνεχίσουν να βαδίζουν σήμερα οι εργάτες.

Η Γραμματεία Θεσσαλονίκης του ΠΑΜΕ έχει επανειλημμένα παρέμβει στην «Αττικό Μετρό» προκειμένου στο σταθμό του μετρό που κατασκευάζεται στο σημείο της δολοφονίας των εργατών το Μάη του '36 να διαμορφωθεί με τέτοιο τρόπο ο εξωτερικός χώρος, ώστε να προβλέπει την επανατοποθέτηση, στην αρχική του θέση, του γλυπτού μνημείου, το οποίο αναπαριστά τη μάνα του Τούση που θρηνεί το δολοφονημένο γιο της.

Ο Β. Ρέβας έκανε ειδική αναφορά στην ηρωική συμμετοχή των γυναικών που όντας στον πληθυσμό των προσφύγων περισσότερες - κατά 25-30% - από τους άντρες αποτελούσαν και μια μεγάλη μάζα εργατών σε καθεστώς υπερεκμετάλλευσης.

Ριζοσπάστης