12/10/1944 ΩΡΑ ΕΝΤΕΚΑ Π.Μ. Η ΛΕΥΤΕΡΙΑ ΦΤΕΡΟΥΓΙΖΕΙ ΠΑΝΩ ΑΠ' ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΜΑΣ

Οι Γερμανοί εκκενώνουν οριστικά την πρωτεύουσα.

Ο Γερμανός Διοικητής και όλο το Στρατηγείο του Λυκαβηττού ανεχώρησαν.

Η Αθήνα κηρύχτηκε ανοχύρωτη.

Πριν φύγουν και οι τελευταίοι Ούνοι ο λαός ξεχύθηκε με σημαίες και ζητωκραυγές στους δρόμους. Απ' το Πανεπιστήμιο, απ' τις Τράπεζες, απ' όλα τα κέντρα οι Τηλεβόες του ΕΛΑΣ σαλπίζουν το χαρμόσυνο μήνυμα. Οι συνοικίες σε παραλήρημα ενθουσιασμού ετοιμάζονται για το μεγάλο γιορτασμό. Στο μνημείο του Αγνωστου Στρατιώτη αντιπροσωπείες του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ κατέθεσαν στεφάνι. Εξαλλος απ' τον ενθουσιασμό ο συγκεντρωμένος κατά χιλιάδες λαός ζητωκραύγαζε. Δακρύζοντας οι πολίτες αγκάλιαζε ο ένας τον άλλο.

Ο προδότης Ράλλης δημοσίευσε νόμο με την παραίτησή του. Θα δώσει - λέει - λόγο για τις πράξεις του. Ανυπόμονος ο λαός περιμένει να δικάσει τον εγκληματία.

Η Γερμανική σημαία κατέβηκε απ' την Ακρόπολη και τα τελευταία Γερμανικά τμήματα έφυγαν το πρωί απ' την Αθήνα.

* * *

Με αυτά τα λίγα λόγια, ο «Ριζοσπάστης» - σε δεύτερη (πιθανότατα) έκδοση - ανήγγειλε τη μεγάλη στιγμή της Απελευθέρωσης της Αθήνας απ' τη φασιστική κατοχή στις 12 Οκτώβρη 1944.

Την επόμενη μέρα, κατέγραφε πιο αναλυτικά τη μεγάλη λαϊκή γιορτή που αγκάλιασε όλη την πόλη:

 

Ο λαός πανηγυρίζει για την Απελευθέρωση της Αθήνας

«Χάθηκε το βρωμερό κουρέλι του φασισμού απ' την Ακρόπολη. Τούτο το σύνθημα περίμενε η Αθήνα. Η μπαρουτοκαπνισμένη Αθήνα, που γνώρισε την πείνα και το βόλι του κατακτητή, το στιλέτο του προδότη, η αδάμαστη Αθήνα που τρία χρόνια πάλεψε, ξεχύθηκε ζωντανή ανθρωποθάλασσα να διαλαλήσει τη Νίκη της, να γιορτάσει τη Λευτεριά της (...) Απ' το Σύνταγμα ως την Ομόνοια ένα ρεύμα είναι ο κόσμος. Γελούν, δακρύζουν, αγκαλιάζονται (...)

Και πάνω απ' όλα, μια φωνή που αγκαλιάζει όλη την Αθήνα, που κλείνει όλους τους σκληρούς αγώνες, όλη την πίστη στη λευτεριά, όλη τη χαρά της Νίκης:

Ε - Α - Μ! Ε- Α - Μ! (...)

Απ' τον εξώστη του Μετοχικού ακούγεται η φωνή του ΚΚΕ. Χιλιάδες είναι ο κόσμος που κρέμεται απ' τα χείλια του ομιλητή. Ατέλειωτες ζητωκραυγές σκεπάζουν το λόγο του. Μα κανείς δε φεύγει. Ολοι περιμένουν να τους μιλήσει ακόμη το Κόμμα τους, που πρώτα σήκωσε τη σημαία της αντίστασης, της ενότητας και της λευτεριάς, που στάθηκε πάντα μπρος, έδωσε κι οδήγησε το λαό στη Νίκη (...)

Μπροστά στο Πανεπιστήμιο, φανερή θάλασσα ο κόσμος. Οι φοιτητές μας που πρώτοι στους πρώτες ακολούθησαν το σύνθημα της αντίστασης, μεταδίνουν τον ενθουσιασμό τους. Κι όταν ο ομιλητής θυμίζει τα θύματα που με το τίμιο αίμα τους πότισαν τη Λευτεριά, όλο το πλήθος γονατίζει. Επιβλητικά αντηχεί το πένθιμο εμβατήριο: Πέσατε θύματα αδέρφια εσείς...».

Το πρωτοσέλιδο του «Ριζοσπάστη» στις 12-10-1944

Το «μεθύσι» αυτών των συγκλονιστικών στιγμών λαϊκής χαράς δεν θα κρατούσε για πολύ. Και αυτό γιατί αντικειμενικά, όπως αποδείχθηκε, ο απελευθερωτικός αγώνας ή θα συνδεόταν με τον αγώνα κατάκτησης - εδραίωσης της εξουσίας της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, οπότε θα καταργούνταν γενικά οι σχέσεις ανισοτιμίας και εξάρτησης, ή θα οδηγούσε στην εδραίωση της αστικής εξουσίας με νέους καλύτερους ή χειρότερους όρους, όσον αφορά τη θέση της χώρας στο ιμπεριαλιστικό σύστημα.

Η αστική τάξη της χώρας δεν δίστασε, ούτε ταλαντεύτηκε και έκανε τα πάντα προκειμένου να διατηρήσει την εξουσία της, να καθυποτάξει την εργατική τάξη, τον ένοπλο λαό. Απ' την άλλη πλευρά, το ΚΚΕ, και επακόλουθα οι λαϊκές δυνάμεις, δεν μπόρεσε να διαμορφώσει μια τέτοια στρατηγική, δεν ήταν προετοιμασμένο για ν' αξιοποιήσει την επαναστατική κατάσταση που είχε διαμορφωθεί στην Ελλάδα τις μέρες της Απελευθέρωσης.

Βλ. περισσότερα:

Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1918-1949, τόμ. Β1, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2018, σελ. 349-355, 370-396, 486-492.

Ριζοσπάστης