«Επαγγελματικός κίνδυνος» η εργοδοτική ασυδοσία και η κρατική ασυλία στους ομίλους

 

Τα στοιχεία για τα εργατικά «ατυχήματα» και τον βαρύ φόρο αίματος που πληρώνει η εργατική τάξη πραγματικά σοκάρουν. Από το 1999 μέχρι σήμερα, πάνω από 2.200 εργαζόμενοι έχουν χάσει τη ζωή τους στον χώρο εργασίας. Μιλάμε για έναν νεκρό εργαζόμενο περίπου κάθε τρεις με τέσσερις μέρες!

Από την αρχή του 2022 εκτιμήσεις ανεβάζουν τον αριθμό των νεκρών εργατών σε πάνω από εξήντα, με τον διοικητή της «Ανεξάρτητης Αρχής Επιθεώρησης Εργασίας» (πρώην ΣΕΠΕ) να ...καταγράφει 43 περιπτώσεις. Συνολικά σύμφωνα με τον διοικητή το πρώτο 9μηνο του 2022 έχουν καταγραφεί σχεδόν 8.500 εργατικά «ατυχήματα», χωρίς να διευκρινίζεται πόσα από αυτά είχαν ως αποτέλεσμα το σακάτεμα εργαζομένων.

Η Eκθεση Πεπραγμένων του ΣΕΠΕ του 2017, η τελευταία που δημοσιεύτηκε, κατέγραψε 7.357 εργατικά «ατυχήματα», από τα οποία τα 76 θανατηφόρα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το 2018, το 2019 και το 2020 καταγράφηκαν 46, 51 και 41 θανατηφόρα εργατικά «ατυχήματα» αντίστοιχα, στοιχεία που αν ευσταθούν δείχνουν ήδη «απογείωση» για το 2022.

Κάθε εργατικό «ατύχημα» φέρει την υπογραφή της θωράκισης της ανταγωνιστικότητας και της κερδοφορίας

Μία ακόμα όψη της Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία (ΥΑΕ), η οποία δεν καταγράφεται σχεδόν πουθενά, είναι οι επαγγελματικές ασθένειες που θερίζουν στους χώρους δουλειάς. Επαγγελματική ασθένεια είναι μια ασθένεια που συνδέεται - οφείλεται σε παράγοντες κινδύνου του χώρου εργασίας.

Σε κάθε χώρο εργασίας, ανάλογα με τη δραστηριότητα, υπάρχουν κίνδυνοι ΥΑΕ που αν δεν προληφθούν μπορεί να οδηγήσουν σε εργατικά «ατυχήματα» και επαγγελματικές ασθένειες, τραυματισμούς, βαριές αναπηρίες, σοβαρά προβλήματα υγείας ή και στον θάνατο του εργαζόμενου. Οι κίνδυνοι αυτοί μπορεί να σχετίζονται π.χ. με κίνδυνο πτώσης από ύψος, τραυματισμούς κατά την εργασία με μηχανήματα που δεν πληρούν τις προδιαγραφές ασφάλειας, ηλεκτροπληξίες, πυρκαγιές - εκρήξεις, έκθεση των εργαζομένων σε επικίνδυνους χημικούς ή και καρκινογόνους παράγοντες, έκθεση σε βιολογικούς παράγοντες.

Με βάση τις σημερινές δυνατότητες της επιστήμης και της τεχνολογίας, κίνδυνοι όπως οι παραπάνω μπορούν να προληφθούν. Στην πράξη, όμως, με ευθύνη των εργοδοτών δεν γίνονται εκτιμήσεις επαγγελματικού κινδύνου σε πολλές επιχειρήσεις. Οπου γίνονται είναι προσαρμοσμένες όχι στην προστασία της ΥΑΕ αλλά στην εξασφάλιση της κερδοφορίας του κεφαλαίου, και ο έλεγχος από το κράτος είναι ψευδεπίγραφος. Το αποτέλεσμα είναι τα εκατοντάδες θύματα εργατικών «ατυχημάτων» και επαγγελματικών ασθενειών που στην πλειοψηφία τους δεν καταγράφονται καν. Αυτήν την πολιτική υπηρέτησαν μέχρι σήμερα όλες οι κυβερνήσεις ΝΔ - ΣΥΡΙΖΑ - ΠΑΣΟΚ, σύμφωνα και με τις κατευθύνσεις της στρατηγικής της ΕΕ, που συνδέει την ΥΑΕ με την ανταγωνιστικότητα και την κερδοφορία του κεφαλαίου.

RIZOSPASTIS

Η απουσία μέτρων πρόληψης, με ευθύνη της εργοδοσίας, οδηγεί σε πρόωρη φθορά της υγείας και στην εκδήλωση επαγγελματικών ασθενειών (καρκίνος, μυοσκελετικές παθήσεις, βαρηκοΐα κ.ά.). Στη χώρα μας εκτιμάται ότι πεθαίνουν κάθε χρόνο από επαγγελματικές ασθένειες πάνω από 400 εργαζόμενοι, ωστόσο αυτά τα περιστατικά καταγράφονται ως «κοινή νόσος». Κρύβεται πρακτικά η εργοδοτική ευθύνη για τον φόρο αίματος των εργαζομένων. Η καταγραφή βέβαια των επαγγελματικών ασθενειών έχει τεράστια σημασία που ξεπερνά τα αυτονόητα, που είναι η κάλυψη του εργαζόμενου, η αποζημίωση, η αναζήτηση της εργοδοτικής ευθύνης κ.λπ. Η καταγραφή επαγγελματικών ασθενειών συνδέεται με την εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου και τη λήψη μέτρων αντιμετώπισής του, ώστε να μειώνονται τα θύματα.

Η εκτίναξη της επαγγελματικής νοσηρότητας συνδέεται με την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, την επέκταση των ελαστικών σχέσεων εργασίας, τη γενικευμένη εργολαβοποίηση, ειδικά σε μεγάλους χώρους δουλειάς, τη διάλυση του σταθερού ημερήσιου χρόνου εργασίας μέσα και από τη «διευθέτηση». Κάθε ένα δηλαδή από όσα αποτελούν πηγή αύξησης της κερδοφορίας και μέτρο θωράκισης της ανταγωνιστικότητας για την εργοδοσία πληρώνεται με «ατυχήματα» από την εργατική τάξη. Χαρακτηριστικά είναι άλλωστε τα παραδείγματα μόνο του τελευταίου χρόνου από θανατηφόρα εργατικά «ατυχήματα», που το καθένα συνδέεται με τέτοιους παράγοντες: Η ασυντήρητη γερανογέφυρα με ευθύνη της εργοδοσίας της COSCO που συνέθλιψε τον Δημήτρη Δαγκλή, ο 67χρονος οικοδόμος στη Θεσσαλονίκη που αντί να είναι στη σύνταξη βρισκόταν ανεβασμένος στη σκαλωσιά και σκοτώθηκε, ο μηχανικός στις στοές βοξίτη της Φωκίδας που καταπλακώθηκε από τα βράχια παρά τις προειδοποιήσεις για τους κινδύνους κατάρρευσης, οι δύο εργάτες στο ιχθυοτροφείο της Πρέβεζας που σκοτώθηκαν από έκρηξη ενώ λίγο καιρό πριν προειδοποιούσαν ότι «κάποια στιγμή θα γίνουν κάρβουνο» και ο κατάλογος δεν έχει τέλος.

Eurokinissi

Πώς απαντούν οι εργοδότες; Με τις πλάτες των κυβερνήσεων φορτώνουν την ευθύνη στα ίδια τα θύματα, στους εργαζόμενους. Γι' αυτό και τα μόνα μέτρα που έχουν να διαφημίσουν είναι κάτι «καμπάνιες ευαισθητοποίησης», κάτι διαφημιστικά σε χώρους δουλειάς με «συστάσεις» ατομικής ευθύνης, ώστε όταν γίνει το «ατύχημα» οι διευθυντές να μπορούν να ισχυριστούν ότι «εμείς σας προειδοποιήσαμε»... Τα παραπάνω συμπληρώνουν η εργοδοτική τρομοκρατία και η πολύμορφη νομική κάλυψη στην εργοδοσία να καταστέλλει τη συνδικαλιστική δράση, να διώκει σωματεία και συνδικαλιστές που καταγγέλλουν τα εγκλήματά της, όπως έγινε στα Λατομεία της «Ελληνικός Χρυσός», όπου εργολαβική εταιρεία απέλυσε τον πρόεδρο του Συνδικάτου επειδή κατήγγειλε τις ευθύνες της για τους μεγάλους κινδύνους που διατρέχουν οι εργαζόμενοι.

Η σκόπιμη υπονόμευση της Επιθεώρησης Εργασίας

Η εγκληματική κατάσταση που επικρατεί στους χώρους εργασίας αποκαλύπτει επίσης την τραγική υποστελέχωση και τις μεγάλες ελλείψεις σε υλικοτεχνική υποδομή, που αποτελούν μόνιμα χαρακτηριστικά της Επιθεώρησης Εργασίας. Ολες οι μέχρι σήμερα κυβερνήσεις - ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ - υπονόμευσαν με κάθε τρόπο τις αρμοδιότητες της Επιθεώρησης: Τον έλεγχο εφαρμογής της εργατικής νομοθεσίας, των μέτρων ασφάλειας και υγείας, προκειμένου να εξυπηρετήσουν την κερδοφορία του κεφαλαίου.

Σήμερα υπηρετούν σε όλη την Ελλάδα μόνο 259 επιθεωρητές Υγείας και Ασφάλειας, ακόμα δε λιγότεροι στις μάχιμες υπηρεσίες της πρώτης γραμμής. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στην Επιθεώρηση για την Υγεία και Ασφάλεια που καλύπτει μια τεράστια περιοχή, από το Καματερό έως τη Γλυφάδα και από τα όρια του Πειραιά έως τη Νέα Ερυθραία, υπηρετούν σήμερα κάτω από 30 επιθεωρητές, ενώ υπάρχει διαθέσιμο μόνο ένα υπηρεσιακό αυτοκίνητο. Αν πάρουμε μόνο τις επιχειρήσεις μεταποίησης πανελλαδικά (αφήνοντας δηλαδή απέξω γιαπιά, δήμους, ξενοδοχεία, εστιατόρια κ.λπ.), με πρόχειρους υπολογισμούς αναλογούν στον κάθε επιθεωρητή γύρω στις 660 επιχειρήσεις για έλεγχο! Είναι αντιληπτό πόσο λίγο αποτελεσματικός και συχνός μπορεί να είναι αυτός ο έλεγχος και ο πάντα αναγκαίος επανέλεγχος.

Στον κάθε επιθεωρητή χρεώνονται κάθε χρόνο για διερεύνηση γύρω στα 250 εργατικά «ατυχήματα». Αυτό σημαίνει ότι μένει πίσω το έργο των προληπτικών ελέγχων, που αν γίνονταν θα μπορούσαν να περιοριστούν σε έναν βαθμό τα «ατυχήματα». Επιπλέον, λόγω της παντελούς απουσίας γραμματειακού προσωπικού, οι επιθεωρητές αναλαμβάνουν και όλο τον όγκο της γραφειοκρατικής δουλειάς, μέχρι και τη διαχείριση των τιμολογίων, την αρχειοθέτηση, τα πρωτόκολλα κ.λπ. Ανάλογη είναι η κατάσταση στις Επιθεωρήσεις όλης της χώρας.

Να σημειωθεί ότι από πέρυσι, με τον νόμο της ΝΔ για τα Εργασιακά, η Επιθεώρηση Εργασίας μετατράπηκε σε «Ανεξάρτητη Αρχή», με σαφή στόχευση να «προστατευτεί» κάθε κυβέρνηση από τις πολιτικές ευθύνες που της αναλογούν για την κατάσταση της Υγείας και Ασφάλειας στους χώρους δουλειάς. Κάθε «ανεξάρτητη αρχή» του σάπιου κράτους, άλλωστε, αυτόν τον ρόλο καλείται να παίξει, ως άλλοθι για τις κυβερνήσεις και για τα αστικά κόμματα, ώστε να ξεκόβεται κάθε σχετική συζήτηση ή διεκδίκηση. Τον πρώτο χρόνο λοιπόν που λειτουργεί ως «ανεξάρτητη αρχή», ήδη καταγράφεται ένα ατέλειωτο μακελειό στους χώρους δουλειάς, με την «αυτοτέλεια» της Αρχής που ευαγγελίζεται η κυβέρνηση να επιτρέπει απλά την ευκολότερη πρόσβαση των επιχειρηματικών συμφερόντων στις διοικητικές κορυφές της Επιθεώρησης, ενισχύοντας τη δυνατότητά τους να παρεμβαίνουν και να ακυρώνουν τα όποια μέτρα προστασίας έχει κατακτήσει η εργατική τάξη.

Αύξηση ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης και ανήλικη εργασία

Μια ενδιαφέρουσα καταγραφή του ΕΦΚΑ αποκαλύπτει την εγκληματική πολιτική όλων των κυβερνήσεων για αύξηση αντί για μείωση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, ακόμα και στις πιο επικίνδυνες εργασίες. Σύμφωνα με τον ΕΦΚΑ, η μεγαλύτερη συχνότητα εργατικών «ατυχημάτων» σημειώνεται στην ηλικιακή ομάδα 50 - 59 ετών. Επίσης, ενώ σημειώνονται περίπου 2,3 εργατικά «ατυχήματα» ανά 1.000 εργαζόμενους, σε κλάδους με βαριές και ανθυγιεινές εργασίες αυτός ο δείκτης αλλάζει προς το χειρότερο. Ετσι, π.χ. στις Κατασκευές σημειώθηκαν 10,1 εργατικά «ατυχήματα» ανά 1.000 εργαζόμενους το 2018 και 9,3 ανά 1.000 εργαζόμενους το 2019.

Ενδεικτική της χειροτέρευσης των συνθηκών εργασίας, που μετατρέπει σε «κανονικότητα» και τα εργατικά «ατυχήματα», είναι και άλλη μια θλιβερή «πρωτιά»: Το 2022 έχουν ήδη θεωρηθεί 16.055 βιβλιάρια ανηλίκων (άνω των 15 ετών), έναντι 7.647 το 2017 και 2.780 το 2005, αύξηση 370% στην ανήλικη εργασία για την περίοδο 2005 - 2022 και ενώ ακόμα δεν έχει «κλείσει» ο χρόνος!

Ελεγχοι - «σταγόνα στον ωκεανό»

Ως προς τους ελέγχους, δεν υπάρχουν συγκεντρωτικά στοιχεία των τελευταίων ετών, παρά μόνο όσα επιλεκτικά έχουν δώσει οι κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ, σε μια προσπάθεια να εμφανίσουν ότι ελέγχονται οι εργοδότες. Το διάστημα 2013 - 2017 υπήρχε συνεχής μείωση των ελέγχων και επανελέγχων για την τήρηση των μέτρων Υγείας και Ασφάλειας, οι οποίοι έπεσαν στους 21.423 το 2017, τον μικρότερο αριθμό από το 2001. Σε ό,τι αφορά τους ελέγχους που αφορούν τις εργασιακές σχέσεις, σημειώθηκε αύξηση, χωρίς όμως αυτή να ανταποκρίνεται στην αύξηση της απασχόλησης και στην ένταση της εργοδοτικής ασυδοσίας. Το 2017 έγιναν 30.492 έλεγχοι και επανέλεγχοι, περισσότεροι απ' ό,τι τα έτη 2015 και 2016 αλλά λιγότεροι απ' ό,τι τα προηγούμενα.

Σε κάθε περίπτωση, ο αριθμός των ελέγχων, τόσο για τα μέτρα ΥΑΕ όσο και για τις εργασιακές σχέσεις, η ελαστικοποίηση των οποίων αυξάνει την πιθανότητα εργατικών «ατυχημάτων» (εντατικοποίηση της εργασίας, υπερωρίες, καταπόνηση εργαζομένων κ.λπ.), είναι σταγόνα στον ωκεανό.

Με δεδομένο ότι ο αριθμός των καταγεγραμμένων επιχειρήσεων είναι 236.500, απαιτούνται 17 χρόνια για να γίνουν έλεγχοι σε όλες τις επιχειρήσεις! Για τις εργασιακές σχέσεις πραγματοποιήθηκαν 30.000 έλεγχοι, που σημαίνει ότι για να ελεγχθούν όλες οι επιχειρήσεις απαιτούνται 8 χρόνια!

Στα χέρια των σωματείων η ευθύνη

Είναι φανερό ότι χρόνο με τον χρόνο και από κυβέρνηση σε κυβέρνηση η κατάσταση στους χώρους δουλειάς χειροτερεύει. Οι αντεργατικοί νόμοι μετατρέπουν σε ναρκοπέδιο ακόμα και εργασίες που μέχρι χθες ίσως να μη θεωρούνταν επικίνδυνες, κάτι που αποδεικνύει ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος για τους εργαζόμενους από την οργάνωση και τη διεκδίκηση κόντρα στην εργοδοτική αδιαφορία και ασυδοσία.

Η καλύτερη τιμή στους νεκρούς και σακατεμένους εργάτες είναι η πάλη για την ουσιαστική προστασία των εργαζομένων από κάθε κίνδυνο. Η απάντηση που έδωσαν οι λιμενεργάτες της COSCO για τον νεκρό συνάδελφό τους πριν από έναν χρόνο, η πολυήμερη απεργία τους, αποτελεί παρακαταθήκη για όλη την εργατική τάξη, δείχνει τον δρόμο. Με τον αγώνα αυτό, άλλωστε, επέβαλαν να αυξηθεί το προσωπικό στις γερανογέφυρες, ώστε να μειωθούν οι κίνδυνοι.

Με τη συγκρότηση Επιτροπών Υγιεινής και Ασφάλειας στους χώρους δουλειάς από τους ίδιους τους εργαζόμενους και τα σωματεία τους, μπορούν να μπουν στο επίκεντρο τέτοια μέτρα πρόληψης, πριν γίνει το «κακό».

Η διεκδίκηση ουσιαστικών μέτρων Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία και η επιβολή τους με την αγωνιστική δράση δεν παίρνουν πια αναβολή. Δεν μπορεί να υπάρχει η παραμικρή ανοχή, κανένας συμβιβασμός για τον εργάτη να ζει με τον φόβο αν θα γυρίσει από τη δουλειά όρθιος, σε μια εποχή μάλιστα όπως η σημερινή, στην οποία η εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνικής επιτρέπει την καλύτερη πρόληψη και αποτροπή των «ατυχημάτων» ακόμα και στα πιο δύσκολα επαγγέλματα.

Ριζοσπάστης