ΚΩΣΤΑΣ ΛΟΥΛΟΥΔΑΚΗΣ (ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ)

 

Για ποια Ευρώπη;

Θα ήταν χαράματα όταν η όμορφη Ευρώπη ξύπνησε βίαια από τον βαθύ της ύπνο. Την ξύπνησε ένας εφιάλτης: βρισκόταν λέει ανάμεσα σε δυο γυναίκες, την μια την έλεγαν Ασία, η άλλη όμως τής ήταν άγνωστη δεν είχε καν όνομα! Το τρομαχτικό ήταν ότι αυτές οι γυναίκες πάλευαν άγρια μεταξύ τους για το ποια θα την κρατήσει. Το έπαθλο της νικήτριας θα ήταν η Ευρώπη! Όμως ο Δίας σταματά την αμφίρροπη μάχη αρπάζει την Ευρώπη και την παραδίδει στην άγνωστη. Αυτή είναι η στιγμή που η Ευρώπη ξυπνάει κατατρομαγμένη. Λίγο μετά, αφού ξέχασε το όνειρο, βγήκε βόλτα στο ακρογιάλι της Σιδώνας. Εκεί ένας λευκός Ταύρος την πλησίασε γονάτισε και της πρόσφερε την ράχη του. Η Ευρώπη ανέβηκε και ο Ταύρος πετάχτηκε με ορμή προς την άλλη μεριά της θάλασσας…

Αυτά λέει ο μύθος, για το τρελό ταξίδι της Ευρώπης, και αν διαθέτουμε διψαλέα φαντασία θα πρέπει να υποθέσουμε πως την είχε συγκλονίσει το ερωτικό μουγκάνισμα του Ταυρόμορφου Δια!

Ο μύθος ωστόσο, αν και δημιουργείται από την συνείδηση μας καθώς χρειάζεται αιτιότητα, δεν ακολουθεί μεθόδους που θα επέτρεπαν να αναγνώσουμε το ιστορικό του γίγνεσθαι, γιατί πολύ απλά δεν υπάρχει. Όμως η μυθολογούσα ιστορία υπάρχει παράλληλα με το επιστημονικό λόγο και την ιστορική γνώση. Με την σειρά τους ο επιστημονικός λόγος και η ιστορική γνώση εξαρτιούνται από την ποιότητα της έρευνας, την ελεύθερη από κάθε ωφελιμιστικό εμπόδιο. Η επιστήμη δεν είναι προσδιοριζόμενο αγαθό από τους κυριάρχους νόμους της αγοράς, αλλά καθήκον διδαχής όλων των ανθρώπων.

Στο σημείο αυτό λοιπόν, για να περάσουμε στην Ιστορία θα επικαλεστούμε τα λόγια του Victor Hugo ώστε να δώσουμε μια ευρύτερη, πιο οικουμενική διάσταση στην Ευρώπη:

«[…]Θα έρθει μια μέρα που δύο τεράστιες ομάδες, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και οι Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης, που απλώνουν η μια προς την άλλη το χέρι τους πάνω από τον ωκεανό, θα ανταλλάσσουν τα προϊόντα τους, το εμπόριό τους, τη βιομηχανία τους, την τέχνη τους και τις ιδέες τους. […] και δεν θα χρειαστεί να περιμένουμε 400 χρόνια για να έρθει αυτή η μέρα, γιατί ζούμε σε ταχύρυθμους καιρούς».

Δεν θα ήταν παράλογο να επισημάνουμε πως την εποχή που ο εξαιρετικός ρομαντικός μυθιστοριογράφος V. Hugo ονειρευόταν τον παγκοσμιοποιημένο  καπιταλισμό της Ενωμένης Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής  ολόκληροι λαοί εξολοθρεύτηκαν και γνώρισαν την σκλαβιά και την ατίμωση του δουλεμπορίου. Άνθρωποι και χώρες χρησιμοποιήθηκαν ως προσωπική ιδιοκτησία του κάθε Ευρωπαίου μονάρχη, όπως το Κογκό του Λεοπόλδου του Βελγίου, ή  ως ιδιοκτησία φιλάνθρωπων και χριστιανικών εταιρειών όπως η «Ολλανδική Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών» ή η περιβόητη  «Βρετανική Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών».

Οι δούλοι, τα σκλαβοπάζαρα, ο αφανισμός των Ινδιάνων, ο ρατσισμός, η λεηλασία της Ινδίας, της Αφρικής, και της Αμερικής, αποτελούσαν την πηγή των κερδών και του πλούτου που συσσωρεύτηκε σε λίγα χέρια, στην Ευρώπη και στην Νέα Γή. Ήταν χρονικά μια μακραίωνη εποχή τρόμου και αίματος, όταν, παθιασμένα, ο V. Hugo έθετε την «περίμετρο» της Ενωμένης Ευρώπης. Δηλαδή η  Ευρώπη της εποχής αυτής είναι στην πραγματικότητα η Ευρώπη  της αποικιοκρατικής εκμετάλλευσης του κόσμου, του σκληρού ανταγωνισμού ανάμεσα στις διάφορες ομάδες των εθνικών αστικών τάξεων, της έξαρσης του αστικού σωβινισμού, της έχθρας και της σφαγής. Γι αυτό τα τελευταία 250 χρόνια η Ευρώπη μετρά στο έδαφος της 61 πολέμους, των οποίων η συνολική διάρκεια ξεπερνά τα 170 χρόνια.

Μα και ο Henri Saint-Simon  οραματίστηκε μια ενωμένη Ευρώπη μέσα «στα πλαίσια της εθνικής ανεξαρτησίας που όμως δεν θα βλάφτει την ευτυχία όλων των εθνών του κόσμου». Ομως η «ευτυχία όλων των εθνών του κόσμου» προϋποθέτει την κατάργηση της αποικιοκρατίας. Και όσο και αν τα κράτη ήθελαν την ενωμένες πολιτείες της Ευρώπης ως μια προσπάθειας άμβλυνσης των ανταγωνισμών δεν διανοούνταν ότι θα άφηναν τα καταπιεσμένα έθνη να χαράξουν ανεξάρτητα την πολιτική τους.

Από τα 1902 ο Βρετανός οικονομολόγος John Atkinson Hobson Βρετανός οικονομολόγος  στο έργο του «Ιμπεριαλισμός. Μια μελέτη» έγραψε ως άλλος Κάλχας: «Να, τι δυνατότητες ξανοίγει μπροστά μας μια πλατιά συμμαχία των δυτικών χωρών, η ευρωπαϊκή ομοσπονδία των μεγάλων δυνάμεων. Όχι μονάχα δεν θα προωθούσε τον παγκόσμιο πολιτισμό, μα θα μπορούσε να σημαίνει κι ένα τεράστιο κίνδυνο δυτικού παρασιτισμού: Το ξεχώρισμα μιας ομάδας από προχωρημένα βιομηχανικά έθνη, που οι ανώτερες τάξεις τους θα εισπράττουν τεράστιο φόρο(πρώτες ύλες) από την Ασία και την Αφρική και με τη βοήθεια αυτού του φόρου θα διατηρούν μεγάλες πειθήνιες μάζες υπαλλήλων και υπηρετών, που δεν θ’ ασχολούνται με τη μαζική παραγωγή αγροτικών και βιομηχανικών προϊόντων, αλλά με την εξυπηρέτηση ή με δευτερεύοντα βιομηχανική δουλειά, κάτω από τον έλεγχο της νέας χρηματιστηριακής ολιγαρχίας.»

Μα και ο Λένιν το 1915 έγραψε Για το σύνθημα των Ενωμένων Πολιτειών της Ευρώπης: «Οι Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης στις συνθήκες του καπιταλισμού θα ισοδυναμούσαν με συμφωνία για το μοίρασμα των αποικιών. Στον καπιταλισμό όμως, δεν μπορεί να υπάρξει άλλη βάση, άλλη αρχή μοιρασιάς, εκτός από τη δύναμη. Φυσικά, είναι δυνατές προσωρινές συμφωνίες ανάμεσα σε καπιταλιστές και ανάμεσα σε κράτη. Μ’ αυτήν την έννοια, μπορεί να δημιουργηθούν και οι Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης σαν συμφωνία των Ευρωπαίων καπιταλιστών[…] Με ποιο σκοπό; Μόνο με το σκοπό να πνίξουν από κοινού το σοσιαλισμό στην Ευρώπη, να περιφρουρήσουν από κοινού τις ληστεμένες αποικίες ενάντια στην Ιαπωνία και στην Αμερική, που θεωρούν τον εαυτό τους στο έπακρο αδικημένο με τη σημερινή μοιρασιά των αποικιών[…]»

Και οι δυο δικαιώθηκαν. Και τότε μα, ακόμα χειρότερα, και τώρα.

Έχει πλέον αποδειχτεί κατά τη διάρκεια της ιστορικής πορείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης , και ενώ η διαδικασία της ενοποίησης εξελίσσεται, τα βασικά και αναπόσπαστα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του καπιταλισμού: η ανισόμετρη διεύρυνση του ανοίγματος μεταξύ των εθνικών οικονομιών, η συσσώρευση του κεφαλαίου που προκαλεί τις «κρίσεις» και οι αναπόφευκτες εσωτερικές αντιθέσεις μεταξύ εργασίας και κεφαλαίου, αποκαλύπτονται όλο και πιο ξεκάθαρα. Η «ΕΕ των λαών» λοιπόν δεν ήταν τίποτα παραπάνω από ένα προϊόν περίπλοκων συμμαχιών, διεθνών στρατιωτικών, οικονομικών, πολιτικών, και κοινωνικών συσχετισμών που εξελίσσονται , συνεχώς μεταβάλλεται και διαδραματίζεται μέσα σε έναν νέο-αποικιακό παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα όπου κάθε κράτος γίνεται ο δυνάμει θηρευτής των γειτόνων του.

Αυτός είναι ο καπιταλιστικός ευρωπαϊκός κόσμος που έχει σχεδόν ολοκληρώσει την σύσταση του, έχει θεσπίσει την τάξη και την κυριαρχία του, και έχει ασφαλίσει το έδαφος του!

«Ναι λοιπόν σε μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων λένε οι ισχυροί της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που τάχθηκαν την Δευτέρα που μας πέρασε υπέρ ενός μοντέλου που θα επέτρεπε σε ορισμένα κράτη-μέλη να προοδεύουν πιο γρήγορα από άλλα».

Δεσπόζει σε αυτήν την συμφωνία  η Γερμανία που μετά από δυο αιματοκυλίσματα στην ευρωπαϊκή ήπειρο τελικά κατάφερε να καταλάβει την προς ίδιο όφελος χρήση των πόρων της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Η λεγόμενη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, λοιπόν, προσανατολισμένη με αυτόν τον τρόπο, είναι αποτέλεσμα ενός συσχετισμού δυνάμεων στην οικονομία και αποτελεί ταυτόχρονα ένα σύνολο επιλογών του πιο παραγωγικού κεφαλαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα πλαίσια του διεθνούς ανταγωνισμού και υποσκάπτει τους  πολιτικούς όρους ύπαρξής της ΕΕ.

Στην πραγματικότητα αυτό που γίνεται κατανοητό, εκτός του ότι η απόφαση αυτή περιγράφει την εγγενή αντίφαση του ευρωπαϊκού πολιτικού οικοδομήματος, είναι ότι η ΕΕ αποτελεί μια κεφαλαιοκρατική συμμαχία, άρα δε μπορεί παρά να κλείνει μέσα της πολλές αντίθετες τάσεις και πολλούς εν δύναμη συνδυασμούς ανάμεσα στις δυνάμεις που την συγκροτούν, αναλόγως την πολιτική ή οικονομική συγκυρία.

Σε μια τέτοια συμμαχία η πρόοδος όπως την εννοούν έχει εμπορευματοποιημένη μορφή και αποτελεί άλλο ένα χρηματοοικονομικό προϊόν. Όμως οι άνθρωποι δεν ζουν στις αγορές αλλά στις κοινωνίες. Και η απόφαση αυτή θα οξύνει τις ανισότητες μεταξύ των εθνών, και κοινωνικών τάξεων που βρίσκονται στο κατώφλι της μιζέριας.

Η ΕΕ προσλαμβάνει μια νέα μορφή που δεν είναι αυτό ενός μεταεθνικού οικοδομήματος αλλά αυτό της πόλωσης μεταξύ πλούσιου βορά και φτωχού Νότου.