Περί δικαιωμάτων...

Το «δικαίωμα» είναι η λέξη που κλίνουν σε όλες τις πτώσεις υπουργοί και βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, με αφορμή τη συζήτηση του νομοσχεδίου για τη «νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου». Στη συζήτηση στην Επιτροπή της Βουλής, η εισηγήτρια του ΣΥΡΙΖΑ, Αν. Καββαδία, χαρακτήρισε τα δικαιώματα και την υπεράσπισή τους ως «"πολυεργαλείο" του κοινωνικού μετασχηματισμού». Στο φόντο αυτό, το δικαίωμα παρουσιάστηκε ως ένα «εργαλείο» που μπορεί να αλλάξει «βαθμιαία το κοινωνικό περιβάλλον», να συμβάλει «στην οικοδόμηση μιας συνολικότερα δίκαιης κοινωνίας», να αποτελέσει «τον καταλύτη ευρύτερων απελευθερωτικών διεργασιών». Η σκυτάλη πέρασε στην «Αυγή», που έγραψε πως «σε όλες τις ανεπτυγμένες και πολιτισμένες χώρες, αυτό που είναι στην πρώτη γραμμή των δικαιωμάτων είναι η ατζέντα των θεμάτων και των προβλημάτων που αφορούν την κοινότητα LGBTQI». Μάλιστα, η «Αυγή» παρουσίασε τα δικαιώματα της LGBTQI κοινότητας σε συνέχεια και κατ' αναλογία με τα δικαιώματα των γυναικών.
«Πριν από χρόνια οι εργαζόμενοι δεν είχαν καθόλου δικαιώματα και οι γυναίκες δεν είχαν το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι», ανέφερε και πρόσθεσε πως τα δικαιώματα αυτά «έγιναν πραγματικότητα γιατί κάποιες μικρές ομάδες πολιτών διεκδίκησαν το δικαίωμα με τους αγώνες τους, την αυτοθυσία τους και τη δύναμη να πείσουν μεγαλύτερα κομμάτια της κοινωνίας». Ομως, με την αναφορά στο ζήτημα της γυναικείας ανισοτιμίας, η προσπάθεια αυτή έπεσε σε σκόπελο, για τον απλούστατο λόγο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ακούμπησε ένα βαθιά κοινωνικό πρόβλημα, που η επίλυσή του, όπως έχει αποδειχτεί ιστορικά, δεν αφορά την αναγνώριση κάποιων μεμονωμένων ατομικών δικαιωμάτων, αλλά προϋποθέτει μια βαθιά κοινωνική αλλαγή, δηλαδή αλλαγή του κοινωνικού πλαισίου μέσα στο οποίο διαμορφώνονται και τα ατομικά δικαιώματα. Ετσι, λοιπόν, δεν «χώρεσε» στις σελίδες του συγκεκριμένου άρθρου οποιαδήποτε αναφορά στο κοινωνικό, πολιτικό περιεχόμενο των συγκεκριμένων κινητοποιήσεων.

***

Ο ΣΥΡΙΖΑ προσπαθεί να συγκρίνει ανόμοια πράγματα. Να συγκρίνει το ζήτημα του «δικαιώματος ατομικού αυτοπροσδιορισμού του φύλου» με το γυναικείο ζήτημα, που διαμορφώθηκε μέσα στους αιώνες της ταξικής κοινωνίας. Δηλαδή, με το γεγονός ότι οι γυναίκες για αιώνες ήταν αποκλεισμένες από την κοινωνική παραγωγή και συνεπώς από κάθε κοινωνική δράση στο πλαίσιο της ταξικής κοινωνίας, καθώς η εργασία της πλειοψηφίας των γυναικών δεν είχε καμία σημασία για την οικονομία. Γι' αυτό και οι προσπάθειες ορισμένων μεμονωμένων γυναικών να διεκδικήσουν μια αναβαθμισμένη θέση στην κοινωνία πριν τη βιομηχανική επανάσταση, δεν απέφεραν καρπούς. Αργότερα η μαζική ένταξη των γυναικών στην καπιταλιστική παραγωγή, ως μισθωτές εργάτριες, αντικειμενικά ήρθε σε αντίφαση με τον αποκλεισμό τους από την κοινωνική και πολιτική δράση. Αυτή η αντίφαση γέννησε το γυναικείο κίνημα, που από την αρχή διαχωρίστηκε σε δύο ρεύματα: Από τη μία ήταν το αστικό φεμινιστικό κίνημα, που διεκδικούσε ισότητα δικαιωμάτων ανδρών και γυναικών, στοχοποιώντας ως αιτία των κραυγαλέων διακρίσεων σε βάρος της γυναίκας τη συμπεριφορά των ανδρών, περιορίζοντας τον αγώνα για τα δικαιώματα της γυναίκας στην επέκταση των αστικών δικαιωμάτων και ελευθεριών και στις γυναίκες. Και από την άλλη, ήταν το κίνημα των εργατριών, που επίσης στερούνταν κατακτήσεις, όπως και οι άνδρες της τάξης τους. Πάλευε όχι μόνο ως προς τις οικονομικές και συνδικαλιστικές διεκδικήσεις, τις διεκδικήσεις για την προστασία του γυναικείου οργανισμού, της μητρότητας, αλλά και ως προς την ταξική ρίζα της γυναικείας ανισοτιμίας, δηλαδή ενάντια στον ταξικό διαχωρισμό της κοινωνίας. Πάλευε για την ενότητα της εργατικής τάξης, ανδρών και γυναικών. Με την παρέμβαση, βέβαια, των γυναικών της τότε επαναστατικής σοσιαλδημοκρατίας, στη συνέχεια των κομμουνιστριών.

***

Επομένως, η πορεία του γυναικείου κινήματος έχει τη δική της ιστορία, προσλαμβάνοντας διαφορετικά χαρακτηριστικά σε κάθε φάση. Πάντα, όμως, οι αγώνες για τα δικαιώματα των γυναικών είχαν πολιτικό, ταξικό περιεχόμενο, που ο ΣΥΡΙΖΑ προσπαθεί σκόπιμα να αποκρύψει, προσπαθώντας να τα χωρέσει όλα στις προπαγανδιστικές ανάγκες ενός νομοσχεδίου. Αντίστοιχα, «θάβει» το γεγονός ότι ο καπιταλισμός προχώρησε - αν και με καθυστέρηση - σε μια σειρά απαραίτητους πλέον αστικούς εκσυγχρονισμούς, με κριτήριο όμως τις δικές του ανάγκες, που δεν αναιρούν την ανισοτιμία. Μεταξύ αυτών, η αναγνώριση του δικαιώματος εκλέγειν και εκλέγεσθαι, η ισότητα απέναντι στο νόμο για γυναίκες και άνδρες, το ξεπέρασμα ορισμένων κραυγαλέων ανισοτήτων. Αλλωστε, και στον καπιταλισμό από κράτος σε κράτος διαφέρει ο βαθμός υλοποίησης τέτοιων εκσυγχρονισμών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο πολιτικός γάμος, που ο ΣΥΡΙΖΑ μεν επικαλείται ως στοιχείο «προοδευτικότητας», η κυβέρνησή του όμως δεν έχει προχωρήσει σε κανένα μέτρο για να τον καταστήσει υποχρεωτικό. Η τυπική αναγνώριση ορισμένων αστικών δικαιωμάτων της γυναίκας στη σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία δεν την απαλλάσσει στην πραγματικότητα από την ανισοτιμία και τη ζωή - λάστιχο. Ο καπιταλισμός αναπαράγει την ανισοτιμία, έχει άλλωστε συμφέρον από τη διαιώνισή της, καθώς αποτελεί πηγή πρόσθετου κέρδους, αύξησης του βαθμού εκμετάλλευσης, αλλά αξιοποιείται και στη χειραγώγηση. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα για το πώς αντιμετωπίζεται το ζήτημα της εγκυμοσύνης μέσα στο καθεστώς των εργασιακών σχέσεων - λάστιχο. Τα παραπάνω επιβεβαιώνουν ότι οι διακρίσεις και ανισοτιμίες που βιώνουν οι γυναίκες της εργατικής τάξης, του λαού, δεν μπορούν να ρυθμιστούν με μια απλή τυπική εφαρμογή της ισότητας δικαιωμάτων και για τα δύο φύλα, αλλά είναι ένα πιο εκτεταμένο και πολύπλοκο ιστορικό, κοινωνικό φαινόμενο. Αλλά για τον ΣΥΡΙΖΑ, σύνθετα κοινωνικά ζητήματα αποτελούν μια τυπική νομοθετική ρύθμιση.

***

Επίσης, ο ΣΥΡΙΖΑ κάνει πως δεν ξέρει πού και με ποιους όρους άνοιξε ο δρόμος για την άρση αυτής της ανισοτιμίας - ανεξάρτητα αν αυτή η προοπτική αναχαιτήστηκε από την αντεπανάσταση - δηλαδή τότε που το πρώτο εργατικό κράτος κατάργησε όλους εκείνους τους νόμους που διατηρούσαν και ενίσχυαν την ανισότητα των δύο φύλων και άρχιζε να χτίζεται μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Πριν 100 χρόνια, η Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση στη Ρωσία έβγαλε τις γυναίκες στο προσκήνιο της Ιστορίας και της κοινωνικής, πολιτικής δράσης. Το νεαρό σοβιετικό κράτος δημιούργησε τις προϋποθέσεις ώστε οι γυναίκες να συμμετέχουν ισότιμα με τους άνδρες στην οικοδόμηση της νέας σοσιαλιστικής κοινωνίας, στην κοινωνική και οικονομική δραστηριότητα. Αξίζει να αναφέρουμε την Πάσα Αγγελίνα, Ελληνίδα ποντιακής καταγωγής, που εκλέχτηκε για πρώτη φορά βουλευτής του Ανώτατου Σοβιέτ το 1937, λίγο πριν συμπληρώσει τα 25 της χρόνια. Τότε στην Ελλάδα οι γυναίκες δεν είχαν καν δικαίωμα ψήφου. Αλλά θυμούνται τη σοσιαλιστική οικοδόμηση μόνο για να την «λερώσουν» με διαστρεβλωμένες εικόνες και σπέρνουν την απογοήτευση, την ηττοπάθεια και το συμβιβασμό με την καπιταλιστική βαρβαρότητα. Μόνο τυχοδιωκτικοί μπορούν να χαρακτηριστούν οι παραλληλισμοί των κυβερνητικών σχεδιασμών με ηρωικές σελίδες του εργατικού - λαϊκού κινήματος που βάφτηκαν με αίμα, σε σύγκρουση με την καπιταλιστική εργοδοσία και το κράτος της. Η βάρβαρη πραγματικότητα δεν διορθώνεται με βαθμιαίους αστικούς εκσυγχρονισμούς, δεν μετασχηματίζεται, όπως ισχυρίζεται ο ΣΥΡΙΖΑ. Μόνο ανατρέπεται.

Β. Δ.

Ριζοσπάστης