50 χρόνια από την αντικομμουνιστική εγκύκλιο του Γεωργίου Παπανδρέου

Η συγκεκριμένη εγκύκλιος έχει αφήσει εποχή. Για την ακρίβεια: Αποτυπώνει πλήρως το χαρακτήρα μιας ολόκληρης εποχής, το είδος της εξουσίας που είχε επιβάλει η πλουτοκρατία στην Ελλάδα όσο και την «ποιότητα» των πολιτικών της εκπροσώπων, οι οποίοι είχαν αναλάβει τη διαχείριση των υποθέσεων της άρχουσας τάξης, λίγο πριν από τη χούντα των συνταγματαρχών.

Η εγκύκλιος που φέρει την υπογραφή του τότε πρωθυπουργού και υπουργού Παιδείας, του βαπτισθέντα και ως «Γέρου της… Δημοκρατίας», εκδόθηκε στις 11 Μάρτη 1965. Σαν σήμερα, δηλαδή, πριν από 54 χρόνια.


«Γέρων της Δημοκρατίας» ή… «παπατζής»;


«Παπανδρέα παπατζή χίτης ήσουν κι εσύ» φώναζε ο αδούλωτος λαός της Αθήνας το  Δεκ του 44 στον Γεώργιο Παπανδρέου, όταν σαν Πρωθυπουργός -υπηρέτης του Σκόμπυ και των Άγγλων ιμπεριαλιστών, πήρε ενεργό μέρος στο έγκλημα του μακελέματος του λαού μας.

Ο «παπατζής» όντας κυριολεκτικά αυτός που παίζει τον «παπά», έχει ταυτοποιηθεί στο λαϊκό θυμικό με τις έννοιες απατεώνας, αναξιόπιστος, ψεύτης κλπ και καθιερώθηκε στην πολιτική ζωή επειδή -διαχρονικά  ο απλός κόσμος τον αποκαλούσε έτσι, λόγω της μόνιμης τακτικής του να γέρνει πάντα όπου φυσούσε ο άνεμος -αλλά σε διατεταγμένη υπηρεσία, δηλ υπηρέτης του αστικού κράτους -αναλόγως, πρωταγωνιστικά ή σαν εφεδρεία (και κατά περιόδους, σαν στυμμένη λεμονόκουπα, αλλά δεν ίδρωνε τ’ αυτί του, περίμενε… ξέροντας πως «θα τον χρειαστούν πάλι).

Τα μνημεία υποκρισίας του άπειρα από το «πιστεύομεν και εις την λαοκρατίαν» που εκστόμισε στην απελευθερωμένη Αθήνα, συνέχεια εκείνων της αλήστου μνήμης Μαυρογιαλούρων προκατόχων του – Θα σας φτιάξουμε γεφύρια! …«Μα, δεν έχουμε ποτάμια» Θα σας φτιάξουμε και ποτάμια! Θα σας χτίσουμε σχολεία!, στους πύρινους λόγους κατά «του συρφετού των αλητών του ΚΚΕ» (κατά σύμπτωση από το ίδιο βήμα, με διαφορά λίγων χρόνων), από την ένταξη στο κόμμα του Παπάγου, το 1952 για να μη μείνει εκτός Βουλής στην αποδοχή του κλίματος «βίας και νοθείας» του ’61 εκτιμώντας ότι θα τον ευνοούσε εκλογικά, …εμπνευστής του «διμέτωπου» στη συνέχεια (που ουσιαστικά υπήρξε «μονομέτωπος» κατά του λαϊκού κινήματος), που παρέδωσε την κυβερνητική εξουσία στο Παλάτι, το 1965, με τα τραγικά επακόλουθα (χούντα κλπ)

Ο εμφύλιος έχει τελειώσει πριν… τρία, σχεδόν, χρόνια και «ο γέρων», τα ‘χει βάλλει με την κυβέρνηση Πλαστήρα – εκείνης της εποχής – ζητώντας περισσότερο αίμα, με τη μεταβάπτιση των κομμουνιστών σε… κατασκόπους! Το αναίσχυντο, εγκληματικό… αίτημα, διατυπώνεται σε πρωτοσέλιδο της «Καθημερινής» την 1/6/1952, καθώς ο… γέρων, εξακολουθητικά συνέπλεε – με την «επάρατον» – στην αντικομμουνιστική δράση, που στοίχισε τόσα στο λαό και στον τόπο μας.
 
«Ερωτώμεν την κυβέρνησιν (Νικολάου Πλαστήρα): Είχεν αναγγείλει ότι, μετά την πρώτην δίκην του Μπελογιάννη θα επηκολούθει δίκη της δευτέρας σειράς των κατασκόπων; Εχουν παρέλθει ήδη τρεις μήνες και η νέα δίκη δεν έγινε. Διατί; Η κυβέρνησις δεν απαντά. Και είμεθα ηναγκασμένοι!! να απαντήσωμεν ημείς διά λογαριασμόν της. Δεν έγινε η νέα δίκη των κατασκόπων διότι η κυβέρνησις υφίσταται εκβιασμόν από την Πέμπτη Φάλαγγα της “συνοδοιπορίας” η οποία δρα εντός της κυβερνητικής παρατάξεως (…) «Ερωτώμεν πάλιν: Είχεν αναγγείλει η κυβέρνησις ότι εκ των αρχείων της κρύπτης του Βαβούδη διεπιστώθη η συνενοχή της ΕΔΑ εις την κατασκοπείαν (!!) Και ότι απεφάσισεν τη διάλυσίν της (…) Και όμως η διάλυσις της ΕΔΑ δεν έγινε. Διατί; Διότι η κυβέρνησις υπέστη τον εκβιασμόν της Πέμπτης Φάλαγγος…» (κλπ)

Ο όψιμος «γέρων», μεταξύ άλλων, ως υπουργός Παιδείας εξέδωσε την περιβόητη εγκύκλιο 1010/65 με την οποία έθετε υπό διωγμό «τας κομμουνιστικάς ιδέας» από τα σχολεία…

Ήταν 11 Μάρτη του 1965, με κυβέρνηση «Ενωση Κέντρου» (του Γεωργίου Παπανδρέου), όταν στα σχολεία της Μέσης Εκπαίδευσης στάλθηκε από τον ίδιο, η παραπάνω εγκύκλιος 1010, που είχε ως στόχο το τσάκισμα του μαθητικού κινήματος. Επρόκειτο για μια απροκάλυπτη αντικομμουνιστική, αντιλαϊκή επέμβαση, που επιχειρούσε να εξοβελίσει κάθε αντίσταση του κινήματος Παιδείας, με την επίκληση του «κομμουνιστικού κινδύνου», το χαφιεδισμό και την τρομοκρατία μέσω των απειλών απόλυσης αγωνιζόμενων εκπαιδευτικών.



Αιχμή αυτής της εγκυκλίου ήταν το χτύπημα της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη (ΔΝΛ), που πρωτοστατούσε στους μεγάλους αγώνες για την Παιδεία και το 114.

Η εγκύκλιος έγραφε, ανάμεσα στα άλλα:

«Πανταχόθεν καταγγέλλεται ότι η Κομμουνιστική Νεολαία Λαμπράκη καταβάλλει μεγάλας προσπαθείας προσεταιρισμού μαθητών των Γυμνασίων. Βεβαίως, εφ’ όσον διεπιστώθη ποσοστόν 12% οπαδών της ΕΔΑ κατά τας τελευταίας εκλογάς, ευνόητον είναι ότι θα υπάρχουν και μαθηταί εμποτισμένοι από τας οικογενείας των με αριστεράν ιδεολογίαν. Και αυτούς βέβαια, κατά πρώτον λόγον, θα χρησιμοποιεί η Κομμουνιστική προπαγάνδα προς προσηλυτισμόν των Νέων.
Εφιστώ διά τούτο και πάλιν την προσοχήν όλων των Καθηγητών των Γυμνασίων και τους καθιστώ υπευθύνους διά πάσαν σχετικήν δραστηριότητα της Νεολαίας Λαμπράκη.

Ο Κομμουνισμός ειναι Εχθρός του Έθνους και της Δημοκρατίας – Τούτο πρέπει να καταστή συνείδησις της Νέας Γενιάς

Ο εθνικός φρονηματισμός, καθώς και η ηθική και πολιτική αγωγή των μαθητών είναι η πρώτη αποστολή του Διδασκάλου. Και εις αυτήν οφείλουν να επιδοθούν. Τα δικά μας ιδανικά είναι τα ιδανικά του Ελληνοχριστιανικού Πολιτισμού. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ (Εθνική και Πολιτική) και ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ, ΑΓΑΠΗ και ΘΥΣΙΑ. Αυτά είναι τα ιδεώδη μας και μ’ αυτά πρέπει να εμποτισθή η Νέα Γενεά, ΕΛΛΑΣ και ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ. Αληθής Δημοκρατία.

Πάσα εκτροπή πρέπει να κολάζεται αυστηρότατα. Κι αν συμβή να υπάρξουν διδάσκαλοι όχι ανήκοντες, αλλά και απλώς συμπαθούντες ή ανεχόμενοι την κομμουνιστικήν προπαγάνδαν δεν έχουν θέσιν εις την Εκπαίδευσιν. Οσοι πιστεύουν εις τα Ιδεώδη των τα υπερασπίζουν. Και την υπεράσπισιν των ιδανικών μας και την έμπνευσιν της Νέας Γενεάς, έχει αναθέσει η Ελληνική Δημοκρατία εις τον Εκπαιδευτικόν κόσμον. Γνωρίζω ότι έχουν μέχρι τούδε εκδοθή υπό του Υπουργείου Παιδείας πολλαί σχετικαί εγκύκλιοι. Αλλά επεθύμουν, λόγω της μεγάλης σοβαρότητος του θέματος, να επικοινωνήσω και εγώ προσωπικώς μεθ’ υμών. Παρακαλώ όπως εις το τέλος εκάστου μηνός υποβάλλητε (Υπουργείον Παιδείας – Γραφείον Υπουργού) εμπιστευτικώς σχετικήν έκθεσιν».

Το κλίμα που κυριάρχησε μετά την εγκύκλιο είναι αποκαλυπτικό. Στις αρχές Απρίλη 1965 αποβλήθηκαν διά παντός απ’ όλα τα γυμνάσια της Ηπείρου δύο μαθητές, επειδή είχαν πάρει μέρος στην υποδοχή του Μ. Θεοδωράκη, προέδρου της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη. Ακολούθησαν και άλλες αποβολές από τα Γυμνάσια Ιωαννίνων, Αρτας, Κομοτηνής, Καβάλας κ.ά. Ο Παπανδρέου δήλωσε: «Η διά παντός αποβολή από το γυμνάσιο Ιωαννίνων δύο κομμουνιστών μαθητών αποτελεί παράδειγμα για τον εκπαιδευτικόν κόσμον της χώρας, διδάσκοντας και διδασκομένους. Η οργάνωσις της κομμουνιστικής νεολαίας Λαμπράκη δεν επιτρέπεται να εισδύση εις τα σχολεία. Αι κυρώσεις θα είναι σκληρόταται» (Σπ. Λιναρδάτου: «Από τον εμφύλιο στη χούντα», τ. Ε’, σελ. 173).

Την ίδια περίοδο, η κυβέρνηση Κέντρου προχώρησε σε μια σειρά αλλαγές, προκειμένου να προσαρμόσει την εκπαίδευση στις ανάγκες της καπιταλιστικής ανάπτυξης στην Ελλάδα. Ετσι, την ίδια περίοδο είχαμε αφενός την προσπάθεια ιδεολογικής θωράκισης του κράτους και της εκπαίδευσης και από την άλλη μεταρρυθμίσεων που συνιστούσαν εκσυγχρονισμό για την αστική εκπαίδευση. Τελικά το αστικό κράτος έθαψε τον πράκτορα των Άγγλων, ως τον «ηρωικό γέρο της Δημοκρατίας» και προσπαθεί -με νύχια και με δόντια να το μεταλαμπαδεύσει και στη νέα γενιά!!!

Ομοιότητες με το σήμερα

Εγκύκλιοι τέτοιου είδους δεν στέλνονται στα σχολεία, δεν θα μπορούσαν. Ο κομμουνισμός δεν αντιμετωπίζεται ευθέως σαν «εχθρός του ελληνοχριστιανικού πολιτισμού». Αλλά: (πχ.) τα «Παρακαλώ όπως εις το τέλος εκάστου μηνός υποβάλλητε (Υπουργείον Παιδείας – Γραφείον Υπουργού) εμπιστευτικώς σχετικήν έκθεσιν», δεν είναι παρά καρμπόν της (ΣΣ |> αντίστοιχη εγκύκλιος 2014) «στα πλαίσια αυτά να ζητείται η συμβολή των εκπαιδευτικών του σχολείου οι οποίοι κατά κανόνα γνωρίζουν την ταυτότητα όσων πρωταγωνιστούν στις καταλήψεις».
Το βασικό στοιχείο της ομοιότητας απορρέει από το γεγονός ότι η εκάστοτε πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας έχει απόλυτη, καθαρή και ταξικότατη συναίσθηση του ρόλου που πρέπει να παίξουν τα στελέχη της εκπαίδευσης και προσδιορίζει με σαφήνεια τις ευθύνες τους απέναντι στην υλοποίηση αυτών των κατευθύνσεων και προτεραιοτήτων που κάθε φορά προσδιορίζουν τον πυρήνα της αστικής πολιτικής. Το 1965 ήταν η υπεράσπιση του ελληνοχριστιανικού πολιτισμού, τη δεκαετία του 2000 ήταν η υπεράσπιση των κάλπικων αστικών αξιών, της ανταγωνιστικότητας, της επιχειρηματικότητας, η σαφώς πιο επεξεργασμένη αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου κά σήμερα το «νέο» Λύκειο ένα σχολείο που θα έχει ως στόχο να «ξεσκαρτάρει» ταξικά τους μαθητές. Σε κάθε περίπτωση, όμως, παντού και πάντα, οι αστικές κυβερνήσεις με το πρόσχημα μιας δήθεν ουδετερότητας, στην ουσία ξεκάθαρης ταξικότητας, μιλούν για την ανάγκη να φύγουν τα κόμματα από τα σχολεία, χτυπώντας κατευθείαν στην παρέμβαση των ταξικά προσανατολισμένων δυνάμεων.

Η ίδια η επικαιρότητα δίνει πλούσιες ευκαιρίες, για να ξεδιπλωθεί πιο συστηματικά η παρέμβαση του κομμουνιστή, του ριζοσπάστη εκπαιδευτικού στο σχολείο. Να αποκτήσει πολυμορφία, δυνατότητα επίδρασης στις νεανικές συνειδήσεις η ρηξικέλευθη, βαθιά ανθρώπινη και επιστημονική κομμουνιστική ιδεολογία. Να έρθουν σε επαφή οι νέοι με οράματα και αξίες που είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τον ορθολογισμό και την επιστήμη στην κατάκτηση της σκέψης και τη διαμόρφωση της συνείδησης των νέων παιδιών και που καμία σχέση δεν έχουν με τη λεγόμενη «κομματικοποίηση» του σχολείου. Αλλωστε, η αστική τάξη, χαρακτηρίζοντας ως «κομματικοποίηση» τη διάδοση αυτών των αξιών και οραμάτων, επιχειρεί να παρουσιάσει τη δική της, μέσω του κράτους της, ενεργητική δράση στο σχολείο ως φυσική νομοτέλεια, να αποκλείσει κάθε πιθανότητα να διαπεράσει το περιεχόμενο και τις λειτουργίες του σχολείου η ζωντανή πραγματικότητα της ταξικής πάλης.

Στόχοι του ριζοσπαστικού κινήματος των εκπαιδευτικών


Μπροστά σε αυτό το καθήκον, παίρνοντας όλα τα απαραίτητα ιδεολογικά και οργανωτικά μέτρα, οι κομμουνιστές εκπαιδευτικοί συμβάλλουν οι ίδιοι καθημερινά με τους αγώνες τους και παράλληλα το μαθητικό κίνημα (ΚΝΕ,  παρεμβάσεις, μαθητικά Φεστιβάλ κά). Ενάντια στο «νέο σχολείο» που τους θέλει πειθήνιους, υπάκουους και «οσφυοκάμπτες» βλ &  «η Αστική Στρατηγική για το Σχολείο»

Πάει για ψήφιση το τελικό σχέδιο Σύριζα για το νέο λύκειο, ακόμα πιο ταξικό και με τη βούλα, με τους μαθητές πειραματόζωα και τους  φροντιστηριάρχες να πανηγυρίζουν -ήδη καταδικασμένο από τον περασμένο Σεπτέμβρη στη συνείδηση της πλειοψηφίας των μαθητών, των γονιών και των εκπαιδευτικών.

Το ενδιαφέρον για το Λύκειο που πράγματι έχει χάσει την μορφωτική του αποστολή, μπορεί να γίνει γόνιμο αν τεθεί στο επίκεντρο η ανάγκη για άμεση επέκταση της υποχρεωτικότητας της εκπαίδευσης στα 12 χρόνια, για ουσιαστική απεμπλοκή του Λυκείου από τη διαδικασία πρόσβασης στην ανώτατη εκπαίδευση.
Οι μαθητές, οι εκπαιδευτικοί, οι γονείς να μην πιστέψουν ούτε λέξη από την προπαγάνδα της κυβέρνησης, να απορρίψουν τους σχεδιασμούς της και να βρεθούν σε θέση μάχης παλεύοντας για ένα σχολείο που θα δουλεύει σταθερά, με όλα και για όλα τα παιδιά, αναπτύσσοντας όλες τις κλίσεις, τα ενδιαφέροντα, τα ταλέντα, που θα καλλιεργεί τη δίψα για μόρφωση και τις νεανικές ανησυχίες. Το σχολείο των σύγχρονων αναγκών και δυνατοτήτων της εποχής μας.

Η αγανάκτηση, ο θυμός των νέων, των λαϊκών οικογενειών, μπορούν να συναντηθούν με την πρόταση του ΚΚΕ, να γίνουν δύναμη ανατροπής. Αυτή είναι η πραγματική διαφορά και στις κάλπες και στη ζωή

Με πληροφορίες από τον Ριζοσπάστη |> [1] <|, |> [2] <|, |> [3] <|, |> [4] <| & |> [5] <|

Επιμέλεια  Ομάδα ¡H.lV.S!