Για την «Διεθνή Αντιπολεμική Ημέρα» (1 Αυγούστου): Ο πρώτος γιορτασμός της στα 1929

 

Για την «Διεθνή Αντιπολεμική Ημέρα» (1 Αυγούστου): Ο πρώτος γιορτασμός της στα 1929

 

Γράφει ο Αλέκος Χατζηκώστας //

Η 1η Αυγούστου, επέτειος της κήρυξης του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου, είχε καθοριστεί από την Κομμουνιστική Διεθνή ως «αντιπολεμική ημέρα» και ημέρα υπεράσπισης της Σοβιετικής Ένωσης ενόψει ενός νέου αντισοβιετικού πολέμου. Στη χώρα μας-ο σχετικός εορτασμός παρά τις προσπάθειες της άρχουσας τάξης να τον εμποδίσει με κάθε τρόπο πραγματοποιήθηκε τις χρονιές 1929-1932. Στο αφιέρωμα μας θα παρουσιάσουμε -στηριγμένοι σε δημοσιεύματα του ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ και εφημερίδων της εποχής – πλευρές του πρώτου γιορτασμού της το 1929.

Να τονίσουμε ότι η περίοδος του εορτασμού της πρώτης επετείου συμπίπτει με την εφαρμογή του Ιδιώνυμου από την κυβέρνηση Βενιζέλου (25/7/1929), ενώ γίνεται κατά της διάρκεια της προεκλογικής περιόδου των δημοτικών εκλογών που πραγματοποιήθηκαν στις 4 Αυγούστου.

Τι προηγήθηκε

Στις 29/7/1929 δημοσιεύεται στον ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ η «προκήρυξη της Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας» για την «Διεθνή Μέρα Πάλης κατά του Πολέμου» με τον χαρακτηριστικό τίτλο: «ΕΤΟΙΜΑΣΤΗΤΕ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΑΖΙΚΕΣ ΑΠΕΡΓΙΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΗΣ 1^Η ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥ ΙΜΠΕΡΙΑΛΣΤΙΚΟΎ ΠΟΛΕΜΟΥ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΜΥΝΑ ΤΗΣ ΕΣΣΔ». Σ’αυτήν αναλυτικά τίθενται οι στόχοι και τα αντίστοιχα καθήκοντα της κινητοποίησης. Ανάμεσα στ’ άλλα τονίζονται: «….Εργάτες των Βαλκανίων. Δεν πέρασαν παρά δεκαπέντε χρόνια από τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και αρχίσαμε ν’ ακούμε ξανά το προάγγελμα ενός καινούργιου ιμπεριαλιστικού πολέμου…Τα Βαλκάνια αποτελούν και πάλιν τώρα τη θρυαλίδα απ’ όπου θα ανάψη η μεγάλη φωτιά ενός νέου πολέμου. Όταν πριν από 15 χρόνια η μπουρζουαζία σας οδηγούσε στο μεγάλο σφαγείο το έκανε αυτό υποσχόμενή σας μια νέα καλλύτερη ζωή, ειρήνη ελευθερία και κοινωνική δικαιοσύνη. Μα σ’αυτά τα έντεκα χρόνια που πέρασαν από το τέλος του πολέμου όχι μόνον δεν καλλυτέρευσαν τ΄αφεντικά σας την τύχην σας, μα όλο και σας επιβάρυναν με νέα βάρη, μεγαλώνοντας τρομερά πάντοτε την εκμετάλλευσή σας…

Ο πρώτος ιμπεριαλιστικός παγκόσμιος πόλεμος 1914-1918 δεν έλυσε ούτε ένα από τα ζητήματα τουναντίον έχει προσθέση στα προπολεμικά και άλλα καινούργια ζητήματα, έτοιμα για έκρηξη. Ο αγώνας για τις αγορές, για το καινούργιο μοίρασμα του κόσμου, για τις αποικίες, για τα μαντάτα και τις σφαίρες επιρροής, όλο και τον οξύνουν οι αντιθέσεις του μεταπολεμικού καπιταλισμού και τον εντείνουν έτσι ώστε μόνον ένας καινούργιος πόλεμος να είναι δυνατόν να φέρει διέξοδο. Μα όλες αυτές τις αντιθέσεις μεταξύ των μεγάλων και μικρών καπιταλιστικών κρατών εξουδετερώνονται μπρος στη ΜΙΑ μεγάλη αντίθεση μεταξύ των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων και της Σοβιετικής Ρωσσίας. Τόσο οι ιμπεριαλιστές ληστές όλου του κόσμου, όσο και η μπουρζουαζία των Βαλκανίων ξέρουν καλά, πως η ύπαρξη του κράτους προλεταριάτου και των χωρικών, επισπεύδη την πτώση τους και πως όσο πιο ενωρίς μπορούν ν’ αρχίσουν τον ταξικό πόλεμο ενάντια στην Πατρίδα των εργατών και χωρικών, ενάντια στην ανοικοδόμηση της Σοβιετικής Ρωσσίας, τόσο θα είναι καλλύτερο γι’αυτούς…

Πόλεμο ενάντια στη Σοβιετική Ένωση, καταστροφή της ακρόπολης της παγκοσμίου επανάστασης, δια να ξεκαθαρίσουν τους λογαριασμούς με τον «εσωτερικό εχθρό» τους εργάτες, χωρικούς και τις καταπιεζόμενες εθνικές μάζες δια να βγάλουν περισσότερα ακόμη κέρδη από τα καταπιεζόμενα κόκκαλά σας, να χαμηλώσουν τα μεροκάματα σ’ ένα αφάνταστο επίπεδο, να σας αφαιρέσουν τα μηδαμινά σας δικαιώματά , δια να καταστρέψουν το επαναστατικό απελευθερωτικό κίνημά σας και να εγκαθιδρύσουν ένα περισσότερο τρομερό καθεστώς της αγχόνης και των δημίων- και έπειτα χωρίς θέληση χωρίς αντίσταση να σας ρίψουν σε νέους πολέμους μεταξύ των καπιταλιστών για το κανούργιο μοίρασμα του κόσμου-αυτό είναι το γενικό πρόγραμμα των ιμπεριαληστών ληστών, των φασιστών και σοσιαλφασιστών «δημοκρατών και ειρηνόφιλων»….

Εργαζόμενες μάζες των καταπιεζόμενων εθνών και μειονότητες! Διαμαρτυρηθήτε την Πρώτη Αυγούστου εναντίον του επερχόμενου ιμπεριαλιστικού πολέμου και για την υπεράσπιση των Σοβιέτ, της χώρας των εργαζόμενων μαζών, πηγαίνοντας με τη μεριά του επαναστατικού προλεταριάτου. Διώξτε από τους κύκλους σας του συμμαχούντας με την μπουρζουαζία και εκδηλώσετε την θέλησή σας να υπερασπίσετε όλοι μαζύ με το προλεταριάτο της Σοβιετική Δημοκρατία και να γκρεμίσετε την εξουσία των καπιταλιστών, μεγαλογαιοκτημόνων, παίρνοντας μ’αυτό τον τρόπο την πολιτική σας ελευθερία και γη…

Διαδηλώστε στην Διεθνή αντιπολεμική ημέρα στο πλευρό του προλεταριάτου και των αγροτών ότι είσθε έτοιμοι να υπερασπίσετε το προπύργιο της εθνικής ελευθερίας και να θεωρήσετε έναν νέον ιμπεριαλιστικό πόλεμον ως την απαρχήν της εθνικής σας Επαναστάσεως και μαζύ με το προλεταριάτο και τους αγρότες των Βαλκανίων να αγωνισθήτε για την ανεξαρτησία των μερών σας και την ένωση όλων των Βαλκανικών λαών σε μια Βαλκανική Ομοσπονδία των εργατικών και αγροτικών Δημοκρατιών…»

Ιδιαίτερη σημασία έχουν και οι κατευθύνσεις που δίνει για την οργάνωση της κινητοποίησης.

«…Συστήσατε σε κάθε τόπο, σε κάθε εργοστάσιο, παντού όπου ζουν εκμεταλλευόμενοι, αντιπολεμικές επιτροπές για την καθοδήγηση των μαζικών απεργιών και διαδηλώσεων στις 1 Αυγούστου και κάμετε αληθινή μαζική δουλειά για τον περαιτέρω συστηματικόν, σκληρόν και αδιάκοπον αγώνα εναντίον του ιμπεριαλιστικού πολέμου και για την υπεράσπισης της Σοβιετικής Ένωσης! Διαδηλώστε στη πρώτη Αυγούστου με κραταιές μαζικές απεργίες και διαδηλώσεις στους δρόμους ότι δεν θα επιτρέψετε στον εχθρό της τάξης σας να κατακτήσει της προπύργιο της επαναστάσεως, τον προμαχώνα της εργατικής τάξης των εργατοαγροτών, της εθνικής απελευθερώσεως, των ελευθέρων κόκκινων στρατιωτών, των ελευθέρων εργαζομένων γυναικών και της υπερήφανης νεολαίας….Κάντε διαδηλώσεις εναντίον του ιμπεριαλιστικού πολέμου για την υπεράσπιση της Σοβιετικής Ενώσεως: Για τη μετατροπή του ιμπεριαλιστικού πολέμου σε εμφύλιο, γι τη πτώση του ιμπεριαλισμού και τα κυρίαρχης μπουρζουαζίας και τη εγκαθίδρυση της διχτατορίας του προλεταριάτου!..»

Όλο το προηγούμενο διάστημα οι κομματικές οργανώσεις του ΚΚΕ και μια σειρά μαζικές οργανώσεις επηρεαζόμενες από αυτό ετοιμάζονται για τη συμμετοχή τους στη κινητοποίηση.

Σε πρωτοσέλιδο σημείωμα της σύνταξης (ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 31/7/1929) αναφέρονται και τα εξής: «Μία μέρα μας χωρίζει μονάχα από την 1^η Αυγούστου. Μία μέρα μας χωρίζει από τις μεγάλες μαζικές διαδηλώσεις που οργανώνει το Κομμουνιστικό Κόμμα ενάντια στον ετοιμαζόμενο πόλεμο τόσο από την ντόπια όσο και από την ξένη μπουροζουαζία. Μιά μέρα μας χωρίζει από την παγκόσμια εικοσιτετράωρη απεργία διαμαρτυρίας κατά του Πολέμου. Έτοιμο πια το προλεταριάτο τόσο το Ελληνικό όσο και το διεθνές θα διαδηλώσει αύριο την απόφαση του να αγωνισθή κατά του ετοιμαζόμενου πολέμου υπέρ των αμέσων του αιτημάτων, για την υπεράσπιση της Σοβιετικής του Πατρίδα για τη μετατροπή του ιμπεριαλιστικού πολέμου σε εμφύλιο. Η τρομοκρατία τόσο της ντόπιας όσο και της διεθνούς μπουρζουαζίας δεν μπόρεσε να λυγίση την θέληση των εργατικών μαζών να αγωνισθούν με τα παραπάνω συνθήματα. Μανιασμένη η μπουρζουαζία που βλέπει να ναυαγούν τα σχέδια της, εντείνει τη εξαπολυθείσα τρομοκρατία εναντίον των εργατών…»

Η στάση της αστικής τάξης

Ταυτόχρονα το ίδιο διάστημα πλήθος είναι τα ρεπορτάζ σχετικά με το όργιο τρομοκρατίας που εξαπέλυσε το αστικό κράτος για να εμποδίσει με κάθε τρόπο τις κινητοποιήσεις για την 1 Αυγούστου.

Χαρακτηριστικό το πρωτοσέλιδο του ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ 31/7/1929: «ΜΑΙΝΕΤΑΙ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΩΝ ΑΣΤΩΝ. ΑΝΘΡΩΠΟΚΥΝΗΓΗΤΟ στους ΔΡΟΜΟΥΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑ ΚΑΙ ΠΕΙΡΑΙΑ. ΣΥΝΕΛΕΦΘΗΣΑΝ ΧΘΕΣ «ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΩΣ 36 ΕΡΓΑΤΑΙ. ΕΠΙΔΙΩΚΕΤΑΙ ΤΟ ΚΛΕΙΣΙΜΟ ΤΟΥ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ».

 

Η εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ» (31/7/19129): «ΝΕΕΣ ΣΥΛΛΗΨΕΙΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΩΝ. ΛΗΦΘΕΝΤΑ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΡΙΑΝΗΣ ΗΜΕΡΑΝ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΟΚΡΑΤΕΙΤΑΙ. ΠΟΛΥΒΟΛΑ ΕΙΣ ΤΑΣ ΓΩΝΙΑΣ ΤΩΝ ΟΔΩΝ». Σε σχετικό μάλιστα ρεπορτάζ από το κυβερνητικό στρατόπεδο αναφέρει τα εξής: « Ο αντιπρόεδρος της Κυβερνήσεως κ. Μιχαλακόπουλος εδέχθη την πρωίαν εις συνεργασίαν τον αρχηγόν της Χωροφυλακής κ. Κατσώναν. Ο κ. Κατσώνας ανέφερεν εις τον κ. Αντιπρόεδρον τα ληφθέντα προληπτικά μέτρα ώστε να διέλθη η αυριανή ημέρα εν ησυχία και χωρίς να διασαλευφθή η τάξις. Κατά γενομένη ανακοίνωσιν υπό του κ. Μιχαλακοπούλου ο αρχηγός της Χωροφυλακής τον διαβεβαίωσεν ότι ουδείς απολύτως κίνδυνος διασαλεύσεως της δημοσίας τάξεως υφίσταται. Ο κ. αντιπρόεδρος της Κυβερνήσεως ενέκρινε τ’ αποφασισθέντα έκτακτα μέτρα επιφυλακής των ενόπλων δυνάμεων και λοιπών, η εφαρμογή των οποίων θ’ αρχίση από των πρώτων πρωϊνών ωρών της αύριον» . Στη δε ανταπόκριση από της Μακεδονία τονίζει: «…Από βαθείας πρωϊας διάφορα τμήματα στρατού μετά πολυβόλων κατέλαβον τα επικαιρώτερα σημεία της πόλεως, πυκνοί δε περίπολοι περιέχονται την πόλιν προς όλα τα σημεία…Κατόπιν συστάσεως του Γεν. Διοικητού Μακεδονίας κ. Κανναβού και του στρατηγού κ. Κλάδου, οι καπνοβιομήχανοι θα κλείσουν τα καπνεργοστάσιά των κατά την αυριανήν ημέραν, προς πρόληψιν ενδεχομένων εκτροπών. Αι συλλήψεις διαφόρων επικινδύνων κομμουνιστών συνεχίζονται καθ’ όλην της Μακεδονίαν»

1 Αυγούστου 1929

Η κινητοποίηση παρά τη στρατοκρατούμενη Ελλάδα, πραγματοποιήθηκε τελικά σε διάφορες περιοχές της, έστω και εάν λόγω των συνθηκών αλλά και της γενικότερης κατάστασης του λαϊκού κινήματος δεν είχε την απαιτούμενη μαζικότητα και επιτυχία. Τα αστικό κράτος με τον πολιτικό του εκπρόσωπο Βενιζέλο έδειξε για μία ακόμη φορά το πραγματικό του πρόσωπο. Όμως το πρώτο βήμα είχε γίνει και συνεχίστηκε πάντα κάτω από ασφυκτικές συνθήκες και τα επόμενα χρόνια στις 1 Αυγούστου, μέχρι το 1932.

Ο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ μετά τη φυλάκιση του προσωπικού του (συντάκτες και τυπογράφοι) επανακυκλοφορεί στις 4 Αυγούστου, έχοντας ανταποκρίσεις από μια σειρά περιοχές της Ελλάδας, αλλά και άλλες χώρες.

Σε πρωτοσέλιδο άρθρο με τίτλο «ΠΟΛΕΜΟΣ-ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ» αφού αναφέρει τις πολύμορφες προσπάθειες της κυβέρνησης μέσω των μηχανισμών της για το χτύπημα της κινητοποίησης τονίζει : «…Ο πανηγυρισμός της μπουρζουαζίας και όλων των πραχτόρων της, για τη «Νίκη» πολύ κατήγαγε κατά των «ταραξιών» τη πρώτη Αυγούστου, δείχνει τον χαρακτήρα πολύ θάχουν από τώρα και στο εξής μέχρι της τελειωτικής ανατροπής της εξουσίας της μπουρζουαζίας οι ταξικοί αγώνες των εργατών και φτωχών αγροτών. Η 1^η Αυγούστου δείχνει ξεκάθαρα ότι η εργατική τάξη και η φτωχή αγροτιά έχει να παλέψη στήθος με στήθος με την ένοπλη κρατική εξουσία της μπουρζουαζίας και όλα τα όργανα της τους σοσιαλφασίστες και αρχειοφασίστες και ανάλογα μ’αυτόν τον εχθρό να προετοιμάση τις δυνάμεις της».

Από τις ανταποκρίσεις

-«Στις 6 μ.μ στον προσφυγικό συνοικισμό του Κοπανά ο οποίος είχε οριστεί για μια συνοικιακή συγκέντρωση, άρχισαν να συγκεντρώνονται ο εργάτες των εργοστασίων και οι φτωχοί κάτοικοι του συνοικισμού. Απ’ όλα τα γύρω μέρη κατέφθανον οι εργάτες σχολώντας από τις δουλειές τους. Πριν ακόμα όμως προλάβουν να συγκεντρωθούν όλοι οι εργάτες, πριν ακόμα γίνει η έναρξη της συκέντρωσης και της διαδήλωσης, εν αναμονή των καταφθανόντων εργατών ισχυρά δύναμις χωροφυλακής…επιτίθενται με όπλα στο χέρι με λύσσα ενάντια στους συγκεντρωμένους εργάτες. Οι εργάτες αμύνονται. Άοπλοι όμως αυτοί προς ενόπλου και πολυαρίθμου αστυνομικής δυνάμεως αναγκάζονται να υποχωρήσουν και να διαλυθούν…»

-«ΒΟΛΟΣ. «Η πόλις παρουσίαζεν την όψιν πολιορκίας. Πυκναί περίπολοι εφίππων και χωροφυλάκων διέτρεχον τας οδούς. Εν τούτοις συγκέντρωσις εγένετο παρά τον Σιδηροδρομικόν Σταθμόν , συμμετασχόντων και αυτών των εργατών των εργοστασίων Γκλαβάνη, Σταματοπούλου και Παπαγεωργίου. Αιφνηδία επέλασις του ιππικού και των περιπόλων διέλυσε βία την συγκέντρωσιν, συλληφθέντων δεκατριών εργατών. Κατά την συγκέντρωσιν ωμίλησε ομιλητής του Κομμουνιστικού Κόμματος ενεκρίθη δε σχετικό ψήφισμα. Ο εργοστασιάρχης Τσαλαπάτας, πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου έδειρε ανηλεώς συλληφθέντα νέον εργάτην».

Από την πλευρά του ο αστικός τύπος της εποχής δεν κρύβει τη χαρά του από την επιτυχία των μέτρων καταστολής, που τα περιγράφει μάλιστα εκτενώς, χωρίς να κάνει νύξη για τις παραβιάσεις ακόμη και αυτού του αστικού Συντάγματος και των στοιχειωδών αστικοδημοκρατικών ελευθεριών.

 

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ (2/8) με τίτλο «Η ΧΘΕΣΙΝΗ ΗΜΕΡΑ ΔΙΗΛΘΕΝ ΗΣΥΧΟΣ ΚΑΙ ΑΔΙΑΤΑΡΑΧΤΟΣ» υπογραμμίζει: « Χάρις εις τα ληφθέντα έκτακτα στρατιωτικά μέτρα η τάξις δεν διεταράχθη χθες καθ’ όλην την ημέραν, τόσον ενταύθα , όσον και εις τας λοιπάς πόλεις. Ισχυραί περίπολοι στρατού και χωροφυλακής περιήρχοντο από του μεσονυκτίου ακόμη εις την πόλιν μέχρι των απομακρυσμένων σημείων. Επίσης τμήματα του ιππικού και εφίππων χωροφυλάκων περιέτρεχον την πόλιν απ’ άκρου εις άκρον έτοιμοι να διαλύσουν οιανδήποτε απόπειραν κομμουνιστών όπως συγκεντρωθούν. Προ της Διευθύνσεως Αστυνομίας και του Φρουραρχείου εστάθμευον φορτηγά αυτοκίνητα όπως μεταφέρουν ενισχύσεις εις οιονδήποτε σημείον ήθελεν εκδηλωθή κομμουνιστική απόπειρα,ενώ αι αντλίαι του Πυροσβεστείου ετέλουν εν επιφυλακή με τους άνδρας εις τας θέσεις των. Καθ’ όλην όμως την ημέραν και συγκεριμένως μέχρι της 9^ης εσπερινής ουδέν απολύτως (σ.σ. στη συνέχεια αναφέρει όμως συγκεντρώσεις στο Κουλέ – Καφέ και στην οδό Μοναστηρίου της Θεσ/νικης) κρούσμα κομμουνιστικής αποπείρας εσημειώθη πουθενά της πόλεως..»

Η εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ (2/8) με τίτλο «Η ΠΡΩΙΑ ΔΙΗΛΘΕΝ ΕΝ ΗΡΕΜΙΑ.ΟΥΔΕΜΙΑ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΕΙΣ ΑΘΗΝΑΣ ΚΑΙ ΤΑΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ.ΤΑ ΛΗΦΘΕΝΤΑ ΜΕΤΡΑ ΔΙΑ ΤΗΝ ΤΑΞΙΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΝ» αναφέρει : «…Ολαι αι στρατιωτικαί μονάδες και οι αξιωματικοί και οι άνδρες των δύο αστυνομικών σωμάτων ευρίσκονται εν επιφυλακή. Περίπολοι αστυφυλάκων διατρέχουν την πόλιν. Εις τα επίκαιρα σημεία της πόλεως έοχυν στρατοπεδεύσει ισχυραί στρατιωτικαί δυνάμεις, ως και αποσπάσματα των από της νυκτός αποβιβασθέντων αγημάτων. Εις την ταράτσαν του υπουργείου Ναυτικών ετοποθετήθησαν πολυβόλα. Επίσης ετοποθετήθησαν πολυβόλα εις τους στρατώνας και τα στρατιωτικά καταστήματα. Υπό των αστυνομικών οργάνων ενεργούνται σωματικαί έρευναι εις τας οδούς προσώπων κρινομένων ως υπόπτων οπλοφορίας. Ιδίως αι έρευναι αυστηρότεραι γίνονται εις εισερχομένους και εξερχομένους της πόλεως. Οι υπουργοί των Στρατιωτικών και των Εσωτερικών κ.κ Σοφούλης και Αργυρόπουλος, επικοινωνήσαντες τηλεγραφικώς μετά των αρχών, διεπίστωσαν ότι απόλυτος από πρωίας τάξις βασιλεύει εις όλας τα πόλεις και τα εργατικά κέντρα…»